Skip to main content

Full text of "Commentarii Collegii Conimbricensis Societatis Jesu, in tres libros De anima Aristotelis Stagiritæ"

See other formats 


LEA PM n 
MUT DU. TATE? 
VPTUA Us yr 

















olii -Abams 
Alibrarp. 


IN?THE CUSTODY ,. OFE.THE 
BOSTON PUBLIC LIBRARY. 












ne 


wi a t 
v ARN AY V. SM e Ue 
















Tm erexH 


CIRTATIS. 


IESYV, 


IN TRES LIBROS DE ANIMA 
SM OPTRER UIS $T4GIRIT AB, 








— CONT EXTVS Li TI 'NO CREGIONERESPON- 
pen acceífione auckiores & emendatio- | 
| 2 — ."t6$ , ob ftudioforum Philof 
Uie cs dA um —phie a Germania 
«th c , 





- 


** pope CE retium precipsarums, — p 


dil 


mmm -]s 


EE, 


Cum Gratia eg Priuileg.( «(-Maigff. 
|, COLONI ZE, 


Sumptibus Hzredum LAZARIZETZNERL 


3 M.DC.XVI1L 














us $; 
EE Vr. MeL 








y,» 
a^ 
". "Ed " 


LA adim DU 2 br Ow £A 
: E | 12 2o gai - 














m) P « 1 NEC "x 

aburcYo, Su : 
" "u " "E 15 x ^ B E 2a 

"$ aft e E : , : ' 
» [ 4, ^ A3 gs c Fg ^ » " & 

LHUBD » $9105 e im ; MENO Aro E A 9 M Tn 

á N MEZ SA . 3 / - 5: e. » » 

" ais ticam Pg Mb dO NER o disco ng nis ene 


Ie C oHm 
2 poi 
* - 





Ls T d tao 
n fupremo 











] 





HUE 
zd cm 






itu Dto. d Louie. SOME ia Pisccti Te 
5:889 I praclaris fcriptoribus ex cin * M. 

eG 0v boribus menti fuz prxter ceteros con- 
Ves diderunt , id in. confpectum omnium 
»upromere non dedignantur, coníequens 


e a» 






e 


X Z7 Er 34 
EN NIE ane faerit, proximum ab:his locum li- 





4 ' brariis affignare; qui eiufmodi fcripta ab iniuria tem- 


poris vendicant, & wt potteris integra cenfignent, 
- nullis famptibus parcunz.. Non. fiis equidem. fum, 
-.qui hac re, quidquam de republica literaria, vnquany 
prafumam | promereri, idem. tamen. merendi ftudio 
"haud: cuiquam facile manus dederim. Nam. & fralia 
caufa, quam. tu ipfe nofti, in Hifpaniam me contulc- 
' xim, femper tamen, hec animo: meo rcfedit cogitatio, 


.owt nullum non lapidem mouerem, quo. mihi quam: 
(ib ———i,) edm ce co ÉL om !' Lu 
hum plura. 


M 


MUS oW E y fS aT a icd os " 


torum virorum fcripta coaceruare, 

ommitterem. Et fane non 
pauca collegi, nonnulla q: iden manufícripta & que 
nufquam hactenus in lucem enaerferant, nonnulla e- 
tiam qua non nifi inipfomet Hifpaniz regno edita fue- 
rant. Ín his curandis tuo tum confilio, tum auctorita- 
te ac ope fretus. Eft igitur quod co nomine à ftudiofis 
gratia referatur, eft quosgoggeans vt memoria diu- 
rius permaneat incorrupta , uilibet ipforum libro- 
rum nomen tuum przponi par ctiam fuerat, ni tu ab 
omniiactantiz fufpicione alicnus renuiffes. Verum in. 
gratus videar ego, tuzque inuidus laudi, nitantibene- 
ficij monumentum aliquod extet. Itaque ex hifce libris 
mentarios, à celeberrimo & tum literis, tum pietate 
florentiffimo Collegioemiffos. Libros inquam dc Ani- 
ma , qui potiffima ratione, tuo nomine infignientur, 
Vcl quod , tu his ftudiis, vt compertum , plurimüm 
dele&eris , vcl maxime , quod hzc naturalis philofo- 
phiz portio reliquis partibus fit praeferenda ab co, qui 
iudicis munere defungitur, vtfacis :: cuinempceconuc- 
nientiffimum fit, & fuiipfius perfpectam penitus habe- 
renaturam , vtca ducc animi fui motus temperet, mo- 
res componat,collimet;atque ad rationis exercitium ad- 
aptet, quod & ipfamer fchola fui operis initio fcite ad- 
modumac cleganter monet,atque etiam vt ad normam, 
«uam eadem humana naturainftruit, agnita voluntatis 
libertate, actiones humanas, quid iuftum , quidque z- 
quum fit, peracuta mentis acie diiudicet, Decuit etiam 
me tibi libros de Anima pra cateris acceptos referre, 
me inquam ,.quem tu vcluti denuo animafli , acad hoc 
muneris capeflendum informafti , vires adiecifti , auxi. 


. fti, quz omnia funt anime munia. Quid igiturreftat? 
ENS nifi 


plura poffem eraditoru 
qua rcueríus typis fedulo c 














" i aeneis) - 








A 
Ma 


: nifi vtte obnixe em, vt Bis viti n5 oW 
auctoritate fufcipias ; tücaris; , atque obfirmes non im 
dem hos libros, qui fatis fuamet -do&rina muniti funi: 

fed me imbecillum adhuc & nouellalum clientulum 
cuum, vt ad adii reftant, ipungenda 


Tu i tutius & acriusin fo 





" | le. - í M MY » 
j E Dom. NE y í 
db red s Mal i Xx. 
v M 
3 : v ink ^ A "3 e » "xs 
"v 11 ' ; » » * 


* TIAS 
j^ 








bey i 





^ LECTORI STVDIOSO | 


^ Lazamvs Z 





st gens ND dug: SA 
3^ Veriamfiudije Letfor , y longa mee indagatis- 
je TS fruétus aliquos decerpe, e ferto ilo fragran- 
DERE x] tifémo,quem tibi Collegium Conimbricene du. 
vue dum collegit aduce bunc ali 


AA nus: odore fnauiftimum , quam 







g ftu placidis Jffr- 

DASLAGAUO "mU, ac valetudini auiminaturalibus preceptis 
ROMs aptiffimum. Forf tam ineo miuutim reuoluezdo plura repe- 
i45, qua te Ad Jalubriorat remedia peruefhiganda. ancendant, Habet 


enim banc cum ceteris & jtilizatem , natura noffra COgi2110, Yt Ad. 


(Featoris notitiam (en ener alliciat. atque difDsmat , qui ipfe ommes.a- 
&fus puros longe fuperemimet, Hac potilfuma a[signetur vatio,cur to 
pit Commentarii diutius privari non fi paffus , qui iam pridem 


apud Lufrtanos editi fent. Altos in Logica eiufdem Scbole C 0nm- 


 amentarios (pero propediem me Tecepturum , quos tibi, 
2. DEO fauente, tmperttar, ff meo 
b labore te fenfero dele- 
Gari, Vals, 


IVD1- 


—á 








»COMMENTARIOS EX OFFICIO SANCTE 
Iaquifitionis recognofcendos con- 
ftituti fuerunt. 


Ecognofcimus, atq, accurate expendimus hos curfus Comimbricenfis Com- 
N oseztarios intres libros Ariflotelis de amima., cum appofftetracfatu de aui- 
ma (eparata ce» nihilin eisinuemimus, quad à fideyac veravelieione alienum fit: 
imo vero eos effe cenuimus,qui ab rerum tratTaudwum copiam y ata, fermonis 
preftantiam , profperos vbique gentium , mama c diuina Pbilofophia ftccef" 
fussliterarum candidatis fint allaturi. Duapropter immaertalitati Co typis com- 
IoANWwES CoRREA. 
F.Lvpov.pE Sorre MAros. 
ÁwTONIVS DE CASTELBRANCO. 





z p— 
- 


FACVLTAS SVPREMI SANGTAE INQVI- 
CE fitionis Concilii. | ^ 
Excudantur bi Commentarii im tres libros Ariffotelis deanima , 2 4. Se- 
ptembrisgo2. 
ÁwToN1:Vs DE MENDONKCA. 


ÍiAconpvs pnpE SovsaA. 
MaAncvs TEYXxEIA A. 


duet 


$ 





FACVLTAS REGII SENATVS. 
Excudamtur hi Commentarii;0lifipone,13.Decembr.15 95. 


«HasnomvMvs PEREIRA. 
DAM1ANYVS PE ÁGVYVIAR. 





FACVLTAS ILLVSTRISS, AC REVERENDISS, 
Domini Alphonf de Gaftelbranco Epifcopi 
Gonimbricenfis. 
Excudipo[fant bi Commentarium nihil contineant , quod Chriffianasg- 
dieiont,ac boneflis moribusrepugnet, 6. Martii 5 98. 
| D.ÀipmoNsys Episcopvs CoMzs. 


—À 





dfi fe n dt ND, 
3 t 


Teo ee 
WS 






E E 
dite D ityc ME 





L 


i 


anima, eb certitudinem 
demonítrandi , & rerum, 
in quibus verfatur, nobi- 
litatem , imteralias Philo- 

£5 (ophiz partes emineat : 
$2( quam fit tum ad vitam 
probe inftituendam , & 
moderandam ; tum ad o- 
Huwiss [cientia mnem veritatis cognitionem vtilis; ex iis, qux 
vtilitasquodil- Ariftoteles mox docebit, confpicuum fiet. Sed 
lius ope je ipfum idem , przfetim quod ad vtiliratem fpectat, 
quis probem- fuaderi amplius, illuftrarique ex eo potcft, quia 
"t. vtcelebris illa fiue Chilonis, fiue Phemonoz, 
aut "T haletis , vel quicunque eius au&or fucrir, 
fententia foribus templi Delphici ab Amphi- 
&tyenibusinfcripta commonebat, maxime eni- 
ti quifque debet, vt feipfum norit: noffe autem 
fe nemo poteft nifi animi fui naturam, & digni- 
tatem perfpectam habeat. Quinvero, vt M, 
De bac fenten- "T ullius lib. 1. Tufcul.quzft. & Plotinus lib. j. 
"a Laertius li- Enneadis 4. cap. r, poft Platogem in Alcibiade 
bre t. Plin.lib.7. x cenfuerunt, nonaliud Delphicailla infcriptio 
rap. 32. Macto- hortabatur,quam vt animi naturam cognofce- 
bius 1. Saturn. yemus. Videlicet quia quifquis mentis fuz: vim; 
"ap. 6. Xenojb. & excellentiam fpe&tandam fibi exhibuerit , in- 
s. Comm. Cle- tellipet non effein his fluxis & caducis bonis 
mens. Alex. in immorandum ; fed (empiterna , & diuina omni 
Padng. 















pua veri , & legitimi Philofophi ornamenta có- 
FQuod ad mo. fiftunt. T Eft item doGtrina hzc magno vui iis, 
alem difcipl Qui de communi vita.& moribus difteprant » Yt 
nam [it opper- conftat ex libro t. Ethic cap.15.& ex lib.6.cap.r. 
Wer. Etenim oportet eos à Naturali accipere , quo 

paco ratio fummam animz arcem teneat, vt 
inde appetendi & irafcendi vim fibi fubiiciat,& 
infurgentes motus ad certam normam mode- 
retur. Oportet etiam principium actionum, 


in quibus humanz vitz fclicitas fia cfl ; item- 


C 


ftudio, & contentione quarenda:inquopraci- 


D 





OOEMIVM IN 

TRES LIBROS 

PDEAXALSL GILBLLIA | | 
DE ANIMA. 


De «tilitate , ordine , materia fubietla, ej» partitione 
borum librorum. 


QV ANTYM fcientia de A que partitionem facultatum , qua ad affe&us 


& virtutes explicandas vtuntur , ab eodem 
mutuari. —Hucpertinet illa Ariftotelis com- 
monitio in extremo capite libri r. Ethic, fic- 
uti Medici , qui remedia curandis corporibus 
Adhibent , vt munerefuo probefungantur , in 
animorum cognitione multum operz collo- 
cant: ita ac multo potiori ratione Philofo- 
pho ciuili , qui fanandis animi morbis ftudet, 
comperta effe debere , qua ad animi fcien- 
tiam (pce&ant. Ad primam vero Philofophiam 
mirifice confert , quatenus ab inrellectu no- 
ftro ad (ubftantias intelligibiles, & à materia 
abfolutas peranalogiam quandam , fimilitu- 
dinemque prouehimur , & humana mens fe 
fupra fe conuertens ,' à feipfa ad diuinam na- 
turam, à quaprofecta eft , reuocatur , & quic- 
quid ipfa perfe&ionis habet , in D E o o- 
mnium perfe&ionum fonte inuenit , meliczi 
tamen nota, omnique imperfectione fubla- 
ta. T Denique communiratione ; ad omnem T Ad vntues- 
Philofophiz partem opportuna eft hxc de fam etiam pha- 
animo meditatio ; quia cum animus rationis lofophbiam. 
confliique particeps ( vt, Trifmepiftus in A- D. Gregor. Nf. 
Íclepio ait) fit veluti horizon gternitatis ,. & Jib. 1. de Hom. 
temporis , atque intelligibilis, coiporezque cap.s Plot.Enn. 
natuürz nexus, acconfinium :. vel, viialiidi- 4. /ij.6. cap.3. 
xére , totius mundifumma : * fiquidem natu- D.T/.lib.z. cà- 
ra media extremas reprzíentat , fuperiorem rra Gene, c. 68. 
vtimago, inferiorem vt exemplar : jd vt ani- £5 lib. 4. c.55. 
mi doctrina veluti quoddam rerum diuina- Ficinus lib.s. de 
rum & humanarum fcientiz compendium Immor.ani.cap. 
exiftat , nofque ad omnemaliam veritatis no- a. Beffario lib. 2.. 
tionem przparet. Oftenditquoque vberem conrra colum. e. 
huiufce contemplationis fructum , id quod 7. Pie. ip Hepta 
D. Auguftinus z. de ordine,cap. 8. afferit; ni- ple.cap.7. 
mirum duas effe precipuas in Philofophia * 4£mimss na- 
quzítiones; vnam de anima, alteram de Deo. fle. medius in« 
Primam efficere, vtnosipfos noucrimus ; al- zer. terga e 
a teram caduca. 


Item ad Meta- 
phyficam. 


Lege cap. 7. lib. 
I 2.Metaphyfic, 


p 3 
x 


ciorem , hanc.chariorem effe : illam nos dignos 
- beata vita; hancbeatos reddere. 


PROOEMIYM IN TRES LIBROS 


teram , vt originem noftram; illam nobis dul- A cére traCtationem deasimalium partib 


w 


» Certeanimi confiderationem magni effe : 


" momenti fatis oftendunt tam Patrufn, quam 
externorum etiam Philofophorü ea de re fcii- 
pia-Nam D. Dionyfius cap.de Diuinisnomini- 


bus dezuima fcripfitfe (e meminit D.Iuftinus - 


"Philofophus & marty: eiufdem argumenti li- 


| de Scriptoribus Ecclefiafticis;D.Auguftinusli- 
brum vnum compofuit de Immortalitate ani- 
mz,alterum de Animz quantitate; quatuor de 


brum edidit, vtrefert D. Hieronymus in libro : 


t3 


Anima & cius origine D. Gregorius Nyffenus 


faris longam  difputationem à fe,cum forore 
Macrina de Anima & refurre&ione habitam 
literis commendauit. Tertullianus vnum de 
Animalibrum condidit. Iam vero Ethniciau- 
&tores mülta deeadem conferipsére , Trifme- 
giftus, Plato, T heophraftus, Plotinus; Chalci- 
dius; Proclus,Iamblichus, Tullius,auctor ope- 
ris de Sapientia fecundum" JEgyptios Ariftote- 
lesetiam prater hos treslibrosalium reliquit de 
; Anima quzílionibus, fed iniuria temporis in- 
tercidit. ! 
Porro autem quanto ftudio hoc opus ab 
Ariftotele elaboratum, perfe&tumqg; fit , ccfta- 
; turadeius nibcetua acd hcsultni lis verbis: 
; Theniffü ufi Cum pleraque omnia Ariftotelis fcripta, eiuf- 
27 m... modi habeantur, vt demirari praftantiam eius 
aponiu m ME Pri e eilefupbetats nl fect mentati 
5. pni.ztacdefuppetat; nulla profecto commentatio 
flantia librori (t.i " Machb un Ro yim fbl 
Ariffotelit üt.» eft; inquai eperin eingenii fui vimé i 
; aiu mitatem oftenderit, atq; 1n ea, que rationem a- 
nimz continet: fiue enim multitudinem quaz- 
ftionum, fiue copiam rerum pulcheriimarum, 
' fiue do&trinz fubtilitaté queras ; eiufmodi funt 
libri-de Anima; vt vnihomini omnia, qua ad 
hocgenus pertinent,in numerato fuiffe;confti- 
tilleque videantur. 

Illud verohoclocoin primis difquircndum 
occurrit ; quod diffidentium interprecum opi- 
nionibus agitatur; videlicetquem hz cfcientia 
inter ceteras Phyfiologiz partes, doctrinas me- 
thodo, atque ordine,locuin vendicet. Sed,lon - 
giori difputationeomiffa, ftatuendum eft cum 

éfsheophiaftoapudfEhemifliumlib.3. huius o- 
periss caps omsuzerparaphrafis:s & D**Phoma, 
uem recentiores fere fequunt ir eam proxime 
fequi poft libros Meteorortun jitqueantecece- 
retotam difciplinam ad res anim2tas pertinen- 
tem. Namque vc D. Thomas & Theophilus in 
proo:mio huiufceoperisanimaduertunt, ficuti 
Phyfiologiz totius exordium eft Phyfica Au- 
fcultatio; quia vniuerfam Naturalium punci- 
piorum explicationemcontinet : itacc ngme- 
bat vrtinitium commentationum de rebvsani- 
matis, effet confidexatio animz, quz reium a- 
nimatarum commune principium c ft. Alexan- 
dertamen Aphrodifienfis in fuo primo de A- 
nima, & Auerroes 4. Mcteororum priorem fe- 


Dobitatio de» 
ordine borum 
librorum inter 
caieras. P/yyfro- 
p partes. 


Aliorum fen- 
36251A, 


D 






mum , quia contemplatio materie ant 
contemplationem formz ; partes vero, fiue 
gana,funt materia, fubiectumveanimz.Secun- ] 
do,quia anima definitur per corpus rganicum. 
quare ne definitio exignotis progrediatur, o- 

portuit declaratum id priusab Ariftotele fuiffe, D 
Hzctamenargumenta ion concludunt. Nàm Refellitus 
efto paires orgarice animalinm , de quibus 

Ariftoteles in libro de Partibus animalium 

differit; habeant fefe ex parte materiz , qua- 

tenus corporeas functiones anima in fe reci- 
piunc:difpofitionefque necetlaric funt adintro- 

ductionem animz, vt fuoloco exponemus. Li- 

cet item partes organice facilius cognofcantur, 

quam anima,cuius narvra abdita eft , & recon- S 
dita ; non proinde camen deiis prius agendum 
fuit, fed dc anima potius; quia vt pauloante fi» 
gnificauimus,monetque Ariftoteles 1.capiteli- 
bri 1.Phyfic. & capite1 & 3. lib. 1 de Parcib. ani- 
malium, poftPlatonemin Phaedro, & Hippo- 
crateminlib. de Natuxahumana.. In omni be- 
ne inftituta difciplina, ea tractanda prius funt, 
quz patentlatius, ac magis communia haben- 
tur, ne eadem fxpiusrepetere cogamur: anima 
vero latius patet,quam partes animalium, cum 
hz animantibus duntaxat:illa omnibusinfit vi- 
uentibus. Nec materiz confideratio contem- 
plationem formz przit, fi aliud doctrinz ratio 
poítulet ; anima veronon per corpus organi- 
cum animalis , fed per corpus organicum ' C 
viuentisin commune definitur. Quodante do- 
Crinam deanima declarari ab Ariftotele haud 
necelTe fuit; cum ad animz definitionem perci- 

piendam, diftinéta & abfoluta organici corpo- 

ris notitia minimerequiratur; felconfufa fuffi- 

ciat ; quz facile pateft comparari. Quin vero 

non minus ad notitiam organici corporis , 
Ícientiaanimz ; quam adanimz fcient'am, or- 

ganici corporis cognitio exigitur 3 fiquidé ani- 

ma etiam 1n definitione corporis organici adhi- 

betur, cum definiaturid, quod affectum eft ox- A 
ganis adanimz functiones obeundas accom- 

modats. Quo pateteiufmodi argumentum, fi 

quid momenti habeat ; zqua vi in aduerfarios 
retorqueri. pofle, 

Nunc quodnam horum librorum fubie- 
&umfit, expendamus. Venetus hocloco, & 
quidam alii é recentium Philofophorum ca- 
iu non animam , fed corpus animatum efle 
Ítaruurt. Quodprobant; primum, quiahzc 
do&rina pars quzdam eft Phyfiologiz ; ita 
oportet eius materiamtalem efle, vt de ea to- 
tius Phyfiologiz (ubiectum tanquam de parte 
inferiori ac minus late patenti enunuetur : li- 
quctautem ens mobile de corpore animato, 
nondeanima eopactodici. Deinde quia vel 
hic, velnlli-i Ariftoteles de corporeanima- 
to egics nullil: -giffeabfurdum eft; necenim 
à Plilofopho x przclara fpecies entis na- 

turalis 


pd 


Commmuniora 
prius tracia 


Def(ubicilo b 
194 operss prit 
fententin. 

t. b rgum. 


2.20 gum. 





an 


1 o 


in hocopcte; acproindecorpus animatum eft 
. .. jlliusfu iectum. Tertio; quia id fubie&um cu- 
iufque difciplinz eft, cui primo , ac per fe con - 
ueniuntaffectiones, quz ineatradtantur : at 
nueriri, fentire, moueri, velle intelligere czte- 
req; eiufmodi affectiones, de quibusin hifceli- 
bris differitur, non animz, fed corpori animato 
partim in commune, partim per fua inferiora 
|. primum ac per fe competunt, vt capite 4. primt 
libri,tex.;&.Ariftotelesinquit. Quarenon vt- 
detur negandum materiam | huic operi fübie- 
. , &umelflecorpusanimatum, Veri nobiliffimi 
Sententia A- quiq; Peripatetici, Simplicius,Philoponus, A- 
ollinaris,Flan- lex ander, Fhemiftius, D. T homas, M. Alber- 
vienfis , Tolle- «c. /Eoidius, "Theophilus, landunus, Caieta- 
»lausll. Thit- vus. Ferrarienfis;& lerique alii ad hunc locum 
enge communi heran: aduerfariam partem fe- 
| uuntur, ftatuuntquehorum librorum fubie- 
umeffe animam. Quod ex eo primum fuade- 
tur, quia vtex primolibro Pofteriorum , capi- 
ter. & 9.colliges ; id ritefubie&tum in qualibet 
fcientia conftituitur, cuius definitioin ea inue: 
ftigatur,& traditur:in hoc vero operenon cor- 
porisanimati , fedanims definitionem quzfi- 
uit;atq; afkgnauit Ariftoteles ; vt ipfein prooe- 
mio propofitum fibi effedixit , & inlibrode 
Seníu & fenfili perfolutum à fe fuiffe gloriatur. 
Deinde, quia fi corpus animatum effet huius 
difciplinz fubie&um , cumin ies t fub- 











, Ratio. 


quam corpus animatum ; fequeretur immerito 
hancfcientiam propter fubieca materiz prz- 
ftantiam , maximeque ob excellentiam animz 
rationalis ceteris Phyfiologiz partibus ab Ari- 
ftotele anteponi; cum ea porius, quz deani- 
mantibus differit, eo nomine praferenda eflet. 
Poftremo fauet huicfentenriz ipfa operisin- 
fcripti ;;jnuncupanturenimhilibri a& xvyss, 
wid fentien- ideft, deanima. Inbacdubitatione dicenaum 
mn fit. nobis videtur,libros deAnima bifariam fpecta- 
ri poffe. Nimirum vcl perfe , acfeparatim : vel 
vna cumiis, qui paruorum INaturalium vo- 
cantür , qui illorum quafi acceftio quedam 
funt. Tumfipriori modofpe&entur, eorum 
fubiectum effe animam; fi pofteriori corpus 
animatum. Tresenim de Anima libri in fcru- 


' Ratio. 


l2 cen[ui A- 
jpollin. boc loco 
uf. z. art. 1.. 


^ . tiffimumin(íumuntur, nec viuenrium affectio- 
: nes & proprietates, nifi fecundum rationem o- 
riginisfue , &vtabanima tanquam à fonte 

manant, ac prout ad cognitionem illius ob 

feruiunt, expenduntur. Atinopere paruorum 
naturalium exdem , prout iam corpori eiuf- 

que organis accommodantur , in confidera - 

Refpondetur ar- tionem veniunt. Qtofit, vreiufmodi opus, 
|gumentia prima, & tres libri deanima integram corporis ani- 
fententia. mati commendationem exhibeant.  Aduer- 
fariorum vero Wr beniatie , quz probare nite- 
bantur libros de Ánima, ctiam perfe fumoptos , 


C 


ftantiz inferius, atq; adeo nobilius fit animal, D 


tanda explicandaque per fe animz natura po- - 


ARISTOTELISDE AN'MA& —— € 


curalffilentio inuoluenda fuit Egit ergo deilla À habere pro fübiecto corpus animatum facile 


foluuntur. : 
Ad primum negari debet, oporteretotius 4£dr. arg 
difciplinz fubiectum de fubie&is partiü affir- 
mari:alioqui dicetur ens mobile defenfu &fen- 
fibili , itemquede refpiratione & de motu ani- 
malium , quas conftat effe peculiares materias 
quorundam opufculorü Ariftotelicze phyfio- 
logiz Similiter neceflum foret; orationemD hi- 
lofophorum,quz totiusLogicz fubiecturn eft, 
enuntiarí de vocefimplici, qua cftfabie&tum 
Catcgoriarum Itaquefat eft fubie&ta partium 
cuiufque fcientiz aliquo modo includi in fub-- 
ie&to totius; nec fub illo dire&a ferie contineri 
oportet. 
Adfecundum,dicendum eft,non omififfe Á- A2. atg. 
riftotelem corporisanimatiexplicationem,fed ' 
cam,quoad animam, in tribus, qui de eainfcri- 
buntur, libris; quoad ipfum corpus, quantum 
fat erat, in paruis naturalibus vadidille 
Ad tertium, affectiones, dequibusin libris 
de ÀAnimaagitur , primo, ac per à conuenire a- 
nimz, vt earum fonti & origini : tametfi vtAri- 
ftotelesloco citato vult , non nifi Ee toto com- 
pofito, vt deprincipe fubie&o enuntientur. Si PREIS TRIEHIN 
cui tamen vifum fucrit, priorem fententiam , sli [ nd 
quz licet àcommuniabhorreat, improbabilis p ad T hd 
tamen non eft ; refpondeat argumentis in con-/ e" s 
trariam partem adductis; quanquam Ariftote- 5 
les hifce librisanimz defnitionem tanto ani- 
moinueftigarit;ac tradiderit:inidtamen noa. 
animz gratia przcipue incubuiffe: fed propter 
cerpus animatum, ad quod, vt ad totiusoperis 
Ícopum,refpiciebat. Necveroanimzfaculta- 
tes, quoad fuum principium duntaxat , fed vt 
totum compofitum , ideft ; corpusanimatum 
ernant;expendifle. Item doctiinam deanima 
reliquis naturalis philofophie partibus excelle - 


Ad cag. 


2. 4drgurm. 


re, non vt p:zcife circa corpus animatum in / 


commune vctfatur ; fed quatenus difceptat de 
animorationali , quiczcerasphyficz confide- 
rationis formas, naturz dignitate vincit.Deni- 
queinferibihoslibros de Anima,non vtà prin- 
cipali fubie&to,fed vt à precipuaillius parte quc 
proindc(ubieQtü quo diciporcfL, ficuti & cor- 
pusanimatum, fubiectum quod, vt Philofophi 
quidam loquuntur. 

Quodad operis partitionem fpe&tat, ea fic 
habet: In primo libio differit Ariftoteles de ef- 


3. irg. 


E fentiaanimz ,contra veterum placita ; cx pro- 


pria vero fententia cap.1 &z.libi.'Tum reliqua 
parte eiufdem libri agit depotentijsanima in 
commune, defacultatibusad animam vegeta- 


'tricem fpe&tantibus,& defenfibus externis. De 


internisautem, tribus capitibuslibritertij De 
intelle&uáàquartoad nonum.  Indead finem 
libri, de motu & quibufdam affe&ioni- 
bus, quzanimantibus in yni- 
uüerfum compe- 
tunt. 
à 1 Q v &. 


— 


« 


; 7^5 
-« «QV JESTIO VNICA. 
NVM INTELLECTIVAE ANIMAE 
contemplatio ad Phyfiologia doctrinam 
;  perineat,amnon? ——— 


ARTICVLVS L 


FARIA4E PHILOSOPHO- 
vum fententia. 







Prima [ententia V^ VIC quzitioni nonnihil difficul- 
anima bamanas A e3 tatis peperit fententiarum varietas 
ecnfiderationé (oy Ka &diferepantia. Nam Philoponus 
s;ediam effe in- sto primo de Ortu & interitu : Simpli- 
zer Pbyfiolog. cius & Themiflius initio Phyfico- 


setaphyf..— rum, quibusetiam videruradftipulari Bo£tius 
1n prologo edi infuo prologo ad lfagogen Porphyrii, anima 
£ionis prima. — confiderationem non phyficam, fed Mathema- 
ticam effe autumant : non quod eam Mathe. 
matici negotii effe putent : fed quia ficuti res 
mathematicz inter phyficas & diuinas vtriufq; 
". "maturz interítitio & affinitate mediz funt : fic 
animaintercafdem medium tenet , cum fit in- 
telligibilis & corporei mundi nexus,ac vincu-- 
lum, vtante expofuimus; proindeque eius con- 
fideratio ad mediam quandam difaplinam,que 
» at partim Naturalis, partim tranfnatuxalis fit; vi-- 
deturpertinere; fiquidem eifdem modis xes & 
fcientix diuiduntur , vt conftat ex 5. huius ope- 
-  ris,cap 8, text. 38. ; i; 
2.Semtentia effe ——— Alii eam contemplationem ad primum 
Metaph. Philofophum delegant , innixi potifimum au- 
Prima ratio ex &oritate Ariftotelisz. de Partibus anim. cap. 1. 
audoritate — vbihancquaftienem difertis verbis propofuit, 
4Ariffotel, cumque qua'fiiffer, num Philofophi naturalis 
effet de omni anima difputare 5 refpondit,non 
effe : quia alioqui ageret Phyfiologus deintcl- 
le&rici anima , & de intelle&u , confide- 
raretque omniaintelligibilia ; quandoquidem 


"e 


relatorum eadem eftfcientia : intellectus au-. r | 
? & prout connexionem cum ea habenr;in cohfi- " 


tem & id, quodíuüb intelle&um cadit , relata 
funt, SecundoquiaPhyfica contemplatio cft 
folius naturz : atintelle&us natura non eft. 
"Tertio , quia difputare de rebus à materiaab- 
ftra&tis, vt deintellectu, alienum eft abinftitu- 
tonaturalis Philofophi; qui in rerum cozporea- 
rum duntaxat perucftigationem incumbit. 
"Tertia opinio eft AlexandriadinitiumMe- 
teororum, Auerrois 2. Phyfic,.comm.26.& :.de 
Partib. animal. cap. 1. & 5. huiusoperis comm. 


2. Ratio. 


3. Ratio. 


3. Sententia e[fe 
Pbyficam. 


17. & aliorum complurium , exiftimant um a- F 


nimz fcientiam ad Phyfiologum attinere , cum 
Ariftotelesinhocopere , quod proculdubio 
parsquzdam eft naturalis Philofophiz , non 
folum de czteris animz partibus , fed 
etiam de intellectriciex profcffo 
differuexit. 
*— * 
(* 


PROOEMILIN-TRES LIB. ARIST. - 
dis 


TS 


ARTICVLVS. IL s 
TOIIVS QYFAÁESTIO- 
- nis diffolutio. ^ 
Xx propofit quaftioni fatisfiat , przno- 
tandum eft animum participem rationis 
trifariam fpectari poffe. Vno modo;prostvni- 
tur corpori ,' & inco functiones finas admini- defi. 
ftrat:. Altero, fecandum attributa , quz ipfi à 
materia feparato conueniunt , cuiufmodi funt 
effe definitiueinloco, reciperefpeciesexinflu- 
xu fuperniluminis, intelligere fine recurfu ad 
phantafmata, aliaque eiufmodi. Tertio, quoad 
fuam propriam naturam & effentiam. | 
Hocpofito, fit prima conclufio: Nulla fupe- 
riorum trium animz confiderationum pertinet 
adaliquam vnam fcientiam mediam inter na- 
turalem & primam philofophiam.  Hzccon- 
clufio fuadetur ; quianon datur medium illud 
philofophandi genus: cum fcientia contempla- 
trix perfecte diuidaturin naturalem, Metaphy- 
ficam & Mathematicas,utin Phyfice aufculta- 
tionis proccmiolatedifferuimus. Nec vero vn- 
quam Ariftoteles eius mediz difciplinz im fuis 
hbris mentionem fecit, Hisnon obftat, quod ar, 5,5, p 
anima corporci, & intelligibilis mundi confi- 1, ,55,, 5, 
nium , & quafi nexus quidam fit. Non enimin | ;,,,, phyfic. e 
ter hzc extrema ita medium obtinet , vt ali- meiaphy. 
quammediam abítractionem vendicet , diftin- ^u 
&am ab illis , quz tripartitam contemplantis 
philofophiz varietatem efficiunt;utloco citato 
-often dimus, : a 
Sitfecunda cenclufio:Primaanimz confi 2. ConceIufio. 
deratio ad naturalem Philcfophiam ex officio 
ÍpeQat.. Hac probatur, quia contemplariens , | Corfirzati 
natutalead Phyficum pertinet;eiufdem vero eft 
meditari totum , & partes: at anima eo modo 
fumpta, eft a&u pars entis naturalis, nempeho- | 
minis; Item quia operationes,quasanima;dum a. Confirmati) 
in corpore eft, adminiftrat; pendentàmateria; ; 1| 







Triplex. anim 
rationalis con 


L. Conclafio. 


Eins probatio, 


derationem cadunt,non alterius artificis,quam 

eius, qui demareria differit;id eft, Phyfiologi. | 

Sit tertia conclufio : Conremplatio ani- ;, Coz[ufio. . 

mz fecundo modo fumprz tranfcendit Phy- 44,54 ratio-| 

fiologiz fines, pertinetque ad Metaphyficum. 5, furreyra| 

Ad huiufce conclufionis intelligentiam ob- formarum.D. 

feruandum eft , cum animarationalis fit fu- Dionyf. 

prema formarumin materia exiftenrium. , & 
tefte D. Dionyfio 7. cap. de Diuinis nomini- 
bus ; fummumiufimi attingat infimum fupre- 
mi, tranfireeam , cumé corpore abícedit; pre 
fuo modo in ftatum fubftantiarum feparata- 
rum ; fecundum eas videlicet. affectiones ; 
squarum fupra meminimus , nihil cómmercii 
cum materia habentes, quiftatus, vt docet D. 
"Thomas r.part. quzíl. 79.art. *. non eft cina- 
tu:alis; fed pizecer aaturam.. Quo fic, vt difce- 
prado anunz rationalis co modo (umptz ad 
candem 





^; DE ANIMA QV.ÉESTIO VNICA. 16 






Conclufio. 
obatio. 


.Cenclsfro. 


eandem fcientiam pertinere debeat ; ad. 
mentes à materia. contagione prorfus liberz, 
-Hinciam propofita conclufio ex eo oftenditur, 
quiaperpendereea, qua re& ratione materia 
abftrahuntur, ad folum primum Philofophum 
attinet :affe&iones vero , qua anime compe- 
tung, przcife vt extra materiam cohaeret , itafe 
habent, vtattendenti planum erit. 

Sitquarta conclufio: Scrutari propriam ani- 


uam À néht, vtin materia fint:ita cognofcere intelle- 


&iuum , perfe fübfiftens, & immateriale , in 
commune , Meraphyfici negotii eft: quiactto 
etiam conueniantanimz rationali ; cutus pro- 
priam & reciprocam effentiam cognofcere ad 
Phyfiologum fpectat; fecundum fe tamenin- 


difcriminatim fe habent adanimam, &adin- | 


telligentias ; quz: nullam habent cum materia 
coniunctionem. 






ma natüram & eflentiam , qua erar tertia de 
animo meditatio ; fpectatad naturalem Philo- B 
fophum. Huius conclufionis veritas ex co con. 
uincitur, quiaanima ex fua ratione & natura; 
eftforma corporis ; vnde & elfenriali definitio- 
neexplicatur, cum dicitur actus primus cerpo- 
ris organici;quo fit , vt ad fui cognitionem ne». 
ceffario materiam requirat: vero ita fe ha- 
benr;inter fpeculationis phyficz metas conti- 
nentur, ficuti & materia ipfa,docente Ariftore- 
le 2. Phyfic. cap 2.text.22. eiufdem artificis effe 

^ materiam & formam contemplari; quia vide- 
licet duo hzc mutuo ferefpiciunt, vtex eodem 





ARTICVLVS III 


EXPLICATIO RATIONJy M, 
qua fuperius dictis aduer[ary 
videbantur. 


Probatur. 1. 


; 1e L1QvvM efl vtrefpondeamusadargu- 
méta ex Ariftotele defumpta im 1. de Parti- 
busanimalium , quzanimzrationalis doctri- 
C nam primo Philofopho abfolute aferibere viz. 
dentur. Alexandii fe&atores opinanturq . 





HOVHZdAfD 17 






2, libro & capite,textié.conftat.Pixtereaitabili- — ftionem Ariftotelis eoloco nen ele de anima étatio Loci 
tureademconclufioexeo,quiacumhomo pars — duntaxatanimantium ; quia non Mihbàac 44rifforeliei de 
: fabie&a enti mobili,cuiuscognitionem Phyfi- — invniuer(umà Naturali confiderari: x partibss anima 


cusprofitetur, cumq;hominiseffentiacogno- — ma,vtetiamintelligentias comprehendit;qua- iu pro1 fent. 





Ícinequeat,quinmaturaipfiusanime, perquam —— füffeque an ficuti Naturalis omnem animam Lar; 

in[go proprio gradu & fpecie conftituitur, in- — contemplatur, quz animantium cit, itaetiam 

1 at: fit inde vt ad naturalem Philofo. ^ deanimabug feparatis difceptare queat. Itaque 
phumattinearanimzeffentiamindagare. Huc — aflerunrintelledtumquem Ariftotelesà doctri- 
peitinet ; quod definitioillahominis paffim ce- pj naphyfica remouit, nó effe humanum, fed fub- 

lebrata, homo eft animalconítanscorpore & ^— ftantias feparatas. Hzc explicatio non placet; Rejjcitur 


animo rationis participe; ànullo alio przrer- 
quam à naturali Philofopho inuenta & tradita 
efle creditur. 


£u: ; fccundu; fe tamen indiffzrentiam obti- 


propterea quod exipía verborum ferie planum 
videtur , de folis animalium formis Philofo- 
phum ibi differere Itaquedicendum, decretum 


fingulari certamine , fect.r. 4. & 7. occurrunt 
2. iftiuf- 


Dnbitatio. Quazrattamenhicaliquis,num ea confi- — ab Ariftorcleilliceffe,animam humanam non Germana exp* 
deratio , quaanima vt quid immateriale, per — extoto pertinere ad Philofophum naturalem; catio. 
fefubfiftens, intelle&iuum, expenditur: quz —— quia, vt paulo antemonuimus, fpectat etiam 
attributa ficuti funr animz intrinfeca ; itae — adMetaphyficum Bernie dacuni ducit 
tam in materia, quam extra materiam com- — habetextracorpusitumquoad gradum intelle- 
petunt; num , inquam, eiufmodiconfideratio ,, C&iuum in commune fpectatum, Rogabista- 

Sreurritur — phyficafit, anpotius metaphyfica. Cui dubi- ' menquam vimhabeat ratioilla : nimirum , Si b. 

iubitaiiegi.  tadonloccurrendum eft ,fica predicata non — Philofophus naturalis de intellectu ageret, at; Dalitatie. 

in tota fua amplitudine fumantur; fed reflri- — queadeo deintelligibili, futurum venullaalia 
Ca ad proprium & fpecificum gradum ani- — difciplina przter phyfiologiam fupercfet : vi- 
mz rationalis ; ita vt cum ea reciprocentur, ^ deturenim huiufmodi confccutio nullius effe 
nimirum tale itnmateriale , tale per fe fubfi. — mométi:tüm quia pari ratione fequerecnr nul- 

(^ Étens, tale intelle&iuum; eam fpeculationem — lam effe philofophiam, prxter primam cum 
phylcam effe ; q'tandoquidem cognoftere — hzc de inielleétu & intellieibili difputet:tum 
' propriam ac péculiarem animz rationalis na- — quia ex eo quod deturfcientia;quz de intelliei- 
turam ad Phyfielogig do&rinam pertinet, biliagat ; haud probe infertur reliquas fcien- 
vtproxime ftaruimus. $i1avcem fumanturin ^ tias é medio tolli , cum eandem rem alio at- 
commune, & vttaman' mz, quam intelligen- que alio modo Ífpectatam diuer(z. fcienciz 
 eüsconueniunr, Meraphylicam e(fe : quiafi- — tractare poffint. Nam terram in rotun!am 
1 cu: fu»ftaatiam, relationem & qualitatem, ac. figuram conglobatam effe demonftratPhyficus 
paffiones endis, f:cundum communes &ge-  ficut& Mathematicus; hic exrotundirare vm- 
t nerales eoaceptusfpeculari , M taphyfico in- — brz , quz inrericcta ceirz fic in luna ; illeex 
cumbit, vt loco "itatooftendiraus; propterea zquali motu grauiumad centrumterrz. Non- 
quod hzc, erfiex parce :n. materia reperian- ^ nulli ; ia quibus eft Miraadulanss :8. lib. de Quid nonnulli 


re[Dondeant. 


xat , nec vt neceflariam , fed vt fpeciem quan 
dàm probabilitatis. prae fe ferentem ab Ari- 
ftoteleadduciad hominumingenia exercenda, 
vt facere non infrequenterconfueuit. Verum 
necelfe non eft ad huiufmodi afylum confu- 


Duplex fcientia 
 diuidenda tno- 


dus penes ratio-. Secus aduertendumque ex Caietano hoc loco 
aeiformales. Lifariam fcientias inter fe diuidi poffe : Vno 
modo penes diuerfitatem. formalium xatio- 

num ; quo pa&o philofophia contemplatrix,&. 

: Metaphyfic capite primo text.2. diftributa eft 

: ab Ariftotele in Metaphyficam , naturalem 
Penettnateri& — & mathematicas difciplinas. Altero penes 
 diuerfitater. — ipfarum rerum , qua fciuntur , diuerfitatem: 


quomodo Mathematica à Naturali non di- 

ingnienn A pisasd quantitas, quz à Mathe- 

matico confideratur , caditetiam in cóntem- 

ionem naturalis Philofophi: diffidet ta- 

men Naturalis à Meraphyfica; quia hzc prz- 

cipue circa res materiz immunes; illa circa 

Quid rifbondt? smateriatas & fenfibiles verfatur. Hoc pofi- 
dum fit. to refpondemus,, fi Philofophia naturalis de- 
intelle&u differeret , futurum vt de omni re 

mediraretü : ageret enim in primis de iis, 

quz fub fébfum cadunt, atque adeo de quan- 

titate, vt nunc re vera agit; confideraret item 

res à materia abiun&as , quoniam eiufdem 

eft intelle£tum , fiue animam intelle&tricem, 

fecundum conceprum ipfi & iptelligentiis 

communem, (fic enim Ariftoteles loco cita- 


to animam bumanam & intelle&um accipit) D 


& intelligentias ; ac totum prima philofo- 
hiz füubiectum contemplari ; cum hzc om. 
Defanditur a*- nia in eadem communi abftra&tione conue- 
gumentatioeX piant. Quare ex parte diuerfitatis;rerum ni- 
"Arift. fuperitit hil iam naturalis Philofophus aliis difcipli- 
adáucia. nis tractandum relinqueret ; licet aliunde , id 
eft, fpectata rationum formalium diftinctio- 
he adhuc fcientiarum diuerfitas ; faltem ex 
parte feruaretur : diximus , faltem ex parte; 
quia ex co quod Phyfica intelle&um in com- 
mune contempletur , re&te fequitur eius ob- 
1ectum eandem fortiri à materia abftractio- 
nem, quam prima philofophiz obie&tum: 
atque adeo has duas fcientias in vnam ean- 
demque recidere , etiam ex parre rationis 
formalis. Quod tamen non sei refpectu 
Mathematicz & Phyfiologiz : fiquidem quan- 
titas Mathematica nó eandem vendicat abftra- 
&ionem, quamintelle&tiuumin commune, vt 
planum eg. 


PROOEMII IN TRES LIB. ARIST. 
iftiufmodi rationem probabilem effe dunta- A — Adidvero , quodopponebatur , non valere 
"hanc confecutioncm ,. Philofophia naturalis 


eft, quantitatem. Vnde fi confideret intel- 


»* NM 
i 


IL 


agit deintelle&u & intelligibili , ergo nullaeft 
fcientia prater naturalem esu dm » quia 
alioqui bzc etiam valeret. Metaphyfica con- 
fideratintellc&tum & intelligibile: igitur pra- 
ter Metaphyf. non eftaliafcientia. Occurren- 
dum diuerfam effe rationem. In priori enim 
illatione fupponitur naturalem Philofophiam 
verfari cirea fuum proprium obie&um , ac 
circa obiectum materiale Mathematicz , id 


le&um fetundum communem cius notio- 
nem, fimiliter&ueintellieibile ; iam fibi vendi- 
cabit obiecta omnium partium triplicis Philo- 
fophiz contemplari eis; in pofteriori vero il- 
latione przdictahyporhefis locum non habet, 
vt fatis conftat Quare licet Metaphyficain- 
telle&um & intelligibile contempletur , non 
fequitur verfari illam circa obiecta aliarum 
fcientiarum contemplantium. Ad illud vero 
Ariftotelis , id, quod contemplatur intelle- 
€um , contemplatur quoque intelligibile, 
quia relatorum eadem eft fcieniia & confi- 
deratio.  Refpondendum erit, id, quod con- , 
templatur intelle&um , contemplari etiam i 
intelligibile , non quouis medo , fed: prout 
hzc fe mutuo refpiciunt , fibique refpon- 
dent. Refpondent autem fibi intellectus 

fideratus, vt eft potentia formz phyfice , 1d 
eft; animzrationalis;& intelligibilephyficum. 
Itemintelligibile Metaphyficum,& intellectus 
fumptus, vt eft potentia fubítantiarum fepara- 
tarum , aut etiam quid commune intellectui 
humano,;angelico & diuino. Quareprior con- 
fideratio afcribenda erit Philofopho naturali; 
pofterior Metaphyfico. Quamuishzc natu- 
rali Philofopho attribuenda effet ex hypothefi, 
quam faciebat Ariftoteles. 

Ad fecundam rationem ex eodem Ariftote- 4442. »atiopes 
licoloco,dicendumintelle&um fiuc animam pro 4, $271.1. 
intelle£tricem. fecundum illum communem 
conceptum , non efle$aturam ; alioquietiam 
intelligentiis,in quibus ille cernitur,naturz ra- 
tio conueniret. 

Adtertium, patetfolutio ex dictis: Nam 1445. 
anima fub predicta confideratione eft quid- Anisaratio- | 
piam abíolutum à materia ; atque adeo a- nal fub quo. | 

liam difcipliaam videlicet ad pri- €on:eptu nonfii 
mam Philofophiam DAEHTA. 
fpe&ans. 





ARIS T O- 
ei 





LI 


AOYZ HEPITYYXHZ 


4$ ^ JEWNTTTEIAMATIO.: ^U | 


APIETOTE- 


ARISTOTELIS 


DE ANIMA 


T OA xo LIBER I 
KiQaAoty A. GArtx kh à 
Q» xaAdw xoà mpio» aho emn» "uro V M a omnem fcientiam vers efe bonam Text. ^ 


3 r5 " up 
Anu emo res » MQPov d| trigo» tTtQms 


^ 3 E " 
4 xaUmó AxgAOnaP y 9 m BiNnóvev i Dow- | 


ói indie Gin, 


Mem elTe an €1V 04 
LC - ^ - , , 
vl) mus Wuy"s (steAUw óyes a CM 
«xeoTis nic. Vox ci 3 na aveo c e AnÜevow mme - 
, , 
ow) yas cui Tis pigeon. qua 2e ooo" pa Mon 
» Lo» 3, —0N PL , e 
3 avess alo) Quaw. £e 49 oie» apyn P Gon» imn 8- 
My , N - ' 
(39 3 deopicoq 1$ yudiron 7s , x huo 
Sew 69 »em cuuCiOuxe «lel adl wwe pop 
» L E e" 5 à Ll Ns NL ON f 
s Ajo arx Ts Mpuxüseroa évx6s, T erre X; ToS 
. 2 Li , SW US. 2 
Kdois Di omen Varipy ey. cawTM jj wormos i 
: - ^ , Nd on 
"Fem mere AaxGév mv wig)» «UEA oui TS" Y) y 
v ^ ^ "AL og A "ny 
VT O- xoi 02 Camper D 96 mois £TEpo46 y Ato 
Jw «Up. Sciw, WP mlTiésb, TUO) OM Tw QoLess gelo 
945624 ui9o8 Q- X9 arcum ata ov Bu A oput. Qà- 
yaq alo) Scion , Greartp 9; riv XT av Gs onxds ida Doro- 
[4 , »v ' 7 , »N 
Sa£u. ess Qum» ob en lo) jt odo Tow ads. 6) 
pott pa Y, xoi me idol O- eA Tom iov, m ae- 
, L , AJ 
AtzTtpo? jivéu:a CC ry umTdUinA. ine nu 
Aa Ger» apa fea sov , Tic ó gó (D drew ) Quwsphri, 
2! , HE E] à , » 
górspóv aasDesLís ms Ii» , 9 diopéass , "24 n6 &A- 


Tl 7t QUa1) a76 , Xs 


arbitremur , ac benorabilezm , b e$ Ali- 
am alia magis ex eo talem effe putemme; 
quiavelexatlior c eft , vel rerum efd ea- 
rum, qua magis pra[labiles, magisque funt 
admirabiles, (cientiam. amma nimirum ob ba& 
"vtraque non iniuria ponendam in prim e[Je cenfe- 





* m 
m. Videtur autem d. (5 ad veritatem om- 'Text.z« 


mem , ipfius amima cognitio vehementer confer- 
re , Qo maxime ad ipfius natura. fcientiam : efl 
enim anima quafi principium animalium. c Con- 


templari autem. £ (5 cognofcere naturam. eius, "T ext.3. 


€ [nbflantiam quarimua , deindeea , qua eirca i- 
pam accidunt , quorum quadam effettua ip[iua 
elfe propri , quadam. animalibus etiam per ipfam 
ine[fe competereque "videntur. At "vero 
quaque atque omnino d'fficillimum eft , fidem ali- 
quam de ipfa tandem accipere. Nam cum bac 
qua[lio communi [it , eiiam cum aliia vebus com- 


pleribus,de (ubflantia dico, C quid eff ; "unus cui- 


piam fortaffe modus , na via quadam e[Je "uide- 
tur , quacegnofcere quidnam fit '0naquaque poffa- 


nde- Y cit» 


muarerum , quarum (ubflantiam percipere volu- 

yag. cz rives Dci Cave. a2bou A o2huv oim, Xg- — mus» perindeatquemodua unus eft bifce , quopro- 

$v29 29:19 ia v; ima». pj rerum demonflrantur affici ws. Gluapropter Text.f, 
mepvv  quarendum efl , quanam fit ila via , quis tle smo- 

dua vvus,quorerum fabffantiapercipipoffant. guod fj non "unus quidam atque communi frt ille zmodus, 

longe difficilior ip[a jertractatio fit. Oportebit enim de 'vnaquaq, rerum accipere, quis adunamquamque 

medus accomasodabisur..— Si vero pateat illum demon[lratiomem, vel dimisnem , wel etiam quendam 

Alium modum effe : complures infuper diffi-ulsates , errore[que emergunt in ijs exquirendis , $ quibua "uni- 


wfcuiu[que conficienda ejl d:ffiiitio : altar am namque rerum alia principia fant , vui numerorum Juperfi-. 
£ierumque. h Priguin 


. E LA ! » ' «ME 
As jio) D». $n 5 zr mas t 2orogAus 12; xad VTÀAx- 





CAPITIS PRIMI EXPLANATIO. 


C Vmaomnem Duo potiffimum funt,quz hominum animos ad perdif(cendum proclinioresred- £u4fciéndi ap- 
dunt;ac vehementeracuunt:fcientiz dignitas, & exacta methodus docentis. Dignitas fcientiz peritum exei- 
tribus continetur; certitudine,fubie&tz matetix praftátia & vtilirate. Hac omnia prafatur Arifto- 7557, 

telesin hoc procemio. Nec interim fufcept rei difficultatem filentio inuoluit,tum quia hzc etiam 
auditorem excitat; ne torpefcat otio, vt Grzeci interpretesadmonent, tum ne quisinreardua & re- 
condita maiorem euisdentiam poícat,quam parfit, & quam rei natura patiatur, tum denique ytru- bi 
dia & tarda ingenia ab ipfolumine proculeíIe iubeat Quod veteres Philofophiz proceres víque Cur Pbilofopbi 
adeoante oculos habuere, vt propterea verborum breuitate, & znigmacuminuolucris nacurz my de natura ob[cu 
fteria obrexerint ; operepretium fe facere exiftizantes,fi ea ratione tardos mi nimeque ad audien- re feripferini. 
duminftruc&tos, à rerum abdirarum & excellentium inquifitione remouerent. 

.. b Bonam ac honorabilem ] Boum & honorabile re conueniunt , ratione differunt, vt Sim- 
plicius annorauit. Nam idem , vtrefcrtur ad appetirum, bonum vocatur; vt adexcellentiam, 
honorabile : appetimus enim bona ; in honore habemus excellentia. Conuenit autem ratio 
boni omni fcientiz,quiabonum : Etchic.cap.t eft quod omniaappetunt; omnibusautem homini- 
busingenium eft fcientia defiderium t. Mctaphyf. capiteprimo. Competit quoque fcientia ratio 
honorabilis : quia Munerefcientiz przftanr excclluntque homines tumbelluis, rum alii aliisinter 
fe; quod 4.Politicorum capitequarto docet Acuftoteles, duum feientiam inter fpecies nobilitatis an- 
numerat. Erittamt qui obt:ciat; videri Ariftotelem non fibi conftare. Nam 1. Ethic. capite duodeci- 
mo affirmat diuinistan:um rcbus deberi honorem ; laudem autem virtuti & honeftefa&tis. | Hoc 

ys aurem 


Ratio boni ($ 
bonorabilüa. 


Viraque feien- 
ta corpetii, 
Obieclio, 


ex T - NN." - i. 

Diltio. autem loceetiam do&rínz honorem exhibendum concedit Sed occurrendum,aliterín Ethicis;ali- 

honorem fumpfiffe.In Ethicis enimloquitsr dehonoreadmodum prcffe, Shi ns ca 

arate,fed fimpliciter exceMentibus quales diuinz funt; conuenit. Hic autem de co, qui etianirebus 

umanisaccommodatur,prourinter fe magis aut minus eminent. SUR MSS o dim 

c Quia velexallior. ] In hunc modum ratiocinari videtur , fcientia omnis preclarum quidpiam 
. eft, & inhonoreac pretio habetur , eoque aliamalia przftabiliorem exiftimamus, quoinrebus& . 

^— .- mobilioribus, & certioribus verfatur:at vtrumq; inter alias fcientias do&tring deanima excellenter 

: conuenit lureigitur eam inter primascollocabimus.Circa minorem propofitionem,in qua Arifto- 

zeles fcientiam de anima cum aliis comparat, diffidium eft inter expofitores , num ea collatio abfo- 

lute cum omnibusin vniuerfum difciplinis,an cum Phyfiologiz partibus duntaxat intelligéda fit, 

Prioremexplicationem fequuntur prater alios Commentator, M.Albertus, & vterque Catetanus. 

Pofteriorem approbat D. Thomas, Egidius; Simplicius ; Philoponus & Ferrarienfis. Priormapis 

" | placet, cum ex verbis Ariftorelis nulla comparationislimitatio colligatur. Neceft labordum,quod 

* quidam faciuntinterpretes,quo pa&o hac ícientia reliquis hocloco preferatur.Nec enimillam A- 

ziftoteles czteris przefert, fed duntaxat inter nobiliorescollocat. Quem verolocum rum dignitatis, 
tum do&trinz ordine inter aliasfcientias obtineat,expofuimusin prooemio Phyficorum. . d 
d Videtpr autem. ] Duplicem propoait vtilitatem huiufce doctrinz; vnam communem, alteram Communi. 
peculiarem. Communis eft, quod plurimum conducatad omnem veritatem. Quonominepstat — . : 
Auerroesfignificari ícientias contemplantes duntaxat, quarum finis eft fola cognitio veritatis.Ma- 
gistamen placet interpretatio Simplicii,exiftimantis comprehendi ram contemplantes,quam pra- 
&icas:Nam & omnes veritatem fpe&tant (vnde 1. T opic.cap.g, in definitione problematis vocabu- 
Ium veritaspracticarn quoqueamplectitur) efto,ille non vltra progrediantur, hz ad opus & actio- 
nem vlterius contendant: & omnibus hzc difciplina vfui eft tum ob eas rationes quasin prooemio 
ud retulimus:tum quia agit de intellectu,à quo omnis notitia veritatis, atque adco omnisactus fcien- 
Peculiari. —— ai clicitur. Peculiarisauté vtilitaseft, quod hec deanima difputatio multum conferat ad naturam, 
ideft;ad eam phyfiologiz partem , qua de animantibus differit; quorum natura;hoc eft, forma, eft E 
deanima,àqua omnes vitales aCtiones proficifcantur. | ÁA 
e Quafi picipium animalium. cioy 3 uv Go«» ] Non appellat animam abfolute principium 
animantium,fed quafi principiure;ad difcrimen, vt ait Simplicius, primi & infiniti principii à nullo 





Duplex buin[ce 
doltrinaditili- 
fm . 


ALTE dependentis, de quolib.7.& $. Phyficorum, & .primz philofophiz vel potius, vtait D. Thomas, 

quafi e e quia paiticulam sie»,id eft, quafi non diminurionisaut (imilitudinis,fed ornatusgratia, vt fpe alias: 

piste rcaani- hocloco víurpauit. i S ADAC : 

mam differen- f Contemplari autem. ] Duo ibi perquirenda effe inquit in doctrina deanima. Alterum , quod 

: uidem ad definitionem pertinet, eft c(lentia & fubftantia anima : alterum, quod ípeétat adratio- 

pei nem demonftrandi funtaffe&tus,id eft; potentiz & operationes tum peculiares ipfi animz, quz ni- 
mirum in anima intelle&tiua inhzrent, vt intellectus & contemplatio:tum communescum corpo-.— ' 
re; id eft; quein organo materiali recipiuntur  licecab anima, tanquam à fonte dimanent, vt vires 
Menfitiux & acus (erendt: 

Ariftotelis in Atvero. ] Perdifficile effe;inquit; exploratum cercumque habere, quid deanima ftatuendum 

feribendomode- fit. Ya quo, vt Theophilusannotauit, Platonisimitatur modeftiam, qu fenon admodum exactos 

fia. de mundo fermonesaiebatallaturum : non vtij qui omnia fefcire profitebantur; nec etiam vt alii, i 


qui fcire ali uid poffe diffidebant, fed media inter confidentiam & defperationem incedens via. 
Aitergo difhcillimum effealiquid deanimz natura ftatuere; quia in primis de ipfa methodo in- 
ueftigandz definitionis ; qua tei effentia declaratur, quzítio eft , etfi communis aliis do&rinis. 
Triplex inuefli- Eft,inquam,ambigua quzftio,num ea methodus fit vna, vt eft vna via; ratioque demonítrandi;an 
ganda definitio- Ge plures. Tum quia fi vha fit, difficileeftab ea non defle&ere: fi plures, non erit minuslaborio- 

















n9 via. fum cuiquerci propriam accommodare ; cum magni laboris fit, fingularum rerum pr seas dif- 
Plato. ferentiasinternoffe. Porro methodum inueniendz definitionis ftatuit Plato in fophifta diuifio- 
4triffoteles. nem : Ariftotelesfecundo Pofteriorisanalyfeos potiffimum compofitionem : Hippocrates argu- 
 Hippeergt. metritationem, In qua re diiudicanda, non eft cur hoc locoimmoremur, cum Diale&ici negotii 
fit. 
h Primum 

eremi. d| leue npatyxeror dic Aeiv c) ivi Tiv 4- h Primum autem fortaffe nece[arium eff di- "Yext.6: 
van, Xj rl ii 26yo D arirepoy id m. ed dei) imw- — uidere , atque acciperein quonam generum collo- 
8r, naoav , vxo 75 du Tuy dio ptÜciaY xg TH29 cetur, quidquid fit anima; utrum fit [ubflantia;an 
gii in. di mrórpor mi co Dusget ova , juGA- — imqualtate, aut in quantitate, velin alio quodam 
Aev cya ne. 2]adiiger à eim e pax por. ewe pradicamentorum genere collocetur. Deinde per- 


«lios di, epsgus, d nqetpie. G rorepoy opgtoeddu uefHigandutn eff , virum eorum jubeat ratione n, 
«T0 0 qua 


bon S puyi seid ne Spree i$» mieten ed 
£psam y 3 2). vu) 98 i Aierns só Qaleroee 


ai oci efti v ad'puzrivns pde. deinpars em- 


exem. 48 Au Gros 9i, Goroc pul AeyD yw , vro repay 
di à dy" adcis in, xg Qiu, d ral duoc 
fepO-, oio» Var V , x uc, ai po , 9 m 
ri AA v os Dis 6c , 9) oeepov. óp.oia O$ xeoty e 
199. eLNO. qm 
MEG EROR 00700 RARMIERER 
eA Nox ld 3 $T " 


(RUE 


, ^ ? , * 9... 

7m UMEY t7EQ92 LN A vv 707600» 
disgkorq 70i. meuwes rige o AN to FPE: 
TM 4902 P6 Dile soam, 9 TK $9244 CAT, ciev (à 
| 7 - ZU xON «99N* "* " 
pociv, à a)» vEv' 5G TU od -MitoXX, v) TO 000 xov, gi - 
m ; i 


| «est Demi sd XN et TÀ poe: queo spe ». 7r- 





sim. £n 3 e un z023o4 Npu- — 


o praterea f par tibilu fet mec ne5 € uir meiu[dem — — 
fit amita fbecieiomma necze. — Et (imon frt eiu(dem 
fpeciei , utrum fpecie tanium , an etiam genere sif- 

Nunc enim jj,qui dicuntatquequarunt dc. ' 


f At. 


aninia, de bumana tantum quaere perjerutarigue 
videntur. t cavendum eil,nemos praterent ,'u- 
Aum vnafit eius ratio , ot amimalu , an coziu[cu- 


MógAw. aeMzis ) x; ewTw»-  $u[que ftt alia Yatio, "Ut equi , canis , boris , Dei.i 


 Animalautem uiner(ale aut nibil efl , aut pofle- 
vius cff: o quidquid itidem aliud communiter pra- 

dicatur. Praterea fi nom plures fit amma fedpar-. 
tes, "Utrum an:mam totam ,an partes quarere prius 





Ko aw ns 2m pieder sed cs mi wrixeiudpz queartpov. — Oportent. — Difficile autern e3i id quoque determi-  "Text.1o. 

mi Tu» ÜCamyrtor , oiov 78 ed Ori TW aid tn 90,X)  mare,quanam inquam partes à quibus diuerfa fint. e 

TD yc i» mé vensud. oix 3 S peiora ter uli veu Et vtrum ipfas partes , an ipfarum partium epera- 

agio drop acie morari mis adr « mur qup- — tienes pritta quavere per[erutarió, oporteat; ceuintel- 

Bs 6nkd mv Tuis Seine, Mn "tp e» Tris ptor aeos m — dgenean intellec iuum, Qo Jentireyan fenfrtiuum,eb» 

D. 49s *X zi TO kg TU AOY' T oet uut 5 ri m TR ecdem modo de cater. Gucd ff operationes [rnt £x- 

-aogos Tà xg) iv zcUs pcs eu md TQ4Q S ou.  QUuirenda prius y rur(us profecto quifpiam dubitabit, 1 
vÍag leq» 40h € oem v mi gupGtOnge m cvp- — feoppoffra prise fint inquirenda ; "vt fenfsbile prius à 
Gdoherma pukooe Eo (0 meg 6 cio oq (om Ee emd- — quam [enfirivum e miellgibile quar snteliccti- » : 

€xt. IF. 


du S gadb onde x zhé dudprias coi 
Tu Gp ot 629 Thy 4 TV TOU TIU à TUY TXÀeemY, 
Téri Xj cXpA vis Emios fLuidu m ARyeiron qoMgar 

$, Nae e , [a ^ QUTY wv . «f 
"WI$0HS p 2o uius n Pex4, ThmT taw. we x o- 


qus Td» dgacud» ge vj omn mi rop eee 


uum. k. Non folum autem ipfius quid efl. cognitio 
conferre videtur ad perfhiciendas corum caufasyqua 
fulflantiis accidunt , "ut àn Mathematicis confert 
quid eft rectum , C quid curuum , uelquid linea, 
quid fuperfictes ad copnofcendum quos rectis angulis 


triangulifunt «quales (nam ip[um quid 8f ,omnie 

efi principium dermonffratinzis) fed £ conuev[o etiarn 
. Wneüue — accidentia magnam afferunt opera ad illnd perci- 
UP piendum. Nam cum per imaginationem de acci- 
dentibus , aut omnibus , antpluribusreddere pojfamuss $m aliquid etiam. de[ubflantia dicere poterimus 
eptime. 1 Quarepatet eas omnes definitiones 2 [Jerendi modo , vaneq, ditas C affignatas elfe : quibue mon 
Kit ut nccidentia] ercipiantur , Aut de ipfis com.élura facilis habeatur. 


i |eiCen DAZ eund" eiXgL024 «XA aU TE V 4 uoce : 


.SéAo én. ala Axixds eiplurmma 3) xtrds emranlss. 


" 





e 


hh Primum autem] ?olteaquam explicauit ea; quz tractationem hancdifficilem oftenduntex 

iis,qua communia funtaliisrebus, quarum naturam definiendo enodare volumus: nunc quz huic 
. deanima commenrationi peculiaria cx ftunr,in medium affert. Hac tria potiffimum funt; nimi- 
$. rum qua fit natura animz : quz eius partes , vel fpecies : qui affectus & operationes. 

i A»nmalautem vniseríale] Vnamexquzftionibus, quz in hac materia difficultatem pariunt; 
cffeinquir, cam,quaquaritur, vtrum anima genus fir, an Ípecies; & uum eius definitio fittanquam 
generis, vtanimalis:an tanquam fpecie; in&mae. Quia vero dixitanimal definiri ; ne quis fufpice- 
turipfum ponere animal vniuer(alefeparatum , vt Platonicam ideam; remouet eam füfpicionem, 
affixmans animal vniuerfale ( idem intellige de ceris naturis communibus ) aut nihil effe,fi füma- Voiuerfale fr- 
tur, vtà Platone fi;gitur, qui volebat eiufmodi vniuec(alia cohzrere perfeante omnia fineularia : paratum. *ibil 
aut efle quid pofterius, id eft, collectum ex fingularibus, iatellectus beneficio. Aliter quoque hunc es. 
locum interpretes enarrant, fed noftraexpofitio communis eft. 

k Non[olum autem] Variz fünchuiusloci explanationes. Nobis placet expofitio Simplicii& ,.. 
Philoponi;aientium,;t:adi ab Arnftotele viam inueftigandi animz definitionem; nempeab effe&is dnt 
& accidentibus ipfianimz propriis. Licetenim fzpenumeroà caufis ad effe&aprogrediamur , vt 
in Mathematicis difciplinis; interdum tamen vice verfaab effectisad caufatum notionem incedi- 
mus, przfertim in Phyfiologia ; habentenim accidentia magnum momentum ad cuiufque rei 
effentiam nodgdem atqueinueniendam; quia ex iis, quz accidunt vnicuique;fiin nullam aliam 
rem cadere poffint, vt ex effectis caufz adaquatis , cum finc quafi expreílz illius fimilitudines, in 
quiddiratiuam caufz notitiam deducimur, qua dere D. Thomaslib;. contra Genres Cap 49. j 

1 .Siuare patet]. Quoniam vtex effe&tis cognoícimus cauías , ita excaufiscffecta , & ex fub- " 
f'antiis accidentia; colligit eas defusitiones » ex quibus non pez fe copnofcuntür accidentia aut 

b 


non 


defini- 
tio Ab tt ftus cf-. 
fecta collgen- 


da. 





"s : et T3 * 








— terdum idem 

| quod verifimi 

de , quodque ex 
y vuoi 


M 


^v 


animalium. |^  — 
Paca Ses , p 





yay «92 E tel 7 i4 m X 7» vy idoy 
GUT Tu YS 2uGei Be M) ge X oio , S Border ox. 
DR SEL Mete rid frt Apo ARENA 1n 
Qoa $704 3 qu» Accu 8 ):) oW dU euuglQeo- eni, 
NN. P T Neh ; 3t e E e ona 
wÀY 77.6» oiov ópoA Ceo 1 Jupe , iz uev , 0^6 
ris , H » B RR NN) E A S 
ed DrisoX.. pgi)usm d, toit) AdYoy veeiv, ei QY io 
3) TtU vo Quum eie nes À ped oui dt qun alone , GO Cu - 
oq 5 0*25N ) à ^ 75 
I ao rod o ew eU euuale- & ved. ei B euh is 
DUM ab AU RARE E ev 0 ^ S P OTXEN ». ES VI 5 
nA uz 4c pvys- £B4UV 9 "ra yero n Ave y: c»dtjgsl 
L aUi vagACEoX e 1exdYv ew (dov QU TÓC , 6536 
- o6 poEATY iL woo 72 dUbcr, fj dUdu y 0X: 
A avpadre ojov &arTeoX TG am Axis copus 
x evy alu Pi n T0 p esum T0 T? anoaci 
A d ai 49s. & yogASoy yp ) eie ae qoid gw (RTie myég 
o0 dem. fam di ox) mu d qpvyss mejm murs 6a 
EOS C) Y 
pes voile s du 
4, Vac es Ie LI OR MORIS NN m ; 
: Suec In yngp 1j T0 QA m C pay. age n 
qeTUG TPLCX, Tp TO 2o. e Ja dim, 
aad io zcvp td» X; cux; gd» ar Üvoero» evpéSotav ds Tu 
gundis arxpolunsaX , v QuGGoX. colors 5 & vore put 
"xpaly x eieoxuo d x4» eT y drew dpyc T? mop (o. (X 
abo S3. aartp OTOw ópo4Quron. £5 ?) TCU O Hi 2h0Y 
Quawspoy" ener; o. eos. rupi Dares] - CA 21$ 
quiim: 2:yvevreu Oi nd QoOsutrs. ei d| wTus 
Vd» 0820», on € Tu mon Adgoi 39 9Ao6l & G1V. 
! (et oi 8pos TUIH TOI 5 ofov *8 op zACeoX , x ivnats ms y 
j RSS EAE B f 3 f Ac N - ^ 
doisdi eua lO , 2 phipss d Duozptus vue 50 X) 
- . Éwuo r&dY. X) 2] (puo mz. vov $vaxsd và Üsepravd 
x " N ^ LI - y € 
és ./ wu vrvzdis , à aen 3 T7 Tod Th$. 
7 al Qs- 


ve 


2: is Ko 7 |^. IN I. LIB. ARIS 


/Yengien Pio X mi min vis oie impo ii 


M95 » qguésis . Qu6Qe Tarn 





oL DARET ud 
Ke e 








UM" X4 ^ 3 Eu 
ANIMA. .— |. 29 


d betur facilisconiecturaad ea cognofcenda, diale&icas effe,id eft, non veras & proprias, fed 
-verifimiles , & ex caufis remozds tantum, quales fancillz; quibus Diale&ticiin difputationibus (epe 
vtuntur. Ita Grec; & Lariniinterpretes hunclocum enarrant... Nam quod Dialecticum interdum 
famatur abAriftotele, conftat ex capite 20. & 2j. libris. Pofteriorum, & ex cáp.8. lib 2 eiufdem 
"7 operis, & excap.3.lib. 4 Phyfic. & cx capii.lib. 7. prima Philofophiz, &.lib.a. de Generatione 


- 


^ 





(qm Ej etiam de off. dibus anima dubitatio "7 "E est, 1s. 
dTum 0pmes vopomuncs fent cum eo , quod babet a 
"nimam ; an (ii ei ipfius anima proprius aliquia 
boc enim ipfum accipere qudem. neceffavium esf s 
mom tamen accipi factlepotest. | tg, plurim:t [unt » 
quorum fine corpore n«llum aut agere , aut pari ^ 
euidet ar , "t trafei, confidere , cupere, omnino [en 
re. Maxune autem ipu unt digere, proprio fimile 
eff. Quodfi hocetiam imaginatio fit qusdam, aut 


o fineimagiatione non fit» nec illud cffe fne corpo- 


repoteft. Si igitur operationum ania , uel offe. "Text. 13. 
unm al/qis- proprium fit pfeus , freri poteft , t i- - i 
píaanuma (separetur. — Sin ucro nulius. fit. eiws pvo- 
pr.sss, uon Jeparabilus c: (ed € despja nperinde» 
atque de y«élo , cui multa quidem , "Ut rectum (f$, 
compeiunt veluti punclo pilam ancam tangere, 0n 
tamen ip[um, mquamfjeparaisin tav gst y «fe er 
4m[eparabile , quiyhe cum femper aliquo eum tor- 
pore fit. o Videntur autem ci onanes offehus a. Y ext.14. 
nimacim corpore eff 5 iva , manjueiudo , timor y 
mi[ericordia , confidentia , gaudium , odiam deni- 
que, atque amor: nam vna eim ii i]o«meorj us 
aliquid patitur. | uod quidem ita ejje ex eo patet 
interdum enim.non iraf[cuntur ,nequet ament: ei- 
iat. fi fe "'oebementes ipfis mam 5 caua of- ^ — 
ferant , interdum Àparuts quibu[dam meuentur , 
atque exiguis. ff feruet, concitati que corp e 
perinde [e babet , atque eum afficitur ira. Hoc A7. , 
ais ex eo patet » quid monnull nulla ve penitus ac-. 
cidente , q«a quidem p«ffit terrere, nzlloqueimmi- - 
nente pertculo , vt 3j qui meiwuunt perturbantur , 


ac afficiunturtimore. | Gua ffita fint , patet affet?us vationes effe materiales: q quare Pes - Text. r$. 


rum tales funt. Ira[ci namque motus quidam talis eFi corporis , aut partis y aui porentia ab hoe buius g 
tia. ldcirco naturalis eft de anima uel omni, ucitali cor. fuderai e» 








i a 
af 


q Diucrfo- 











Quafliode ani". rn Efl etiam de aff-libu] Quxftionem mouet, cuius explicatum difficilam effe inquit; fed camen 
ma intellebliua ad huius operisinftitutum valde vtilem & opportunumex eo enim pendent fundamenta difputa- 
sndepemdentt& tionis deanimorum immortalitate: videlicet vtrum anima intellectiua habeat operationem pro- 
à corpore diffici- priam, & àcorporeindependentem: fienim haber, vtigtieextra materiam cohzrere poterit; proin- 


lh, [ed vtilis 


deque 


immortalis cenfebitur: alioqui vero caduca; & ihternecioni obnoxia.Siquidem natura uul- 


1. Obiechio con- lamformam otiofam & operationis expertem in muhdi vniuerfitate cfe patitur. 


I*A 4 nift. 
2, Obieciio. 


Quidam hunc Ariftorelis locum inreprehenfionem vocarunt ac primum id, quod dixit,É aui* 
tna operationem propriam vendicat, pofle eam feparari. 


Nam oculus propriam habet actionem , 


nempe actum videndi , nectamen vt à corpore feparetur fie1 poceft. | Deinde quia modus ille 


aigumentandi , [ 
dicat , non poteft; viriofus eft, & 


(i anima vendicat pzopriam operationem ; potcft effe extra corpus ; finon ven- 
cop tra regulasfab ipfo Ariftorcle piafcriptas ; fiquidem exaa- 


z 


;» tecedentis deftru&ione procedit ad tollendum confequens : cum p'tius deberet ; fumpro 
oppofito confequenus , tollere , demolirique antecedens. Priori obiectioni omiffis aliorum fo- 
lutionibüs, occurrithocloco Simplicius & Philoponus, vifionemnon fic elle propriam. oeus 
lo , quafi à corpore non pendeat : de quo propria operationis modo loquitur Aiiftote- 
les. Caietanus vero inquic, eam hic tancum cenferi propriam actionem, que formis per fe; 

non 


Dslutio t. 








ARRA L8 CET ERRORS 28 
21 j t Xd 







non autem partibus inten nti accommodcart ) ne refpondent: Com- Dilutio 2. 
ies mentator , /£gidius gie iai c ollinatis, illum argumentandi modum recte concludere ia bos 
' terminis reciprocantibus;cuiufmodi lunt formam habere propriam operationem,& efleà materia | 
fcparabilem. Facilior eft interpretatio Philoponi, Simplicii, Sancti Thom , Caietani & aliorum 
1. aientium,noen areumentariAriftotelem iis verbis, fed fimplicitantum afferrioneaffirmare fi anima gk 
propriam Íortiatur operationem »poffea corpore abiungi " en non pofle. | ) 4 
"m Perinde atque devetfo ] Si nullaiaquit animz propria eft operatio, non eft anima fepara- $; amipua fp, 


macticis corpore non ob 
* 


Paffiones ani 
eum corporeo. 
fnntcommunes. — 
Qui cito ira- 








- iusanimz funr, fed animz & corporicommunes. Affumptionem confirmat: quia quofdam v 


demusleui dc caufa itaíci vt cholericos , quibus mox circa cor fanguis efferuefcit : alios vix ad irz ele nt 

pear p ern : cv Qui facile ti- 

minima cau(a timoris, expauefcere, Y :omi- Sf : 

plexio eft. Hocau emex coproueni dbi á- ou dis: 
Mriffoteles. ris affectio. Qui ^ ae 
Galenus. Jium.cap.4. ! alenus 


PT ww eL. 


ex profeffo differuimus : m | n » 
: p Quare definusones] Ex fiperioribusduo.confe&aria dedacit. Alterum eft;aff-&usanimz t. Cófettarium. 


ira quid. 
fuoconcepruincludunt, itaper eandem appofice innotefcunr, Vndeira re&e definitur vltionis, ex 2. Céjedtarium. 





d 


«- 


P" uens fic, vtanimz contemplatio ad Phyfiologum fpe&tet. 


forma:quia forma plernnquein &nem incidit , tdeoqucinfra dicitur poni forma in definitione do- fefe cosacidwzr. 
o mus, :um adhiberur, cuius gratia, id eft, finis. 








| P MM. Ah 5 Z ] 

v ap : A t « PT E , & ; F ! i 
[ob E ben 2]so: ud: 4 óghmzuo 4 esiquc vr x; 3Je- q D':uer/4 nutem modo Naturalis (i di(Jerendi Text.r&. 
| C AtxLg- Éxago: oii» otovàoyhm te: E o oit artif 3txunumq uodque ipiorum diffiniet. Namal- 


t n AUTE S : 2n qi TD o dX, Cir» T) 5 xq odiow 


tr iram aptetitionem effe dicet. doloris viciffimm 
v ^ H ^ € o^ SRL * 
eol , a Orozsod. rm rwr dY, 5 E vl vAlo »m- 


: aduer[ario inferendi, aut aliquid tale. Alter (an- 
didhnw 5), 60» 9, mor Adpov a f£ 48 Néy(P* — giunis AME Celorth E115 , qui circa cor eft , feruorem 
ABO» m vexyualO asayxn 9 dva cir VAM ebullitionemroe. Atq, alter materiam, alterforma 
quali, € Equi. Mamrepoixlae o udp Any (Ov mE» — bocpaloreddit e rationem. — Hacenim efi ratio 
ed cin. on cxizrTMS XUVAkX9v QUvexs Vu &Pt- ^ rei, quam neceffe e$ , fuerit $n tali materia effe: 
qua , X dp epo y v, xowugeruv 8 Quot Msc, X) — frc enim (o dormit affignari d ffinitio (olet. Nam 
£o^a. tre Q- 0 c» riri. eid O- , £vexo, Tw. ms quidam talem en rationem 2[ffignat , effe Aicene 
ous & Quawg« TS vuv, TroTcpor 0 Rei lo UA , T) — tegumentum, quod quidem prohibere , propul[ared, 
Aéjov dyvódy 9 à afi i» Aójov uüvov d hor EE — potefl incommaditates ee , quatum à "ventis, tum 
epo oiv, eaxeiva dE, Tis bxgrreo (9 ; o Gm £e me o ab imbribus , tum etiam ab afPn fieri eveniria, fo- 
L2 TU Tw Ti; VA*s TU vupAT end] 5 ajmoA- — lent. Quidam dieit ,lapides effe lateres atq, igna. ; 
€um, d)N o Quaixos evi copuAÜ dora vetu ewmm- — dt alins , formam in bifze ponit , borum dicendo "1 
4», € Tc mia Ts VARcEpya , Mmi amhem d — gratia. Quis gitur iflorum eft Naturali! une qui 
à. q' Tir , GONG G ade va Lip exime  in9— materiam e[fignat, ir rationem ignora, an is , qui 
TUXM bz fola 








: H m: I ) : * e Wenn 
"3 e E 


D. EOS nis 3. SEIN I LIB 


y LOS NA : 5 ^ "n (M Md due 
! fi cnini ga zd 2$ 14 yozAs dy EU : 
ài 






FR 





» 

gto Dv uero , 9) 0E wsyaz am air, 0 qredm ! QuM- 
A id | 2 4 « t a , T t ] zo px e 

'saQO" d. Emurirtós 8er à My Os. EAinojdo QE (n minem e[fe , qui circa materia verfetur offatius 





Text. 17. 


s ipfe primus Philofophus cogtemplatur. Sed eo redeundum efl , yndeno. Text. 18. 
qus atitem affeéius anima efe infeparabiles ab auimalim naturali mate- $ 











x parar. L * H ARS AS 4 [i T1 j 
wr E i qu ee * E 3 Mea 2 E Ln Eo ud C A ?. 
n j x ^ 2:534 " go hee X P9 
Gua vationt de. — Ys PRI Cv MÁ—Ó 
! Eze fOlPuT Phys 1 | mod igrefsione quadam nodaliena abinftituto diftinguit modum de- 1 2 
V E fiologia , Medicina; Dialectica, Mathematica & Metaphyfica, Phyfiologia & Me- 44 Medic 
ffs opus i yno:ogta ; 1cina; ) ex phyuca, Inhj gia Gua Dialeü 


€u. a 





in ant probabit ali juisin hunc modum: Phyfiologusnon folum materiam confid e- 
Imam; imo & 1n formz contemplationem maiori ftudio incumbit, cumilla multo 
) nota fit, quam mareria : igitur non ex fola materia, fed ex forma etiam definiet, ^ Quin 

reper folug, Gita effe ex toto PI iyfiolegiz difcuriu liquido conftat. Przterea, Dialecticus paratus eft ad diipu- 
^ qnaleriam. tandum probabiliter de TC re, neque eius facultasad hoc ; aut illud definiendigen uüscon- 


Neque Diale 
eum per folan 
formam. 


frequentims , definitamaliquam materiam refpiciunt. Que expofitio probabilis eft: non ramenilla , quam af- 
fert M. Albertustract.1 cap. 7. Apollinarisquzft 9-Tandunusquzft.12. Ferrarienfis quaft. 5 vide- 
licet forma appellazione intellige hoclocogenus & differentiam. Etenim vero definitio, q 
traditur ; exacta eft; nonautem vara & adumbrata , quales dixit Ariftoteles, effe Dialet&tica 
formar continent. Y : 

Qua vatíopto | t; Debuautem ] Mathematicusconfiderat , quz füntin materia fubie&ta fenfibus, non tamen 


Mathematicus proutita exiftunt: fed abftrahendoillaàtali materia ; quam proinde in definitionibus nequaquam 


quia notior ef? 





A: ce 


definiat adhibebit. Primusautem Philofophus,quia confiderar qua reipía extra materiam funt, multo mi- 
Sua MetZiphy- nuseamad definiendum afcifcet. Hac dedefiniendi methodo & ratione eo confilio Ariftoteles in 
FUP huiclocum attulit, vt conftet quam viam ln quzrenda aífignandaque ca,quam meditatur, animae 


definitione; fequi debear. 








IN RELISVAM | PARTEM 
HVIVS. LIBRI. 


N reliquo primi huius libri ^ certíaliquid ex propriafententia ftatuat. 'Por- 
progteffu more fuo recenfet ^ roramatrox fuireade re certamen , vt nullum 
Ariftoteles veterum , qui de diuturnius,neque maius in fcholisPhilofopho- 
anima fcripferunt, opinio- . rum exttiffe videatur. Omiffaigitur corum ; 
nes, caíque prolixa difputa- | opinione, qui nihil omnino cíle animam, to- effe quidam pi 
tione refellit , .piiufquam " tumg; hocnomeninane, acfiuflra animantes 

appella , 


pe anima na- 
tura difidum. 





Ai MOS" 


2$ 







ma. poffunt, vt ex cap.2 excap.9. 


-propterea quod res animate hi üobus ab 
ECRANS fl cnnTAips SEPA a 
inanimis videniur diflingui, Tertia; ex ratione 






incorporei, quod cr erent oportereanimam 

E quidpiam fubtile eff: c expers molis, vt fefein 
totum corpus infundat, ae per omnes eius par- 

.t1esmeet, oo dd du "uM b 

Seda. In primafe&ta numerantur  przter alios De- 


mocritus, Pythagorzi, Anaxagoras, Plato, & 
Alcmzon. Democritus, apud quem nihil eft; 


ex corpufculis infc&tlibus A rotundisiqoa pe- 
- enni mota agitamar, proindeque appo ta effe 
ER 









£25 






turam 





vd - "m TLVCTTEEE r- "1 


bci 


nuntiauitsquam compofitionem nó em 
oloco 





47 » M PE 
turaltum principium fecit; 





- 


ori. 


4 Prage: Videntur ias quoque res fubinde rapiant; & n Demotritut, Co — 
Yid Pythage- mmoucaiit Pydhaporeià Democriti placitis e illam tantum ; Ie- Heraclitua ex | 
Ho non admodum alienifucrunt. Ex iisenimalii | re : tum Hippocrates; qui dixit animam efle a»umacenfit- —— 

corporaindiuidua , quzinaerecontinuacon- — fpiritum tenuem per corpus omne difperfum: rur. 5 
uerfione voluuntur; m motricemeorum cau- ^ & Zeno, qui eam vocauit concretum corpo- Hippecr. » 
uid Anaxa- fam,animamarbitratifunt: Anaxagorasmen- — riífpiritum ; de quibus. omnibus late fcripfit Zezo. 
Wa. tem,quz primo mouit omnia,animam cenfuit; | M. Tulliusr. Tufculanarum quaft. Auicenna Tuis. 
licecenimanimam & mentem differreputarit; — 6. Natur, parte prima cap fecundo. Plutarchus Aauicenz. f 
vtraque tamen, vr eadem natüira vtitur Itaque uarto de placitis capite fecundo, & tertio. Plutar. 
Wil Platoni. animam fonte; & originem omnts motus prz Plotinuslibrofeptimo Enneadis quartz. Ma- Pletin. Ur M 
Nis - dicauit.Platoin Phadro;,&1o.lib delegibusa- ^ crobius in primo libro de fomnio Scipioais. Macrob. 
- nimam definiitid , quod fcipfum mouet, fiue D Diuus Nemefius in libro de natuxa hominis D.Neue. 
| / fabftantiam,quz cieretalia, necaliena vi,fed ^— capite fecundo. "Theodoretus libro de natu- Tbecdor. 
d Amal propria agitarezur, Poftiemo Alcmaon cxmo- ra hominis. Diuus. Gregorius. Nyffenus in D.Gre. Nf. 
: 7 mujamimisim uagauit, Rue ee animam  —difputatione de anima & refurrectione. Ter- Teriill. 
| . 4mmortalem effe fibi períuafit, quod videret — tullianus in fuo libro de anima. Laé&tantiusin La&ant. 
n - «orpora celeftia, qua perenni motu circum- libro de opificio Dei, cap.7. D Iuftinusin pa- lIuflinus. 
aguntur, immortalia cfle. : rxue(i. Abulenfis paradoxo quinto;capite j1. 445nlen. 
: - Losssesd 
D 3d -KEd. p. OMEN T LI 
At Tiene més JmQ. xpais ajeyxpde» mpm Erum. enim vero mece[fe eff confiderantes 
i rM pius mes o» dU ev A eyeeiAo- de axima; £t de bi dubitantts ac ambigen- Text.15. 
LOT ie me TV qute ouy fas sup MCR^muBa- — TU y qHA nos oportet procedentes inuenire AI- 
yy dest T1 coi end dawQuas lo, dz us Té jp eipr* — que percipere in medium eorum antiquorum af- 
pu dpa «ud: Ma ais e wüdxaM.,cTÜT dÜAa- . feramt opiniones , qui dcanima aradlarunt abi- 
a Bx 3p. Dan) T Qn eraetis , qon na minam — quid atque dixeruntyut ea quidem accipiam qua 
V BesavS ardpatu ekTü XL Qn T» topoy 8 Lene /umi dila; ab Hie amiem caueamia, quanon 
delia uei» pais. 2o hee Dicet, xavYAgd TE wol bene , recteque dicla fuere. Inztium autem inquifr- 
md iidait an mpahtQe up jugi moe aeo- —— tioni boc erit profecto congruum » f prins pofue- 
i utes: uv dy)» G v5 qum ei cbevg Qaa 4 o — Timwsea, quatnaxie viceniur Ani compete- 
y nta aqq ag2 » 9) atqae vxda eaa à said — Ye [naptematura. Animoiumiiague duobus hi ab 
' eislbres j Tà p xor por mio pm cdiaeoX xiv — fnantmalomaxime differre videtur , motu ac [en- 
- Érepors, A xivudpav d T. yvy l2 sous veAxGo d- — fM. maioribus etiam noftra bac ducfere de ani- 
ya4. düsy. Aauoxgat OQ» 100, up 4 x21 Dario Quy Qa accebimus. [nquinnt enitn nonnul, animam Text.ie. 
au Tl) civan dor cia ip 2v npe uv X, dTUMAY, id effe, quod maximeprimoque mouet, atque exifti- 
qi cQaypeed i mo 9 yvicloPAVyd s eios cy m dip, — Thanies fieri nou poffe , vt id aliud quidquam mo- : 
mi 4pàslpe lürgwms , G Qupérmg cy rude 2] V — neat, quod non maousatur, animam vnum quid eo- 
/ /- Sveidbw cnm» . en luz mrowmmippiue , quoc, — YHTD effeputarunt , qua mots cientur.. Quocirca 
Aty| mis 92m; Quesag "polos Ji xg) AdUximm Os, — Democritus ignem atque calorem ij fam cez [uit e[- 
mon Qm eqageDd var, ae v9 wc fec Nam cum fin anfeua figura ae indimidua * 


ó 3 erpora 





] 5. i T E^ : "s T " J PX : a. dd MATT EAE i ia ET EO ACID E NN ^ 
SOUND aC UEBNUTERIMPI ARISTOTELIS 28 
DT MESE su b]j ueris Pusetan adeDuier ms auel- - eorpora rotunda, dicit ignem ci animam ef Hacin- 
) | qs Imo » xg xiveiv qü ACT, saves ipta diutáua corpora fimilia co: pufcalis ds effe » quain aó- . 

sto oim mang eMovres alui Nyvxclo cives Ti im^ — Te ferri videniur yin ipfis inquam yvadijs qui perfe- 
— eügr aie Caos ali nbn. doy rE Qui opoy — nefframingredcuntur, e rerum elementa generáda- 
IU awieavolur vuuz)ort dp vÉ «Mi en ide totius effe natura dixit. Eadé e& Leu- 
"76- ui euo p » xr on3 Mort » mi» gn- epp illecenfebat. Horum igstur corporum 6d, qu& 
(my mi mp (ois (mots 7h xima y 24e funt rotunda ignem at animá a[ferunt effe , propterea 
qipnd] aim dptpeów yndY arem , BoxO-ean )yvt- —. quod saxime ommum figura tales totum corpus in- 
Y du Qveatv dadnévyt ATA vios Te c» và gredipenetrareq; poffunt, atque catera mouere , cum 
(0078 eame Xa ADEY e TOZPTO. , xg Te cuv mio rm — moustan!ur ci ipia, arbitrantur enim animam id efe, 
cy Gis Gets euxgirid ap , uo avapprrt vüsusd- — quodmotum animalib.prabet.. Gyuapropter C refpi- Text.2t. 
29 xg myrto agi es. n d dior mn, rationem "v uendi rationem atq, caufam effe putant. 

amid», Vos di moi vh Qu TU) ww)ujssiw» — Nam eo qui: d continet cütrabente corpora comprimt- 

"n; N- UR ^Y X ig » » $4 dU a ' Tub — 
252910p0" » al dala Cg» 2]greim. idera ^ tevve,nc extrudentefiguras ead, qua prabet animalib. 
p D oxilo era T o» md diga £r ual motum yquia nec ipja unquam quiefcunt,[uccur[um, . 


sue 1 A. MATE i ? FADA dec iu E : ! ; 
eid, rà ESASHEER 7 ei d TUA Ci 24TU4» auxilium q, efpiratione fier! dcunt, tngredientib,alijs 
















a Alt eniti dolo » no» yloospetot figuris fimilibus, qua qui dé tgrei vobibent ipja4,q& 
m m i dipevmoa sy 6oo6 M9 v- animalibus in[unt id repellendo quod contrahit atq; i: 


(t n cli yox? TilaDTÀ XIVOUD. leiqom 49 ET gremit, ép conf, vtnere animalia quau[g, id facere 
Uo ww veu poffunt Videtur autem id, quod ànünuliis Pytba Text.2i. 


in: uw 


) xivuai Once Toy D 

ed Th ux D TÉ n aa. capTu 31véiO-au ale (o gonicis dicitur eandeyi habere ,ententiam, Quidam 
0 go dvxlo: quá alui di 29 tawmis, 2jz qjuuóty — enim aporum ea. corpulctla y que agitantur tn aere, 
m, qirou 9n t odii xiva opoiue DE n quidam id 2uod illa mouet ac agitat , amumam e[Je di- 
Ave£a25e is leoclai eir AljA vli sva € dàg — xérunt , propierea quod continue moueri videntur, 
eO» à puxey » 96 LL exi voee veDe u palo cow etiam(i mulli gent ti penitus a flet. Eoe feruntur i; 
iO; dee AnpaxeilQO". cxé»O»duyié- ^ qui dicunt animam id ej. quoa fetp[uim agitat niotn. 


"X. 


em ds uro alo xul? xgi Tv youd T 8 dAn- Eienim omnes ij moti vidistur pute ffe maxime pro- i 
| ác dvo T Quaavé duo». à xp Nds roii mot TOsga- 2 prium effe amimia, n ala qur /'£-vamer[a per anumá, 
( '* m T ua y 5 0o- ^ : T 
gorós ExTup xáT d&NoOQpovtav. B ài yero mb — ban autem à fespfa moue:. Brametlvidebat mo- 
e rn ^ LI , TAM M , Y ar e E 
T yg, dc dungen eoe ali) Andrew amp ueve.quod noy moueaiar 6 ipjam Similiter 422. "Yext.ig. | 


43 A94 doxlo xa vóu2. Ave£u29ey« d 4dlov xagor as td, qucd mouet,ammam eje dicit, C ft quis 

e "T v D NU EN xe e " ; ? iE 
2lson99 Ge aT. TUAZYS Do Thor nor TH Alíus cen[uis untuer[«my mnentera moijJe, non tamen 

Cas ERR, S Rs s - eor ^ "a ; ) , 
so s ng 6p s, TOv vou AtoÀd. treposs deez» — permde penitus atq, Democritus Is £ntin an'mam (C 
s Nue 3 N b eo v ^ € ' , B ^ 1 * 

eiveg mày a) oy 10 yox c» amem B verd und» au intelle&um fimplutter idern effe pataun, Ezeum id, 
qw (ois Quetsy xa gat hoks ni pois io mpelotó quod videtur "ueri effe debat. Quocirca vecke dixif- 


D 


se din pato rt pets. E doit P5 0 26 HT Quévum) — feimquit Homerum, Hedlora iacere alia fapientem. 


po o 2c idu" vEs , aria opoies vp» Gic Cone Non igitur vut potentia quadam circa qinitatem'vti- 31 
as * d. zàY (yis en pd mie ven $zok pp owe 6013 — für mentesac mntellecto ,feaidem [Je animam dicit e 
pexms yide T0 p ae datas ew ,obvoi T) Xivm- intelleélü. Anaxagorad autem) vus de tp fis expla - Text.24: 
pu nei xrtanGor viu polus. 9er imiva ae. —— ats mul is enim indoctis , boni ré. q, mentemcau(am | 
Ae sd ex en ai T ec CrowecO etd Tto dv TQ0Y eb mi di A£- effe dicit, alibi autem animam iam m&vem e e affe- 
yum Tho ruolo G6 20225 oi Dg. ashes 7000 eit.Nam animalib. vniue fis tam paruis quam ma- 
: PER ci pubem Go run n ao EgmueMse — gnütam praflabilibus, quam mmus etiampra[labi- M 
p os 9 gua eie mom. &ired J xg £g Nv- libw mentem ine[fe dicus. At ea mens tamen ek intel- hi 
acl) rd rtv rto Nyon, j le&bus , cui prudentia tribuitur, non vniuerfis fimili- E 
Iain jj à rien oon mro 4o) Say d. od, ter animalibus, quinettamneque cuntli bominibus 
Ai0tgs 0 cd "eg: iov, rie trug Ue eias Aot; ineffe 'oidetur. Omnes igitur ij. quia animantis Text.ig 
gwpyti) eopyr vei Q- dX mc vert Avgpd- ve[pexere motum , maxime motiuum , amma e[Je 


qo ei rày ) aer c» rd T «quate HTAGeTuY zx. — putarunt, 4 qui cognitionem animadyerterunt 
aiv e» Tóy. uoce mid seveioxtedreu 5i; epo apfrus ac fenum y quibus ves cognofcit (5n fentit, 4j di- 
dp grow" m D areoy uam CA "TU Y Gp MY dwayopgi- — Cunt animam ipfam primcipiarerum effe. 4t qui plura 
os dixe cv ais ata QuAcee ias Ao dots da principia faciunt bac ip(a , qui vero "unum id spfurn 
gd, animam [Je cen[ent. Empedocles enim ex elementis 
quidem «niger is ipfam con[lare cenfet , tamen eb unumquodg, ifPorum animam effeputat. — Dicit emm, | 
Terram nam terra,1ympha cogofcimus vndam: Text.2é.| 

JEtheraque xthere,fane ignis dignofcitur igne, . 

Sic & amoreamor ac uiti difcordia lite. 

Eodem t^» Plato modo , animam in Tito ex elementis conftare cenfet. Simili namque eius quoque fen- 
tentia cogno citur fimile: i» res ipfa ex principis funt. Similiter determinatum eft ab eodem , C in bifee 
gu& de Philofophia dicuntur « animal quidem ip[utm ex spfiua. unius $dea fortna've , e$, ex. longitudine 
prime 








Ww. 


c0 En$sakdos 2jatjorna 0: nea e wowAa- — abhiesqu compofuerunt , o ex virifay principia 


1 M e PE S (S7 m po 2205 1 
T ^"CDE ANIMA CAPBIL - 
gius ud $46 v Clan cx d rl tos ios vxap r8 — prima Qe latitudine profunditate ot covflavt, catera 'Tex ves 
3257 8 19 05-9 adir ic, «gi Bd e m De - vero, fsmili tnodo. Infuper C alio pado intelicchum Á 
Sugierti mas. In Ai gà Dhws sciri riim. — quidem «Jfeunitipfum, tpfa vero dun fcientiam. Ef 

li 3 midvo | prende ide 9. TU) v&imet- — enim ip[atátum ad unum proce ffio. Superficies prata- 
SeaiiSg :Dzar akon Dri eese b or ea numer um» opiniener: folids fen[um nam numeri | 
e YT p s "mid. ed w wp 2? my v- quidem, f orma.p[a eb» principia dicebantur [unt au. 

f / M 


" b vw * . 





M 


mu iMgo» o. ici D cx qud guia ian, ejr iT và — temexelanenti. Res veropartim intell élu , partim 
ré oiry uem » T ip id. miieme4es miii. —— frientua, partim opinione ; partim [en[u dijadicantur Á 
mi j aided, ei 2 v api poi Brom aéeyud- — Ae difcernuniur , atque bi numeri ferma [unteerum. 
moy rel Db xg valeo: QDoxen qos eiveq € yw-  Cumautem anima motiui (o cognitiuum, fet 


£c 


» quida Text.28. 


(0 em», wi tec stptmh san 3E 4 Qoi» 2mQu- virum q, complexi [unt y at animam nwmerutn effe 
vé4dpos T0» yox Spi uie incu iaer.2la ^^ feipfum mouentem o [Jeruerunts Omnest mi deprin- 
Qiporsa 91 api ih apr, T$: , qol Uu, M- ei; ijs qua e quot funt , inter fefe diffentirecoidemtur. 
Jusus jd ei. eupuilengs 7ricürrts Gie ámopgrw | Ata, maxime quidem ijs quicorporen uiam effe nb 
mire 0 oi pios Tio xg km digeons mis 2puAS his d ffentiunt, qui incorporea ponwnt , minua aHteTD— 










$4» ci udo 49 tiw ok d aA ctovs Abysmw mop onum affiguaserunt. D:[fentiunt etiam (y de multi- 
vus ) TETUs Y; Ti; Syr 2nd mts T 24g xi udine eorundem,quidatn enim vunumyquidmplura 
Ero Qin, md» aydy moy UgeAnQaa? ere principia dicunt effe, j eprincipijs fen ferit, fi ; 







xAdyog i9e» ftne: mop ea xQi2d; T. T8 ^87 déanima ctiam determinauerunt. Nonenim abeft 
an path roc od) "rt xli po). To» uii rdmiuq- — ratione in primorum natura mouendi caufam collo- 
qo». £n dV xXiyeiroA qt X xiv? midhhagwepres Aw- — care Quapropter, ignis quibu[4à effe videtur, & enim 
uixellO- 3$ quà Aa QvooTipus &pnxs: Dondi- fubriliffumarü efl partium c longe magit , quam ele- 
vp Os, 2]d ri cdm teirepov pvxpiv dggepei- — meniacattraincorporeus, mouetur in[uper Cncatera —— 
veu auri sg viv. TET cia omn rav gegrras xg — primo mouet. Dermocritus autem (C [ubtilus dixit Text.50- 
e2]giptr» enu imor xoznxo» 2 A]ggeexpepé- —— €um affiznauit , cur eff iflovum vtrumqy. dixit enim, 
ges xir qripuue m Di a cupere düxoimmu- — anima quidem mentemg,idem«[[e. Hocaut£ex ipffs 
my, à cqupendis 2124 Tue Pda Ty Te primis atqueindinifibilibus corporibna effe. Aique cb 












"xeud. xpi Tb trUg. — Ay fugocas dp oit dp*ea- — pariinm quidem [ubtilitatem mouere,ot figuram vve- 1 
gov 2 yd dprvrh au xoà soup , eom eio pd ^el ro 1noueri. Figuram autem omnium mobiliffimam f- | 
eveiTeper agr di ueQiolvue pud. Dued voi guramoimndam - (fit y talemq, effe intellebum, ! | 
PEDE veu ngean MA LSU VUA TRY pvo» — fgnem. At Anaxagoras videiur quidt aliud anima, Textjt. 
299» Qai» caTó1d» avt a dra oun eiva|, € dpa aliud intelleflum mentemeve dicere , quemadmodum 3 

yino weDupiu 2ondidun disp qe ví oui f dp- — (bantead ximWsyviimur ramen viria perinde at dg 

KO TUt pav dantis qe Tb Eid ACpeY vEY xou] và — "VüA DADA. Veri mentem princi lmaximeomntié 
wuE fon DE gi Qa Ans EE dvxmprüuerdowm. xis — ponit. Solam uar: q, rerum omnium ipam ,fmplicerm , 
ym «9» & v3» vy zs "re Aa ueap e eine 4» ^iov eo uon mifiam £ param effe; ayacerama, dixit. Atay ; 
10x spi Cuv 9m atv oidcor xod. Nis). Jp — edem principio bà- "utra q, tribuit cegnitioné iuquá, : 
&c ax xg erepoi (nis digu TÉ TW digDeewopra» — Qn ruotmdicezi ninuer(um métem mou:[Je. T bales 'X cxt. 5t. ! 
Aem o espisuov eire iei 2e atr. xapMg TÉTS etiarn videtur ex bifee , qu tracta memoriajunt: 
PL iS xod» gla ozio 5297 qe i9,€ motiull quoddam animá [am « e put» ffe. Siquidem 
Ue TETE qu Aorazi oeidescsil, d) asc Qusrisumo, — dixit Magnaerem hatere anind:auta nonet ytrabiiz, 
xiva id» By X Hediz Ae Qn TS Yao Ó dum firram Dicgeaes autem freut e alij quida aerem i- 
muxo Sm ai.fepizmi AA Ne mei —— pas cen fut effe banc fub: ffimafutflantiarerur 5 
grav Y dt Zen pg ce conr de S Pboyierso d xes- — prim spit putans, Idirco esgnojcere,atg, monere 2ni- 
pues nisu. yvucsi uet c» xiii d d duumh — Ram dixi ,boc quidem cognofcere, 440 primum eff c | 
yu yu 3s » qe ai ONG. TR ^ei QE ex hoc ipfo: at&va conflani;boc autem «dfe motinit,q o 
quU TUS € AQ irme Cei Veri Aui ela Num e fobtil limum efl..— He acci uua qiiog, princip ium 2i ] 
$us J adl) d iacey cive] y 2]gm iot (ois anumaà effc quippe sd exhalatur£ ejos ex qua catera 
ne mis. mirsd Vus de aui, me derxaion- dieit couflare: Cp-maxumnemcorpor eum efje eo camper 

LM vivieron Y qo vé DÀ meh p 005,96 fl «ere dicat:atque id quod mouerur eo quoc motu ete- 
da e? bolo 22v v,Z 829.6 x 33y Sé BV 6 AGY.T Y 8t iur cognojei ( o». ft 48. (M OMeY1 AMI e$ TUT. HET. AMT efe 
Qoihs rre iav , x obe Um dztbs euo ; xe Dos - (ba compiw es arbitrabantur.Simtl: mcdo e Ak- 
ot Ica mia d Eeotzas CA^ TS 79i ?m 3505 de anima tbua[[: videtur. Dictt enar momno?- " 

a : VIAE £a lem eff ex e0 qua fpi 3 fis immortalibus eff. 
; Quod on:dem ideo. dix: Ufe compelires quia fein- 
por mouetar. Mouentur enim Qi res omnes diuina coniun: [einier : li3a mquam , Sol Stella , totumque 
(ilum.  Duidam (5 magis imporiurt , avimam aquam ja dixesumt, cur Hippocrates aut qiiem ad , d 
banc fententiam vatione [cgiria vuiceiur ffe compul us » qiia. emiiium [omen busidem eff : etenim. ra- is 
darguit 0$ , qui fangminem amimam e[[e afferuns i quid [orim fanuu mom eff Hoc nierem pri- 


3; 475 


F ed 





ES "uw 


y 





s 


» 


KaPuy Dyed' «à B iiy] ric cippo dica: 
Aul 2n 4291) y, ador (posu d), dan aie | 
anpisha doy. Vrros d ajuses poi nB Keyrius ri 
aA uiicO-ag The puse Pi xetani oy uana ner. 
grs. TÉ er ipyds 2g ole 78 aduer nv 
oTi JO T soir x woxla c3 Qt vaso vas yis* 
Gorho 2 30d YroriQawma , aho dle dal dis 
pnxey en wart» diva, Tür quy dion, d creat, OgÁ- 


- Qorruj 5 graves ala pv lo seveiv , Doeimeiv x4và- 


ad, ode-tod , 0 dono e. mop Tus JY uat puse 

e*t. are35 Tis Ppyeis. Di wo oí T otra etv ógACÀ- 
ac ad Tb, 11 tior eioy JA TOV qM ey 70i I, A- 

gavrte ugar yndius ANE $5 wo trés uri $5 * 
rédguicon xoi ri dnotov ri oppíu* Emi i 5 po- 


uU E... i $01 NB; 2a i A22 
vu/T 2403,64 , FIMUIEE IV qu) Thao) CX. aram TOV 


ES 3v. $c2: pd oua 5a ley Adeysevy admis, vU ghu- 
axe 1», ngà rho Nux lo ivlQtua ,eiev üp, t atgge 


Atgorts Tf apis 5 xa] slo dux la 


? ^ 


ei E md 
Da 4 E Xd NBENU , - 
Ae Qua. AvafutS eps P PS dmi en- 
3 p» i V AGE : P 
Givveq Tiv V6. , «ofi xgevov je» Bo|pl riv DN 
E p" ^ PCS " : vu xS tm 
Exdv. TET» J| ev, 78s regatur. (el 2g rir ad- 
[L^ - 1 X) e 3 
Txy ope CAO EpHXEY ; oUT CA Tuy ipt petYany 
e: - DES d$ UNS TWO LEA SG L - E c 5 
euQuascs va anzi d cyaw numis 7r0i0g)Y cy 7046 20 
3 ACCAORMNUO. 104 M O2. "I "3 go CUN 
Aces » nei Tha pulo cue má cuowTim euisiómes 
613 , Ont Tepoy mid» cyourmany , iov Jeep" à Yruagi, 44 
ur S J ^ 4 t; Di * 
qviEqoy 4Dho , xod "rho Apolo opoiuc fv m vuv s-. 
ye mUza ow Ao xe ois dvdptguiy o DDR ar , ei pda 
2 5 -om * 92 1 
7391» p3) Atgorrts , on 2]e TET! X972 Ci ovéua- 
M9 NN Tus N * Y bà N ^ ' 
gui ci Ji TS Vyveei» 2]. qiu esmvo og rho nem 
rm x MX * 
ayvis xaAeeX Vox 7a oW eus meo dedo 
á i , c 15 
e pis * di ds admite Akt wm wow, (QUT £5Vn. 


LBRI PRIMI ARISTOTELI 


Je URN 7r: WW $407 78 


S "e 
tram animasn effe dicit, Sunt C qui [anzumer 
spfam effe dixeruat , 2:t Crst.as. [entme plur sna- 
ame propreum 4nssà efe putamics. Quod quide 
£ompeiere pyopter naturam fang | eredide- 
fut. Nam omnia elementa prater. terram indi- 
' eem habuerunt. Hanc auietm nemo tri'/uit anis, 
zfi quis ipfam dixeri ex omnibus elementu con- 
flaue aut omnia efe... Vt iguur dn [umenatm omnta 
p onn tribus bis omnts anitnam motu , fena, 
áncorpereoque diffiniunt quorum "unumquodg rz- 
ducitur ad principia rerum,vtpatuit, Quapropter 
€b ij, qHi cognitione d ffisunt animam , aut ele- 
them , aut ex elementis faciunt ipfatn , fimiluer 
omnts prater vnum dicentes. Inguinn: entm fimá- 
le fibt cognofei , atque cum «otuer[a (ognofcat , ac 
perciptat auia , ex qyniterfis reruma: principii £- 
f[am confiare dicunt. Quibus witur placuit unam 
cau[am elementumaq, Wnum pacere verum , &j ani- 
mat etiam vnumyuelut qnem , aut aerem «(ft po- 
aunt. Quimeroplura rebus principta tribuunt , 8 
bluraquog, duunt animam effe. -Solms autetn AA 
naxagoras mentem pa[fione VAcAre dicit, (nibil 
prorsus cum ceteris babere commune. Verutn cum 
tAlis fit.quonam paétecogno[cat , C» quam ob can- 
fam neque ille dixit , neque ex: dictis peresps poteft, 
dit "gro, qui contrarietates in principtis faciunt y jj 
conficiunt animam etiam ex contrariis, Quiero 
tantum. alterum ponunt contrariorum , calidum, 
inquam ,aut frigidum aut aliquid aliud buin/ce- 
modi , fj fimiliter € animato vnum iflorum a[fe- 


runt effe. Quapropter » € moria ip[a [equsntar. 


Nam ij, qutcahdutm p dicunt inde inquiunt sp[um-"viuere ditum zommatumque fuiffe , 9 vifo osi 
füigidum effe cenfent, ammam inde nuncupatam ob refjtrationem (o refrigerationem afferunt eff. Miae 
igitar [unt , qua se anima tradita funt à maioribus noffris , C ba |unt cauja ob quas illi iain ce sj fa 


dixerunt, 





KE?. LT. 
^ , »" 
Bloxin]ies Y reo» dp aXwi xivueras Veuc 
8 S povov Nate su à hr" eio curis u- 
culo &veu , law ipaaiv . oi. Xégovreg eiveq lo) Jv 
^ v LS *oxN i5 , em 34.20 pA 
xo 30 xu) arb , * nuapdpay xaveiv , dN £v 
e Lj , [74 A 
Q5» dünoXTUY , 7À Varapydr eur] Xtra. en pop 
ouo GWy, oM a'ywgcy TO XAvÉV V, eu TU x evel cO" y qne3- 
4 m. N ' LP: ^ 
aspov epmro4. OYyós ) wivovpdpw awTue *» jap- 
, ^ 3. £ XA . oc ^ T, 
«x9 Prepov , 9 «99^ ew Té* g^ Ertpey 0 AÉoo ad, 
" - 7 m LI 
9ozo Xivéisva TÀ CA KBVB Ip eive » otov v^dlüpsc. ov 
Li LJ e 
qo opio s xedvron TÀ wio(un c9 Qd SO tod odo 
e" tON , gi i 5 e ON 
xivéiyza » 0i 0$ TO cw xivov udin ej»eq. d] i^e» d eri 
m , » , f » 
gu» H3gAuv eixeio, ud és ter xime, zvdy» Gao 
E Dy , € r A -r 
asm xo au pozo v ex Vaupyd 3 C615 mA ueris 
qst duis ous Pt29jdooo TÉ wivélpDe , vud tm- 
d IN e * ' e ^ 
exonSd, eA T runc ei ng oavalur wavéirvu no 
, E "m 
pit xivXesoc. toy dco dE xiviseuv Bedv , Qopaiss 
9s. , " ^ , ' r 
cDhoiwkno, QXITIMS, RD CEU, Y 2L TM TI? X4) OUT. 
D » , NICA »» 
4), 2 wAeschmoX6 & ) xueerteu jon w2. gepeoson- 
»t« ^ , LJ e »2 ^ , 
«9s ) Quo] a) Vor X p2506 xkrmorg oxi TH , 6) vB To , X; T8-.— 
Rd 





— 


CAPYVY'T41IN 

O»fiderandum efl. autem primum de gnetu. 

/ Nam fortaffe non. folum falium eft jui ftan- 
tiam anima talem éffe , qualem 9j dicunt , qui 
animam id afferunt effequod fe ip[uwm mouet , aut 
mouere poteft , fedetiam vnum effe qued 4am vi- 
detur eorum » qua nequenut effe , motum inquam 
-apft incffe atque competere. Nonneceffariup tgitur 
effe 1d omne moueri,quod mouet: olim var d:ocimua 
gb» probauimus. Curs autem omne quod motn cie- 
tur dupliciter moueatur , aut enim pe aliud aut 
per je imauetur.. Per aliud autem id omne moneri 
dimus; quod eff in eo,quod motu cietur , ot naus- 
ganies.. Htnamque nonperinde atq, nauta suouen- 
fur.  Haceuim per (erouetur 3l motu cientur, 
quia [unt 1n eoquod motu cetur. Guod quidem ita 
effe patet in partibus. Motus enim n» pedum 
eft ambulatio , qua tnouentur. C bomines. Tune 


— 


- autem hi[cemotus non sncfl , ut patetim nauigan- 


tibus. Cum igitur id quod mouetur, "Ut diximus, bi- 
f'ariam dicatur mouert , con fsderemmua tunc. opor- 
tet de anima, fi per fe moueatmr, motu[queparticeps 


fit: Cum igitur quatuor fft motus, latio, al'evatioyaceretto atq, dceretioyau florum vno, aut pluribus, aut 


amnibia vt patet mowebitur. 


Quod [i non per accidens tvoneatur z natura. fane molta incrit spff. 42 fi boc 1 CXt39« 


diclo 





Text.35. 


- 


Text.34. » 


* 


'Text.;fe 


Text.;6; 


Text: 57. 





T ext.;8. 








5» DE ANIMA CAP. Ift. 


ws amen) o ej Aex Bion senes cn Tomar ei d 
bsiv 9 dota eic Npvyis vi evel towrlui, 8 «T, evpcos- 
Cenós T9 xivéico s od rfi m ep, em T AdUxA , 
qr qtcmiad: xiii] qi so Uma, abd X eve et- 
Érxdc à «y vor X ex em , exeivo xevei rou TO azipego dio 
X Gox £a Tom D- od v mis ) Nyvyse sup east Quad 
mavgeeus tex d vn d ei QUed xevéizou xot» Blas xt- 
vuleiy: xa» ei Cíat , X; Quad. Tiv eui àv 0? qgósroy tod 
* ees upepíos eigo qQ xnéiut Qoi 1 pipe: c» 
vuTe uc] ouoias 0E x eis üxtveiro Bion, Xj d pe- 
giác) miro Gia moieq. 0b Binos mis Nuyis xiviads 
anvoo4 9) uosjalou , WO oA ci Tleey Bu No idposs poidvov 
3) vos. Fn oL, e udo aJ x1: 0ETDH de teer ei àt 
oT» 8. TETUV QS Y CU Hg ed x4VLods oU) tu 
69 acris 207 O- Y adea T» p EU. 1n Eme Qou- 
Wire xivEem (o v2 qoe v Tour Ta 40079» Xivé TES 6- 
vicis xs Xj a0» xüeivo4 , € 2i TÉTO, M) c ript- 
Nye eiré» ; &ax0is , 9n là hedge sivi rv, - 
glo wo eT). T9 d ezgqqo xiveryo Qop& * dig. soi 
. EU , ? Noe ^ 3 vM 
8 ovt nes( Betas aw x 9 cuum y) n)mna- 
An 3 xo io. peo pact pedore don. e d£ ovr» cy uero 
xe Hsu) cumeveu mA c»dyeir! ap. TUTO 
e| tmo a9 (9 oisucDraq mi eDreams er». Cowr. 
alu di nol cup csonxe xivnowv, av 2Q trtpu xs 
soi" doom y) a» Bic. T) Au. sg di LÀ (o od 
ÉxuTS xüciexap c» Tj SCix TÜTO Vx AJoD xo6 
ced , oA lo ei pex XT, avjiSiOuxos. warip SY (o 
xaÜ' asT) yao, 4di a0, Q ud dii aho cived, 
Q 2" nien fer slo 5 Nrrxlo «soin den mc 
eU) Auro TU a4c-n à» xiveicü eu. cipe xavei0M. A- 
A peli Xj eixayéi 2a aur) Ead crlu , Y) arri savoie 
&UJ. dist €i 7rtiG2e Xl yme 1xgaL0is ier TÉ xevovudus 5 
iré , 9; 9 dvyn ULcujG ow c mis datae, ei us 
x9) cup Gs ono e onrIu) xiyei. c. teyv 9 Xirimus Ti 
Noias uUTIs Xo. cuVTlud. $vios QV 3€) sve Qui T] 
dox là 09 eee ch d igy ds eU T] XLV EITOH 5 6109 À9- 
MóxeAlG» 7rugocmnaios Ayur Di TO rÍxa- 
piadiduoe Aat $i $ Q9» AejduAo? xesidplo 
voice, lo £vNolo Adeodislo , ys xpyu- 
£o» x; Vo». ópolus 0€ 9X AupóxeilO- ^£. xivou - 
pnus Q8 Qui mis à2]esctrive c ongus , 2g. 6 
wiuxtra, pud ézore pue , eLURQEAxeY 1X; xi- 
y&» (9 ewipoe "arid. vptéie dj tpuriemiQp , ei xol À- 
phexey eid» mv! edTà zm Y zeucd mm, 
euer» , 9) qp luda eiméiy. 9Auc D ed, od- 
qu QaAverua xoéiy 9 xvn vo Gaov. oz 2o cxta- 
cuctoede D» xoà vorircus (Qv ad 3v dV qeózo s; 
6 Tíugu GO» QvaoAeyci slo vx lo xwé (9. ns- 
^ , 3 4 S irs " 
202 7 y» xiyeicdreu aoi )* (5 qz uoo *YyEiV 
2e 6 eviemm A66 cto adm. ULUUÉS AAA Sa 
CA TUI gua eiu y Y peigeteA T Iun xaT ToU dip- 
p9vix90s aea io)s y ooru$ aicO niv Te Xj cM Q- 
cw ajpovía» tas wo (o vr» QipwTM, svp. darus 
Qegas alo dÜSuwgAnw &is iix Aov xo TEXe epi xo 
dh d» cx oU tràs xUxAov dye xU* Acvs 2|gosaii 
euo€udpeus , TrAXuv (gy £v. DyeiAev ec em (o 
XAu5) 66 cUczGS ss SpowE Qogos; TG Tj; dvxis 


xunads 


Fit: locus etiam eidem idem cÜpatet. Omnis eniiminm 
dicii mot us inloco funt. Quod fsfnbtantia fit anita 
fe ipfam motu citre,nom per accidens inerit ipfi motus, 
vt inef? albedini aut trtcubito. Mouentur enim c» i- 
bfa, verum per accidens. Guippe cum corpus id maouea 
&ur , cuires tales infunt.. Quapropter q$» locus nullua 
ipforum eft , at erit anitra fie controuer[fa locus , fi 
natura metus particeps ef. Praterea fs natura motu 
cietur , vi quoque moueri potest : b frroi mouetur t 
natura moueri potes? Eodem modo, de quiete quoque 
dicere poffumwus. In boc enim naturares quicfeere fo- 
let inquod faapte naturarmouetur. In boc pari mode 
vut plane quiefcit , in quod vi pulfa mouetur. Atqui 
motus erunt anima "violenti quietefve, nea, fi fingere 
volumus affionare f acilepoffazws. At "uero fe fuv[um 
snorvelitur,i2ni erit, deor[um, terra. Hifce namo, cor- 
poribue, bi motus competunt, Eadem e3í (b de mediis 
vorporibus ratio. Pratereacum-uideatur anima cor- 
pus moueri, rationi confentaneum eft? js moribus i- 
bfum mouere, quibus e ipfa mouetur. Quod fi id fit, 
conuertendo-vere quoque dicere pef]urnsus , eo ip[am 
motu cieri, quo mouetur (i corpus. At latione corpua 
mouetur. Quaremutabitur C» animaperi»de atque 
Cor bus , C aut tota aut partib. locum mutabit. Quod 
fi 1d fieri potest : fieviquequepotert ,vvt egre[fa , vur/us 
corpus ingrediatur. Ex quofiet ut animalium ea,qua 
mnortern obierunt ,refurgant. At enimsnotu[er acci- 
de" abalio quoque monebitur. Animal enim vipelli 
poteft. Nomautem oportet cuiua in [ubftantia incl à 
fe s/o moueri : 1d ab alio motu cieri, nift per accidens, 
quemadmodum neq, qnod per fe, «vel propter [e bonum 
eit id er aliud yoportet aut gratia cuiufbiam effe, Ani- 
mam autem fi mouetur à [enfsbilibus maxime qui- 
Jpiam duit moueri. At verofá mouet. fespfam anima 
(b ipfa quoque mouetur €'uarecumomntu motui exi- 
1:4 atqueverotio fr: eius quod motu cietur ea vatio- 
nequamotumf[ubit , anima nimirum ex fubftantia 
dimouetur Q exit nift je ibfam per acetdes moueatyat 
yHYEUS UL 124 4H [ubflamtia ef ipfTus per fe. Quidam 
aut afferunt animsá id corpus in quo efi code mouere 
modo, quo e& inía mouetur ut Democtiius, qui quide 
perindenta, Philippus Comicus dicit. Ilemama, Da- 
dalnm ait;lignea Venerem corfeciffe. qua motu mout- 
batur arg eti vini, quod n la iv fudit .Et Democritus 
pari modo pilas in diuifibiles [ecutm trabere corpus to- 
£um,ato, mouere dcitex eo quia nunquam ip[a 2 uit- 
fcit faapte natura, deftnunta, moueri. Nos aut ipfum 
interrogabimu fi quietum etiamidipfumfazist un- 
quam. Atq, quonampactoquierumfacict difficileest 
dici uyvelpotius dici nun poteft, Ogmmino autein anima 
on fic mouere videtuy ontma! ,vut inguirunt ipfr, (ed 
electione quadam intelle ionzvue.Eode aut£ modoT s 
124u4 etiam animan copus moueredicit. Mouerc e- 
mit ipfam ex eo ce[et etg, ejferit corpus , quiasnone- 
tur:propterea quod ad i [Uu cómesa eft. Ife emim dicit 
ex elementu ea cüflitu! m ,mumcerisq, e" flinclam [o- 
nort "uU. ifti jonoritatia A1, COR CH 21A babeat [en- 
fum; C ot vmuer [utn feratur conjcuts lationib recli- 


tudinem coegit , atquereflexit in circulum C» cum unum in duos duutfif[et civ evlos , duobus inpundiis con- 
dunitosy rur[um unum in Jepie orbes dimsfit , quoniam lationes ipfiua cael motiones funt auam , quivss ipfa 


€ "?vo'OCL um 


34 


Text. 490. 


Tezxt. 4x. 


T ext.42. 


Text.4;. 


Text. 44. 


Text.45. 





W'y-ERaT-. 
-- 


«gto atm & cud, oL de Abr rho ya- 
xe piel eon là $89 mars ene em 
orna eive BuArTM eio» 7T. igiy L sido 
Yo0g € Z2 cA ^n d adonde, ojd|, oioy 5 i émjuut- 
xi. TOUTUMY qu» xirmas od j xx Aedegkn à 3 "£s 
6c x.t FLUE 6 scq x2 d vite 25 résass; v vori- 
peo omi O3 ra iiiCs tv, dió apiluós, ud 683, 
LÀ T) FERE. Ada db vc Eaw emus s MN 
dU dpsphs » 8x o5 págedus muon Zu Y» à5 
x voríed ptg dt vTgoud EY M6 AO Tv a0 TOU' 
; peek DE 9« xg ubi s i qn i oryplo d 
d 5 TÉT MÀeA^v eim Gi. ek pp) ovo ovre, gy [alos 
eU TH P dmipet , d iAor à: Md zo 7t Asker á 2 
seem pb Qe ZUG iyémlggonis vonmi T) a9. 
uirema. dix mi eyd odor. ejiis 3 gr 
oTnoMd T. Haee, nos XUK AU veda duod Aus 
qrsyit o tx s ; 6 25 eh ary nation vejgu, T 0A XU- 


302 352v, 7 io 4 TUÍ5 Means AE Reis 7S 


sosiod T» psgASUY aeepei, xe) Ti apps MegAs 9; ea 
xev 3 Tiv y$v'eival T XUXÀO Tm; Lr yo ni- 
95m, vina xUXAR 5 reps. €i 620 5 véno16 GJOA 
«e xol "E a) em xUX? Q», 4 5 mmaoTs irte 
vénais, jd DL D P: ea dO» à ats 
-Queo TU d yxp zearmxàr à eoxnady VoWgEd 
£9 y tgo" 7IULO?H 2t F'TÉpOU 225 24Y' ed d deep mixed 
mis Magis ópenltus SpA CarToa. Ad O- 2 missi 9gAc ^ 
ps D ] Xn eiue eq 2 AnPaies, X dur EQSS , 
xal furi 7I 6 TAQ. qiy vU?egie HB" dT) cvjez- 
goce. & : dy e TEQUE TOUAJ T2 (79s "Gb dicum - 
$i E TRAY Em 'etpsclur Gr695 a i eum 4 aj 
MEÉGDY xad iegoy s domita. 5 jj opp a- 
An im rapidus. abaxgem Td eid, deam nei UOTIS, 
TU edges. | tn H ari «Tea degg ar» A dini 
TDnXNMGXAS Joss TO 0T9. ET a x 2 yoqai5 foin? dpt- 
pna "i, X ims Hg 4 farti. vOv QU TDV 
i meom xa o 0 GUXNepA C MOS. cx un EP? uguige: 
ba Tàu ) jaldtor y 382 Blonos. si ien 9 xi»g- 
m 90 70S uu) Eoiz, ques Qon» muveiva e) tTITOULY 
3x 7à ppc dug TÀ gH; pen Dustpduos »u- 
XUI x ques ctn QéUs.rós , eng BUXmor TG "a 
ad 12 peers eiie , xa uest siu) re Abyse an, 
x 7r »ois eu dox &. aux» d x T) KU X Qr- 
qc ve d gor y eina. GVTE 2e TUS Yen 
Son, inu TH XUXAU QéssaX ; dá nem uat 
Ces E ETU sve rog eX TE TO mun efnov, a ji Ye- 
rmt Cate tva oL XN P sà'$n Bt moy Atyt 
7w4' X) quy Qe TÀ) Osbv Ae nd» EUM Toi- 
» Qipieou 4l "Jvx5», on BEXTO) Md r2) 
rcu TE pipe xivticDau D$ oua 2 aX. 
PTÉRD i igi D TOU TH met ys 8 fTé poly Ado cixee- 
, / y». 4 - : v 
7104 5 few doo dp 2 Qo TO Vt , CA1)0 ^ o/TO* 
770i qup eot e 1 TOUT Tà Aéyg , C mos qzAtÉ 
eus Ta aea vois euvem 401 202 0) n9izow &$ 
eoo 


LIBRIÍ ARISTOTELIS. 





36 


mouetur. Primum igitur mon velle dicitur animan 
magnitudinem e[fe. Nam animam vniuer[i talemi - 
pfe vult elfe qualis eff ea, qua mens ci intellect ua vo- 
catur , on qualis eit [eafitium, nec qualis eft ea ,qua 
esl principium cupiendi , quippe cum barum totus 
xn fit,Ut patet conuerfso.Antellefi us autem vvnus eft 
£5 continuus perimde ac intelletlio.Intelleclio vero ef 
tpfé ua intelIefh ua conceptus. Sed bi, numirum "onum 
boc funt quod aliud deinceps poe alium eff , vti nu- 
merus y [ed non Uti magnitudo. Quocirca nec intelle- 
Gus boc pacto continuts est, (ed autpartibus penitus 
"VAtAt , Aut non eif Ut magnitudo continuus. Atque 
Ji magnitudo fit , quonam patto quacumque [narum 
intelliget partium fiue illa fnt magnitudines , fiuee- 
tiam puncta fi hac quoque partes aptellare oporieai? 
Nam fi puncto ,pun&la vero [nnt infinita: nunquam 
periranfi'it ut patet:Sin magnitudine,apitua vel in- 
finsties idem intelliget. At yidetur (by femel itellige- 
re poffe. Quod ffjwt efl quauim partium tangere quid 
oportet aut orbe vzr[art, aut omnino magnitudinem 
apfuzn babere? Qaod fi necejfe eft sp[uen iatelligere ta- 
to tangeatem circulo , queis eft ipfarum partium ta- 
cus? Praterea quonam patdo velignpartibili parti- 
bris, velimpartibile partibilipfe intelliget? Nece[fz efQ 
autem intclle&bum effe circulum bunc. — Dntellefl ua 
namq, mot tus , int ellectio eftzcireula gyero,con uerfio Si 
igitur intellectio conuerfo eff , im circulus daintelle- 
éb we profecto erit , cutus talis conuerfro intellectio eg. 
Aliquid praterea [emper intell;get oportet enim ipfum 
aliquid intelligere femper. Quitpecum conuerfío fit 
perennu atq, perpetua. At conftat intell.cionnum re- 
ri earum , qua cadunt (ub aflionem; terminos effe 
at firaes, omnes enirn aticnigt [unt gratta Contempla- 
tita quoq, rationibus idenitdem terminantur ,c* ra- 
tionum aliam definitionem, aliam demenflrationen 
effe patet. Demonftrationes autem Qo»ex principio funt 
eh fiae babent quodammodo tatiocinationem aut 
cácluftonem. Qnod fion terminatur ac (altezm n8 ad 
principtum redeunt ed medium extreimumq, [emper 
fumentes ett aprofcicuntur. — At conuerfsorur[us 
"vut patet ad principi redit ati, refl- citur. Diffinitto- 
mes etiam finita [unt ato, terminata. Praierea fi [apis 


" eadensxonuer[tofiat idem [apips iatell:gere oportebit, 


Pratereasntelleiio quieti magu Q5» fHatui, quammo- 
vai fernilis ej]e uidetur. Eodem modo t ipfa etiam ra- 


"tioeimatio. 4t qui neg, beatumid $i, qu.d non efl fa- 


eile,fed violentum omne,vt patet . uod fi moti non 
ét spfrms [ubfl antia, prazer naturam (ame mouebitur. 
Labortefum et ctrá coniuntiam effe cum co pore neq, 
Ab[olut 2b co ejfe € iafuper max: mopere f'egtendum. 
Quippe cum meus fit intell&hut ao effe cum corpore: 
4qiépaa d modam q9» ditjoler (n complures plane con- 
[emtiunt. Cau[a pi aterea quacce'um conuertitur non 
vui detur ex dichus illis ewmergere-Nequen im anima (ub. 


- Klantia cau[a «$1 conuerffonte (ed per accidens boc smo- 
do mouetur, mecetiamacortus , fedan'ma corperi potitus cau[n cdi nmotiontá. 


dt yero neg; quia dicitur ita 


sn elis effe £$ tamenoportebat ideo Deum animam in orba-ver[ar 1facere- "HÍA aneliue eft ipfi moucri quam 
flare, Q boc patfomoueri quam Alomodo. Verum entm cum puiu[moa: cofideratio magi alijs a-comimoge- 
ur fermonibus,eam nuncomittamua lllud autem ab[uy dum euenire videturitam buic fententia, quá etéa a 
sonspluribua alte, qua dicuntur de anima. Etenim cüiungunt quidem animam cutn corpore ponuatq, ip[ar 


inea 





Text.47. 


Texf.48. 


' 
? 


Text so. 


i 
l 
Ü 








35 « '""?DEANIMA CAP. 1T. 


eii si Ayoclo, ids s vind utor 
suman , x: 7; Ger O- E y ee uges Grad Th 
e TÉTO abra ry taa oy &isau* Mes lw q xguvuyiaw, TP 
sns, T P jamiayern ^ 7 pp xavcirot TÀ ) xavGi. TC 
e sii arai; x areae 0M Aa TUS TUE OT: L 
piv mieu 3r mis " ipo «X dy ga. 
£edin mis 7e, 39: in axo cdiegaCun, dre c» 
ay S T5G ar) gatis peus alu d 
xvxlo es TàÀ Tug cy) vs qu ua rd $t Pu ditd ; 
dcos 1x» 6o 2o 5 pedi. emxggasa diese) di Abyt- 
e, eem ei ns Quin ur Tex giao eis addc cs- 
3*3. As b ue dp vto ze fias diapers 
Sia dt vili ml nae 


C 


;8 


3n €o: (o tamen nibil prorfes determinant, yuam ob 


Y canfam, € quomodo fefe babent corpore, quodta7en * 
neceffarium ejfe videtur. 


bboc quidem agiiyillnd patitur: t hoc rur[us mouetur, 
illad autesm mouet quorum nibil[ane quibulvw water 
felecompetit. At illi dieere quidem quale quid fit ip[a. 
anima enitntur z de [mic eptiuo cuero corpore nibilpe- 
amitua dicutyatg, determinat, perinde quafi fieri poffrt, 
VI quaii anma fine "Ville difcrimine quod'vis corpus 
ingrediatur, vi Pyrbagoricorum fabula dicunt : ani- 
maniis emm eute[que , propriam [pecie babere for- 
mand, videtur, Perinde igitur dicunt, 214, fi qu'fpiás 
artem fabrilem frfluias ingredi dicat Etentm av5 qui- 
dem inffrumentisantma-vero corpore "utatur ,opertet. 





à K £ €. 3. 

AT Z5» A n o me&dédoma n 
K. Sev £A m3, 5 drea dale m Afgo- 
doen. Aéyus Jt dre dU Pujas Dedorijn xu Téis CJ 
x0 pevoplpete Aa9«s' se paran 2e me, au»rluo 

me A€ysm X 3 vla Sc pg vta Xpo.giy e guo 
s LIE. dile eva € rà v Mo evyx TX t£ cycw- 
dio» XjTM 36 À) je Go ueri, Ajy OG» meia T px) 
quy d cwu)ens alu dt roto sd TFpov TÉTAY eie 
oiov vé. €i OY Tà ive» GU, 6er xp Mevias os S- 
wv »otus mas Kaoadd de eiarery duce D 
D OLOMd va pictae Did dpo daw , € uc Ti; m 
gem | aos Tav ix Voxsis quus ^» TES s» 8* dns 
2nd mese m Tm, * i E, jg Toys 
vor io, my ener iQaiMüCer $n ei ^t59«- 
2 e ZI zpuorian s uM Dus in Aem es ve eon 
BTu arm , C» ToÍ- 1x x81 X(Y201: x 96er Tu eus- 
Sce: oro. EndD o) E vw quu; puo eum, DT 
sy dit muapdescX eur dide a € Toy mv jet Ly - 
de 2639. Sive: W &ü 8v ACA. ^29. 5 ài exu jen 
- quy 9 quezt» pp av Aio aUc £ems Oe rd TÉ 
Y ero inj; Ty Laioide € moras m £v 2 m5 
ANI «ed: Ag" TO) YEY wir ei»ed »" 2€) e4o92- 
*mXo , H é Ex TQ; Optcidig az aov, TOP Ange 7 
geéztus ei ou rl rol S yo Tà: ad Tv £27d 729) fi 
pides T4 Suxee » X9.5- P ezzt, x »o. 0 ILE " 
up erre 5 id Tepuzeis £z iv, xT 7I T 9z- 
px eue crore: fe Cn P quiis cian pip pev. o D dol 
peidus Ay Gr» | d oicovist Y pvo dTeaTIcet 2 aM 
od Su y x a) Epmbox Ade, Y £42 60y S QU) TOY 
e» Aye m» jas even. 7UT:poy m Avy t9 5 iNpv- 
x 7 get érecós "don tfi) mois pap. fandi 
miror 5 1i ^ ín Touxén ajo tibus n 3x im T A4- 
v x «vm mte " Aey Qr t6», 9 Y muez Apr! eme. 
rn. quAmM K SY X, uates Nimm. e dl tsi íre- 
gos dvi 7 pifius y" t amre Zpeo T eu pxi civad 
onieiro € ud Tis eee Kegáeis S is; es d 
TTC cag 4&7 Éxg.t» "T3 " Hegay Vale 
Án sem n dpuoie ^y O- 5; plz: , Ti ie à Qa- 


we.  Haccgitur tales dubitationes babere videntur. 





P x 


ap n HNIC 

CAPVT IV. Xu 
$' autem (5 alia quadam opinie de anima tr. 

ta, proba ilis quidem con pluribus , a nulla ea- 

vum infertor y qua deipía diuntuy ,reprobatatamen 
€ bice ratiomibw , quain communibus [ermonibus 
fiszt. Avimamenim barmoniam quand raquiumt 
eff. barmemam nama,. emperationg effe compofri Lib- 
nemg, contrariorum dicunt qi corpus ex cotraris co- 
poff. um effe. Verum enim barmoniaquidératto qua- 





Nam obpropmquitatem, Y ext, jV. 


Text. 55. 


'adi- "f ext. $4» 


daz eorum est, qua unt permifla,vueletiam cempofi- Tex. 5. 


£to. nta eutcim neutrum forum e[fe potefü,ut pa- 
tet Praterea b ayimoniamon efí mouere,antitna autem 


idomnes maxime tribuunt. Accemmodaimi autem Text, j& 


harmonia de (aui ate, atq, omnino de virtutibus cor- 
poru, quam de amtma ehcspoteft , atg,man fef foni 
1d erit profedlo, [i li qiifbramoperationw atque aff & us 
anime, "m aíiquam barmoniam reducere enttatur 
acccmmodarenamo, perdifficile «$2. Pratereain duo 
re jfictentes barmonia dicere co[ueutnatta. € propruf- 
fimequideéearum magnttudr am compofit on-m,qua 
matum babeni y pofttenerzrue cum ad«c [rit coniun- 
yu nibil euidem generis vnter fefe (u|cipere poffint. 
Hinc autem (9 rerum rationcm poiflarum. At nets- 
£ro0 profecto 7,040 confentaneum efl raMiont , barmne- 
nuam antmam apreliare. — Neque partrum coryort 
compefitto, facilis eff admodum tnquifi ioris | cem 
plures namque compofitvones fant, "vt patet, C vari& 
partium. Cuius fg:rur, aut quond tatio intellectum, 
aut etiam jen [etium aut aj eutiuum,cepofitienem 
effe putare oportet. sirailiter ab[urdü efl [ane, iniflio- 
?i6 quoq «e rationem animam «ffeputore: non enim 
elem eniorum m-:[horationem babet eandem incar 
ne C cffe, caterisque cor: orts ; artibus. F et igitur rot 


comiluves babeat anim. ds per totusmaue corpus » fs 
F , yi 


petes quidem "UnIHET|A c boris ex clemies ttá c rior 


Text.$7- 


Text. ;$. 


à 
permitu , ratio "vero snifivouis harmonia frt t in- 
quiumt , ammaque. 1d etiam quifptam Qi ab Empe- Text j5. 
Queis &/— doclenon miuria petet: Vnamquameouenamuqnue par- 
tium aliquarA! tone dictt effe co»fedam.. Vtrum sgi- 
gera — turratio ipJa fit antma , an potra fit aliquid sirad 
anima . C ipfis membris adueninto. — Praterea votrum cuui pifiicnis fiae "vllo diferumine caula fit 
*sp/a conco: da , aut eiue qua ratio conficitur? Et hac vutrum frt 'p[a anima. ana quid diuerfum àvatto- 
Vierur. fa anima diuer/um am:flione fit j 7, iixi- 


G8, (ur Una cumratione carna (5 caterarum etiam animalu partium tcliitur ? 


Injuter fi non "vna 


queque parum, animam blast , fi mon fit anuma ratio mifuna , qui cft quo decedenie corriga- 


£34 


'Text. Éa. 


PUR » 





4s 


: ! 
guod 725 "rosis 2m Dumáons s m d o99^ depg- 
7 5 M : 
vow oiov t eiyou dui pola, ove xix Au cXeAQies- 
e, m ' D 
eeu RA ov cz ái» eipnidav XE mv es enxos QE navei- 
sDreu s sto Doe erro ido y £61 monk saver» &ourrlon olov x7 
véáce iM ich a 601, 8 To DE ssec mra is sju- 
eM, IUS T " EU , e 
ans Durs Ey, elov e ivEloO- ou wgvTo. To7r0y ow lar 
4 Ae0 TEpoy j Doropioqey a) m6 aueA cu TIG, € X AVE" 
plns , eis ml nim m GA Clan edo eo la Npo7 
à iN - ;OE "S - MEA. VS 
xh Awmréic)eu , xotoew ,Dohjet , Qoia £n j 
$p2ACeeD-ou so ot reso va&ioAj" "ToU TUE 2 
muuTE , xuUYXods eeu Doxsew. dev cine dc aW 
nho xudoX (0 di cmo Fav euaryxuiov. ei e 13 
* 1 e E] » ML 
n ugiAisw (G. AozréioX, 9) agetpe » o Merced 
[ t "- uem e 
xavücd. eimi, QC fugi» iy (ioo Tu TV" mi x47 
e Y 3 t "I e^ « t , 
éd, Par varo ie Npvyis , eiov (o ogpaeeoX , i o- 
" Tele xa E u *N E ^ N 
CeicDan m] loo sepdioni di xvéfoX , 0o E 
vos Deq ,3) Tol ov, Voss Ds Frceóy m. Tu Tuv ) ru eoa 
M EU WAR. x M ( , MN ^ 
y y" udi ore Qogos nv» xivov dpa , To QE watt 
vU Jm qm " "c - » " ^ 
eiDholwgiy. vroia d]: xeg Ue fTtdó iei Adr (E. T0 dV 
Afye égoA clu ),9 910) x02 » €i T6 6291 
" dd Vericlas soto xe verme M39 
aio Nyvx lo vdotve , 9 oisodhséir BEAmeov 4 iens 
M Ly 3 Uu 55 e 0 , » n 
pn AcyQr mh dvo Ese 9 get oen, 31 2d voci- 
coa , divi Qv awüpuzr» Tn jv;id mmo d pr ds ch 
cAteiyn Ts kivimewS oUone" dM oTt JA ME veis CItei- 
€^ y^ NV S918 IE Y 7 « |» 5 No 
Y26,07E dY a7 CAetVns' oiov, 9i pe euoO 1 016 207 Ee TU 
d, 5 di enzpuyume mar omeirne , £i Tite cy (oie ed- 
€ «menos xeyiaqe v qoot. 0 dY vis touxev £y] ivo, 
31 Ei E Y 1 ^ 3 ! 
Wcia m6 SOT , € 8 dÜcipsr Sou. ugibusm o £Q3.e 
ei ab Va Ts C» 70 yn:e deu puede. yup dy 
U 3 - , ^ , 
ojertp iri Uv ed c 9-ymeAe auta eouves e oy Acioot 
E ? v , 
8 qescGUus opem. (piosd y [BAETOA QW, nzartp Xa 
«| D —- : ^ , 
6 vOv aer (Q ynous x TU alu Nyviolo cremoi)evn 
V, ANN c» m, xaDrqyE c» pibeag € vóccis. xo 
^ b M * ^ ^" , ^ 
v) vocis di xeq và Üeeigeiy pespotvélon , ahis mos 
7/ 1 37^ ud EI V5 ' ! E 
few Qiepopdus adi dE eorajes :ev (9 dk 2jevoá- 
LJ ^- LJ 3, , Li 
€ Don yeu QiAGY 3 puc é co» fg Cxtlvoy 7r 
«c ridi 7$ tl» €xéivo , 5j czcéiyo £44, dio € 
H , » "m » mr 
*uTU QOcipopdus, ovt Y tuováoe, ovt Q« A6yH A 
cars hà , da TÉNSME , 0NTUAUASY 6 QE YSS (ewe 
Saérehy d € darts tav. 9n pp ou cda; oiov € 
xecis doa lo Muy lo , darsjó» ex mv $i dj 
n ^. Li -VEJORCILI m M 
$Auec pun xivtirod , QiAo» dg S0. 9Q taulys, GoAU 
Ji adv cieniduav dAcyarTw TO Meyer av si- 
N ' b Ud , * , AJ 31 S es 
ye4 71e van xivouUÜ. tou (av. vVaropoyd y Q9 TOL G 
"m S d ^ L 
admon(u^s atom. i Te CA TE xivtloD-as mups eon- 
mu 139 LAESA 3 W 3 Bri LJ * 
vov. idia dis m 78 Abydv aua) epiO-uov. mds ep 
m ! ANE , 
agn vesao, uovado, xirspdolo , € veri mvO- , € 
zuwt, eutg C cid) opor sicuw  &1 getp £1 sym - 
xj, € xo"? 2je.-dipen Odi, £n d], emit Qunsa- 
r N , Lo ^ 
yxyOcicuw spupLutm Y z7::0bv meii» , erypz» dl 
* m , 1 
DTE € e Tuy ovd dayy xivtade » 2g2peuo 
3 * BJ , y 1 5 
£go) TO" 7? y qvyun, Hovas es: Otcwv io ;eeut o d 
, L E" » 3 , » » » 
2v uás TÀG Ayvyis » 22 vw dei, € roi fd £n 2| 
3, " B AER 2 N ? -J , 
stpiÜLEE. piv £e. oL EA p» 2pibpày 2 pueda, y A&l 
wes e». a2: us. 7x Üi Quz ; € 7» Cuv 
vo» VY PT (7 € juxes cx ew aluo Nyvaz zv 
» 7 ^N B »53wW / (*N 
Xi TÀ dle. OiZet d, eiddty 2]gQépev, pov 
Afy&er, 


B LIBRI L. ARISTOTELIS dx 


pitur anima? Ex ba igitur qua dicla funt, patet ani- ; 
riam nec barmoniam effe poffe , nec ovbe-verfari , per T ext. Q- 


«ccidens tamen ( vt diximus ) moueri potefi , el» (ei- 


pfam mouere. Mouetur namq, corpus in quo eft tmou- Textói. — 
* -— 


tur autem "otpatst ab anima, alio-vero modo fieri ne- 
quit ut ip(a moueatur motu ad loc accümodato. At — 
enim recita de bac ip(a qu'fbidi ad talia refpictés du- 2 
Uitabitputabitqueip[am moueri, Dolere namq, dici- 

mus animá, gaudere, confrdere, timere, in[uper ira[ci, 
fentire, vatiocinari, qua quidéomnia motw efe UdE- "p evt. & ; 
tur. £uapropterib/am quifpiam exiffimabit moueri. 

Verii, id io necejJariüb eft. NA et fi qui maxirne dolere 

"vel gaudere , "vel ratiocinari wotws fant , uel potigas 
moueri, tame ipb[um moueri ab antmma est. Irafci nam" 

que aut timere, ef boc modo mouericor. Ratiocinari 


auté,aut talefov[itan eff yaut eti& aliud, Atq; quadÀ "eye 4. 


ifforum fiunt , cii aliqua latione mouentur , quadam 
eil altqua alterantur. uanam vero fint illae quo- 
imodo fiant : alia vatio eff. Dicereaute animam ira[ci 
vveltimere : fimileef? ata, fr quifpià animá texere di- 
cat, oeladificare. Namnelims esi fortaffe dicere, mon 
animam, [ed bomine anima mi[ereri,cveldi[cere, vuel 
ratiocinari.ida, non quia tmotwes in illa fit: fed quia nà- 
nunqua quidem "vq, ad illatmnynonniquá vero ab illa, 
veluti fenfus quide ex bifce, recordatio aut&ab illa ad 


eos motis vel fLatus, qui funt im ipforü fenfaii inflru- V CXC 6$. 


métisIntelleéfus auté aduenirevyidetur (hn [ub]lantia 
qudd effe, ac nà corrumpi. NA ab esimaxime , quaa 
fenectuic frt obfu[tationeycorrumperetur, nunt autera 
perinde fit, atq, n [enfuii inflrumttis | Etenita fi fenex 
talem accipere oculii videret [feut eb» iuuenis. Quare 
fenecius von efl quia anima quicquá eff pa[Ja [ed auta 
idyin quo eft aliquid pa[Tum eff , quemad modum zn e- Text.é6. 
brietatibus qt» morbus fieri (olet. Et ip fum igitur in- NS 
telligere ac cont£plart marte[cit, quia aliua quoddam 
inti corrumpitur. Ipfam autem paffione vacat.Ra- 
tioctnari vero tamart,aut odiffe non funt illis 5 ffe- 
bus fed buiuíce quod babet illud yearatione qua illud 
babet. Quapropter, ep hoccorrupto, necrecordatur, 
nec amat. No enum erat illiwsyfed ip[isus cOrmmmmia quod 
quid perijz.Intelleéius autem diuinu quid ef fortaffe, 


paffionequevvacat. Effe igitur impoffibtle moueri azi- 4 | 


mam perfBicuit iam ex d.élis eua(it. uod fi omnino 1 ext. 67. 
mon motu cietur, patet nec à fetp(a motucteri. Atqui 
numerum animam e[[e dicere (e ipfum zzotugientem : 
enulto longis quamea , qua dicta [unt , &ratione di- 
flare videtur. Nam js, quid id afferunt , ea primum 
emjoffibtlia , qua emergunt ex tnotu deindeprot ria 
quadam ex eo quia d.eunt ipfam numerum effe , eue- 
miunt Guo namq, modo 'vnitatem ssoueri imtellreve 
oportet, && àquo, t» quonam pacto, cum impartibilis 
[it , nullam babeat differentiam? Sienim motiva 
fft atq mokiliadiuer|am effe oportet. Praterem cum li- 
neam quiae motione (utei ficiem facere dicAt pun lum 
autem lineam: onitaiü etiam motas erit continui li- 
uea. Panclá cum vitae eff pofitton£ bab?s. Ata mu- 
merua anima , ià «Ta ubi efl; poft tonemq, babet. Era- 
terea (5 quis à numerontqmerk,velvnitateim abffule- 
Yitalisirelinouitur numerus. At quiplantamultag, 


"Text 68. 


Text. 69. 


nauim viuunt diuia, o eadem animum [Deci uidentur babere. 419, nib referre videbitur , unitates 


dicantur 


— 


















E | Mor) euugimia epp 9 vA Vr 
(00 0 TE CQeupjon, Lud )dovToA SVypttt; Móvay 2 470 — 
ema" y 6o Va c9 ovd TU T J4. X4VOUU y TÀ 5 iv Bpao", 


ca cy ri 243 e 8 9 2a. 12494 
3 cy póry myTE To co M odyei Tà A4 Jv, aO m 
cuv d awayxejoy ved ri. Tà uy mew (à ovd ue" 
e Ji cv ní Lao à xav) d pups 1; ey rJ 2p:i9 a.d. 
diga d rà xuvedv 32 9 s ivsadppory n puis dh Tài 
vedv «vov. ovd vero d$ us Mgvida, quo slo, cisat 
di ue Varxpody eui vis 2e ops» axis mis aas 
evyjis X5 ugyadixte vie ow em 2dee»ez ; vo jt 
es5e K ouc-cia frtpe oj o» TU ewqgm ugyadks, v 
ovy y cu isi éco] novddee" vede 
aniego ery tie xeu Ei i XA Vet oy T TU circu ye 
dvo € Zaeiguetuv S à T O- d2]edpts On, Xx au) TOC. 
&i d| ed c» TÀ cuiputm. svypou eim» 9 a2:9 950 mns 
Aux fis, 9 e 6 c2 rÀY c» 0 ez inet srypidy opi ps 
3dYvxn2Mgmui mm puzclao (y noy Toi em iut 
5 TE Axe evel x arises : en 8b, 
erdé oiov TE jugACsoX, Ts Nyuzeis » X) Dor AvicO 
dv ewgéitor , eiga p 2gspoutru, ed 2pupataene] eis 
que SYy M9. 


DE ANIMA CAP V. 


42 

. dicantur ; 5n eorpu[cula parua, Etexim fs puncia 
fant ex Democriti pilulia modo gnaneat quantitae, 
erit in ipfis aliud quidem quod mouet , aliud autem 
quod mouetur , (icut inmagnitudine. nonenimquia ——. 
magnitudine differunt,autparnitate,id quoddictutn 
efl aceidits fed. quia fubeunt quantitatem. Gwocirca 
neceffe ef aliquid effe , quod ip(a "unitates moue- "iN 
bit: quod fi id , quod in animali mouet anima eff AText.7 0: á 
€? id , quod in numero mouet: anima efl... Quare 

 auimanon efl id , quod mouet atque mouetur ; fed 1d, 
quod mouet duntaxat. At vero qui fieri poteft , vot 
bac unitas fit? oportet enim ipfis ad ceteras ali- 
quam differentiam «ffeat. "unte puncli , quanam 
prater pofitionem eff differentia poteft ? fi igitur 
"Unitates puniiave , qua[unt incorpore , diuer[a [unt 
ab vntitatibus anima atqne punctis : erunt ipfa-uni- 
tates in eodem profeHloloco. — Puncium enimanima 
locum occupabit punéli corporia. gui Suaolipe- 
bit ac probibebit , vt fi duo punéta [unt (imul in ea-' 
dem loco , 5 plura fint duobus ac infinita. uorum 'Text.71. 
enim locus indiuifibilis eft, qo ipfaindiuifibilia (unt: 
Sin "vero eapuntia , qua (unt incorpore fint ipfe nu- . 


vx 





merus anima,vel fi numerus,qui ex pun&tia conflat, qua [unt in corpore frt ipfa anima, cnr nonomnia corpera 
animam babent? nam in cunctas puncta efc videntur , f» etiaminfinita.In[uper quifteri potefl , vt feparen- : 
30r, ac ab[oluantur À corporibus ipfa puncla? Siquidem linea non diuiduntur in pundia. 





X E 06. E. 


P YuCupe 3 noun cmo , ví dp quor 

aH AUi» Tois UA m Aem (o pacte aui nOui- 

oam v djs warip AupoxoaTOe xivésDuap $m 

S xu che Npvajis y dvor 7à aW». eh 2t £giy 
Sbvxs c» wow Tw aiconvojdps ssjaenn' olay- 
atio o» rd avri Que divo cupén ui, €i Ttoj 4g. 1 v 


3, m NM A J 3 n e — 
P vu uis 3 azi9-ugy Atgovmv , co T Mu Sy MN 
' ^ " 


graue evyjuais 3 mad cjue pam Cydr, euen da- 
1 2 3 QU. ael ». d c 
dip Ac api9 uoc 15fire245 € o9 (9 1:5 7 dy vr ao 
aset c» v supeetla vy edy.guuajver rt vic X TÀ 
Quay "Imre tv] 2p:9- nod y neden E A«pózperos t- 
ud arb xav» di p Alei cÓpos A£L&ey 
pL Qjes s 9) Mov d voe a6 oat as 7] 0096 Mo vai as Qepa- 


elion dpa ortpus yo ewattyserey s AYÉY vh £ dor "c 


, - v 
xAvélex uve (ois 0v Cute En m ec Tó av T xl - 
LJ ^ f , L LEZ4 
Y101730 api 145 TU TU. T: eUuCoprei, € r0. fre 


foiaU rs. 3S ug ver conma» Spux 8s áduo^ i8 - 


A Mel , o» x " 
qO EL YUU , d 062 C ovSi e uqos. d Xov eL eiss £z xd- 
, P. f 1 , . [/ NUN 
piedi» emu Aóys viu Te. mat Y; 70 £036 d aru - 
mo.2 NI 2 i 1 € , 
. Ane Dort dudo «eu  odoy A onim uu seu Duae tdivo, 2.U- 
E / ». ere * / 
qr0565 9. 026 boe TED E P, S ggg ép qvpéTe- 
3 L 4 MON 
go, 8t pa osa poser aded». 46:0») a€á- 
! vc, ' 
qno» rw god edv deri o9 85 eA oyua Ty por 
tx , ^ , 
ob o và w ryymaeToT0V à qUDAvaw TE, T0 X Ve) Eon TU 
tN FÉ $^ 
el 3 eXpez và A&mrloutpigoh Tor , 2 T0 Reps Te y 
4c o. Qe Ag «3 i SCC 4 
"V Rd v». (usu. JE TiVes 2376,05 Tt $c Var era) dac ei 


p4 
t 


an mam. dueziasy veprobauimus, gt quas babet "utraque (ententie dubitationes contrari: tate(que pene 
dixistis ; €» ea inguam , qua maxima tnotiunm ip[^m ejfe ex eopoutt , quia [ ibam moust , € ea qua 
corpus ipfam [ubt ilffimarum partium , aut magis quam catera incorporeum effe cenet. — Reffat gitur ter- 
Jis tiodus atque jeutentia , quad [am afferit ex elementis conflare , quam quidem aeincejs con[ideremus 


, 


CAPVT Y. 


1T autem , "vti diximus ,"Ut partim idem ij di- "reye.2y 
cant , quod illi, qui corpus quoddam [ubtilium 
partium. animam ejfe dixerunt , partim proprium É 
dpfos comitetur ab[urdum , corpis ab anima perinde | 
moueri, ata, Demorritus 2fferebat. Nam cum anima 
fit in omm corpore fentiente , neceffe efl imsodem duo * 
corpora effe fi anima corse aliquodeffeponatur.. Et 
borum etiam [ententia , qui animatn numerum e[fe p^ 
cenfent , fit ot inno pundlotnulta fint puntia, aut 
omue corpus babeat animam , fi non numeri qui[- 
quam alise atq, diuerfus à punilis ipfius corporis[u- 
persaeniat.Fit otii animal à numero perinde mo- 
weatur , atque. Dimorritum. diximus. id ipfum : 
mossricen[ere. — Enid enim intereft , parua piladi- lext.73: 
£ADUUY AD UDitates magna , *uel uattates omnino : 
qua agitantur motu? «iroquenamque modo nece[fe 
eff ipfas ex eosnotiere zvimalyo uia ip/aenotu cientur. 
His igirur qui motum ac numerum £n affananda Y X74, 
Amina coniunxerun! , bac dia font ab[urda, € a- 
lia butufcemodi multa euentunt : ef emom impofib:le 
non folum diffinitionem anima talem e[fe , fe etiam 
Accidens. uod quidetn pate? , fÓ quis ex bacra- 
tione operationes , atque affecius antma conabitur 
affignare :cogitationes , inquam y [en[us, voluptates, 
doloxes, ees eateraifliu[modi. — Nam, vt prius dixt- Text.75. 
us, neque uatieinariex 1 fe fictlepoffumus. Tzi-. 
bus autem traditis modi, qutbus omtiqui diffiaunt 


oU c "v 
TOU WEUM s VERE ETT oa o A 


€ j oportet 





3:4. 


* 


Vo heap. acre ied, 


qfi; Aterou T0 CA T4) G9 awrl,) yeu. A cy at 


: m ? e 1 
Z4 sedium m TU) VT » € xot y ACT 


euraryxatioy cvi eed ver TOM v eD'aown: i Aé- 
sa Tierra * yveeiCer T spud t Speo cep 
p ei aiu! dvxto Tr qTÉ A y pig TU mÜzvris Gu». en 
pora qui) mo 7023 (SETS. Mjhov diens cimi- 
eg 15 29:3 uo» , TÀ cx T wv. iE o» pis ou Eel 
» ; E Nx a 
duusoy Té TU , Equi 24 YU quei "dur Nux los ajo 
aiey.  dDhaE rà elio oy Thi yyngauei y n ago porem 
aov yTi cae dan pom O7 azul, dg Si opo oc E v; 
- &ngy "xke uv euwDemur: $ «o emoszuo faeT 
aix in TÉ Égg.guy : ax Abe ni € ev) Lad» 
une duoiX,EpTdbxA?eT6guO. —— 
ur vrhnp- c» dU gtpreic yonWoiae , 
"Tà!ve T ózlo uopAuY Ax "eb O- ay M6 : 
Tiorage d| idojsuo, và d| ésto Mx: 3joo "m. 
iiv oud 6a XD» eive Tel qoia 600 ch 1 pvo pn 
46 6i A591 chtazvTz4; IX ewigen paene » ene- 
v (ge uotov. TO dj éc8yv, voy ewopu7re sn » eigen 
QUT cte. ml d| $n Quem , 8d» 96i A- 
P DLE qi e? 2r pieqev, ei fre eu Tiva A0, 
3 aM pez 5s 6 uoi 3 Y) To daador 1 và gem dod 
qiy eT» 2Y q£67r0y € izri 7d» z8wv.£n dt x "o u- 
gd. 2s9o dou mtd vs O^ enpcaves dy éd de, 
Qo JY argo v, zr. : Z0 na 2» lu TOY ipte 
qii» qme Av y zromepoy 8 dro uy £go noy ? 
o) 2 9 Qbx € «gu eo raw TtoY eive Shia ea. dp eun 
oze 1 di Seidiv , e TE t» py, vr dc età 24 8x65 
eT X 14» doy £952: 571 Quim wai bros toss ev 
^ , e ^ ^ 
qoae. € ?pvos idus, iE ov ls Yuxle quo sgi- 
3045 teu apa XX 77a , Y ri € s. PES adv- 
vam» ex vd» m zroevd enisi gia civod , € 
qroeo»" Tec 09 Ate iy Ct ar a TU V "TOO To-. TE Yo. (oAuo- 
S Enea eve Core. P'rmydi € v0 deies f£ car- 
Bic cived 15 ogigio) ro v dapes. edd noce, di Tà 
Soi» repe iu. € yas ess v ópoiu (o épgiov. T 
d cod aso, Tra ev m € xiv&oX, mOta m ope ias 
diC c voee TX) pi em ev TUA» 3 Dune, os xa 
Sus sica toy v 7 d 2:34» xo o et EprdvuDse, 
d TUI: ez ug. moie qti eed Eno got yweCeTH x 
quo.s TU C Mgtov Mih[ TUC EL TU Y wZ Ae ev enc £»£- 
€) C» To(6 1 Y Quer gu Met C1», € AA e nie . cto» £670, 
f , ^ 1 ! A— V ERI 
»iÜpg qs 8jtroc ad oot ca Docet de dE rdy 
0 Ji; LY. x T4 qe-erxt». fA d) tua ev Td» E M 
gyyoia. m) toy 4 0us$as Vzrépte. yidevrea PS 
V: tieni ym dl] c oyvotiad y mae qo mca e qvi 
Co 9t Epl 26 34 2 c povtswe ro) eeu o: 9; ov. 
páros y qui eia ty s go ge 1o eite e (o. 9v 
quo Tu. CA Dr yu $5 xoi qv. 0A«6 3 Ajz T» apio 
PLI [e yvxle fad ms ovr; eris 074. PUN 
j OX quia ette Cyber A a (dvor row Ttov ae [xot] ov 
Pad 
tepatet. 


Wo. LUBRISD ARISTOÓXPEN -— 


- portet. Ata, patet ob bec ex elementis anititonfla 
76 quofdam dsx dfe , vt fentia t emyqua funt , gp verum 





nit Unumquoeque tfLorur eft sp(a elementa quouÉ 
fefe habentia medo [ine vllo difcrimine , fed ex 1 ffs 
"numquodque conficitur ratione quadam. comi cfs- 
tioneve , quemadmosgum qe Empedoelesos ex. ele- 
mentis conflarecenfet Dieu entm: 

Caperat ante duas tellus iuftiffima vafis, 

A&usacfontis partes, Vulcanus & ipfe 

Quatuorex octo adiunxit: quéis candida ma- 

na , 

Visfo:cundaquenaturz confecerat offa. 
Nil igitur elementa pro(unt, fe fint tm anima , ntfira- 
tiones ettet ti fent eo compefitio. V» umquodque e- 
nim cognc[-et fomile , os autetm aut kcmimem won co- 
gnofcet pr.fecto.niftsp[a etiam ir fent. Hoc autem nom 
opus cfl unum eorum effe dicere. , qua freri nequeunt. 
Qu nim amb:geteouquam:filapu yvucl bomo, vel e- 
Qui tn fit im antna. 5 bonu faemiliter && non bonutm, 
b cecsierta idertidemrelgu, | vaterce cum id quod 
ef multspliciter dis feleat ( quodaam enim (ubftan- 
tiam: quoddam quantitatem , aut qualitatem, aut 
aliquod aliud enumeratorum tam rradicamentorut 
Jfiznificas ) virum excninerfís , an non ex vniuer fis 
anima conflet ? At ion qideni ur córnunia omn: ejfe 
elcmente.Ex hifce neiguur [olis conftat qua [ub[lau- 
tarum unc elementa? Ai quonam pacto caterorum 
€ i Unum guodg,cognojci dn dtcerat 'UniujcHini ds 
genert eleso.ntaaiq; projr-a principía effe ex quibus 
arima conflai?*Eruigitvr ipJa (6 quantitas, Cp qua- 
lime» [(rbffantia. Atficrunequit, vut ex quantita- 


du ed menti [ubflantia fif o mon quantitas. Eos igitur, 


qu «enjent animam ex vuniuerfis cov flave,bac e bu- 
1cemost ala comitantur. Ab[uraum e[l etiam, fi - 
n: de quieem à femtilinonpati dicere: fitmile verofenti- 
"e fir tse femiileg, cognofcere fimileputare,atq;a[ferere. 
Deme [enttrepati quoadam effe , mouerique ponere, 
(e intelligere fümil.ter (& cognojcere.. Atquimul-ae 
dut ttatiorcs ac d fficuitates. Bmpedoclis babere (em- 
tentiam (corporeu inquam elementis Cibi fimmilibwa 
cognofci res frngwlaa) tefl atur id, quod experientia la- 


Pavtiuto erim animalium corporum ea , qua (unt fimpliciter teta, vt offa, nerui, pi nibil entire 


videntur. € nare neque frmilto fibi: At oport: bat tamen.Praterea cuique | vtmctpiorum matr ignoratio qu& 

€ognitio mer t nimirum. Vuumquodque enm cogno[cet umum y multa autem ignorabit. Careranamqne 
| omnia. Fitet:am Empedocli eadem [ententta , vt Dese fit amentiffrmma y quipye eum spe folus "omm ele- 
! mentorum non commprebendat , jJam dit[cordtam inquam: mortalia vero cunéia cogno[cat , ctam «ax vvnier 


ffs fengula conflent. 


Pratérea dicat oportet omnino , quamobcau[an. non Fabent animam omnia ; cutn o. V CXC8L, 


vanne quod eff » aut fet elemenium,ant ex elemento vno , velpluriGtey vel omités conftet. Necd]e «fl cum 
4 Y , 


ems 


Tezrt.fe. 


Text26. — 


Text.78. 








1 UU - - 
| 


yiii geudowee, Baud, 3 araf me. vinpinhe d 


" 
; ü 1 ^7 "v Mo 
eu cxm zugt i5í (y tvoTRUANP MT. UÀN qiios 





k^. , : , N^ , 
"usar ico 9 d Qaia CE! 


Jess ud vipus vay Cate qq Ti zov. wajTuidox& yn 


sou rlur pala rdv xiv gE wy xay& Less T5 dos... 


"éioíus 3 9; aai Tày vod € à eje nnsóv con vd» 7 
voee iSo qutm qm Tt Qué Cl, d psat- 
arm «ez. M ajeanoeue, zd Gam mh 2d 
*6i2! GUI íi ed 45 & qum ra oo voe]: : X 
eim rav vot» £p B 1i vss ruit, oppida € Th aj- 
Dale)" abieu 2479 vpAw ales mmc p- 
nes SO EoAgS, Dt efeA peras. TE qo me7r2v Os € à ox 
' pic OcQrseic xo. Ando: tmr My ucirao 
aio NJpvx lo can vd 92.8 city, aiit vu v spa- 
199/o zm vd» es pta. az otdy c 09 Tris vis ad- 
o 2 , »7 » 5 , 
m eup Cape , SÀY cd Calo oulose, cia qun mro 
abamten. Tired! AÉAxDE 786 V TU zr ei^ Qeon. 
dat ia pua lo) c cdw sna ev zii i5 dV 
iu Am aM aX owoy P Soit pov iii p Do mie cow meo" 
-St9s , &guiTVTE XgAVé6v, € 78 o xti door € uxo rd 
9: € no v5 X Té Xanga mU A.0» py ao gu. X£ATIS P 
ipa ol» à XeW ay. T2 ) «aper ay ov au) red $i Qd 
9t». € e» m £2 0 vie curl uias a- 
«nv. adev towns € O 4X5 din mro as ipu Ded ei- 
a4. Ted ro 3 td TU2s 2sa21cs 2e vivas ydp 2e2ped - 
vnius cu T ato 1c» TU "T voÀ Sous d pua s S oi 
nov cv 3 als pix Tode, 9, qoo tà Bs NT c) TET CAS 
-eival Dixodozz; im Lamiod: PL A» 716, 1 Ajz Tia eu- 
- dew 2 cy 7d pioecpuye mis cy (Dis pois BsA Tio isi 
* dur ut on. quus e 3 dudo USA TT) € 
9T2,23:^.429Y' € 4o Tà Ato» Cao Tà md», àThy digas 
TÀv r0 09. A0 ré paly $i C pes Ato dv Qaia pons cui 
| I6. RET OTTOV. ro Am Ger) 3 seinem ado vcio evo 
€» TÉT2I6 , 0r Tb GÀ0y toic MogAot C pond ks. di- 
gatyxego» eurrais Mov lo yvy lo 6uoe05 vois 
paetos éal : SED Aze^zCnen exei red atatiav- 
0» cy Tois oos tupusm Con yore ed[ó fe 
ag 2]goredpO- needs; 52t Jus Qo A3 La g45- 
£5, T m QUÀ Veeiie » wA ato elo P a Tl) E 
$ p 9iOuuspi eivou 7 d ovra nd: cy oTQ M92Án 7$ 
Tr eU Tos . (row erov v C74 T dispar, de obe T2 34- 
router ood vox? ae hix vÉRe dar cra, 
29€ Tb xivelaX, aw LU na A5; sd 22.2538 A3e 7t. 
imi 3 6 s0scue: puens $2. 5 6 uu 16e T6, 
a6 £a e En ) vo $mOvuiey, € Bs AzÜioX, € aAu« 
j ógs£ess. 
pars continentis recipitur. 


x / DE ANIMA CAP Y. 






44. MU bu 
omne quod e[l, aut uum quid,aut quadam, aut v- "fF 
niuer[a cognofcere. Dubitdbit etiam non iniuria qui(- Text81. M n 
piam quidam id fi: quod sb[a eGtinet,at o, vunit:ele- : ados 
mentanamq,materitifemilia (unt. A19, praflabilif- 

fimum id «ffe patet ,.quod continet, quidquid idtan- 

dem fit. At neque eft quicquam prajtabiluus anima; 3i 
quodquidem dominetur , vt magis etiam intellecka. & 
Maectme enimrationt con[onun efl , bunc omnia pr&- 

ce[frffo, eh» prafl antiffemura omui, C natura domini 

effe. illi autem elementaea qua funt , pracedere cen- 

fent. At emm nemo prov[ua de omni anima dixitynec ext 85. 
erum qui cen[ent ip[am ex elementis ideo conftare, 

quia fentit cogno(citg, ea qua [unt ,nec etiam eorum, 

qui maximemotiuum ipfam afferant effe. Non enira 

omnia umsouentur, qua [entiunt. Sunt enim a^imalia 
mounulla, qug non mcuenturloco , qi tamen boc [olo | 
7h»0l4 anima videtur an'malagitare. — Similuer c» * 
eorum quitam fenfitiuum , quam intellechiuum ex e- 
lementis conficiant,nemo autmam omnem compledti- 
tur, Viteve hama,uidentur planta,at expertes fant 
tamen Qo lationtá Cn fenfu. Animalium quoq,com- j 
plura Junt,qua mente vationég, vacant. Quod fi 494 "Text ga, hi 
€» Pac illis conce[farit inteliectumq, part£ e[[z pofuerit * 
anima, (i iden'idem fenfgiiuum , nea, ftc ueomni a- 
nima ,nzq, de vlla toti Jiceresutdebuntur. 1n Boc eo- 
dem errore videtur efe , £^» 2a fententia , qu& carmi- 
nibus Orphicie fertur : duitenim Orpheus animam 
ferri ventis C ex toto ingredirefpiratione. ld autem 
nequit ipfis accidere plantis , neq; quibu[dam itidem ; 
animalium , quippe cum baud-vatuer/a ve[pirent. 

Quod quidem eospraterjt , qui ita de anima cen[ue- 

re. 441 uero ficonficere anima ex elemetis oporteat "ext. 87. 
non 6x tuniuerfis continuo conficienda effe udztur. 
Altesaaame, pars contrarittatis » [ufficiens eft fei- 
pfam oppejstumq, difcerinere:vetto enim y € ipfum re- | 
&umyvt patet e obliqui cognofcimussregula nata, Wo 
iudex eff vtriu[que:at obliquum nec [ui plane,nec re- 
&i. Sunt C qui intotovpiuer(opermifl am ip[arnin- | 
quiunte[fe. — Quocirca forfetan £f Tales omniaptt" Text 8, | 
na deorume[fe putauit. Hoc aut& dubitationes babet 
noanullas.G uam enim cb caufam animain aere qui- ei 
dem velsene fiiaef? non facit aniual,imaniflia autem 


D 





(o facit: prafertim cum in illis videatur effe praflantior? 


Q)uaret eiiapa quifpiam, quam ob cau[am anima ea, 

qua ejLin aere praflaliltor eft, ac immortalior e2,4u4 

in animalibus meft. Vtrobig, autem emergit quoddd ; 
ab[urdum , (s rationis egrediens metas: nam ignem excBye 
aut atrem animal effz dicere , rationi egreditur f 

765 , o afferere » vter[us avi malia non e[fe , fi infit in 

ipis anima... verab[ardumefh [4n*.— Videntur au- 

$6130 puta[[2 in bis. anumam e[f2, quia totum c» 

partes ern/dem funt [psciei.. Qusrezeceffe efl ipfos t "Text.98. 
animam (e partes eiufdera cffe 4: cere [peciot, ff ani- 

malis ex eo fiunt anvmantta, quia in spfis Aliqua 


uod fíacv quidem d [cerptes eiufdem «fl [eciei , anima autem eft aifimi- 


lum partium: patet aliam ipfis partem inc|fe , aliam non ine[fe. Nece[f: of igitur ipfam aut fem:lintm effe 


parttum ; aut non im quacusque totius incffe parte. 
«gompttere anima , quia conftet ex elementis , neq, veto vuereg, dici motum eidem defe. 
agnofcere , (entire , opinari , infuper cupere , deliberare, (o omnino appelitiones ipfiss anima. finz, motus 
212m auimalum loco ab apimafít ,. € in[nper accretio, fatua Atque decretio , quaret "vtique quifpiam. , 


Patet igitur ex didlu , negue cognitionem ex eo 
4t quonizz co- "T ext. 89. j 


XU Am 





épl fers, 9tremra 3 05 8 X aiam xbvnass Tei, Qoi 


az pvxtstndt ufui; Té, C alegre $3iais, a9- 
gtpoy 0Ax Tux TH TU ÉNg.50Y Varo , € oniet. 
yos dp 72, € eu c-awdpes gne 5 zd» dB ur gus y vr910d - 
à E. PU [4 $ , 2 A e ef i [od 
pi 7e 1 amio opp y *| H96A^45 &rEpots CTtQOe. € 0l» 
3 7rTEpoy c» m TÉqUY gir £V, 15x c» avASiog1 2 Kj 
C4 772501), 2x aon afno». Atyga d mic petens lo 
"5 $79 ( s M X^ M 6M, V3 - IY 
eivad) &iveu 5 aa EE vesiv ha De Eri ujetiv. TÉ Y 
ga morc suutod vla Nyvacl ei eseas n ziQuxsXs à 
dy 24 T$ cm. Doxti - jo TÉvawTiov paio 2 pvazti và 
exu gUuuta Y. iA ione s» 2]g^serm xjorm- 
qua. ei &v Erepóv m puiaw. alu) 7raiei , CIuelvo Aia 
e) 5 Vox. dYxod 3 moa xaxeivo One zràmi- 
AT ow 1 3^ ^ e rs BAIN "UM 
portv» 4 z2Avptpts. e £9, 2v GU &U9vs x; 
glo Jv ly diva, 64 pes gausüy graDuy à My O- Ca- 
aícd ; 7 15 enter eeivo X; Sr) 04 qygacin gri rà 
*&/mlpoy, 2n pode d e) ns & eA Td» poen» deri, 
4 ' » ef 2 4. E 3 [n Li 
aíva. Daum py Vd Expo) cy Td eupsom ei ATO 
spvaci mra 7à o dyen cutod , anto € rd» uogAuv 


Syg.soy ouod mócapacTQs. vET )toxtruüv- | 


»aTa 7meicv p MágAoy "nde à yeds entia, wt 
gà»*€ quac. Qupisron 2x m Qv 2deipsidph 
^ x rd» Cam via TÀV cy TOpLU Y, 96 Tl duzlw 
SiovTE vx lo vd à2,8 € pz 2pi9 ud. Exeepov yv 
À» popAo eden m tod y X) xiveirou KT rézov im 
mo. seévev e 05 un 2]gnASov, S95 d TV7T?y 0 pg/A6" 
yd qD GUX, 149981 dc eue vla Qa aw a2 
-$iloy cv Expert go vÀv pgeAuv cisrawmu cvvzre sd (5 
p hs Sposi. 95 ópgeid i ei iv &N Àos6 , 9$ 75 
9A" dNMLAwY Ie os SL YUQAS?E OY TI T5 3A»s v»vxtis, 
e a]gsperie m £oix€) x c» Toi umi: PAL 
alvi ne diveq- Mórns 5 qo TIS «oiu & Caa, *3 
qoi. X; dum E. xueAUvmU Tis adc) nxfis Tex. 
eqno ) Ob» addo Tu PIS Ed- 


47 . LIB.L ARÍST. DE ANIMA CAP. V. — 4$ 


"vtr iet borum "numquidg, tet anima competat. 
€ nos intelligatsws qb» fentiamua , Co mmoucatmmm, 
c&terüYumque unumque ique ag amus patiamur, 
t0fasan als alia partibus ? Ipfum praterea viuere. 
vtrum in borum aliquo vno an in pluribus, anin o- 
smnibus confrfhat , an fit eiut alia quadam etiam 
cau[a. Aique [unt,qui dicuntipfam effe partibilem, 
nofq, alia eius parte intell.gereyalia cupere cenfent. 
Quid igitur ipfam continet anim , fi partibilis fitt 
mon corpus, quippe cum contva potiti videatur cav- 


pus anitna contixere. Quapropter C egreffa, diffol- -reye ox, 
ud 


siitur corpus,atque putrefcit. Si igitur aliquid ali 

ipfam contineat unamque facia: illud erit potiffi- 
smunsanima. —4toportebit de :llo etiam quareree 
Virum unum au multarum fit partium ? Atque fs 
fit onum ,cur i animam continuo non dicimus "0- 
num e[[e Sinpartibile, vur[us ratto quaret quidnam 
fet illud , quod illud etiam continet: atque boc patto 
fiet sn infinitum abitio. Dubitabit etiam quifpiam 
departibus eius , quam "Unaquaque potentiam in 


corpore babeat, Nat [i animatota totum contineat 'T ext,o. 


corpus, oportet (i "unamquamque etiam partem a- 
liquam partem corporis continere. 1d autem effe non 
pelfe videtur , quatn enim partium corpori intelle- 
élus , aut quo continebir patto: fingere quoque diffi- 


cillimura eft. Videmus autem c plantas diuifasvi. "Y ext.93. 


sere , Civ animalium vafettorum nonnulla,otpote a- 
nimam , etfi non numero tamen [pecieeandem ba- 
bentia. Itaquepartium cvtraque (o [en[um habet, 


€» per aliquod tempus loco mouetur. Nec abfurdum Text.94. 


eft, fi non perdurant. Infirumentanama, non babét, 
vt naturam con[eruent: fed nihilominus omnes in 
vtraque partium in[unt anima partes. Atque ani- 
mapartes eadem (ub fecie collocantur: Cretiam to- 
ta: illa quidem , quianon [eparabiles [nst, tota au- 


tem anima, quia indiuifibilis eff. Videtur autem Cb id principium quod ineft in planti , anima quadam 


effe. Hacenim fola communis eff C» plantis C animalibus. 
FAI, fing autem ip[anibil eft pror[us quod babeat fen[um. 


^ 





IN 


ERU Y 


————— 


ique bac quidem à fentiendi principio fepa- "T ext.o s. 








j 
" A 290 Y 
- Is, X M ^ 
/ » c ] mox 
3 7" "m 


A ro RUP -1* 
e 5r Calpe : 





pom ud 


" Po 
LoT 


iperiore [il "n 










bro veterum Philofaphorum de. M- 0E 


Wfeeadeve 











- Altera ca- 
"H4 partitione. Tertia de 
sarto. VlItimasde Potentiis 
VOPHGM. m TR : 


" 









LINES 4f 





CAPYT Y 


» 


A Ej deri S storia edle 


- f 4 






E] 


Dm, 





de azi- "Text, 1 
(ma nobis tradua [unt : vedeayins 






e $p tur exis ERA j ymdeo gs Kr ruríus oportet , 4t0, enitamaur "velut. - 
dteesez4 71 ESI V UY, ns eU 61? X967 : Qu 


JO ms» ovTwY yl) Saiw. Qum 5 0? & às VA day. 
9 x0 sí)? jÜs Gtx tap oO mv fTEgoy 3 portis 
Xj 60 O» yo dy 22y Afgeru Td n x TÓATU), 40 





tige 
70d ex ifie 


[ o 2 4 e NOE * 
Ti jupe. aie, QE. aar. civay Doxes vel edigso "ICD fester IA quis - 


C wu) mà $ueuor (Gur q9 7» &?hay 2e ad. 4 y atas perfelato. b T 
e "i n , 42 
""u» — Quà quidem bifariam di 


* ext, 3. 
"IHE. Qh&dazo enis «92 





"fnbf antis, €: forum ea 
- | magnu quandiuralia [unt s bac enim eaterorsim priseipia Junto. — 


E CODI teet " 
E CAPITIS PRIMI EXPLANAT IO. 








j 

: [) 95 556 Quoniam ad inueniendam cuiufque rei definitionem plurimum condu- :1 

m cit res in partes fuas diftribuere , vt ex Jib. 2. pofterioris Analytica, Cap. 14. coníta:, expli: 2... : | 

caturus. Ariftoteles quidnam anima fit , diuiíiones quaídam przrittit ; Prima, quam non Diui emu, d 

tam exprimit, quam innuit, cftenrisin fubftantiam 5 & in Ca» qua cacteris cateporiis contincn- : ls. 
| tur, quzlib. y. Metaph. cap. 7. fufius explicatur, Secunda cft fubftantia: in materiam 


I 
£y 30iinam ,; 


Á 
& ex 






































: A Knit ver Vera 
^ Pisfofubft. iobios JAN 
M: frofubfia zl Monet vero 3 


t 


(o fuealiquid. 





ON 





x. 


TX 


cum obrinent. Necitem difpertiri fübftantiamin tota fuz fignificationis amplitudine, quia dimi- - 


fe-. ta,quo pacto diuifum analogu Piaworw. M fatisliquet;quandoquidem ad to cum, &eius pase owe 





. erp x d PMLCADME. : 
Ca b Quaquidem bifariam ] Subiiciz tertiam filicenforma.flueattus yeleft a&us pri- 





poem »quem fequitar Caietanus, pur 
itionis membrum fuit;xa vt eadem 
 wifonem. ^ fubftantialisforma dicaturactus primus, dum eft in otio;actus verofecundus,dum in opasincum- 
(— aipprobatur D. biz. Verifimilior eft, ac magis recepta interpretatio Simplicii, Themiftii, Philoponi, D. Thomz,& 





(— Thoma c alio- aliorum aientium, diuidi actum generatim famprum in actum primum, qui principium eft opera-  ; 

— rum fententia di; & in actum fecundum, qui eft ipía operatío; quomodo fcientia, quz cft habitus, àquocontem- , 
- de dinifih a: platio egreditur, dicitur actus primus; ipfa vero contemplatio actus fecundus; itemque omnesfor- 

- . .maífübftantiales,& primariz qualitates corporum fimplicium,omnefque potentia & habitus, qui 
VW MC ; Mncfontene ; principia actionum , nüncu pantur actus primi, operationes vero ab hisort, actus 
sedeat feopidi, qus nU. VS a Rs OM Ert SOTUNS uer 
-. c Manxime autem corpora] JEgidius& Caietanus D. Thomam fequuti, cenfent diuidi hocloco 


vec 






: - 
S 1 "uw 


(05 75s ab Ariftotele fubftanriam generatim fumprzam in fu bftantiam corpoream | incerpoream , non 

; T ES ,; " Un UN Ed E. B 1 ra x n»? 3A M enl P m EH —- - 
. " so quidem exprefle,fed racite & obfcure: cum enim dicat corpora maxime videri fabftantias;alias efie 
DR innuit corporee molis expertes,quz nobilioris & excellentioris naturz funtsetfiin noftram.cogni- 


tionem minus cadant. Auerroes, T hemiftius & Philoponus credunt nullam hicnouam tradi par- 
Kullasn. bicno- titionem:& quidem merito, cum noua hzc diuifio non videaturad remattinere: aiuntigitur com- 
sat trads par- pararehic Ariftotelem inter fe membra fecundz di uifionis fuperius affi gnata, docereq; corpora, id. 
nionem fub- — elt, fubftantias,ex materia & forma concreras perfeCtiores effe , quam materiam & formam.Con- 
flantia. feit deinde corpora naturalia cum artificiofissaiens natitralia magis effe fubftantias:arte facta enint — 
Corporumna- formam,quae accidens quoddam eft, ab arte obtinent; materiam,qua fubftantia cft, ànatura: quo - 




















turalium Qar- fit, vt naturz beneficio.ex parte materizrati onem fubfrantiz vendicent, & vt naturalia magis fine 

sificioforum tem fabftantiz, cumid cuius meritoac beneficio quodquetaleeft, magistalefi. ^. 

peratao. "M d Natzu*a- 
mi Qonxdv,mi i vy Culayni 9 cow ix Qoia dE d Naturalium vero corporum quadam babent 
Atzoufp Tl di ad ecol me , Y aviae. €) QÜom. (— vupam quadam no babent. fed ea vacant. Vitam 
iSt CTUÁ TID varo» peTEMo Cus, Ecunow cin S-  —AMHLEm dicimus an " il. oném y accretionctm ,. atque 
aia draco user Er (t ie miu Tub 0b Cuv decretiontm , qua quidem per dd idem fi quod vi- 
eB Gar. GU UP eia cà nd Ho e t 8 oec en gu»xaÜ . Meredititur. — Guarecorpusemne naturale parti- 


vuwxeapr T*euweos MxDhe»d e zac^eidporg;U- — Ceps Vtta [uUffantia est, Q5 fta ub[lantia , ut com- 
Aw adatyxngios dog; vlo pus lo Seiow ieu, deciüO». — pofta. € Atquecumtaleetiam fit corpus y id esl , 
exito e Quaixs Quodjiet Qui» Corr d dis. — balensvvitam x. corptus profedo non. erit anima; 
eyr Ann. mIETS doy cw T S» cyveAteqa.avm ^ corpua namq, non fubit vationem eorum , qua funt». 
9 XGemu Dose [4 e etm ieu sdb srh]sepes ) — im[ubtedlo [ed'vt [wbieékbum potius e$? , C mate- 
Qawspüv ev «m óc toa eden ou ya v Vardiex er gba — vies. — Neceffe vfi igitur animam (ubffanttam effe 
Nyon vri» € tgnaep ris te. es Aoyor di n e. — perinde atqueformas corporis naturali poteruia 
spg55po16 TÓ 90e? ey $ d| vzS- ed dv e "» cusg- Vitam pabrntts, Subflantia vero aci us efi e per- 
y &v. axteTéog PE vi fusco Ez 1E DTE, Vemisupm. — feclio: talis igitur corporis eff perfeéiso atq actua. 
dio uy 6er» cvrre Aeg eut re TA emo r QvexS . fSed cum perficiio atq, atius bifariam dicatur , 'T ext, g. 


Text.4, 


Cody Gzovr D Üusajeti. Til ov E on f dppoviqy. — "VL Hiximtus (quidam emm efí vt jesentiz, quidam 

dopztye. di, vi vas Qui ppm RE mawiAds d- —— "Vl conteniplatio ) patet anumam actum effe perin- 

asd y oioy vü QUNM. ieikpporiu oxtuacue. 700p — deatque[cientiam, | Namexeo quia antra eit , T 
XCAX9- €» fomuw eft (& vigilia , a*que vigilia quidem exces 


contemplationi , [omnts autem fcientia operationevvacanti femilues?. — Alteraautem alteram incodem 
feientia, inquam, contemplationem generatione pracedit.. Quapropter anima primus efi aiius perfeciteq, 
sorpus naturali potentia 'ottam babentis : g (5 talis planeyut partesyp[rue [fnt inflruméta. Ensyiaeropar- 
tes quoque plantarum va[irumenta. fiae controusr[ra [unt » quamnis videantur penitus fimiplices e[[e : etus 

enim 
















'e bacves. lib. 
* Ortu c In- 
ritu, Cap. 5, 
1Q. 


l'ateria plan. 
rum organis 


9g656A. 


" Auditin viuentem, & ine 


j confiftit , fübie&um habet organis inftructum, vtique 


uu AS Ore Tho qid 





VAR, nudi. 


ANATIO. 





ku, pet 
NE 


s ^ DBAP LLEXUL 


Yo omen o Lut 


ESP Ad i EET UDIN i 


J da 










L.S 


Subflantia € 












y " 4 Í d » ^ 
m KA nA an em irm A das t SN daas Ne re c M ? rd ^ ^ Y T e MUS . D a. 

d Naturalium weroctrporum ] Affignat quartam diuifionem » qua fubftantiam corporatam di- geris difti 
am,;quz vita catet.Docetaurem ea viuere qua ab infito principio aluntur, rs 7 UU R 


accrefcunt,aur decrefcunt, Quol co aduertendum eft, vitam dupliciter fumi.V no modo pro vita 5; 
fabftantiali; altero pro accidentaria. Visa fubftantialiseft id, à quo, vt éfontevitalesactionesdi- 
manant,vtin homineanima ratio ;. Accidentaria funtipfa a iones vitz, vt nutritio, accretio. Qus "oe il 
Cumugitur hocloco viueredicuntur: 'aquz alu ntur, &c.Explicaturratio vite fubftátialis per ipfius ach 1 Eo 
effc&um,& operationem. Non recenfuitautem in prafentia Ariftoteles cattera vitae munia, cuiuf- HAC uic ao 
modi funt fentire,intelligerc& appetere: quiaab iis tantum;quz eflent omnii communia, ac no- fue C E 
ullima, aufpicandum fuit, vtita communis omnium animarum definitioaptius colligeretur. Ex viatindbb de 

















hacporto vltima diuifioneinfert, corpora viuentia eífe fubftantias ex materia & forma compofi- san E 
tas; fiquidem omne corpus naturale hifce partibus conftat ; omne autem corpus viuens,corpus na- ANS, e 
LN LIESS COE at Ass d , a SER ru 

curale eft. (P^ T s i ur. w^ a 4 idit rias d Tana m 
cum Vtcolligat animz definitionem, probatin primisanimam effe actum; Probaturami- —— 


eie 

€ Atquecum etiam ] à ; ; ; v3 qued 5 cula 
uiaanimaautcorpus eft vit particeps,aucipfiuf'adtus Non cft autem corpus.Erit igitur a&us& n4 effe adtsas. 
CHE. SERENA. m Y E BS ADR í ^ ge T Ne H ^ | c pM " 

haue corporis, Maior propofitio ex fuperius ditis patet; oftefum eft enim corpus viuens é duabus P NET 


partibus effe concretum ; materia nempe; quz eft pura potentia, & anima, quz eft actus & entele- 





chia. Minor ex fuo fuadetur: quia. coifdiopeia fübieto : fed ipfum potius eft materia & fubie- E 
€um, in quoineftanima, Eritigitur anima a $,& forma corporis vitz participis; &c. - dap uev es 
f sedeumperfcclio ] Probatanimam. ffe actum primum. Nam cum duplex fit a&us , videlicet MI Pal 
: tu NEM e E eCoportetfanimat ȇ : (T. 'abeainterdum f. Probattr ani- L 
primus & fecundus, vtex ditis patet; oportet animam actum primum effe; cum ab ea interdum fit tfr ams ! 


igilia;id efl; operatio vitz;interdum fomnus,hoc eft, ccffatio aboperatione.Sed merito quifpiam *?4 effe acies 

d bitter, uarationedicaturanima interdum feriari , cum actum nutriendi nunquamintermit- [f/294..— 
IER P rr UNDER T ki : Tai RIA M SU TES ar Anima Utgü- 0 

tatifiquidem'omae viuens dum viuit nuzritur. Huic dubitationi varierefponderi folet; nimirü etfi £5? : ^ 
animaà nutriendi operatione non-cóquicfcat ; interrumpete tamen alias functiones, vel ceffaicab terdum ferie- 
opcre,non quidem reip(a,fed füapte natura ceffare pofle:quia qua anima eft; nó repugnat eifepara- !Are 
rialiquando ab actufecundo;efto qua talis, feu prout nutritiuaeft nunquam non operetur. 

|. Ertalis plane] Argumentoa minori ofteadit animam eflc actum corporisoreanici, id eft , ha- 
bentisinftrumenra ad functiones vite obeundas. Anima plantz eft actus corporis organici: Ieitur 
& reliqua animz. Con(ecutio liquet : fi enim plantalis,feu vegctatrix anima;quzininfimo pradu 
| hab animalfentiens & intelligens, qua nobilio- 
ris notz (u nt; id obtinebunt. Nam quo forma perfectior eft;eo fübiectum ornatius requirit. A(-. 
fumprum patet, quia videmusin atboribus radices , truncos, fibras, medullas, & quafi venas; quz 


Animam | effe» 
atium corporis. 
-organiet offen 
ditur. 


4dità no be- camerfi primoafpe&u , ac fenfuum iudicio nontam facile quis deprehendat effe organa , ficutin 
. animalibus os, galam, veatriculum, hepar, cor, aliaque huiu(modi, propterea quod ftirpium cor- 
* pora fimplicia cile videantur;reuera ramen o:ganica cenferi debent Quod etiam ex druerfis iftiuf- 


rnodi partium officiis intelli gi poteft. Nam radicestanquam os éterra fuccum & alimentum ca- 
piunt; iahunrque, fibtz venacum vicefunguntur; fimiliterque caters pra(cripta fibi munia exe- Theophr. 
quuntur, fimulque & toti famulanzur , & mutuam fibi przftanr operam. Qua dere pluribus diffe- Pizjss., ( 
rit Theophr.lib. :. dc Hift. plant. cap. 4. 7. & 14. & Plin lib 17. cap, 54. 
—————————————————————— 
«coup mor, xapm S. o4 pio T guuqmaiuAono:...— enim quod circa fructum eF y tegmen eF folum, c 
Lp & dX m xoiwiv tori amuens fructus etiam illud:radtces praterea vicem fabeuat 
NVvx fs 06i Adv, em a! t orem cymeAtadu mug —— orig. Virg, namq, trabitur alimentum. Sispitur 
Quax& épyavrixs, Ai dye Clés d tiviqvxg433X) — commune quid de omni anima [it dicendum , ipfa 
perfechio prima , primu/'q, adlus oft corporis naiu- 


"- ? b e 3. E 
q? cua, , darte 92i xn)» € qv cy Sg, Sd] Ans 
Y J [74 ^ vu ' N03 A 7m. 8 : , ^ 
alu teu vALa Xj TUS UAw. To JU cr Y TU eioq Ere — ral, £utus partes [unt infirtmsenta. h Idcirco non 





"I ^ ' £o» 1 P» : exc.-. 

VIEAtOVOUyDS AEQETZH TU XUQAMGS Y CA TEAEX (400 E61 0t quarere oportet [f vnu fe ADI a1, COTBEMS : fee- 7 
Sons EE ouo ceno, itas d Npux s soia yup WD To ut nea, ceram e$ figuram , nec omutno materiem 
Ado. TÉTE T) i v eivoq. Ti Tolo d) eap, xo oi- CUlu[ a, , Cr td chius materies ef Namcum wuum, 
en TÉ» deootvam Quewdv dv cup, oiov mtervs. — (io efje mult.fariam dicatur, alius cft. id , quod 
$»3&peM r0 qtAéze: iva naim eU , € 5 vx é- proprie unm esf, atqueproprie efl. Vniuer(aliter 
V YogAd) «cus op "TUI y GUX 0M. Ur] 0ÉAEXUG Y y igitur diximus quidnam anim &,it.— EH inimica 
dh 3 oper ügeus. ? Jabftantia, quaefi ut ratio. Hac autem eft quid- 

wu) — ditas corports talis , i perinde [ane at fi quod in- 'T exc 5, 


firumentorum artis naturale corpus effet cen [ecuris : 


ratto : ida, effet avima, quá [eparatá, non e[fzz olterisei 


h Idéirco non quarere»] Ex di&isconíectarium quoddam infert , videlicet, 
eflc aliam caufam cut ex corpore & anima vnum fiat. 


potentia, forma vero fübítantialis fractus, q 


ucm matctia primo refpicit; pura au 


eius amd, [a^ftantia , tpfiwa effet , vut patet y ecuria 
vt patet [e. urts y nifi nomune tantum. 


Nam cum corpus fit materiaipfa, ac pura 


d z 


* quarendam non * Carex zmipsa 


C corpore unu 


tem potentia f/st,2 arendtum 
& actus sen £4. 










(0 RaRms gencris riufdensid cft fibftansiali 








u 


"vitz adminiflrandas. - 


21 gr SESS 


— 


» ewe ce Ar. toda 
L5 ir ges sub 2 i81 xv É qu musTE CuuAT OS T) Tid. 
eiya X; d Ady GO» " vxo d Nd QUaix& void £165 xi 
eX lu) s4v50605 € suazue cn aT Ocorpez».dk € ci. 
ml p pay Pa rà Ape eb e qr odd peis Gov, 
0000 so pae ad adir quà eus edu o Sia áduA eZ 2 
vos um Ado d dd uos UAM eias s di LmAMTÉTL 
Y enc. Goo Esiv Quos Aptbs v aman opetovo panos. xe ome o 
oos e Aibaes S 2eyegppdi Os. T6 0i Aui) à Um ipse 
"a: iQ" dAu md Cave Qv cwptgvr Or. i Asg9 yo Ex ue 
"e 70 Mp D» rt) s 15 pt p Do , eue d (A eo tare aeo. 
«à Ao» eZgqq 02 ede Onmxov n ToiE To. 66x 0X € (6 22e 6s - 
T Cux25 lo ^yvx là, To Üuoxpue 0» ast CL, uA TC 
i DA v$.0Y carépptae. Yo à na 705 , 70 D uote quod) . 
euge. 05 po oui TuTas C d pacis, Yt C s iogn- 
gopais rotae. oe Qi doas re à Downgats 2; )a- 
x15 2 spuaz3, T6 0E epp a Duudique 0v. IN. wee 6 
éd Apás 0 ip C a det, xmi Abuzzn, € wh on- 
pe T (fov, dm pe cud Gio tow d roo aea m 
«uud TO» 5 pápumya UT, clgctpa c? ere ux&v, CA 
ay nex. clar 4 à. cure Atc dos ry pet pay £y ot T- 
€ nl aX tud 485 xeA$e, 2] 6 pm0rros 6 77 
av uoo O» cyTEA Ex eiue. Em d QW Ae» , 6i vci 6 eV TE - 
Axe S enug a C 5 pua y pamsp eNaT22 tue. 
qizo fond TuWTy diugAC yo € "care 367 00d oo eA 
vas. ; 
KE*e. 


tamen "vitat, "ut aliquapartium fimt [oyarabiles anima ,eropterea quod corporis nullis fint actus... 4t ob- 


fcurum est nec dum patei , fi perinde corpaeti nui 


vor Vr AXDOTTRPINEODNUAHOUENE A DOEMINC AUDIT 
Corpus evgant- 
cum) | otentta 
vitam babere» 
quopotlo intel- 
ligend; sn- 


bere potentia dicatur;aitque nonfic corpus rei 


eamtaimen poffrdere aprum fit, vtfeme 


L aMnimam ioitu* nou (eparabilem effe à corpore ] 


eo quifpiam fortafleopimarr. animam neutiquam effc a corpore 
; oadaliquas animz parres,quz nimirumita funtactus corporis, vt ma- parre: potent | 


nifeftumid quidem etle, qu 


terig prorfus addicta; affixezq; fnt: nihil tamen obftare,quo min fint? 
Ariftoteles nomine parium fignificarit ; progreffu ex- efc nibil veti| 


vtextraillam cobzrere valeant. Porro quid 

ponemus. $u 
d im,ouodPlatoceníuit; a 

natorad nauim; quod Plato ceníuit, an non. 


-. IN I. LIB. ARIST. D: 


T usanimatum: atqui fi fccuris compofitum phyficum effet, 
1 





"vt taltacftraticnw 


la atia fit alus, ut gubernator actus es manie, 
iur patio vvniusr[altter de anima determinatum  dejeriptumve fit- 





k Noneffautem id potentia vvittens] Explanat quo modo corpus; 
viuctispoteftatc vitam habere, 
n; fedita vt actu 
adeas operationes exercendas in quibusaccidentarid y : 
; uia anima corporis actum definierat, pofTetex 5p ap; fel 


biicit deàrdenoudum ex dictis conftare num 









Y w 

à u 1 
di * - 
4 A ve cr 


T TAE n 
h^ coy Ja A ZR" "n 
Au Mali Seien eS MAR 







— » 


ii: u 2 " 








Atnuac eld fecuria, mom enim talie corpori [ubflan- - 
tiaratiog, eit ipfa anima : fed naturalis, vt dizi- 
mus,talis quod in (e motus fHatu[roe principium im * 
fitum babet. 49, 1d quod dicum cst. in partibus. 
etiam inpicere licez.. Nam [eoculus effet animal; 
eius anima vius ipfe nimirum effet : bacest enim 
«t patet, oculi fubftantia , qua [efe babet vot ratto. 
Oculus autem eft materies vifus ; qui cum defece- 
rit ,non vlterius erit oculus , 3 7A nbmine tantum H 

e$ perinde atq, lapideus,vel etiam depictus. Id igi 

zur quod departe diclum est , ad totum eorpts vi- 
"ens accommodare oportez : eft emim bie profectio ^ 
rationum [fmilitudo,  Nam-vtpars [cfe babet ad. — 
partem , fic totus fenfus ad totum /en[stiuii corpas» 
k Non eff autem id potentia vi: Fext.1o. 
uen1quod absecit animatncaq, uncat: [ed td quod 

ipfata abet. Semen uero fy wétu|roe id vimirum eff, 
quodpoteft tale corpus eua dere, Vt igit inctfic *oi- 
frog, fic «s vigila allusz- o vt oifusvur fus io fira 
nieniiayuts fic efl anima atlus corpus entem (tid, 

quod qut diociumus eff poteniia vitiins Verum "vt ps- 

pula vi[usq; oculus est , fic axima C corpos est a- "Ter, qr. 
ntmall. dnimam igitur non [eparabilem e[fz a cor - 

pores vuelpart es ipfius nonzullas ft partibilte fitynon 

ob[eurum effe vutdetur..— Corporis namq, partum " 
patet aliquas antmapartium acum eje. Ni 


(ext. 9. 









Hocági- 


CAP. 





cuiusactus eftanima; viram ha. 

uafi anima careat; 
animam contineat ; i veroinpromptu 
ita confiftit. 


feparabilem. Occurrit igitur, a- 2,5 7liauga 
: EE. 
usaliquaritafintà materialibere; Jes fzparabil| 


anima fefe habeat ad corpus vt guber- 
QVA&- 







D 
Ud 
» 


— JOVESTIO 
QYESTIO L.— 






(RECTE NE ARISTOTE- | 
; - desanimam definierit annon, —— 
ÁRTICVLENS Q7 
ENODAIVR PERIPATE- 


tica anmadefinitio. 







alin 







wm 


is pi 
anici p 














(u4 euncleatio da erit Dicituranime 


rporis bic in- 
ligatur. 
bemift ius. 
mhliciss. 


ád gradum vegecaaiaum 
toto ££979?- 3cceprionismeminit D. Thom. hocloc.& in 1. 


to naturali fent.dift.2g q:r. arta! .adz.Capreolusin 4.diftin. 
Sentenfia. 


T «alis id art. 4. Ferrarien lib- 4.conttageht.cap.64 & lroe 
apro HA. inlib.q.z aliique non pauci.Fotericquehzcex- 
q ques q 
actum. : cd fi deri &ori Arift -lis ifa 
plicatio (aadexi auctoritate Ariftotclis, qui fu- 
EFFAEIEDI, periori cap texr,g.docuit corpusita effe poten- 
t Senctn.$. T: 


, tia yiuens, vt ame hon váccranima , fed ipfam 
detp.4.11. 6" habeat. Quarefamir Ariftotelescorpus, vt eft 
lj tum 1n 4. 4. quidpiam ex materia prima, &tanima coale- 
pA4m V. 3 p-d- (cenesatatamen vtanima noa fumatur fecun- 
dumeradum fibi prepriü , ac reciprocum:alio 
üiidem in fui 1pfius definitione poncretur. 
Aliiarbitrátur accipi corpus ab. Arftotelepro- 
ut fignificat materiam primam connorando 
organaapta adac&tiones vitz obeundas. Ex ho- 
rum numero eft Arpenrinasin 4-dift.15.q.t.art. 
1; Gregoriusin 2, diftin& ione 16. quaft x. alii 
7. uerecentiores. 
Meijeit ur.1. Nobis tamen neutra barum interpretatio- 


—- destex 4. palamafferuit corpus,quodinanimz 


nim defini. X iis,qua Ariftot.proximio capite do-- 
à ; *! |" cit, efinitio habetur, À- 





10:qu'axt. 14d arg. Scoti; Caier.i. part: qu 6c 


NSUARTÍC Y 


À num omnino placet.Non prionquia Ariftore- 








fententia. —— 
'Vt Tolet. bocls 
' definitione collocabat, effe fubie&tumanima; 44/6514. 
conftàr autem compofitüm exmartetia prima 
& anima non effeanim« fübiectum,fed potius " 
materiam primam. Non pofterior quiafi cor- Rejcitur.£. 
pus ita fumeretur ab Ariftotele hocloco, fu- " 
- peruacanea effet particula;organici pofita; in 
definitione:citid, quod per ea exftirnitur, im- 
portatum iam foret nomine corporis.Dicendü Vera 


JN 


y 










nU Sequitur in definitxone, ersanici, potentia 


p vitam habentis, quz duoidem valent, vt ad- 
uertit T hemiftius, Alexander;Philoponus,D. 
TThom.&alii,quanquam Simplicius aliterfen- 
tat. Excluduntür autem hifce verbisadefini- 
tionc anima" omnes formz naturales , quz; pet 

fuperiores particulas nondumzeiedtz fuerant; 
ytformz lapidis, & ignisz quarum corpora; fi- 
»we yt proprieloquamur; materia ad exercenda 

"yite munia organis , fiue inftrumentis diftin- 
&z non funt. Inter.quas etiam numerantur 
forme cadauerum. |^ Nam oculi, pedes ,. ma- 
arms, aliaque id genus inftrumenta quzin iis 
apparent,norn vpiuoce,fed analogice duntaxat 
cum organis viuentium conueniunt, vt Ári- 
Itoréleshoc primo capite text. o. & 1.7. Meta- 
phyf.cap.re text.55.docet. 

Rogetaliquis numhxc definitio fit effen: 
tialis. Quod non fit, exeoviderur; quia Ari- 
ftoreles ea tradita dixit fe animam definiie 
c» Ti, idcft, fimura: at figura quidpiam dc- 
finire, inquit Alexander, non eft aliud;quam 

F nonexaéte id explicare ; translatione ducttaà 
pi&uris primo obfcurius adumbracs ; 
de illuftrius expreffis. :' vnde Perionius c» 


Excluduntus 
ab anima defi- 
nitione forma 
20n^)iuentium. 


Non videri e[- 
fentialera defi- 


Zib10neantm& 


dein- 


? 


v 





ma vertit, pingui Minerua. | Igitur Plorinus 
jz 7 D 4 4 « 

libto fecundo Enn 4. Auftotelem reprehen- 

dit quod hic non expofüeric quid fit anima: 


nec eundem minus vellácar Proclus capite 
quinto in Timeum, qued non tam docue- 
rtquidfranima, quam s fit; nempe or- 


á 3 


131131 
ulu 


oa 
£z 


E. Effeveuera ef- 








2 


qu ANTE: LIB.-ABE 


- ganici corporis Similiter Auicenna lib.é. Na- 


sare effentia , fcd potius exiltentiam anime, id 
eft;non quidanima fit, fed quomodo exiftat in 


corpore Oppofitum ramen dicendum eft: nec 


Y Esiah Jis Tad ; 
TMSD fentialem defi- enim anime in communealia natura,aut quid- 
Po BIHIOMEID ditas eft,quam que ab Ariftotcle hac definitio- 
um x2 nzexprimitur:necaPlatonealiifvePhilofophis 






a 


3 Theodor. 133 à ) Eu cu e 
Ladlant. . cio Dei capite vigefinicfeptimo, Magnum AI- 
Albert. | bertumin (umma de homine;Ficinumlib.6.de 

- o Firim. — Theologia Placonis capite primo; Themifti 

2o Them totoferefuperionis libri decurfu | Quod vero. 


"S 


nod p oer eflentiam explicandam 
accuratior,adut commodior tradita fuit: quan- 
tumlibet Porphyrius;Plorinus, Atticus;ceteri- 
- quePlaronicireclamét, Quorum definitiones 
quarere,fi placet;apud Theodoretüinlibro de 





— Mtticus. 


Ariftoteles addidirfeanimam figura definiiffe, 
nihilde traditz ab eo definitionis abfolutione 
detrahit : tantum enim indicare voluitfe non 
fpeciatimfingularum animarü ; fedanimz ge- 


F gura agere quiddiratem expofuiffe. Sic eniminterdum a- 

— fen definire quid pud Ariftotelem fumitur figura agere feu defi- 
'pudadrift. "nite; vt primo de hiftoria animalium capite r. 
^ - vbideanimalium differétiis in progreílu actu- 
rus,Dequibus,inquit, figurapriusagédum eft, 
Mo deinde de vnoquoq; E diligentius difcu- 
Megyropil. tiemus. Quareappofite Argyropilusloco cira- 
Ad calcem .€a. to, cv Tí sep, vertit, vniuerfaliter,id eft;in com- 
mune.Dicitur porrohicanimarum naturz ex- 
licatio,figura tradi;quia cum n6 explicite de- 


NM 
Ícendaradfpecialem cuiufque animz quiddi- 
tatemenodandam , quandam earum vmbram 
& figuram folumexhibet. Erin huncfenfum 
Alexander. — yerba Alexandri & interpretatio Perioniiacci. 
Perionits. piendaerunr. ltatamen vt non negeturillam 


animz definitionem refpectu anima in com- 
mrqunecxactam efle. 

Nomcideri oni — Qu&tri folet num predicta definitio cundis 
gocam anim animabus,vegctatiuz, inquam, fenfitiue, & in- 
definitionem. celleciuz vniuece conueniat, an non. Philo- 
ponus,Simplicius , & Auerroes commento fe- 
rimo; & 3 0. huins, & comm.;. libri ;.Iandu- 
nushoc inlib qu.;.afferunt non vniuoca, fed 
analogica ratione conuenire; quod ex €o pro- 
bar Philoponus, quia aliter anima vegetatiua 
& (enfitiua funt actus corporis; aliter intelle- 
£tiua:illeenim funtactus infeparabiles; hec fe- 
Probatur parabilis Contraria tamen fentétia,quà fequi- 
Difendutur effz 3: D. Thomas, JEgidius,ac caeteri fere Latini 
"JHiNÜCA. interpretes prima part. q.76.art 4.& li.2.contra 
genr.cap 79.vera eft:licecenim anima iatelle- 
&tiuz peculiarefit ita materi informare, vt ab 
ea feiungi ac per feextra corpus cohzrerepof- 
fir;inihilominus eft vere, ac proprie forma cor- 
poris humani, & cómunem illam animz ratio- 
nem,quc in propofita definitionetraditur, cum 

ceteris animabus ex *quo participat. 


:eralium afferit hanc definitionem non decla- 


natutahominis, Lactanrtium inlibro deopif- | 


neraliter & in commune acceptz naturam & - 





ST. DE A eo 


VOUARTICYLVS dLoo- 


ed 





t'GFMENTA CONTRA 
fuperiorem definitionem. 


DAL 


9 
Jom 
n 





'On defunt tamen argumenta, quibus tta- [ -dhrgum. 
ditaanimz definitio oppugnari poffit. In 
primisenim ficlicebit obiicerezAnima eft atus 
B fecundus;ergo non e(t actus primus, Probatur 
 antecedés Nam vbi verfio Latinain definitio- 
neanimg habet, actus, contextus Grzcus ha-- 
bet evreaízam, quod, interprete Cicerone in 
primo Tufculanarum qnzftionumlibro , non 
eft aliud, quá continuata motio & perennis:at 
motionon actus primus eft , fed (ecundus, vt-- 
poteoperatio. Vnde& Diuus Nemefiuslibro D.Nereffes. 
de natura hominis: apitez. credit Ariftotelem. D.Gregor N; 
non putafle animam effe fübítantiam , quod Iuffíz. Martyr 
(C eamentelechiam vocarit. Et ob eádem caufam Cezfir.arg.- 
- Diuus Gregorius N yffenuslib.fecundo de ani- 
macap.4-& Iuftinus Martyrin oratione parz- 
netica adgentes, aiunt; animamintellectiuam 
exiftimatam ab Ariftotele mortalem. | Deinde 
confirmatur idem antecedés, quia oportet ani- 
mam effleactum przftantiffimum : atus vero 
fecundus preítantior puimo eft: cum ille ad 
hunc, tanquam adfinem ordinetur: fiquidem 
vnumquodq; eft eratia fuz operationis, vt do- 
cet Ariftotelesiecundo de C alo, cap.5.text.17. 
& libro g. Metaph.cap.g text.1g, CE 
Secundo , Animanon eft fubftantia: igitur 2. rg. 
non cft a&us fubftantialis. Affu mptum probat Gz/ezs. 
Galenuscap.3 & 4.libri, quiinfcribitur, Quod a 
animi mores COIporIs temperamentum iequá- 
tur,híícin modum;anima non eft aliud,quam 
XQ: , feu temperies, & moderatio quatuor Zfsima fem, 
primarum qualiratum:hec autem cfta cidens; ries. 
non fubftantia ; igituranima non eft fubft&tia, 
fedaccidens. Maiorem probat dupliciter,pri- 
mum quiaid videtur effeanima,quo pereunte, 
moritur animal:atabolita diffociatave tempe- 
rie certum elt animalinterire. Item quia ex di- 
uerfa corporum temperie oriunturin nobis di- 
uerfi alfe&us,feu patliones.Melancholici enim 
verbi gratia procliues funt ad uiftitiam; chole- 
riciad iram:huiu(modi veroaffcctus abanima, 
vtàfontemanant. (Quare anima nihilaliud 
eft,quam predictatemperies.Accedit veterum 
quorundam auctoritas, vt Dinorchi, & Em- Dizorchsa. 
F pedoclis ; qui animam effe harmoniam pra- Empedocles. 
dicabant ; non quidem fonorum, fed contra- 4fzirma barmi| 
riarum qualitatum in vnam temperiem co- ^/4. ! 
euntium : & Ariftoxeni mufici , qui ab arte 4friffoxezes. | 
fua non recedens voluit animam fimili ratio- F«t 2£2/Toxi! 
neconftare inhomiae , qua confers modula- ?etefle Gelli 
tio conílatin cantu, & fdibus;ita nimirum , vt 4ftifotelis an | 
ficuti nerui bene intenti concentum efficiunt; ter. | 
fic partium corporis fixma coniun&io , mem- 
brorumg; 


* 


Entelechia i 


-— 


M 


E 









EN * * bi an, 2 aoi, h: yate ch. c0 * 
[ , y , N LAT $4 h i | 
; x ELIT I 
» él. ERO UD T 


PRÉ uo cos UP 


| — ^ brorumque omnium confen 


C | 
goranimales mortusfaciat. —— 


| Argum. Terio.Anima eft corpus;ipitur nó. 
lognitio fft per corporis;alioqui vnius corporis ali id 
lmilitudizerm  pus.Probaturantecedens:Nam om 


Lom cogni. €x doctrina Platonisin Yimao, & a] 

















Mi T 
ia 


méregno- terum Philofophorum fit per qua id: n 
tudinem & cognatiohem inter rem coguitam 


tice philofophanris.- 


T'errea "vis terras 


Paxpacem mon, 


denfirmatio an 
|redentt fupe- 
Jor argsmen- 


nam e[fe- 
tam jub-. 
wtiam iuxta fünuslib 22.de Ciuit, Dei, capite vndecimoa- 
riflot.-putat | icosin doCtrina Peripatetica animá elle quin- 
ugul[t. tam íubftantiam; hoceít, é materia & natura 
» . c&letti coalizam, 
"Quarto. Animarationalis extra corpus , cft 
.vereanima : & Cod ftatu non eft actus 
corporis: non igitur ea paiticulain definitione 
adhibéda fuit. Áccedit quod Ariftoteles hoc in 
libro.capite pzimotext.ir.ait, manifeftum effe 
quafdam anima partes non poflea corpore fe- 
parari , quia conftacefleactasillius. Igicurin 
doctiina Ariftorelisanima rationalis, fiextra 
corpus valet contiftere,noa cftactus corporis. 
Quinto. Subicctum , per quod definitur 
$ forma, debet efle prius ipía forma: fed cor- 
pus organicum non eít prius anima ; igitur 
anumanon re Xe dicicur actus corpotis orga- 
nici. Probatur minor, quia non vocantur par- 


tes organica niitquaeiam funt przditz poten- 
ttis vitalibus ; cum erpoh iuatmodi potentiz 
abantma oziaptur, neceílaito eam fapponunt, 
atqueadeo corpus orgahicum eft pofteriusa- 
nuna. 
Sexto. Cum Anpelus ex concreroaere cor- 
pus organis diftin cum fibi efingit ; & ineo 
mouetur progrefliuo motu, & loquitur ; €o- 
medit , atque alia vitz munia exercet ; tota 
animz definitio ei competit : & tamen: non 
eft anima.Ergoanimz definitio non: 
Ieciprocatur cum r£ 


; - . definita: 






drgum. | 





" y o » " 
UE n 
X v ó r 


ud 


edulis. X cogsolcéart i Vndeiliud Empedoclis pote 


QVOD ANIMA NON ' 


IY 


ea namq; viuens accipit efle:non eftigitur ani- 

matemperamentum. Confecutio ol endicur; 
quia temperamentum cft accidens; feu.potius.- 

multa accidétia;4idelicet quatuor prima qua- 


liratisad (yamerriam deduc. — Quarecum 
-ygumquodque viuensfit fubftantia eílentiali- 
ter conftans ex (ua forma & materia, fieorum 
forma eflet accidens; fabftaraconftaret. exac- 

E cidentibus;quod omnis philofophia auerfatur- 

Secundo.Functionesabanima oriunde func 
altioris conditionis, quam quz proficifcütur à: 
primis qualitatibus : ab his enim manat calcfa- 
&io;refigeratio,bumedtatio, exficcatio: ab a- 
ninia veroactus nutriendi agendi, loco mou£- 
di,fentiendi,intelligendi:nemo auté nefcitpo-: 
Íteriora hec munia excellentiora effe:ergo ani- 
ma non confiftit in primisqualitatibus;fed cít 
alia pizftantior, eminentiorque natura. 

R "Tertio. Animus particeps rationis cohi- 
bet mocus infurgentes in appetitu fenfitiuo, 
modcraturque pafliones , vt patetiniis, quifíe 
continent : hoc autem przftare nequit qua- 
litatumturba, cum abea, vtàcaufadeponen- 
te; ac prouoconte, eiufmodi affe&usplerum- 
que oranti , ac pre earum int-nfione; &- 
remiffione- varieniur. Igitur altem. animus- 
rationalis. non eft conuenienria- primarum: 
qualitatum; fiuc temperamentum, Poftremo, 

€ urn 
















E 


s e 


Y NES. i ed Tue. Me. m 3. B 
L qe y Nahum dto emendum ele di i prs 
: ^^. eumt, ncgenteam effefubflanridm:adeoste- ^— men: 
vfllendos: valebat cram ommisarue car, . famng 








Cur Pi 


"UatATit. 
( ss 
d UM 


Jo 


Cur circulum, 

Cur barmo- 
iam. 
€) god anima 
zon fit harmo- 
nia, probat 
Ari libr. cap, 
4. text. 54. T he 
miffanparapb. 
1 lib.cap-2.3. CP 
24-D Tho, lib. 
2 contra gent.c. 
6&4. Guo no fit 
pum«ertus mo- 
sens fe Aviff. 

li 3.6.3. M. Alb. 
lb. 1. tract 2.c. 
jo.Cur z t£ime- 
zum mouentem 
fe. 

trifft non [en 
fum fed verba 
Flatonts repre 
bendi. 
ut Platez;m 
a calumniam 


gi ent. 





NO S INIE LIN AN 





quibus proximo arriculo animam noa acsi- 





^c dens fed fübftantiam effe. as. 
E om M "vn AE AY I : WE 
- ARTICVLVS IY, 


fophiamfecutus,moremque P ythagorzorum, 


qui omnia ad numeros referebant, anima di- - 


gnitatem,ac vim eo pacto adumbrare voluit. - 


sto Ani- s Vocauitigiruranimam numerum, velquia membrorum rei viuétis , & contrar 

mam numerum omnium ine rerum numeros continet, cum — Ro P ANAL dede em nonu 
aeritquamanim mineadem mate- 

- riapluresforme fübftantiales effe non poffunt, 


fit earum typis,fiueimaginibus confignata:vel 

yuía ficutinumeri Mathematici intcr res natu- 
rales & diuinas;ita anima inter formasà mate- 
ria prorfusabfolutas; & eas, que materiz afti- 


xz (unt, medium obtinet. Accommodauite- ^'— Secundo, velin materiarerum vfuentiüin- 2,Rarip; 
tiam animx rationem circuli ; quia vrcirculus | eftaliquaformafubftanrialis; vel nulla, $i nul- E 
inferecurrit, ficanimaintelligendo;fuprafei- ^ la;duo,preteralia,fequunturincommmoda.Pri- 
pfam; reuoluta notione reflectitur. Attribuit ^ mum d. cohzrere viribus nature materiam - 
quoque eidem harmoniam ; velquod fenfus, - abíque omni forma fubffantiali. Secundum; 
quibustanquamintetnuntiis vtitur, fenfilium aliquam fubftantiam , nempe compofitum, ex - 
rerum confonantia;quafi mufica; oble&tentur; t accidente & fubftantia conítitui ; EM cstior - 
vel propter virium & potentiarum in ipfa ani- - materia & ex forma accidentaria. Quodfiin i 
maordinem, & confenfum. Deniq;animede- — talimateria , aliqua fübftantialis forma infit, 
finitionem ex numero motuque compofuit, quisnon videat ei potiusattribuenda effe pre- 
aiens animam effe numerum mouenrtem fe: E ftanuffimarei viuentis munia;id eft, vitalesa- 

uia dum anima contemplatur , dum fentit, ^ .&iones, atqueadeo eam formam effe animam. 
dii vegetat ; mouere fedicitur, proprereaquod /... "Tertio,;Forma eft prz(tantior, quam mate- 3 Ratic. 
operationis principium, & fonsfit;necaliunde | xia:atqui matexianon eft accidens, (ed fubftan- 
moueatur, vtea, quz vitz funtexperda. Ve? — tia.cum fit primum cuiufquefübiectum:: ergo 
rum fi Platonis de anima fentenuz itafeha- — forma erit fubftantia & non accidens, atque 
bent,cureas Ariftoteles aliteraccepit; actam | adeoanima , qu formaeft; erit fubftantia, 
acriterreprehendit? Videlicet, t D. Thomas — Quod verofecundum Academicam & Peripa- 
primohuiusoperislect $. animaduerit, non | teticam philofophiam ita dicendumfit; patet .— 
Platonis fenfum ,. fed primam verborumfa- — ex dialogo Platonis de anima, qui infcribitur p7ggo, 


ciem coarguit 5 ne Philofophorum vulgus F Phadon; & ex iis, qua docuit Ariftoteles tum 4frjf. 


verbis inhzrens ,5& profundum ac recondi- 
tum Platonis fenfum ignorans hallucinetur, 

ütans animum effe re vera nümerum , cir- 
culum, aut harmoniam. Platonem veroà re- 
prehenfione vindicare conantur non folum 
Platonici ; fed nobiles in primis Peripatetici; 
vt Theophraftus inlibris, quibuslocos antea 
ab Axziftotcte tractatos explicat; ( cuius ope- 
ns meminit T hemiflius in fua paraphrafi ad 


L 


vocaxit; non enimiccirco eam quantitatisnu- 









x ELS E ip Rl 
-;- Qüed igituranimafubftantia üt , ex eo 


rimum oftendi poteft; quia vt Diuus Grego- 
ziusN yffenus in UNE de anima lucu- 


T TR . neintelligetdari vnam aliquamformam, cuius 
; n AUR VENE E Po d 2$ M à- dE. ; : x or ar * 
merum fecit, fedimpliciram vetuftatisphilo-: c merito ac beneficio hzc omnia perficiamcur: 


quz ferma accidentaria cíle non poterit , fed 
- fubftantialis ; cum vniusaccidentis tanta effi- 
 cacitas efe nequeat , tantumve imperium in 
qua 


alia erit quam anima;fiquidem inea 


vt alibi oftendimus: 


quare pateranimam effe 
. fubftantiam. uc Puit. 


fa pealibi tum cap.1. huiuslibri, vbi afferuita- 
nimam effe actum primum fübftantialem. 
Puuatimautem quod anima intellectiua fit 
fubftantia ex eo conuin citur,quia alioqui non 
poffet extra materiam per fe coharere , atque 
adeo non efIerimmortalis ; quod nó folum di- 
uinz fidei, fed etiam Philofophiz decretisre- 
pufuat; vrin tractatu de anima feparata ex 
p:ofeffo oftepdemus. 
3 ARTICY. 













1. Degenerat. 
Ap. 4.4.21. : 


Z 


4. Ratio. 








X 
E. 








-QroD ANIMA NEQVE 
: 0 Matias ne, qupfit. 0c 


Asst 


le bis Atrifot. 
lb. 1. bouis oper. 
». E. 











Emonftratum à nobis fu 
fubítansiam: proximum elt, 
fubítantia fic, videamus Philotophoram non- 

judiores pb:lo- nulli elementis mundi inherentes cum vlua 
pbinibil[upra materiam,& ca,quz füb (enfus cadunt, mentis 
pu agnouc- aciem cierre NE ofent , in eocrrore verfaci 






fuerunt, vt preter materià & corpus nihil (ub- 
ftant.z dari crederent, qui proinde animamà 
A np. C€orpore& materia nullo difcrimine feparabát. 
riflot. lib. 1. Contra hoslittertia conclufio communialio- - 
Jusus oper-72P- cum auctorum affenífu comprobata , ac plane 
[ext.7 2. Co lr vera ; Anima neque materia eft, meque corpus. 


ut. 


dni pte Quz hunc in modum oftenditur, Materia in. - 
TUE. : z RUE. REBEL] s 3 
d Conclufe. generatione, & ortu cuiufque viucntis przit, 


vtid,quod omnemrei reparationem fulcipit, 
forma vero denuo inducitur:Igitur anima non 
2. eft materia. Deinde, Mareria, cum fit pura po- 
tentia , eft expers omnis aCtiuitatis; nec poteft $ 
2$ effe principiumalicuiusactionis: atqui anima 
; eft or'go & fons operationum vitalium; Igitur 
.. 3: anima non eft marcria. Item, Omnia compofi- 
ih ca naruralia,qua infralunz globum continen- 
—.- tur, habent eandem communem materiam, 
. vt ex teciproca eorum commutatione con- 
- — ftat, differunt veroformis ; fed nequeuntin 
." eodemconuenire, & differre; igitureorum 
4: mateiianoneíftforma. Praterea, Anima in 
totum corpus fe infinuat , omniaquecius 
* membra permeat : ergo anima non eft cor- 
-pus: alioqui duo corpora viribus naturz fi- 
f. muleffent. Rurfum, Sianima cífet corpus: 
veleffet corpuscaelefte, velelementum , vel 
exelementismiftum : fed nullum ex his eft; 
noneftergocorpus. Probaturminor; quia 
fi effet corpus caclcfte, torqueretur in gyrum; 
fielementum ; in fuperum aut infimum lo- 
cum commearet;fi miftum. vi dominancis ele- 
menticieretur. — Quod tamen falfum effe 
conftat , cum videamus animalia vt appetitu; 
6. & apprehenfione ad varias locorum diffcren- 
- tiastendere.  Poftremo , vt octauoPhyfice 
Aufcultationislibro, cápitequartotext.28. A- 
riftoteles docet , omne corporeum mouens fe 
ipfum, duobus conftet neceffe eft : Vno, quod 
moueat,& non moueatur: Altero, quod mo- 
veatur , & non moueat : fed animal mouet fe, 
& mouensinipfo eft anima: quod autem no- 
uetur eft corpus; igituranima non eft cor»us. 
prater fuperiora argumenta alia quoque pio- 
pria ac peculiaria funt ad dcmonftiandum 

animam intelle&tiuam non effe marc- 

riam, nec corpus : fed ca in proxi- 
mum articulum reie- 
cimus, 


lobatur 1. | 
kt fe 


66 





^ ARTICVLVS VI. 


QVOD ANIMA INTELLECTIV 4 
fit fpiritalis (ubflantia: mon tamtn 
" particula diumementa. i 





Vartaconclufio fit. Animaintelle&tiua eft 

7 (piricus,fiue fubftatiafpiritalis. Hzc con- 
clutio eft contra multos antiquitatis Philofo- 
phos, quinoftrum animum corpus effe dixe- 5,2, jr. *^ | 
rünt;vt Zenoignem;Anaximander,Anaxime- ,,,, cor us fe- 
nes, & Anaxagoras actem,cofque forteVartot 5, ^ 
fecutus eft, qui , referente La Gtantio Firmiano: Fal[a de[criptio 
lib. deopificio Dei , itafcripfit , Anima eft aer ; 
conceptus ore, deferuefa&usin pulmone, te- 


4.Concufio. —— , 


Qui veteres ai E: *» 


anima bumana 
ex Varrone. — 


« pefa&tusin corde, diffufusin corpus. Hippafus 


quoque , & Parmenidesasimam igneam fece- 
re: Empedoclesfanguinem , Critias ex fangui- 


amc&humorecompofitam, Quosforte Lari- Vtrgil s. 
nus Poeta imitatur , cum inquic: 


purpuream 44er. 
vomit ille animam. » 
Corporeumquoqueftatuerunt humanum 
animum Cleantes; C ryfippus , acfere omnes 
Stoicefamiliz alumni. Ecin lege veteri Saddu 
czi, qui Sadduceum quendam mapiftrum Íe-J. ^7 
cuti ncque refurrectionem credebant;neq; An- ali "messo. tel 
gclos;aucfpiritus cffe. In eundem errorem in- LA EI 
cidicApollinaris Alexandrinus; vti refercur lib. FRU. j 


j hift. Tripartitz, cap. 44. & Tertullianus in e abi, 


Sadducai [ub-. 
flantias fprita- 


p fuoclibro de Anima, & de carne Chrifti, vt eii 


teftarurD. Aug ft. lio.r.deGencfi ad lit.cap 15. 
&inlib dcharef cap.86 & inepift 157.ad Q- 
pratum. Necenim vo'vit folum Tertullianus 
animam cíle corpus co fen'uquoarbirroturD, 
Auguft.hzrefi 86 pofleeum intelligi,cumDceü 
appellat corporeum, ideít, fubítantiam vere 


 fubfiftentem & nonfictiniam. Nm libroillo 


de Ánima cap. 2. commemoratis Philofophis 
qui^nim-m corpoream faciebant ; fübiicit, A- 
nimam eflecorpusfacilc perfuadebunt Tum 
Aiüftotelem & peripateticos reprehédit , quod 
aninamincorpoream fecerint , conftantem, 
inquit; ex quinta nefcio qua fubftanria. 

Probaruraurem noftra conclufio hunc in. D, TJ; 3, 
modum; Vt vnumquedg; operatur,ita elt: fed c5; gent. 
anima intelle&tiua habet operationes eleuatas £ap.73. 
fupra naturam & conditione corporis ac ma- ProLarur con- 
teriz: ergo animaintellectiua non eft matcria- elufío rarione. 
lis & corporea;fed immatetialis fubftantia, feu 
fpiritus. Probarur minortum ex parte intelle- 
"tus, tum ex parte voluntatis. Ex parreintelle- 
&us. quiaintelle&tus nofter percipit natu:as 
communes, & abftractasàmateria fingulari: 
quod vero materiale eft, vt eft craffum & limi- 
tari,jta nor nifi fingulare corporcü & materia- 
le apprehendit. Iteninoftei intellectus format 
cocepe'rerüimmaterialiü. vt Dei & fubftaua- 
16 cparararü percipitas talia obicét.: omn: di- . 
méfione libexafiae figuia, colore, aliave corpo 

€ ICcaG 


Ex parte intel-. 
lectus, 


P 


*, - Z6 SUL A P. 6 e . z Ua f a 
AO UER S rez molisaffe&tione: hiautem conceptus,ma- A 


NR terialesnon funt, oriuntur exgoà potentia &à 
4 | forma immateriali:hzceft anima inrelle&tiua: 
MA ienur ánima intelle&iua eft immarerialis fub- 
Mer n. M (facio Bas fpiritus. Deinde exparte voluntaus 
Similitudo ??* fu3detuteadem minor | Nam voluntasftudio 
qu COM i Y€P: V on c(batis refranat appetitum fenfitiuü inhz- 
- Put ge impo rentem in materia, eiqueimperat: bocautem 
| UR Lid Vepreeuta- imperium eft alnorispotétie, quam corporez: 
4 i oos ergo voluntas non eft res corporea, fed fpirita- 






entra. 





e E - lis, Quod fimilirer dicendum erit deanima hu: 

: à * Wi mana, aqua fluit. Secundo idem confirmatur, 

"t s T. . quialibere velle & n clle, &&us. amafidi & co- 

: lesdi Deum, (ur: fupra fenfum'& appetitum: 

P. RES  atqueadeo manifclte arguunt porentiam alre- 

ur xius ordinis ;id eft fpiritualem & fpiritualem 

(o7 es ormamáàqua manet: Quo patet animamin- 

f tclle&tiuam fpiritum efle. : 

Zatrum tefli- XCorxroboratur quoque eadem veritas,Patrum - 

anonio. ceftimonio; vrD Ambrofii,quunlibro de Noe 


Amir. . &arcaaitanimum rationalem,diuinum quen- 
dam eíle fpiritum; idqueprobat ex cà.r. Genef. 
"vbi dicitur Deusinfpirafle Adamo fpiraculum 
vite;id eft, fpiritum corpus viuificantem.1dem 
afferit D. Dionyfius 4. capite de diuinis nomi- 
nibusappellans animi , incellectual£ , fiue fpi- 
ritualem fubftantiam, vitraindeficience predi- 


(OD. Dionyf. 


^ 3D. Dame[z. ^ tam.Idemteftantur. D. Damafcenuslib 2 Fi- 

— D.Ausff. — dei Oithed cap.12.& lib. 3. cap 16. D. Auguft. 

D. Gregor... lib 6.de T rmir.capiteé.& bb.z .Retract.cap.56. 

Magn. D. Gregor. M»gnuslibro 4 Dialog cap.; &lib. 

; D. Greger. Na- ,.Moral.cap.z D.Gregor. Nazianzenus Apo- 

gjanz. logetico : D.Gregorius Nyffenusinlib de O- 
D Gregorius. PRG Bbariie s oip- 4 & 15. & lib. ;. Philofo- - 

Nyffen. & phigovbiaithuiusquoque fententiz fuifle Ta- 

tonem;quod etiam de eo afferic Plotinus, Am- 

monius;& Numen'us. 

Deduciturcog- , Pr&tctea idem colligitur turn gr nonnullis 

elufio ex [zcr. facrae paginclocis, quibusanima hu miam 

bit. ritus appellatur, ea fignificatione , quafpirirus 


à corpore diftinguitur vt Ecclefiafte vltimo. 


Ecclefi ^ f. 


Luc. 23.1n maoustüascommendo fpiritum meum: 
4d Rom. EtadRom.s $piritusfanctusteftimonium red 
Ex Cencil. ditfpirituinoftro. Tum exConcilioLateranéft 
Laisraa. x fab Innocentio 5. vbiita fcribitur, Deusabi- 


nitio vtramq; de nihilo condidit creaturá, cor- 
poralem, & fpiritual. m, Angelicam fcilicet & 
mundanam. Deindc humanam qu«fi commu- 
nem, & fpiritu & corpore conftitutam. Quod 
refertur extra defumma Trinit. & fide Cath.c. 


;p;. Icfert fid 
Excap, Firm: Firmirer credimus Pratercain 6 Cóciho Con- 


xr 2 ftinrinepolitano A& it. dicitur Verbum diui- 
Ex Concilio num aflompfifle carnem , & animam ratiopa- 
Con/fantix. lem at ueincorpoream. Denmque Giatianus 
bs ira ri zi quaft. cap.Quidam aucem hzzetici, rcfert 
intet herefes;errorem exiftimantiumanimam 

| intellcQdiuam non effe fpiritum. 
Obicdl o. Eiittamen, qui contra fuperius dicta oppo- 


INH.LIB.ARIST. DE ANIMA —— 


Reuertatur puluis in terrà fuá, vodce erat; & fpi- 
ritusredeatad Deum,qui deditilium.EtLuca- 





nat teftimonium Ioannis Theffalonic. Epifco- Ioannis Tbe 
piaflerenris animas effe corporeas quod affert ;o;e. 
2.ConciliumNicenum (quz eft feptimafyno- 
dus generalis ) initio quintz actionis, nequeid 9 
improbat De Angelis;inquitille,& Archange- 
lis,& corum poteitatibus, quibus& noftrasa- — - 
nimasadiyiffo.ipía Catholica Ecclefiaficfen- — - E 
tit, cfleq m intelligibiles, fed non omnino 
corporis expertes , & 1muifibiles, yerum cenui 
corporeprzditos&aeriofiueigmeo Et infra. 
Nemo vel Augelus; vel Dzmones, vel animas. 
dixericincorporeas. Occurrendum tamen eft, 
facram fynodurm nihil ibide Angelorum, auc 
animarum fubítantia confEituere:fed ilius pa- 


E " 1 I ed "es Pee. ee - e M 
tris dictum eatenus ample&ti Beasehus víum - 





Dilutio- 


imaginum, qua dere difpuratio erat, approba- 


.bat. 1taq; commendat conclufionem videlicet 
colendas cflaimagines; ration&autem, qua e& - SH. 
fuadcbar, quia animz & Angeli corporei funt, 
non-curat; 10 qua Ioannes illedeceprus fuit & 
ineo maxime, quodC atholicam Ecclefiam ita 
fennre pronunciauit. 
Lilud hiceriam aduertendü erit, fi vaquá D, 
Bafilius, Arhanafius Damafcenus, Methodius, 
Hieronymus ,auctorlib. de Ecclefiafticis do- 
gmatibus, aliique patresanimam rationalem,. 
corpoream vocant : id nop iza effe accipiendü; 
quafi velint animar re ipfa corpus effe , aut. 
conftarecorpore,fed vc indicent anima. com- 
.parat;one Dei , quodammodo fzce corporea: 
coücreram efle; cum ab1lla diuinz mentis fim- | | 
plicitate & excelientia infinirediftez Quod co Quo. fesfu. 
etiam patrcsfaciebant,vt eorurn amentiam ex- !ressionzull 
ploderenz, qui animam humanam de Dei füb- nmam cor] 
Ítantià progenitam £zciebant.Contra quosi.-- eam dixeri 
Sit quinra conciifio. Anima intelle&iua f, Conclufío; 
non eft pacicula diuinz mentis.Adintelligen- C,9,5 [b a 
tiam huiuíceconclufionis fciendum , Carpo- 4;/,,,(. p, 
'Cxatem , vr referelrenauslib 1. aduerfus hare- fis, ba:efi 4 
fes, cap.z4. ltem Cerdonem , vt afferit Theo- 2,74. 
g doret.inlib. deDininis decretis. Irem Gnofti- 7,5, 
cos; Manichzos, & Prifcillianiftas,tefteD. Au. T 7,54. ep; 
"libro de haief. capite 46. & 7o. & Hicerony- p, Auguff. 
'moinepift. ad Marcellinum , in eam incidiffe: p; rris 
àmpietarem, vt crederentanimum hominiscife 
Deifabitantia prognatum./ Quod videtus e- : 
tiam fenfiftz Philo ludazusin lib. qui-infcribi- Philo. Ind.. 
tur, Quod deterius potiori infidietus Vbiait: : 
Deum corporibus humanis nonnihil de fuo: 
numine fuperne infpiratle.. Quomodo , in- 
quit; credibile viderurtam exiguam mentem: 
humanam membianula cerebri , aut corde, 
haudamplis fpatis.inclufam ,' tantam coeli, 
mundique magnicudinem capere ; n fi illius 
diuinz faclicifque animz pazcicula effec indi- 
uifio lis? Plutaichusvero dequaft. Platonicis 
ita fcriptum reitquit; Animaautem rnétis par- 
ticeps facta, nonfolum Dci opus eft, verum e- 
tiam pars,neqneab eo, fed de co; & ex co facta 


cft. Quo euam allufir illc. 


Derretio. T 
nis T beffal... 









Lege Sixtu 
Sen.l.5. Bibl 
annot. 8 qb. 
6. annot. 3$» 


Corps 








. Chryfoft. 


1c ad «. 


- 


ntelethia 


rancifcia 


, 


lraliger. 


"Wllus, 


je^zcdu., 


Pbyf eap.a. 


Vera interbre- 
jatto Uoci4 , cy- ab Aniftotele cyzeAGy dew, id cít, perfectum ha- 





^ 
TUN 
bU t. 
KU A 

.- 


» 5 
A 4 
Pei 






T MES 
f , 





Y. ips A y 1 
di ten dms. 


MU Jj 
SAN ain 
Nn 


Hoeffernis vitiis animum quo ; Préc uat UA, 
poseen icone i 
Hanc harefim perfe fatis conuictà damnauit 
Concilium Barcharenfe primum cap. j. & Leo 
primusepift.91.cap.s. eandem vero D. Auguft. 


inlib.de Origineatima,cap z.ex eo coarguit, | 


quodfi anima effec diuinz mers particula, vel 

Deuseffet mutabilis, quodàdiuina natura pro- 
culabeft : yel anima effet expers omnis muta- 
tionis; aique ita uec deficeret in deterius, nec 
poca MEME aliquid in femetipía 
vel quod non] abebat , habere inciperet , vel 
quodhabebat, habere defineret: quod eft aper- 
tefal(um. Eandem ftultitiam irndet D. Chry, 
foít. homil. r; in cap : Genefeos D. Achan.in 
lib. de quzft. cap de Anima. Lege quoq; fi 
placeteius confutationem apud D. Thom.1. 
par.qu.go.art.1.& lib. !.contra Genr.cap, 85. 


(7 ARTICYVLVS "VII. 


 DILVVNTVR ARGVMENTA 
Sk k^ Secundiarticuli 













I 
INESSE argumétis, quz animz definitionem 
oppugnabant/fatisfaciamus.Pro explica- 
tione primi obfereandum eft;quodalibi anno- 
tatiimus, non parum effe inter Ariftot: enatra- 
tores , & criticos quofdam neotericos diffidii 
circa Ecymologiá ; interpretationemq; nomi- 


BiSoyze2£xda: Acprimü communisfentéria cft D 


(etfi alit&r opinetur Francifcus Floridus in A- 
pologiacontralinguz Latinz calumniatores) 
Ariftor.huius vocabuli inuentorem fuifle. sed 
enim quia illius figaificatioacvis aliquantulii 


obfcura cft, nondefuerequi dicerent excogi- 


tatü idabAriftotele, quafi tugz vehiculum, aut 


infcitie/nnolucrum, nonad enodandam, fed 


adinuoluédamlatentem animz narurá. A qua 


: des ui ; 2 es | Ver ERDDBRSTA. 
BURBSDROL ^. 


mens, perfeCtihabiam. Sicut enimi materia ens s 
potentia eft, ideoque imperfe&a: ita 6 conerfo 
forma iem abfoluit eftque crze2£y dz quafi £g 
95s T6 661^, id cft, habitus , ac profeffio per- p. 
fe&tionis,fiueactus perfectus Quoliquetex 

eo quodAriftot.animam fic vocarit;non iccir- : 
co abeaactus primi, auc fabftanuz rationc ex* ^A. a 
clufiffe.Immeritoque Plotinum Ennead 4 lib. 
2. de Effentiali animz, hanc definitionem vfq; 
adeo contempfiffe , vteam confutationeindi- 
gnamiudicarit, quodinea , anima cynAtyda 
appelletur. Nec vero,qui dicitanimam effc a- 
€um corporis, negatcam effe immortalem vt 
- quidam putarunt : cum non oporteat omnem. uu 


Vindieatur | 
lumnia b. 
Píen c i 


corporis actü ita materie addictum, affixum- 


que effe,vt extraillam cohzrerenon valear. d c 
Igiturad argumentum, negandum eft an-, "^ eri LAM. 
Xecedés, & ad ea; quz primoin eius confirma- Aus 2. non 
tionem adducuntur, refpondendum vti dixi- femper prsmo 
mus. Adid,quod vltimo affertur; dicendum ? erfechior y nec. 


non omnem actum fecendum effe perfectio. 7^ 5 MM Eu 
| C. rem primo; nec omnem finem propriz nature 


ipfum erdinaw- 


excellefitia przftareiis, quz ad fineen ordinan- d 


tur: eftoid de vltimofineabfolure, & fineex- C4P:7: 453 
ceptione verum fit; vclibro 2:Phyfic.expofui- - 

mus. Aliamfolutionem habeshocloco apud 
Caiétánum. — 

Adfecundum, nepandum eft antecedens, & p. 
AU DEM quo id probatur, ad cuius Selut- 1s dei 
prioré confirmationem refpondendum, ex eo 
quod hà — Ope ias occidat,recte có- D 
cludinon poffe corpus abanima informari,ni- 
fi interim dum congruis ad vitamdifpofitioni- 

." bus przdirum fuerit... Ver abfürde prorfus, & 
inepte ex co colligi animam effeipfam primairü 
"qualitatum temperiem : alioqui cam oblzfo Paffiones zuinsi 
corde animal moriatur , recte etiam intilerint quatenus tem- 
animam efle cor. Ad pofteriorem confirmat; o- peratura corpo- 
nem dicendum, animiaffcctus.& perturbatio: 74 adciribuenda. 
nesattribui qualirarum temperaturz vtcaufz : 


tamen calumnia eum vendicat Iulius Scaliger. E difeonéri,& pronccanti Etenim frigiditas me- 


Peripateticz doCtrinz egregiusaffertor, exer-- 


citatione ;08.in Cardanum.Porro M Tullius, 
vtinargumento dicebamus lib. Tufcul.que- 
4tionü vertit continuatá mot; onem, & peren- 
nem. Videtur enim exiftimaffe Arftot. more 
Axtico vocabulum cyzeAcydu pro cydbAéada ac- 
cepiffe mutato 2 in v. 2: E oydiosis , quod. 
Ladniscft,continuarum feuperenne. Verum 
hzcinterpretatio etfià quibufdam excufetur, 
vtàPolitianoin Mifcellaneis,cap.1.à plerifque 
reprehenditur, Necaenim Ariftot. contrado- 
&rinz fuz placita , animam motionem appel- 


; lare debuit;quodi in Platone magnopere dif- 


iplicuerat, vt conftat ex iis,quz contraillum dif 
eruit cap. 5. lib.i. huius operis. 
Quare dicendum potius animam appellari 


bitum; ftue, vt vertit Hermolausin paraphza- 
fi Ihemiflii, nouum yocabulum nouo expri- 


lanchoiiz , ficuti corpusreddit rorpidü aclan- 
guidum;xaadtriftiniincdinat;& calor flauz 
bilis, vti corpori ad operandum acrimonium 
confert: fic ad ii faciliusadducit! Verumifti - 
ufmodi a&iones aliunde, tanquam àfonte & 
principali caufa;cuz nonaccidens, fed (ul-fta- 
tia fit, oriuntur. De auctonitatevero eorü Phi- 
lofophorum, qui animam qualitatum har- 
moniam faciebant; nihil] curamus. Ex dictis 
F planum eft, fieorum fententia verbis confo- 
& net ; quam proculà veritate deflexerint. Le- 
etamen fi placet eoram impugnauionem a- Themiff. 
pud T hemiftium primo hu.us operis in para- p, T 75. 
phiafi;cap.2; & 14. & D."Thomamlib.z.cón- 
tra gent. Ccap.64. 
Adtertium; Begandum cft antecedens 'Cu- Solut. 
iusprobatio facile dilueturab eo, qui dixerit, 
cognitionem fieri per fiinibtudinem, nónqvz 
iam inanima Íecundum (ius maturam ne- 
€ à ccflaiio 


j. at 


Ariffot.à eu o. 





- 


tz 
- 


» 


zt quarü interuentu anima cognofcit. Iraq; non 
 Oportereanimam rebus corporeis eiufdem na- 
P turz conuenientia fimilem effe , (ed haberea- 


pritudinem adearii imapines a&u recipicdas,. 


D.Tho.1.f. qu, quibus fecundum cíTe notionalefiue intentio- 
(.. $.art. 1, ad 1. nale eis fimilisfiat Quia veroantiqua Phyfio- 
dt OMS REP, eid auctoresiftiutmodi effe ab effe reati non 
deanima corpo- difcexnebant,in eum erroremlapfi funt, vt cre- 
——. galitate*ynde », derentoporrere animam effe quid corporeum; 
(0 Tata duplex. V xes,quas apprehendit. Adaregumenticonfir- 
n5 mationemdicendum, cum duplex fit actus, v - 
nus quantitatis ; alter virtutis, vtinlib de Ortu 
&interitu expofuimus;priori tactu (ola corpo- 
1afe contingere, pofterieri, etiam ea,quz funt 
2. torporis expertia : fiue vtrumq; careat corpo- 
S ze, vecum AneclusDzmonem imprcffo impe- 
Um eM CTS aliquemlocumimpellit:fiue tantum mo- 
uens fit incorporeum ; vtcum anima intelle- 
Qum eorum ve Ctiua per actum voluntatis mouet appetitum 
* quirant corpo- M 
- P. taxat corporcum fit, vt cum corpora feufibilia 
fuo modo dicuntur moucri ad fui tum cogni- 
tionem; tüm amorem eandem animam intel- 
leciuam. Patet ergonon ex quolibet tactu re- 
£e colligi ea , quz fe contingunr, effe corpora ; 

fed ex mutuo tactu quantitatis. 
Animi ?quin- — Quod ad D. Auguftinum attinet,qui credi- 
jafabflaniis dit in doctrina Aniftotelis animum e quinra 
concretum efe. fabftantiaconcretum effe:dicimushaud dubie 





L 


mon credit Arift. oppofitum fenfiffe Ariftotelemgyrexilliusdif- D^ Adquintum,conceffa maiori negetur minor: 


putatione in primo huius operis libro aduer- 

fus Democritum, Empedoclem; Alcmzor em; 
€wr D. 4ut4f-. pl ronem,8; Xenocratem plane conftat.Qua- 
id ecipegerits vc videtur D Auguftinus hanc de Ariftotclico 
dogmate opinionem non exipfius Ariftorelis 
fontibus; fed ex Cicerone haufifle , qui primo 
"Tufculanarum queftionum ita fcripfiz.Arifto- 
teleslonge.omnibus, Platoné femper excipio, 
- praftans & ingenia & diligentia,cum quatuor 


Cicero. 


|o — INIHLLIB ARIST. DE ANIMA. 
 eeffario exiftat;/fed oux conciliet perfpecies, A alibi vocat aeZe teo», id eft ,fpiritumin- Pre Paefeem 






"uu TN. 
A e 

c - à 
2" We ne 






Lr oe 
uias 


cC 


natum , cuius opeanima functiones corporis *P'erpreratio 
adminiftrat, vt inlibris de Ortu & Interita ex- "ef* Theojb | 
pofuimus.Vocar autemAr:ftoreles hoc corpus lum boc án 
elementis diuinius propterea quod nulla ele- 4446xt. 4$. 
mentorum facultas pertingar ad excellentiam -8 
operationum, quz fpirituum min'fterio perfi- ; 
ciuntur. —— UU IE : 

Adquartum, concedendae maior, negon- Solut 


Lo * D wa ^ ie e M3 
da minor, & ad ciusprobationem dicendum, ^" 47) 


 animamrationalem àcorporeabiundam, efi. - 


corpus noninformet;fuapte nitura effeactum 

.formamgq; illius, ita vt quoticsipfum informa- ; 

rit; poffit ei habilitatem, vimque conferre ad a- 
&iones vite vice organi adminiflrandas.Circa ! 
id autem, quod ex Ariftor.citatur;aduerte non 
conftarc inter expofitores quid Ariftor.eoloco 
nomine partiü figuificarir. Philoponus putat 
intellexifle partcs fubiectasanimzid eft , ani- à 
mam vegetantem & fentientem. — Alexander, Partes ani, 


zrentem corpori: fiueeriam mouensdun- C Simplicius, D.Thomas,& alii quori interpre- potentia apu 


tatio germana efl; credunt defipnaffeporentias 4riffot. —- 
anima inrellectiuz,afferuifleque non dubium 

effe quin earum nonnulle cumipfcà corpore 

abiungi nequeant, quia funt actus corporis. id d 
eft, quia (üntpotentiz organi: z,& inhazrentes 

corpori Itaque non fentitAriftoteles animam, 

qua eft actus corporis, non poffeà corpore fe- 5 
parari, auterid, quz à Corpore fcpaxari potcft, 
corporis actum non effe. 5 

ad cuius probation£ refellendam aducrtendá Selutio 5. 
eritorganicarum partrii nomineduo preter ma 2 
teriam,;hoclocoimportari;nimirü certe feue ^— 
compofitioné cumtemperic accommodata, & Partes orgami 
potenus, quz propria organi forma efl. Ioitur prater. matt 
organum priori modo fumptum ;nteceditani- quid iroporten 

mam pzioritate natura in genere cauíe difpofi- 

tiuz.& materialis,quia fic eft prcparatio necef- 

fariaad introductioné anime in materia, vtC a- 


illa genera principiorü eflet complexus , é qui- E ietanus aduertit,non autem pofteriore cófide- 3 


busomnia orirentur,quintam quandam natu- 
ram cenfeteffe, é qua nene Probat enim A- 
ridtoreles 1 lib.deCodlo preter quatuor vulg:ta. 
elementa cfle quintam aliam corporisfubftan- 
tiam ipfis elementis przftantiorem , & diui- 
De Joc errore) niorem,équafintelobicocleftes, Rurfufque 


Academic. cap 2. de Generatione animalium, cap 5. ani- 
D Tbh.rq. mam participare corpus quoddam elemen- 
62. art.7. tisdiuinius. Verum Aniftotclesnequehoclo- 


Suorun-am 


ratione accepium;quia porertiz ipfius anime; 

non eo pacto adeam in materia excipiendam 
prerequiruntur,vrplanü eft. Et vero vt anima Corpus ergam 
dicatur definiri per corpns organici, vtperali- /,,5 wj; 25; zc 
p ud fat eft tam materiam in fe, quam vt 45; 45/7, 77. 
eft affc&a orcanis fecundum priorem modum 
fpectatisanimá origineantecedere. Nec enim 
fubiectum,perquodformadefinitur,omnibus 

modis prius, quam formam cffe oportet. 


co , neque alibiíenfit animam corpus effe, F — Adfextum neganda eft maiorpropofítio,di- Sodusio 6. 


Acad. micorum Cum in hocopere, leco citato, difertis verbis *. cendumq; animz definitkonem non cóucnire 


error. oppofitum demonftrarit Dum ergoanimz 
Quid nomine, corpusilludattribuit ; velloquiturz defenten- 
sorporis sntelli- tiaPlatonis, & Academicorum » qui aiebant 
gnt ebiifl. cum; animum antequam tenebricofum noflri cor- 
illud anima at. poris expaftulum fubiret , corpufculo quo- 
tribuit». dam illuft) circumfundi. — Vel certe nomine 

L- corporis intelligit fpiritum viralem & ani- 
malem, quem in lib. deRcfpirationc; aefzpe 


Angelo refpe&u corporis affümpti , tü quia nó 

eft actus;feu forma talis corporis,fed rantü mo 

tor: rü quia organa illa;etfi vere res (int non ta- ; 

mé funt vera;propriaq: organa. Duo enim ad Corpora ab An* 

id exigütur,vti proxime annotauimus.Vnü eft pola affumbta 

(efigies &figura c certa qualitarum proportio 7;;, non funt ors 

ne : alterd ipfe potentie vitalesinhzrentes mà- ganíca. i 

teriz, Cü jpitur haec non cernanturin corpori- 3 
bus, quz 








73 dis e 
i potentie inherent, quicquid (it de reliquis,que 
ad organorum rationem exiguntur 5 conic- 
"m quens eft , vt ciu(modi corpora vereacfimpli- 
idem eff a-— citet organicadicendanon fint. Vndeneque 
wycuiutef! — Angeliiniisvité muniaexercent: fiquide me- 
tentia. —— iufdemeftactus , cuiuseft potentia. docente 
viuentium — Ariftotele in libro de Somno & vigilia; cap.t. 
nélionibus 
4nHa. dere,& cibum capere. Poffuntenimin his , a- 
liifque id genus fj ectari quzdam viuentium 
functionibuscommunia; vtin fermonefonus, 







nutio:alia propria, vt quod eiu(modi fonus e- 
daturper vocalia inftrumenta à virtute iisin- 
hzrente; fimiliterque quod latio s 
turà facultate motrici ; fedem habentrein mu- 
entr, Aculiss&quodcibi (c&tio fiac ab.eo,in cuius fub 
p ftantiá füapte naturaconuertiqueat.. Quoniá 
- ágiturin hifce operationibus, ea, qux viuentiü 
propria funt ; Angelis defunt; fit vt fimpliciter 
. negari debeat eosin corporib. aflumptisactio- 
nes vitz obire , & cífe a&us corporisorganici. 
Quod przter alios aduertit D. Thomas prima 
parte; quaft. gr artic. 3. /Egidiusin z.dift.s. & 
Gabriel eadem dift 8 quaft.i, art 5. D.Bona- 
uentura ibid. Richardus quaft. ;. Maior q.vni- 
ca; Baffolius quaft, vnica;art..- * 
E ud , 67 gd , eb *a 

. QVASTIO 1f. 

SIT NEANIMA QVID- 
piam fubfiftens,an non. 

E  ARTICVLVS I. 

ARGYMENTA AD DISQVI- - 
vendam veipropofita 

" yeritatem. | 


Via vnaumquodque vt producitur; ita eft, 
(i vtelt, ita operatur: duo funtiudicia, 
uibus deprehendimus , num aliqua res creata 
d. fabfiftens, id eft ; exiftensperfe, & vc quod. 
Vnum eft, (i producirur per fe, id eft; peractio- 
nem fibi propriam, & vt quod. Alterum,fi ope- 
ratur per fe cliciédo operationem fibi peculia. 
rem, fiuevcquod.. Porroautemquia przfens 
quzítiotam deanirmaa brutorum animantium, 
uam hominum intelligenda eft : in. primis; 
quodaniimz brutorum fintfubfiftentes , pro- 
babit aliquis ex priori indicio , hunc in mo- 
dum:1n primarerum creationebrutorum ani- 
mz fuerunt à Deo productz congruenterfuis 
E- naturis : fed produZtz funt per actionemfibi 
propriam & inde pendentem àmateria; atque 
ideo vt quod:ergobrurorum anima fuoptein- 
geniofunt fabfiit 
Deus non produxit eiufmodi formas concur- 
rentib, ad id elementisfeminafiter , velactiue, 
fed paffiuc duntaxat ; atque adeo tora actio 





eb[rffondi in 
14 duo. 





Argum. 


- 


Ld 


(CERE ca MUERE HUE THES UN EK: 
SCORE AP UQYJASTIO 1. 
— bus, quz Angeliaffumunt; nec enim eistales A 


necobftar,quod Angeli videantur loqui, ince- , 


3 d (COME MB ; E : 
ininceffu motus, in comeftione cibicommi- 


entes. Probaturminor,quia . 


fuità Deonon fecus ac pyrodu&tio animz intel- 
le&iuz , quam conftat terminari adipfamani- 
mam períe. XE : 
.. Secundo;actio,qua nuscanimaleonis, ver- ?, frgugo, 
bigratia, producitur, eftdiftin&a realiterab — — 
ea, qua vnitur materie: fed vnitioterminatur 
ad formá, vt inexiftit materiz;ab eaque depen- 
det: ergo produ&io terminabitur ad eandem 
perfe, & vcadterminum , qui producitur vt | 
quod.Maiorprobatur.NNam quandoaliquxa- ': 4 
B &ionesitafuntaffe&a, v&ambz à fc mutuo fe- | 
-parati queant, & vtraqueabfque altera, faltem 
diuina virtute; poffit exiftere;neceffario inter 
fereipía diftinguunrur:at quod predicte actio- 
nesita fe habeant , oftenditur : etenim pore 
Deusanimam equiin materia producere, non 
eamilli vniendo; itemqueporteft eandem antc 
à(e productam vnire magnisque itain prio- 
ri euentu dabitur productio abíque vnitione: 
in pofteriori,vnitiofiue productione. 
Deinde quod ad animas rationales fpe- 
&ar,quod ez non fint fubfiftentes ita proba- 
tur,ex fecundoindicio: Ánimz rationales non 
operantur per (e ; ergo non funt fubfiftentes. 
Antecedens oftenditur , quia animam ratio- 
nalem operari perfe , vel eft operari fine de- 
pendentiaà córpore : vel eft habere opcratio- 
nemimmaterialem , quam in fe ipfa recipiat. p 
Sipimum , talis modus operandi non con- RO 
uenit animz , dum eft in corpore; cum eius 
p intelle&tio pendeat à phantafmaribus , iuxta — 
illud Ariftotelislib. huius operis,cap.8 text. 
9. oportet intelligentem fpeculari phantafma- - 
ta. Sifecundum, id non fateft,vt ex eoargua- 
türanimam poffe per fe exiftere ; nihil enim 
inde videtur amplius poffe colligi , quam ani- 
mam effe fubftantiam fpiritalem , vtpotequae 
fpiritalem actionem edat , eamquefuftenter. 
Quin vero quod non fatis firmo argumento 
comprobetur intellectionem animz recipi 
Eg iniplaanima,vtin fubftantia fpiritali; non au- 
- tem in organo corporeo, fuadetur. Etenim id 
exeoconfirmat D. Thomas t. part. quaft 75, 
art.j. quia fi anima inreiligeret per organum 
orporeum , non poffet percipere omnia cor- 
pora, propterea quod ex doctrina Ariftorclis 
lib.: huius operis, cap 10.tex.104.& lib;3.cap. 
1.text.4. & 5. intU$ exiftens prohibet cognitio- 
nem extranei- Vnde neque facultas videndi 
p Perciperer omnes colores, fipupilla ; inqua : 
refidet;aliquo effet coloreimbuta ; neque lin- | 
gua;dum eft humorebiliofo infecta , íaporum 
differentias dignofcit. At enim quod baec ra- 
tio momentum nonhabeat, ex eo oftenditur, 
quia phantafia cft ia orpano corporeo, & ta- 
men petcipit omnia alia corpora, & Angelus 
eft fubftantia fpiritalis, & tamen omnes alias 
fpiritales fubítantias cognitione apprehen- / 
dit- Quare pari ratione, etá animainiellige- 
ret pex organum corporeum  idnihilobeí- 
€ 3 fet- 





C a o - 


ARR cu fi * 


D.Tboma 


atrifloteles. 








titíam caperet. USA 
Przterea, non operari animam rationalem 


|. lib.r.huiusoperis, cap. 4-tev.64. vbiitainquit; 
"«Dicereautemanimalirafci, veltimere , fimile 
eft acfi quifpiam animam texere dicat, vel cdi- 
ficare. Nam mclius eft fortaffe dicere non ani- 
^ mam, fed heminéatimo mifereri, veladdifce- 
— xe veltatiocinari.Hecille.Q uib.accedit,quod 
vtanima rationalis eft;id, quototü eft, ita non 
operabitur,nifi vtid , quo;fi recte vereque dici 
folet,vt vndquodq; eft,ita operari. Quod item 
'ex eo cófirmari potell;quia nulla anima dicirur 
hocaliquid:dicereturautem fi ageret vt quod. 


we ETICVILVS E 
ufi EXPLANAÁTIO QV AESTIONIS, 
" Sum |. . düutio argumentorum. 





AU j icati iu 'ouerfiz aduer- 

- :Subfifleretti- Ro explicatione huius controuer ] 
| "Hin cédum eft fubfitere trifariam apu dPhilo: 
iu 1: fophos fumi. Primo modo pro efle per fe, hoc 
E. z. eft,noninfubie&o inhzfionis. Secundo, pro 


^ effe per fe, 1d eft, non inaliquo( videlicet per 

modum partis,aucforma)a quoin fuo elle dc- 

3 pendeat. Tertio; pro effe períe;ita vt neq; actu, 

"RA neq; potcftste fic in aliquo pet modum partis, 
a aucforme , velquafiforma. His ita breuiter 


^ perftrictis, qua alibi fufius explicanda erunt:fit 


s.Conclaff. — primaconclufio:Omnesanimz tambrutorum 
| ' — animantium, quam hominum funt (ubfiften- 
j tes primo modo. Probatur, quia omnes funt 

^ fabftantiz, vtfuperius demonftratü fuic: nulla 

a.Condufio, — vero fubftantia eftin fubie&o inhaftonis. Se- 


D.T be.V-b qU- cunda conclufio: Interanimas fola inrelle&tiua 
07v, de inqu.de | eft fabfiftensfecundo modo.P'robatur; quia o- 
fpirit- great.à. muesanimz, excepta inte)lectiua ; educunrur 
2.4d 3. te»v [ 
Sola forma bu- atque ira earum effectio & coníeruatio ; & ex 
mana operatio: confequenti earum effe pendetàmareria. Cu- 
nembabet à — iusreiilud eft eiiam argumentum , quod fola 


corpore mon. de- animaintellectiuafortita eft eleuationem ope-. 


tatam fupra matriz conditionem, vtante di- 
ximus,& à corporeindependétem, vrexargu- 
mencorum folutioneplanum fiet.  Vndeetiam 
colligtur, eam non depédereà materia quoad 
fuum effe,quia vt vnumquodque operatur;ita 
eft. Tertia conclufio:Animaintellectiua n6 eft 
fabfiftens tertio modo. Probatur, quiaanima 
intelle&tiua cft effentialiter forma hominis, 
eftqueillius pazs, aé&tuquidem dum componit 
totum; potentia vero duin cft extra materiam. 
Quod auterh ita fehabet, non eft (fnbfiftens 
tcrtio modo;à fortiori autem anima bruto; um 
boc pacto fubfiftentesnon eruntcum neque fe- 
cundommodo fubfiftentes habeantur. 

aM eimam intel Sunthz tres conclufiones communi aucto- 
L.é.fpeeieno8 — vm conícn(ufitmatz: etfi contratertiam fen- 
gdiflngut ab An (exic Qiigences libus 2p3ar , cap.y & 8.& lib. 


pendentem. 


2. Cencluffo. 


IN.IL. LIB. ARIST. DE AN 


fet quominus emniumaliorumcorperumno- A 


2 vtquod fed vr quo: videtur docere Ariftoteles. 


'tellectiua fuapte natura eft forma corporis; 


de materiz potellate, vr in Phyficis oftédimus, 


vniendo Necenim materiafuam caufalitatem 





SET OBe 1 SIR " | 
IMA.. d a 

2 cap 8. arbitratusanimam;inrelle&iuam non geloputat 
diftingui fpecie ab Áagclis, quosconftareffe genes, —— 
fubftantias completas, ac per fe (ubfiftentes ter- Refutatur. | 
tió modo.Sed huncerrorem confutat D. 'Tho- Durand.in: 
mas Lpar.quaft.7 f.art,7.& in difputatis quaft, d.16 4.2. 

de Anima,arr.7.ad 1.1. contrafGentes, cap.94. 
eftqueexeo paucis cóuinci, quia animain- 

















matedzque vaibilis. Mentesautem Angelica : 
funtfübftantiz à corporeabftra tz. Przterca, D. 4£ug.Lib. 4 
inrellectio humana eft per compofttionem & fuper Genef. 
difcurfum , & ex feafilibus colle&a: cognitio //t.c.32. C. 
autem angelica eft per intuitum fimplicem & D.Greg.bo 
exinfluxu fuperniluminis, vt docec D. Diony- 34.i2 Eua, 
fius 7.cap.de Diuinis nominibus.Ex hisautem 
differentiis plane colligitur diftinctio ihter na- 
turdmhominis& Angeli. —— 

Argum ta vero primi articuli, quz fuperio- 4 da. 4trg. 
ribus coenclufionibusaduerfabantur, huncha- 
bentexplicatum.Ad primumre(pondendü cft, Brauta anima 
brura animantia in prima mundi origine non zia [altempei 
fuiffe produ&a per virtutem feminal£ , vt fatis fecta A folo D 
liquet;nec per vllum concurfum actionum ele- producta fun. 
mentorum , vt aduertitS. Thomas t. par. qu effcéiiueinpr 
79 artic r. & Abulenfis ad i.cap. Genef. com- 7a undior: 
muni aliorum auctorum approbatione (licet gine. - 
Caietanus exiftimárit terram concurriffe effi- 
cienterad primum ortum plantarum; ita vide- 
licet; vt Deusinteruentu terrz,tanquam caufz 
mediz efficientis , eas protulerit) Iraque folo Forma mate 
concurfü actiuo Dei producta fuerünt tunc les eadem ack. 
brutaanimantiajita tamen vt eorum forme ac- ?6froducta d 
ceperint efl? à Deo dependenter à materia, & '"U^itécorpors 
vna eademq; actione & productz; & vnitz fuc- 6n; 
rintficuti eorum natura poftulabat Nequeex 
co; quod caufz fecunda adid efficienter non 
concutrerint fequitur illas fuiffe creatas, vt 
creanturanimzintellectiuz;fiquidem hz pro- 
ducuntnrabíque depen demtiaà materia. 

' Adíecundum neeanda eft maior, & adeius A4, redu 
probationem concedendum quod primo affu- sa forma e$ i 
mit. Ad idautem, quod deinde affertur, dicen- s;rina ii 
dum poffe Deum animam , verbigratia, equi cur» materia 
producerein materia nón eam ill1 vniendo ,.& diflinguitur f 
vnirenon producendo. Verumactionem,qua cie aj virina 
Deus talem animam ita produxerit, debere effe Supponi [ubie- 
creationem. Ericenim productio exnihilojid g475 quid. 
eft ; nullo przfuppofito fubie&to. Necrefert 
qu od ea forma producatur in materia:naní et- 
iamanimarationalisin materiaproducitur, & ^ 
tamé creatur. Videlicernullum fupponi fubie- 

&um dicitur,quando vel formz nullum omni- 
no fübie&um prziacet:veletfi prziaccattamé 
eiuffhodi (übicctum non concurrit ad fuften- 
tandam formam. Quo pad&o feresbab.bit;fi 
Deus producat formam equi;non eam materie 


exercet in formam, eamye fuftentat, nifi ipfi v- 
nita fit. Quoniam crgo predicta forma produ- 
Gio creatio cflc debet, necéflario eiit alterius 

ordinis, 





| €AÀ 


ducitur Quare non probat argumentum natu- 


— a 


nem, quam dicimus effeidem cum vnitionee- 
-jufdem cum maceria; poflc cali vnicianefepa- 
i. | zaHaurtvnamabíqnealerainueni, —— 
Á Todrg. . Adprimum eorum, quz ad animam intelle- 
Wellectumno? &iuam fpectant, negandum eftantecedens, & 
ba ere fer *4 adrationem,quaid probatur , dicédum animá 

Ufer intelle&tuam operari per fe: quia quoadintel- 
lectionem,non RpciBedern corpore. Li- 
cecenim intellectus, du '1n mortali corpo- 








e Scot.in 4. BE 


161.2259 re ordinarie nonintelligat, nifi operantefimul 
iodl.4 9.Ca- phantafiaznon ideo tamen quo ad talem opera- 
TMP-4-77- — tionem, pendet perfe a minifterio phantaiz. 
Ms "o Prmum,; quia talisdependen tianonceníetur. 
proprie neceffaria ; fed quatenus ob connexio- 

nem haram potentiarum , dum intellectusin 

| proprium obiectum fertur fimul phantafia ad 
7 .. aliquodfingulare obiter att&dit. Sccundo;quia 

| 0 procabile omnino eft, nonnunquam dumin- 
nplic.s.dea- telle&pus ad fublimium rerum £ontemplatio- 


dma,com 39. memeleuatur : deftitui phantafiam propria o- 
7 peratione. T ertio,quia animaà corpore abiun- 
; cta intelligit abfque phantata. 653A - 
 Bicitur quoque anima intellectiua operari 
perfe : quia edit operauoncem fpiritalem;quam 
abfqueadminieulo materiz infe recipit acfu- 
ftentat. Ex quo fequituream cflefpiritalem 
fubftantiam:atque adco & fubfiftenrem. Nam 
omnis fubftantia fpiritalis eft incorruptibilis, 
yt progreffu oftendemus, & ex coníequenti 
poteftperfecohzrere. - 


ioepd ibd Quod fpectatad rationem , qua D. Thomas 
I RK 4"*- oftenditinrelle&ionemrecipiinipfaanima, vt. 
lad Ed in fubftantia fpiritali, nonautéin organo.cor- 
em fpiitalem. poreo: Facile quidem elt illam per le ceri ea 
otenttaorga- 1. : cR 

£ via, quodfi intelle&us effec in organocorpo- 
«ca fupra fua ; 


reo,ron poffetintelligere omnia corpora;quia 
faltem uó valeret propriü organum percipere, 
cum porentia organica nec fupra fuam-opera- 
tionem , necfupra fuum orpgamircflecti queat; 
vt ex libro de Caufis communi coníentu do- 
centPhilofophi. Verum quia eiufmodi proba- 
tio nititurpronuntiatoillo Arrftorelico;intus 
exiftens prolibet cogniuionem exuanci; quod 
pronuntiatum &.la:e pater ; & fubobícurum 
elt;expédereopoiret; quo pactoid intelligi de- 
beat. Qua dere diflerit Auerrocs;lib.;. dc Ani- 
ma,com.4. D. Thomas deVerit. qz.art r. ad. 
8.Caietanusr par,qu.75 art 2. Ferar.liba con- 
tragentes,cap.o8. Omiffa longiori difputa- 
tione dicendum , duplicem cauíam poriffi- 
sum inueniri , cürid, quod exifticin peten- 
üacoguofcente fiueid , ra quo exiftit peten- 
tia cognofcens; aliacum reram noticiam impe- 
diat Prima:caufa eft, qua&do id obftat, ne po- 
tentia aliarum. rerum. fpeciebus. confignari: 
Aqueat: quo pacto & pupilla etetcolorata, non 
poflet oculus excaneos colores videre ; quia 


z 


M 


(9 o 4 80AP. t OWESTIO IL 
Lum diuerfa fpecici ab ea, quanuncpro- A fpecies vifibiles non recipiuntur ín corpore: 


ralem & ordinariam forme equinz productio- 


SL 


-— 78 ; i i , 


T 


* 


terminato & opa: o ; quale faltem ordinarie, EE 
eft id, quod eft affe&umcolore | Quetamen: Fd 
caufa non habetlocum in fubftantia ; poten- 
, tiaque fpiritalibus, quibus nihilimpedimenti- 
fubeft, quominus adomnium rerum intelligi- 
bilium fpeciesrecipiendas indeterminatz finr. 
Vnde D, Thornasloco citato ait prxdicdtam. —— e. 
propófitionem nom e(le veram in porentüis. — : juo 
cognofcentibus, quzein obiectum. vhiuerfale. y. T 
B feruntur, vridtélle&us. Habetramen eadem In quibus fit 
illa caufalocü in potentiis organicis, quatenus UerMma. 
etiialiorum fingularium adi pías pertinentium. 
imagines poffint recipere ;; támen ob mate- 
riz; cuiinhzrent, limitationgm imperfectios- ó 
nemqüe,ita indjuidualibus conditionibus ad-- Eu 
di&tz funt, vt non nifi fingularium fenfibilium. 
imagines obtinerequeant , proindeq; non nift: 
fingulariafenfibilia coguofcant Quod item Currerum fpi 
accdererinzelle&tuifiin Organo materiali cor-- ritwaliumyitem 
poreoqueinfideret. Non enimrem vllam (piri -.4ue vuiiuerfa-- 
talem, imo neque corporearum naturas com- dtum typos fpiri- 
imunes;fédindiuidua duntaxat »eréiperet;quia zuales:effe opor" 
neque fpecies rerum immaterialium fiue.re- fet. : 
piafentent res. communiee-, fiue fingulares; 
neque ípecies rerum corporatarum , quz res: 
communes reprefentant,in organo corporeo: 
recipi queunt: cum vtrzque Ípiritales cde. de- 
beant. Quandoquidem nec typi, quires fpi- 
ritalesreferunt , nequeetiam illi, qui referunt: 
D. naturas corporeas communes, pofluntnon ef- 
fe fpiritales. Cuius rei ea ratio eft, quia imagi- 
nescorporales ob fuam ignobilitatem & ma-- 
teri concretionem, vltra materiam fignatam; 
& vltra indiuid orporea tranfcendere in 
reprefentando non valeat: IdeoquePlazoin 
"T heacero oftendit intelle&um multa cogno- 
fcere, qua inftrumento corporeo percipi ne- 
queunt , cuiuímodi fünt natura communis, 
pulchrum, bonumque.. Aliacauía; curintus 
E. exiftens prohibet cognitionem extranei, cft, 
quia licet potentia valeat tunc recipere fpeciés. 
aliarum rerum ; tamen ita circáà prafens-ali- 
quod obiectum occupatur , vt interimad alia. 
aut nullo modo:, aut nun n:fi admodum .ob- 
fcureattendere queat. Vndenonnulli pronun- X^ 
tiatumilládita efferunt, vt non. dicanz, intus ?»Ürpronan- 
exiftens,fed intus; apparens, ideft obiectum; tiatum effe- 
quod porentiz.cognitrici a&u offcitur, impe- 74?/..— 
dit. aliorum cognicionem;. Hinc ergo eft; Res fapide cur 
quod lingua-morbo regio laborantium , quia interdum indi. 
amara bili perfüfa eft... ecfi exterius accedane (enn 27e» 
resfapida, arque optimispraditz faporibus; 
quorumimagines recipiat; Bon tà meosíen- 
tit ; videlicet quia fapor illeinhzrefcens & gu- 
ftatui primum occurrens, tocarh perceptricis 
facultatis applicationem fibi vendicat. Qatip- 
peitaaccideretonfueuit , vt. non idem íen-- 
fus duntaxat crica alia fenfibilia , qua:fe ii 
offerunt ; fed. cxtreri- etiam.circa fua. obicéta: 


Aerlene 








Plato. : 


2.R&tío ptos 
nuntiati, 


Que pasci? ne»- 


T 


P 


ic 
nic 


» 
e 








Ei. ue 


) 


— Ciduditurgro 
 D.T £o. 


ia anifoi. - 


Ad.4. Arg. 


da 


canto conati & intentioncíefcimpendir, vt a- 
liüsdiiudicandisnon vacet. .- —  . 
Hisaaimaduerfis,cóftatrationem D Tho- 
mz,imo Ariftorelis, proqua hzc differuimus, 
vim fuam retinere, paterque recte colligi, fiin- 
telle&us effet in organo corporeo, futurum, vt 
non perciperet omnia alia corpora ; & ex illo 
pronuntiato, intusexift&s prohibet cogifitio- 
nem extranei;nequaquam argui Augen mnon 
intelligere omnes aliasfubftantias feparatas;& 
phantafiam non percipere aliqua alia corpora: 
eftofequatur non percipere omnia ob priorem 
causá ttaditá in explicationeillius pronuntiati. 
Reftat foluendum argumentum vltimum 
primi articuli. Ad priorem eius partem refpon- 
det D. Thomasr.part.quaft.75.art.2.ad a. Ari- 
ftotel£ loqui inibi non ex propria, fed ex alio- 
rü fententia. Secundo,refpondet Philofophum 


INILLIB. ARIST. DE ANIMA. — -— 


—— ferientur, cm anima ad aliquid percipiendum A etin corpore, & przítantiffimo fuo manere - 


tantum vellenon effe dícédum animamintel- 


ligere vt quid fubfiftens perfe&um & comple- 
trum;ficenim nonanimz , fed hominiinrelle- 


Subfiflat ne ani &io competit. Circa alteram vcro partem eiuf- 
ma sutellecitH8 dem argumenti ; funt e dicantanimam,dum 
j 


secorpore. 


Sententia quo- 
zundam. 


— 


| Veriorfenten- 


1:3. 
Prolá ur 1. 


D.TLom.stem 
Socin.lii v08. 
Met.qu.a6. 
Ferr.2.c ntrs 
gentes,eat 08. 


eftin corpore,non exiftere v: quod, fed vr quo 
tanquam f: minaturam,vt loquitur Caieranus, 
licet feparata àcorpore exiftat vr quod, tan- 
quam femiperfona 5 quia videlicet ad perfonz 
complementum abfolutionemque deeft illi eí- 
fe entis completi; cum etiam extra corpus fua- 
prenatura fit parshominis. Potiustamen di- 
cendum tam 1n corpore , quamextra co pus 
exifteie vrquod : ad id enim fat eft fubfiftere 
perfeiuxtafecundáacceptionem: quod ei ftue 
corpusinformet, fiue in Pk conuenit. 
Nam quod (ufficit vt aliquId producatur tan- 
quam quod, fufficere debe: vt exiftat per fe rà- 


pee quod : fubfiftere autem fccundo modo. 


ufhcir,vt aliquid dicatur produci vt quod, vti 
patet inipía anima rationali , quz perfe & vt 
quod creari dicitur. Siquidem eiuscrcatio, vr & 
czterz ationesproductiuz , ferturin aliquem 
terminíi vt quod: cumigicur nonferatur ficin 
aliumterminum przcerquaminanimam ( nec 


enim eiufmodi terminus potelt effe homo ; cü. 


is noncreetur) confequens eft vcánima produ- 
catur vc quod. Saneverofianima extra corpus 
inciperet effe, quod, vt & femiperfona,cum eo 
paco effe, maiorisfit perfe&ionis,quam efie vt 
qo, & tanquam feminaturam,fequererur aui- 
inam cxtra corpus , atque adeoin ftatu pracer 
nauu;am , perfectiorem exiftendi modum ha- 
bere,quam in corpore & in ftatu naturali:quod 
admittendum effeiure optimo negat D.Tho- 
mas 1.pa:.quzft 89 artic? &cin 4.diftin& 45. 

uzft.r.artic 1. quzftiuncula r ad 4.licetenim 
anima cum a corpore abiungirus altiorem li- 
berioremque intelligendi modum afílequatur, 
vriuoloco often demus ; non tamen par eft vt 
tunc perfectius effe obtineat , fed potius dum 


D VIRVYM ANIM Z INTEL- 3 


4o. .^^q 


dcfungitur, quod eft dareeffe cópoáto, ipfnm- ; 
goetaseópe fpecie conftituere. Addequod — s. 

anima extracorpus effer vt quod, & incor- — 
pore vtquo : fequererur in refurrectione , cum 


"ad corpus redierit , dimiffuram nobiliorem il- 


lam condirionem fubfiftendi , quod verifimile 
non eft. Ncc fatisfacit refponfio Caietani,a- 
ientisanimam in corpore gloriofo habituram 
fubfiftentiam vt quod. Nam fiillam in corpo- ^ 
re mortali ideonon obtinebat ; quia erat pars eto. 
totius, cum etiam po& refurre&ioné eiufdem — 
parsfutura fit, adeandemfubífiédirationem, — - 
qaam antea in inortali corpore habnerat, rc- 
uocabitur. 
Aduertendum tamen eft , vcdiluatur altera. Z£mma i» co 

pars eiufdem principalis argumenti ; in quo Pore effvt 
nunc verfamur, animamin corporc exiftétem (5 v; 440 4i 
itafubfiftere tanquam quod, vt nihilom:nus fa covfdera- 
fitid, quo diuerfa confideratione. Enimuero ione, : 
fubfiflit vc quod prout exiftit independenter 
in fuo effe;& eft quo ; prout efljid,quo eft ro- 
tum.Vndefecusdumaliam,& alium n otionem 
poteft negari & con-eii animam effe hoc ali- 
qus Negari, fi hoc aliquid fumatur pro fubfi- 

ente completo: concedi B accipiatur profüb. 
fiftenteincompleto. SET: 





QV.ESTIO III. 


vic lectiua à Deo creentur., | ^ 
annon. —— a E cae. 
ARTICVLVS I. 
 DIVER£$4 DOGMATA DE 
noftrovum animorum 
"i origine. ; 


E A Dmodum inuoluta & obícura quaftio Z£nimarum o 


F 


femper viía fuit de animorum origine, feecewlta;et- 
non apud Ethsicos tantum Philofophos, fed ias apud Pa. 
etiam apudillos, quibus coclcftis difciplinz lu- zres. 
men diuinitus affulfit; vt patet exiis, quz D. D.Hierop.. 
Hieronymus in Epiftola ad Marcellinum, D. D. Auguft. 
Avgufünus inlibro de Origincanimz ad D. 
Hieronymum, &libro;. de Liberoarbirrio, 
cap.z1. & Eucheriusrin Genefim, aliique Pa- Eucher. 
ttesfcripfere. 1 
Duo igitur in primis dogmata circa ani- 1.Zogma dean 
morum ortum nobisoccurrunt. Vnum affe- morus ortu. 
rentium eos ex femine propagari , in quo er. Luciferiani 
rore fuerunt Luciferiani , vt refertur inlibro Tertull 
de Ecclefiafticis dogmatibus, & Tertullianus Apollinaris. 
& Apollinaris, tefte D. Auguftinoinlibro de 
Harefibus , ad Quod vult Deum , cap 86. & 
in dialogo, qui ex eius & D. Hieronymi fcri- 
pus colleétus eft, & D Thomas2.contra Gen- 
tes,cap.86. Alterum eorum, qui creari qui- 
dem 


1 dogma. 





| P wd: ] 











ATTORI pet LOWE ; P 
e£ de i ET P A pt deos ; 
^ demanimas; Son tamen à Deo, fedabinteli- 
gentis prtarintz quorum namero acre po 
-  .. Áuicennam,tum ER MM ton: 
dori dogma- ftatexlib.7. Hiftor uipait. cap. tt.tumGalite, 


3 enta, vnde profeminata eft hzrefis Meffalianorum, 
E. Pro prioribus hec adduci poffunt argumenta. 
In materia eft naturalis potentia ad recipien- 
damanimam rationalem ; cum anima fit pro- 


ha 


B 
Li 
Li 









hen e rr n ad aliquid (e nobilius 
producédum, vt in aliis rebus paffim videmus. 
Dein (a ies en: : : 
mz difpofitionem;habet vim eiufmodi forme 
produ&ricem, fiquidem forma , vt docet Ari- 
- ftoteles s. Phyfic. cap.7.text.7 4. eft finis gene- 
rationis, & omne agens, quod vi propria con- 
fert media ad finempor fl üin&per fe obtinere, 
— vteft ctiamapud Arift. 7. Metaph. cap 9 text. 
- 3o. Àt homo attingit v timam preparatiouem, 
ad introducendam animam rationalem ,. cum 
 . nonmodo czterarum qualitatum apparatum ; 
in materiam inducat, fed ipfa quoque organa 
minifterio formartricis virtutis delineet, & cfi- 
iet. Corroboraturq; argumentum; quia quic- 
quid fimile fibi fecundum fpeciem generat ;i- 
dem &formamrei genitz;à quafpecies eft pro- 





3. 






Me 






Mlerioris do- 
patis Argu- 
jenrta.o c 


| vfetium quid 


tem , hominem generat. 

Proeorum autem dogmate, qui animasho- 
minumab Angelis produci contendebant, hec 
funtarguméta. Tefte Arift.ca 4.text.54 huius 
libri, perfectü eft, quod aliud fimilefibi produ- 
citifedimmateriales fubftitiemulto perfectio- 
. tesfunt, quam corporate. Ergo cü ha alias (i- 

bifecundum fpeciem (miles efficiant, potiori 
ratione poterunt Anecli (übftantiam aliquáin 
corpoream inferioris naturz procreare, id eft, 
anima humanam. Secundo maior eft ac diui- 
nior in rebusfpiritalibus ordo, quáin reb? cor- 
poreis; fed ex doctrina D.Diony(i, c 4.deDi- 
uinis hominibus , inferiora corpora admini- 
ftranturacfiunt poteftare fuperiorum: Ergo & 
inferiores fpiritus;id eft; anime rationales, eff 
«ictur per füperiores, hoc eft, per intelligctias. 


X QV.ESTIO II 


C anima intelle&iua excedit totü genus cotpo- 


wb uM 
dtimam alicuiusfor- | 


D pereat; atqui diffolutio corporis non affertin- 


a " o 72 
ducit: at homo per vírcutum femini inharen- - 


p& AE 3: 
I9 


TN 
4^ " 7e 
LL j eb 
? - J 


ARTICVLVS IL - 
QVID IN RE PROPO- 
fita. fentiendum fir. 


ipee quzftio nonnullis afferrionibus il- z, Affertin 

luftranda eft. Primafit, Animz rationales 
neutiquà vi feminis propagantur. Hzcaffertio 
eft omnino certa, nec Chriftiano Philofopho 
de ca dubitare fas eft, habetur quippein Decre- 

B tis3: queft 1.c Moyfes; ciusq; oppofitü erro- E 
risnota códemnat D.Auguftinusinlib de He- D. Auguft. 
refi,ad Quod vultDeum cap.8é.& D. Thom.z. D. T id 
contra Gentes, cap. 86. idemq; in 1. par quaft. : 
118.artic.2 non errorem folum, fed hzrefim vo- 
cat Propterea quod quiid afferunt, animi im- 
morralitátem negare palam cóuincantur. Pro- 
batur igitur noftra affertio hunc inmodum: 
Nulla virtus actiuaagit vltra fuum genus; fed 


t | E d M o3 
i wc «x 


ui c a 





* 


3 


»: 


Probatur. 


du 


reenature,cum fit fubftantie fpiritalis,vtfupe- 
rius oftendimus. Nulla igitur virtus corporea- 
eius effectionem valet attingere ; atqui omnis 

' a&iofeminalis facultatis eftà virtute corpo- 
rea;cum fpe&etadpotentiá vegetatricé corpo- 
ri prorfus inhazenté : Ergo fieri non poteft ve 
animzintellectiuz virtute feminis deriu£cur. P 
Secüdo, Cum generatio alicuitis eft caufa, cur Probatur s. 
aliquid fit; eiusdiffolutio caufaitem eft,curid — 


terit anima rationali; fiquidé immortalis eft: 
ergo neq;corporis generatio erit ei caufa, vt ef- 
fe incipiat: at feminis traductio propria cauía 
cft generationiscorporis. Non igitur eft caufa 
. generationis animz. Tertio, Omne agens na- 
turale, ficuti agit dependenterà materia;ita nó 
producit, nifi quod à materia depédet: (edani- 
marationalisnon itafehabet ; cum extra cer- 
pus cohzrere valcat. Non ergoanimarationa- 
lisab agente naturali producitur; fed aliam ha- 
Ebet originis fuz camfam. Obhzec& dac 
antiquos Patres nonlatuerunt, D. Chryfoft. 
Homilia t. delacomprehenfibili Dei natura; 
Animz, inquit , infpirantur, corpora effigian- 
tur:& Procopius Gazzusin Gen.capite fecun- 
do adilla verba; Hoc nunc os de offibus meis& 
caro de carne mea;oraculumait non dixiffe; & 
anima deanima mea , caro fcilicet non gignit 
animam. Lege Gregorium Nyff.difp.deanima 
tium 1. deOpificio 
Dei, cap.17. 18. mquibus de animz ori- 
gine recte fentire videtur. 

Secundaaflertio ; Animz rationales acci- 
piunt effe per creationem, nenab Angelis, fed 
à Deo Opt. Max. Hzcaffertio non minus fir- 
mam ac certam continet veritatem , quam fu- 
perior: aftruiturq; communi Patrum affenfio- 
n6, D. Hieronymoin epift.17.ad Damaíum, 
qua inícribitur , Explanatio fymboli , & in A- 
pologia ad Pammachium , aduer(us hxreíes 

f Ioan. 


Probatur y. 


2. A ffertio. 
Non minus cer- 
?2 , QUAP [ube- 
TiOT, 


(* 
to 


n - 






^ «5 
& vM C 





maf 7s 


dont 


& 


» 


| 





FU E 


qi E M PNE DART 
Y. 

Yoan. 
effc fententiam, Deum nouas quotidie animas 
conceptis iam corporib. infundere. ItéaDiuo 
Hilario1o.de Trinit. Ambrofiolib. deNoe & 
arca, Chryfoft. Homil. 25. in vatia loca Mat- 
thzi, Gregor. Nyflen.lib.de Anima;c.6. T heo- 
doretolib. deH omin.nat.Cyrillolib r.in Ioan. 
c.9 Bernardo Sermon.27 in Cant.Innocentio 

3.commen. in Píàal. 5o, 

^ laprimisergo quodanimz rationales acci- 
2c Omnec. H11. piant effe per creationem huncinmodum pro- 
D Lege D. Tb.bb. bat D. Thom lib.z. cont.gent.cap.87. Omnis 
—— a£. Sent diff-18: fubftantia , quz producitur, aut generatur per 
(3.2. arf. 2. fe;aut peraccidens , aut creatur: fed animz ra- 

T tionales non generantur perfe, cum non con- 
Ítentex materia & forma :. neq; peraccidens 
quia cum fint forma corpori orirentur per eo- 

rü generationé ex virtute feminali , quodim-, 
probatum eft : füpereft ergo vt per creationem 
effe accipiant Hucfpectat quod ci animz ha- 

manz omnibus formis phyficis naturz digni- 
tate prz'ftent: fintq; in fuo effe fubfiftentes: o- 


portet cas nobiliorem habere origin£, & more 





— €onfirmatio 
eiufdem. . 


j 


cum creatio fit productio é nihilo 1d eft, nulle 
füppofito fubie&o , & omnes caufz fecundz 
prarequirant fubiectum 1n quod agant, fitvt 
&reare fit folius primiagétis, cuius virtus vt eft 
infinita, itanec ad fübiectum , necad cerruts 
agendi modum coarctatur. 

Deniq; quod animaz huraanz aeo creen- 
tur haud ob(curefignificatü cftin literis diui- 


E . Offenditnr 1. alarum fabftantiarum intellectuali per erea- 
ue. 75 a[fertionit. tion€ produci, Quod vero iftiu(modi creado 
i T. nóab Angelis,vt putaruntij , quos fuperius re- 
2p: Auguft. tulimus,fedà Deofit,inde concluditur;quia vt 
2 D. Danae. D Auguft.lib.5. de Trinit.cap 8.& lib. 9.deGe- 
DS NM nefi adliteram, capite pon Ae ic die m 
, . Fidei Orthod. cap.3 & (cholaftice Theologiz 
2 Cur Angeli ne Profefloresin 3 edtén Dibt docent; Angeli 
» queant cv68T1-.— -- Minsreicreatoreseffe poffunt:videlicetquia 


| IDedutizur. te»- 
(tia pars affert. 


[ " * L L 
ax facris Isteris. ; ; ; CR 1 
fa : de aliorumanimantium procreatrione agitur, 


dicitur:Producantaquereptileanimz viuétis, - 


& volatile fuper terram ; Producat terra animá 
viuentemingenere fuo, iumenta, & reptilia. & 
bcftiasterre Árcum ad hominem venitur,eius 
. animam àDeo rmfundi;ac creari indicacur illis 
verbis; Formauit Deus hominé delimo terra, 
s& infpirauitinfaciem esus fpiraculü y'tz. Ac- 
cedit decretum Leonistin epift. 97.ad "T oribi- 
um Afturiceafé Epifc ftauéti&animas à nullo 
incorpotari, preterquá à Deoyrpfarü creatore. 
"Tertia. affertio: Ánimaz rationalesnonfue- 
runt ante corpora à Deo creatz; fed in ipfis. 
corporibus fingulatim creantur, & infundun- 


meo I. 


y. Affertio. 


Ploto- primus 


auédor de crea. 4 &oTm v es: &nxiff. 
sione amupa-  Ucrtenéum eit, latonem in Timao ünxiie 


Pur anle Cor - Deum omnes animas humanas ante corpora 
E fimul creafle, & in comparibus ftellis cóftituif- 
jü ? íe: Tum eas caeleftium rerum tedio ; & texre- 








: E ia: 3 ud V. : à X" :] : 5 is P 
Hierofol ymitani , vbi aitEcclefiafticam A narum amore capt: s,vt 


nis, tum alibi,tum praefertim 1.Genef vbi cam. 


Prohuiufce concluftonis intelligentiaad- 






XS MOST EAM 
VEN y - ; ^u 
84 * 


Y B C AS 
tanti fcelerispoenas lu- Da boe. dogma 






LOCENE EU CUR A 


erent ; incorpora ta quam in carcerem fuiffe ze /ege qua feri- 
coniectas Idé arbitratus fuit Origenes,vt con- 5/5; auclor ope 
ftatex r. eiuslib. ei2p:4»; We ue Epipha- ris de diuina fa. 
niusin epift ad Iózur ers itanü. Idem piextia, fectn-. 
quoq; ex parteafferuerantaliqui Rabbini He. duro AMegypr. : 
brzorum, aientes omnes animas initio fuiffe [/5:1. cap. s. 
conditas ; nec concederent Deü aliquid e no-. 
uo creare: nontamen antequam. Corp.ra fubi- 
rent peccatum vllum admififfe. ' 

Verum hicerror vnanimi confen(u explodi- 
tur à Patribus, à D "Epiphanio epiftola citata, 
Hieronymoin epiftola ad Pammachij5;, contra 
eundé Ioannem, Theephilo Álexandzinoli. IA 

Pafchali , Auguftino epiftola 28. ad Hierony- 

mum, Cyrillo Alexandrinolib r. in loannem, - 

capite 9 vbi viginti tribus argnmentis pugnat. 

Condemnatus eft etiam hicerror in Concilio 

Bracharenfi I cap.6.& à Leonel in epiftola ad 

Toribiü;vbi fummus Pontifex in eos , qui do- 

gmaillud profitebantur,ita fcribit Eos Catho- 
C lica fidesà corpore fuz vnitatis abfcid't , con- 
ftanter predicansatque veraciter,quod anima | 
hominum priufquám fuisinfpirentur corpori- 


) 


Exploditur Vis 
ertor à Patris. 


Conciliuss 
Brachar. 
Leo I. 


» 


bus non fuere. 3s OM at * 
Porro fupexiorum dogmatum auctores,qua- Expugnatur ? 
tenusin eoconueniüi t, quod finguntanimas. tionibus. 
ante corpora extiriffe, hunc in modum refelli. 
poflunt: Vnicuiqueformz naturale eft corpori 
vniti; alioqui conftitucumex forma & matetia 
'effzt aliquid przter naturam:prius ance tribui- 
tur veicuiq; quod ei fecundi nar"izm, quam. 
quod praternaturá competit:quod enim con- 
uenit alicui prater naturam ; ineft ei per acci-- 
dens, & quod fecundum naturam, ineft per fe. 
Atquod per accidés imceft;pofteri? eft eo,quod 
eftperfe. Igituranima priusconuenit vnitam. 
effe corpori quamà corporeabiunctam, Non: 
€ft ergo creata ante corpus, cui vnitur. x 
SUIS, An NOI. Toe Dt d Anima perf. 
76-art.1,ad 6.a'ii85 D'oGores communiaffen- 5,,, ee 
fu approbant; haber natiuam propenfionem ad pore quam exa 
corpus, atque adco propria perfectionem noh 7,5, 
obtinet; nifi dii corpori copulataeft:fed Deus, Ey 5 gy, 
cuiusperfc&^a funr opera 1n prima rerum mo- Nf. deboh 
littone procreauit resfecundum ftatum cuiuf- Er » 
| quenaturz congtuentem,ac debitum.Vnde & dac 
cuné&ta;quz fecerat, comperitelfevaldebona. |— - 
Non igituranimás extra corpora creauit. 
"Fertio,$i animz ante corpora extititfe nt; 
cum natura in mundo nihil otiofum , ac (ine D2z4taura 134 
propria operatione effe patiatur, vt probe do- 2tiofum. 
cet Ariftoteles capite octauelibri decimi Eth. 
vtiq; habuiffent animz in eo flatualiquam re- 
rum fcientiam & notitiam:fed nonita eft; cum... 
planeconftet, longo ftudio & labore acquiri i1 i 
à nobis(cientias: erpo anima nonfueruntan- | | 
te corpora. Nec fatisfaciüt Academici, aientes 
cum Platonein Ph:xdro & 1o. de Republ.aliis- 
que inlocisanimas cumin corpora deijciütur,. 
"proprer à 


- 












^ $ -— à . 
Ee C AF. 
"S et ed j - 
nem cum hac terrena fce, 
quafi haufto oblinionis poculo, omnium rer 










ertull. vlt. Tertul.inlib a; Magn. Albertus r. 
- Albert. Metaph track: 
D.T homes. tum z contra 






4. b 
Anima ante cor in 
»oranon pecca. vio 








ne 


(pitate e liar 
it conftar'ex doctrina. DiuiPauli ad Rom.;. 





egifle Praterea, quodanimz in (celerum po- 
namhon immigrarint in corpora, ex eo often- 
ditür,quia fequererur vuionem corporis & ani- 
mz non efle bonumnaturz: fed potiusmalum 
ptenditur à 
Atura. 


impolflibilecft.; cum nullum malum per fein- 
tendatur' & tamenaatura vnionemanimz & 

. COT poris, o generationem per fe in- 
tendat. Adde quod ex malo non prouenit bo- 
-num,nifi peraccider - Quarefi obculpamani. 

; ma feparata: effe um eft ; vt anima corpori 
X vniatur;cum hocbonum quoddam (ir; peracci- 
erui "O'uodrzamen ikifon effeinde 
conftat, quia nebiliflima pars mundi corporei, 
quz cft homo, non debuit fortuito euentu pro- 
duci abauctore atur, quiomnia in numero; 
pondere & menfura effecit. e 
htécowpora | tecorporanequaquam pofuerit,liquet primum 
i . exeo,quod Platonicam reminifcentiam multis 
locisimprobauit, vtin : Pofter.cap. 1 & ; deA- 

| . nima;cap. 4.tex.14.vbiaithominisintellectum 
[^2 fle quafi nudam tabulá, in qua nihil eft expref- 
xplicaturlo-.. fam.Deinde, quia 12. Metaph. cap. 3, text. r6;& 


» * A- 
-* 


ante nexum cum corpore,fed diuinam eius ori- 
ginem & creationem , atqueindependentiam à 
| n materiaindicauit; vt ipfeorationis contextus o- 
tetho falfo 417 (tendit:fic enim habet ;Reftat igitur yt més fo- 


edi » laextrinfecusaccedar, eaque fola diuina fit: ni- 
egreffro- hil enim cum eiüs actione communicat actio 


: corporalis. Quare haud rece Pletho capite no- 
nolibri, quem fcripfit de iis; quibus Ariftoteles 
a Platone dilfentic, affirmat Ariftotelem antc- 







d1alum per fe n8 quidpiam, ficuc eft omnis poena. Quodtamen 


., dens enim iaadto cafu contieit, vthomo à. 


Iriffot.animas — Quod veroAiiftorelesanimarum ortum an- 


WE UN 205 9-6 154 cap. c le 

4 86 

À greffionem animarum cum Platone ptzcepto- 
refuo non negaffe. Z2 nw 
Iis, quz fuperius docuimus , de quotidiana Explic 
animarum productione, nihil officit quod Ge- € Gene 
nef.2. dicitur: Deus requieuifle abomni opere; 
quod patratat. Primum;quia non dicitur Deus 
abfolute requieuiíle ; fed requieuiífe ab opere; 
quod patrarat , videlicetillis primis fex diebus. 
Vcfitfenfus,Deum mundi opificium abfoluiffe 
fex diebus;atque ita diefeptimo deftitiffe mun- 
di machinam condere Item;quia vtinterpreta- 


& in 2. dift 18. quaft.z art.1.ad 7. Albertus Ma- 
gnusin fumma de homine, quat 15.iftiufmodi 

quies Dei intelligenda eft fecundum ceffatio- 

nemà nouis fpeciebus condendis, nonautem à 

nouis indiniduis; quorum fimilia fecüdum fpc- 

ciem przceflerint. Quare-cum omnes anima 
intelle&iuz,omnefquehominesfintvniusfpe- — — 
Giei, nihil repugnat predicte quieti Deum quo- 
tidieanimas creare. His obiteraddenouas ani- : 


S mantium,liarumvererum fpecies; queexva- —. 
. ria commiftione progreffu temporum extite- e. 

runt, etiam in prima mundi origine diciquo- 
d&modo fuiffe produ&tas , nonin fe, fedin fuis 
caufis.Lege D.Auguftinum inlibro de Origine D. Auguft : 
animzadD Hieronymum. : a 
- Atenim deanima primihominis; peculiaris 4fzima 
adhuc confideratio eft. Nam D. Auguftinus li- Pozmizis az 

e bro 7. de Genef ad lit cap.24 Hugo de Sancto corpus fuerit. 


Y:&ore;anctor Hiftoriz fchulaftica j& Magi- 
fterSenten. dubitarunt, anante corporis for- 
matdoencm vnacum Angelis fueritcreata. Non 
. eftramen ambigendum ea dére,cum argumé- 
"ta fuperius adducta conclüdant nullam prorfus , 
apimam ante corpusfuiTe à Deo produ&am. 


Iàque 12 eodem inftanti Deus & primi homi- Cozciudrtuy 


Biscorpusformauit, & ei animam ipfudir, vc Zezfaffe. 

fentit D. GiégoriusN(lenusin libro de Homi- D.Gregor 

nejcapite29. & 3o. D. Dama(cenuslibro: de Nyff. 

E Fideorthod cap.12.D. Hieronimus Epift. 6:.ed D. Datiafc 
Pammachium deerroribus Orig. & 139.ad Cy- D.Hieroz, 
prianum.Item Leo Epift.9;. Etinhancfenten- Leo. 
uam magisinclinat D.Auguftinuslib 12.de Ci- D.zfwgouf. 
uit.Dei,cap.z4.- 


[ 





ARTICVLVS III. 


DISSOLVTIO ARGV MEN- 
t ToYIW primi Articuh. 
Lj] 
Iluenda nunc à nobis fünt ea argumerie 
ta , quibus iniuio quzflionis probari 
videbatur animas intellectiuas virtute fe- 
minis ttaduci. 
eft maior ; & ad minorem dicendum , incffe prioris dogm 
matcrim potentiam paífiuam naturalem ad 
recipiendam animam intclle&inam : cui PO" CailiLetpo: 
tenti refpondet aliqua actiua paturalis, quz tta paffi- 
ihus-faltem  introductionem , nexumque 
1 à f cun 


tur D. Thomas libroz contra Gentes, cap. 84. D.Tbottas.. s 


Ad primum concedenda ZW.1,aygum ^ 












ac 




















A EEUU "DUE ED NS AES MUN pex 3; 
odo oO COINGDLLIB ÁRISTE| 
(VF 1 ai ' « EN À 
efpondet ali cum materia ae m Itaque ad aftruendam A producifolent. . b 
Ma acfiua, quo Yeritatemillius effati , Cuilibet potentiz paffi- exponit San&us Thomas : 
- uz refpondetaliquaa&iua,fateftdariinpat£- ^— 99.4 
stibustalem potentid, quandoformatotiusna- —. 1. m WE : 
ture vimfuperat,eamq; naturz au&torftata;, — QV ESTIO IV 
i ac definitalege producit , vbi primü agens na- wm qc vod 
MULA Eco materiam congruenter perfe&equedif- Q V AN DO INF FND ATVR; ! 
RON pofair 3t — gniaturg, corpori Ani : 
—— Aa. ang. j Adfecundum dicendum ; quod homointer ie. ias pum 
GUESS "4 . €&terasanimantes, (uam formam non eliciat é Ww . . ^. ENS 
Puy Cap poteftate materie ; id nó exillius imperfectio- B LUN AÀ RT ICVLVS o. E 
E. co aote nefedexanimzinrelle&iuz dignitateproue-. EXPLANATA QV AESTIONIS 
die nire;que vt przftantiorisnotz efbitaalnorem . vane vefellunt citi ^ M 
. - Homo bominé oxiginem pofcit. Quod tamen nonimpedit, - dy uet. qe egens der 
- generat, eflofor quo minus homo generare hominem dicatur; 4IOHES 1 Tar. 0i. 
| mam anon pro- vrin primolibro de Ortu &Interitu.expofui- - Vrc controueifiz aditum vel maxime a- 
- 00 duet. mus. Adalteram partem eiufdé argumenti re- peruitidquodafürmatAriftz.deGener. ^... 
: jo. fpondetur; fzpeinftrumenta virtute principa- — anim.capite j. Non fimulanimalfieri & homi- R44ix diffi. 
[^ cd * lis caufz producere effeQa fe ipfis nobiliora; « nem, fedmareriam foetus primum informari fA/&- 
j w» 7^ nunquamtamen excitariad cfBiciendüaliquid | anima vegetatiua, deinde fenütiua poftremo 
: exnihilo,quo duntàxat modoaninimintelle- — intelle iua. Verba Ariftotclis funt: Cóceprum 
&iue produciqueat, vtfuperius oftenfumfuit. C inanimatum eíIe nemo ftatuerit, & vita omni- 
Adtertium ; Id quod materiz vltimam dif- - busmodis priuatum:quippe cum nihilominus 
pofitionem tribuit ;habereeriam vim effe&n- — femina & conceprusanimalium viuant, quam 
cem forma ; fiforma eiufdemfit ordinis cum — ftixpes; & aliquandiu prolifica fint." Ergo ani- 
difpofitionibussquodinrepropofitanonacci- | mam vegetantem habezeplanum eft. $ed quà 
dit: fiquidem animaintelledtiua eft fpiritahs /— ob caufam eam primum haberi neceflefit, ex 
fubítantia,indepédensquoadfuum efíeacor- —.iisquz alibi dcanima dilleruimus, apertii eft. 
3$ (— pote, &fupramateriz conditionem eminens. — Senuentéetiam; qua eftanimal, tempore pro- 
Momo non ani- Acliceteadem anima fuo modo finis (it huma- cedente recipi, & rauional: m, qua homo; cer- 
maediprati- mz generationis ;. quiatamen przcipuus finis tum cfít.Non enim fimul &antimalfit, & hemo, 
puis finie gene. cltipfum compofitum,fiue homo; qui gigni- D &c.. Hancemm doctrinzfh muiti partim pon. 
TYationi. ^. tur; abundefateít, vt generans non dicatur — admittunt, partim varie expohunt. 
iN fruftrari fine, fi producat totum compofitum, Quidam fentinnr embryonem effe animze 1, Opinio. . 
efto formam ipfam non generet, fedeiustantü — expertem; operationesautem vitz quz ineo 
E cum materiacopulationem attingat. Quod ^ apparent, velanima marris, vcl virtuti, quz in. 
etiam fufficit vt homo fimpliciter perhibeatus— femine eft,formarrici acceptas efle referendas. 
gignere fimile fibi fecundum fpeciem. Verum preterquam quod Ariftoteles eode in. Reijeitur. ^ 
Ad y.avg. pofte- Quodattinet ad eaargumenta, quz probare loco diferta ait, coceprum effe animarum , hos : 
viris dogmata. contendebant, animas intelle&tiuas produci /— refellit $ Thomasi. part. quaft.18 arnic.nad o 
Perfidlum ei ab Angelis, refpondetur , cum Ariftoteles ait E i. quod fieti nequeat vt vitz opera aprinciplo 
quod fimile fib: perfcétum effe; cuod aliud fimile fibiprocreat, — externooriantur. T 
procreat. interpretandum id de viuentibus corporeis , Aliutres omnino animasin homine v e- ES 
nondeiis, quz à materi concretione ab- « tantem, fentientem,& intelligentem non mo- 2: Opinio. 
iunctafunt; quorum perfectio aliunde zfti- — dopedetentim recipi, fed & fimulpermanere 
s e manda cft Item vero maiorem effeinfubftlan- | fibi perfaadent. | Quos multis in locisidem Reijcitur. 
eht uit 


riis corpore vacantibus , quam corpore przdi- 
tisordinem, non quoad mutuam illarum inter 
feproductionem; cumà Deo Opt. Max. dun- 
taxat per creationem effici queant fed quoad 


Diceny[.12 lzb. de 
Caiefls brerar- 
thia. 


Do&or,pracipue vero 1. P-q.76. art.3.&? .con- " 


tra Gent cap.$8,& q. de Anima, art.1.explodit 
nofqueiamin lib. de Ortu confutauimus. 
Nec defunt, quiexiftiment eam ipfam ani- 3. Opizic. 


Hierarchias & munerum adminiftrationem F mam, qua primofuit vegetatiua , ficri poftea, 


aliaque eiufmodi. 

Quodautem ait Dionyfius inferiora cor- 
pora adminiftrari , ac fieri poteftate fuperio- 
rum , minimemirum effe deber. Vrenim hec 
non creando quod Dei Opt. Max. proprium 
eft , (ed ex aliquo antecedente fubiecto, feu 
[ vt dici folet) tranfmutando ; quod omnibus 
caufis fecundis eft commune , operantur: ita 
illa non creatione períc ; fed tran(mutarione 





operante feminis vi, fenfitiuam ; actandem eo 

perduci, vt inrellectiua euadat, non feminis 

quidem d eperian MN NOS eft; Deiex- 

trinfecus (vcaiunt) illuftrantis virtute. Inquá Reeittwr. 

opinionem actiterinuehitur S. Thom. r. p.qu. 

118.a1tic.2,ad 2. Primum enim generationem 

àproprignaturz ftatu dimouet: — Erit enim 

motusquidam continuus paulatim ab imper- 

fc&to ad perfe&um proficifcens; & co pacto 
1D al- 


X. 


AM. M "v Fa w 7 AS Ead iT &. 
" t - ^ : 4 








GOPESTIOTI( 7 y 
bit. A vbiprimo quidpiam viucsimperfe&tius, dein- 
e dealiud melioris nete, nempe animal emergit. 

.. Qnodfiidinbeftiolis adeoimperfectis notari 
-— foleo; confentaneum eft, vt idem animantibus - 


ET T " "2 
^ 1 





al ce 
EXSRN S 
onditionem 
tatio erit generatiofimpliciter: fiq 
ie&um eius erit ensactu. Quis enime 


































fciat vniuerfam cenerationis euerrim '« excellenüoris natüra conueniat ac potifimü 
E m AMT E TI i : 

fiabfque prz'cedeutis sur , forme humanzr foboli , cuius forma quanto eft prx- 
fübftantialisinteritu nouaaccedat? vtaccede- — ftantior, tantomaiorem requirit apparatufn; — — 
icautumant qui in foctu animam vegerantem neque decet vtin rudem & incompofitam ma- un. 
dicunt deinde ientem, acdemumin- teri molem, fedin corpus organis apte, con- AAT 
telligen EU p csneq inftructum infundatur, Iraporroma- Iter amimave — 

TTertio,velidquodex Deiactioneoritureft P. net factus materia aliquot diebus füb forma getatiunm. fenfi 2 

uid fubfiftens ; velnon fubfiftit ; (ed eft qua-- vegexariua:deinde huic intereüti fuccedit for- tiuam, Cr intel- 
Lines nima» przexiftci tisperfectio. Quiillud ma fenfitiua; fimiliterq; huicintellectiua. Nec lectiuam DI. d 
dicit, fateatur necefleefteflequidéfuapte na-— mirum, quod duz priores forma nulloexterni dig&fempsus. ——— — 
tura diftin&tum à formaante enfoque "hoftisi ncurfu , aut oppügnatione, intereant. - * 
quz minimefubfiftebat: Quiautemhocafhr- , Namcum priorfit viafeu pieparatio adfecun- ; R 
mabit,effugere nonj terirquin concedat ani- dam, & fecunda ad tertiam; priores ambz eas SUM 
mam ince Riu iaeseune corpore interire. —— accipienzin materia difpofitiones, quibus non 

. Quartolocoprobatur non poffe candema- -— nifi certotemporis [patio peifeuerent, cedant- - 

'pimam fenfim cle vegeratiuam, fenficiuam, & que principi forma, cüiprzcundo, iftiufmodi : 
ratione przditam ; cum oporteat planemutari c. veluti fatellitio fam ulantur. $ane quodanima TU 
fpeciem, addita perfectionefubftantialis ficut ^ intellé&tiua non ftatim à principio materiam ; : 
'(hocenim vtitur exemplo Ariftot. 8. metaph. — - foerusinformet, plane oftendunt nonnulla fa- A 
cap.3. text 1o.) muraturnumerus adiecta, vel — crorum Canonum decreta, quz idfüpponunt, : : 
detracta vnirate;necv]lo modofubftantiain- — & vt caetera omittamus, Caput ficuti 52. queft, E 
tendi;autremittipoffit; vrcommuniphilofo- ^ z.vbidiciturnon committi bomicidiab eo, Cep» Tirade 
phorum affenfu docct ArifL, in categoria fub- uifoetum in vtero occidit anteinfufionem a- Qui e name 

antiix. « e 1 nimz videlicetrationalis : quod nondum dici «at 42e mfu- ; 
icenfentfoctum moxà principiointelle- — poffit natum effe hominem. HIP AUBUES UE 

ia intenditur "iuam animam obtinere, etfi non ftatim mu- Czrterum quo temporis puncto ( quod erat 705 es bomici- | 
ut remiutitur. nia,quz ipfi peculiaria funt, adminiftrez. : fed D. propofitz quaftionis capu) feu quot dierum da. E 
ni lis 2d ons veectandi;deindefentiendi: ^ tranía&o fpatio animaintellectiua infundatur I7 440 conue- : 

- tandem fuo temporeinteligendi.Athecetiam —— corpori difeeptatio eft inter Philofophos:in epe PAD anctores E 
opinio procul deflexir à veritate, vtmox pa- — támen conueniunt quod infundatur cum pri- edreaprepcfitá ——— 
tebi. A uo mum corpus organis humanz. proli conue- quafi. 

: £3 nienzibus diftinctum;perfe&tumque eft: quod 
 ARTICVLVS IL Pa etiam S. ES eft Wi A recs 
ndioii, quam fit erandioris formicz ; vt affiz- 
SOLVTIO PRO P OSITAE mat Arift lib.7. de hiftor. anim.cap.3.& Abu- 
: dübitation;s. E lenfisinc. 1, Martthzi pari.quzíl 55. Verum 
ERS faperioribus fententiis reiectis, affe- ^^ nonfemperhec magnitudo eadé eft, Qua de 
Arendum eft. materiam fotusprimü infor-.—— reitafczpfitFernel inlib.de hominis proerea- 
marianima vegetatiua,deindefenfitiva;poftre — tione c.1o. Sape obíeruanimus die iur ex : 
mointelleciua. Quod probatur;nam foetus - mocie&umfoetum femidigiti(vt ait Ariftote- | 
confeftim poft conceptionem nutritur fangui- ..les] formicz maiufzulz magnitudine vere, ac 
ne,quemei mater per venam vmbilicarer ad . prorfuscéformatum. Caputeratauellane par, 
id munerisdeftinatamwranfmittit?atqueinte- -— & maius,quam proreliqui corporisratione:o- 
rim nullam fenticndi prz bet-fignificationem, culi vt cancrisexerti : nafus;auriculz, brachia, 
Deinde, aliqttot poft dicbus moueri incipit , manus. crura, pedes, hifquefecreti digiti: hec 
etfi tenui & obfcuro motu; vtiniis quiaborru ,. ille. Conuenienr quoq; Philofophi in eo,quod 
eiiciüntar, obferuari poterit: fi enim puügan- F femine corpus ob defectum caloris , & 1mbe- 

tur, contrahbeat fefe, quod pertinetad animam cillitatem virtutisformatricis tardius delinee- 
fenfitiuam. Tandemefformatisiamadhuma- — tur Quoauremtempore huiufce delincatio- 
namefhsiem membris, formam, cuiuseain- nisopificit abfolutü fit diícordarunt qui olim Zz que difcre: : 
ftruméta funpaccipitideft,animumtationa- ^ eaderefcripferunt. LegePlutarchum libro ; . penc. J 
léquoin fpeciehominis reponitur. Quodau- —— de Placitis,cap a1. Hippocrateminlib. de Foe-. ?/atar. E 
temeonueniens fit dariiftiufmodi progreffum —— tu, Fernerium in lib. de hominis procrea- Hippocr. * 

 ingenéradonehominis,confirmatD. Thomas ^ tione.Codiumlibro decimoquintole&t. antiq. Ferzel. "ol 
lococitaro prima parte, exemploquorundam — — cap.2;. Ambrofium Pareuml1.253.cap.11 Com- Cale i 


animantium ; qua ex putrimateria oriuntur: snunior tamen, veraq;fententia eft;in maribus 
ps abfolui 

































^ i. TIU. *e ». LT e TuLAVT FEPS t ' ^ 
ird p. : EPDES ihe yy EA RR URN. VT T ; d. 
^ AA Secr Li Ko UO daa D 2 va eer edle! 
Üü i e ; TE I N 1I. k IB. AR IS * h 
IRCUE us hs Pte Tabu Fd No WO. ; 
wafionis re[2- b (olui circa quadragefimum diem ; infaemi- A aliz 
T ipE o, d ^ Y ; B - - NU 
dutiotum qH0^ siscircaoctogefimum.Quodexeooptimecó- — m ales , cui 
4 arés 14 f&ymatur, quiain veteri le ze faemurmra fi maícu-. à adi »& volendi a&tus, fiue corpora- 
| quoad faemi- lum pareret, quadraginta iebusi fifacminam, | organorum. minifterio exercentur, — 4 
"M. .  o&oginta fefe domo continebat, & à templi —— yt orum & externorum fenfuum fun- 
(0 Eim confit" ingreffu ceffabat. Hunc enirn numerum diui- ^ éignes. Igitur inter animas intellectiuas alize 
MN LARES ICE Au. . 9 os : y AC ae - t , x ^ 
|. O4BAli» ^ — parum literarum interpretes ad imitationem — eruünralus perfe 5tiores (ecundum naturam pat- 
Jd | qeu. Datura, ac qu. quo in vtero corpus ef- eben i rot n p P ONE 
Mob. E. fingitur reícriprum. eaiunt. ecundo , Cum anima natura fuaficforma ? 4 
hoe 3 Dprzigupnun : » VOR pfo 
Q uibusita co aftitutisrefpondemus adque- | corporis, oportet vrei quoad verfectionem re- 
- ftionem initio excitatam ; animam inrellecti- B fpondeat & cominen[uretut: fed quadam ani- 
We Es uaminfundi & vniri i iR ed egt HE Íortiuncur eoo v Pe mme 
DES DDTK M rimum materia, & membrorum etnigie, & ca- loriq; rempetamenro afr à;atquea eopet- 
p JF. DOR uztalisformaexigit, in- —' fectiora: igituraliz aliis excellentiorem natu- 
i teris accidentibus, q git g a s exc [£u 
MX i k [sí d. . M . : o M í j E . . 1 
0 e firu&ta difpofitaq; eft;quod a usum us Laur s ( edu Hone 3 dergunm. 
cw ar. : dixi ante. Hancta- — confirmatio eft.) Animafecundumfefumpta ( 
45 t eum ipae oer iximus paulo at Ba | : aca EP 
E. ;chpifi men fuccefliux formationis legem nomíerua- — non ordinatur ad quoduis corpus , fed ad cer- ' 
p jh or uit.Corpus Chtiftiferuatoris noftri in vtero — tum & determinarum;er vna refpicit corpus 
Paese 5. ejl in. Virginis Matiis. Nam quod nature vi qnadra- nobilius,alia minus nobile. Sed huiusin refpi- 
maii ^», ginta dierum fpatio paulatim éffngendum'e- — ciendo varieratis,non poteft effealia caufa, nifi 
p uae were rat, diuina virtute ; ac Spiritus Sandi opera, c maior & minor nobilitas cflentiz ipfarum. ani- 
Xt momento perfectum abfolutumq; fuit, vt eft marum:ergo vnaanima fuperacaliam nobilita- 
CRUS communis Patrum & Scholafticz Theologi te cífentia-. Huiufce argumentationis aflum- 
profefforum doctrina.Ita Sophroniusin Cócil —prum probatur, quia fi qualibet animá exfe 
Synonenfi, act.11. Bafil. homil.2;. de human. — nó ordinaretürad certum corpus, fed adquod- 
Chriftigener. Damafc. lib. ;.cap.z. Euthym. uis indefinite fefe haberet ; Cum Deusinfudir 
Matth i.Fulglib.deIncarnationecap 3 Leoin — animam, verbigratia, Secratisin eiuscorpus, 
epift.ii.ad Iul.D. Thoma j part.queft.;o art.1. potuiffet;(eruato natura ordine, ac circa mira- 
alii doctor,in j.dift. Alenf.5 parte qu.$.i,2. culum , infundere in illud animam Platonis 
? quam poftea creauit , atque itaSophronifcus 
D locoSocratis,quem tunc gennit, potuiffet Pla- 


ba QVZESTIO V. 
»"FTRVM OMNES ANIM 4£ 
'— antelletiuenatura dignitate 

2o garesfint. 
ARTICVLVS TI. 
NEGATIVAE PARTIS 
argumenta. ——. 


Á 
O x adducimus in controuerfiam an o- É 


Qwa de re qua- : aBac 
Á7 1 mnes animz intelle&ctiux conueniant in 


Eo Jho, naturam vniusfpeciei, quam ex aequo partici- 

p. pent;idenim in confeffo eftapud omnes : fed 

vtrum communemillam naturam per diffcren- 
tiasindiuidualesita contrahant, vt omnes quo- 

2 ad fuam quidditatem fingularem zque perfe- 

Dui partera Cz fint. Negatiuam parté defendunt Capreo- 

722. d«fen- lus in 2. dift. 2. qu.1. loannes Maior quat. 2. 
dant. conclufione o. Hifpalenfis qu.1 Richardus q.1. T 


circa 4. principale, M. Albertus eadem dift.ar- 
tic.& JEeydiusquaft.s.Lychetusinr.diftindtj. 
uz ft.i. Ferrarienfislib. 1.contragentes, cap.3. 
"d: laucllus 8. Metaphyf. quaft. 6. Caietanus ad 
h quzít.8;. primz partisarticul. 7. Abulenfis in 
caput decimumquintum Matth uM 
Probatur vero hzc fententia hunc in mo- 
dum. Vnumquodque operatur vteft ; & vt fe 
habet quoad operationem , ita & quoad (uam 
- paturam : fed animz intellectiuz alix magis, 
















totnemgignere. Exquo(cqtüitureundem effe- 
ctum fingularem poffe produci à duabus cau- 
fistotalibus: quodnec:: meliorparsrecte phi- 
lofophantium. 

Quarto, Magis ornscs niuerfum,maiorem- 
que illi conciliat pulchritudinem & venufta- 
tem difpartas perfectionis fecundum natu- ' 
ram quam zqualitas : fiquidem zqualia non 
habent perfe ordinem , quo maxime pulchri- 
tudo efllorefcit : igitur conuenientius fuit a- 
nimas cfle inter (e nature perfectione inz- 
quales quam eodem perfectionis gradu con- 
tinctrt. 

Quinto ; Quemadmodum genera contra- 
huntur per differentias fpecificasinzqualis per- 


4, rgum. 


g. Argum. 


^ £c&ionis,ita & fpecies contrahi poffunt per dif- 


ferentiasfingulares , quz non funt zqueperfe- 
&z : eigofub cadé communi naturaanimz in- 
tellectiuz, vel funt, vel faltem effe poffunt ali 
animz magis,alie minus perfecte.Probatur an- 
tecedens , quia id non repugnat ex parte Dei 
creantisanimas;cum in fe conrineateminenter 
infinitos gradusnouarum perfectionum, quas 
rcbus conimunicareé poteft Deinde nec ex par- 
teipfarum ; cum non appareat talis repugnátia. 
: : S P C . o t 6. Ar. 
Vitimo quod indiuiduales animarum di£- 0. 4rgum. 
ferentiz non poffint cfTe eque perfectz , vide- 
tur oftendi ex eo , quia alioqui conuenirent 
interíe vniuoce ; fiquidemqua aequalia funt, 
ineo 






TOS ELO NS deett ED ibas Y be^ eue Wy; ieroer P a 
» 02 OM i p E 
9? Wr. n aC. 





^ 





m. ad- 


a 







^. conuenirent, diuideretur per alias di 
dequibusrurfum eadem quzftio redir 
eflenc quales: quod fi effent, pari ratic 

| uoceconuenirent, vt priores; atque ita dare 
proceffus ininfinitum.Quarenon videntur 
^70 lesdifferentiz : atqueadeo nequeanima, qua 

j perillas conftituunturequalem habere inte: (e 

erfectione diei 






» ad de ! - 

tas doctorum Parifien- 

nimarum articulo 
S1q t quiunt, dicit o- 

HER - 

Jeine effe zauales , eirat; 













ricis Du- 








at D. T bo- ves, eius hacdere dectrinam;quafi IL esbiam re- 
gulam, adid , quod quiíquefentit;accommo- 
dant, Caietanusaitadeo planum effe illum in- 
&qualitatemanimarum pofuiffe , vt eos quiid- 
nomgvident, cz cos appellet : Sotusloco citate: 
ex iisi cis vnuim fe cífe profitetur. Gertenon* ; 
I defuntloca apud D.'Thomam, quibus vtraque | 
pats fefe tueri pofle videatur. NamSanctus do- 
€&orin 1 Sent dift. 8.quaft.; articiz.in refpon- 
E fioneads. ait; animam quz ad corpus melius F 
 difpofirtum erdinacur;perfectionem effe. Etin 
(2 dift. 21.qu art 13d s affirmatanimam primi 
parentis dignierem fuiffe,quam animam £uz, 
propterea quod proportionem feruabat ad pro- 
|» grumcorpus,quodnobiliuserat. Erin eodem 
*-. lib.diftinét; 1.qu.z art3. cum ex profeffo quz-- 
fiffetnum animz in fui creatione equales fint, 
xefpondet zqualeseffc in natura Ípeciei;fcd di£- 


^ 


NUOESTIO Vus 


; p $8 MX RAS. ag e ; j Ri Ads Sof 
ineoin o funt qualia; vninoce conue iunt. A ferre. numero ex diuerfitate corporum, per. 


. articulo tertioait, fingularia vnius fpeciei non: 


B. excedere nobihtareeffentiz. Priora táàmenloca 


fub-quibus collocantur. Denique tertium ar-- 


quzindimduantur, & vnamtantoeffealiano- 

biliorem, quanto melioris temperamenti cot- 
e d capo et) 

pusforcitur. Sed enim idemquodlibeto teitio;. 


habere inter fe ordinem , habere tamen quz « 

fpecie differunt , quiainfpcciebusrerum vna. —— - 
abundatfuperaliam , ficutin fpeciebus nu- ——— — 
merorum, Quibus verbis fignificare videcur 
fingularia contenta füb eadem fpecie non fe - 





inzqualitati animarum apertius fauentin do- 

rna D Thomz. : bei 
Porro ad aftruendam partem affirmatiuam. Q,L e, rati. 

noftre-quaftionis , quidam € recentioribus 55, nonnulli 

Metaphyticistria;interalia, afferunt e ege partem affirm. 
ffabiliaat. 


E. ds m quia fiomnesanimz eflentinz- 





hArffot, cos Gandauenfis quodlibeto tertio quxft.g. — quales;non poflent, dug cumazquali perfectio- I. 
& Durand z dift 4::quaft j. Hucetiampetti-— neàDeo produci,quod eft abfurdum.. Secun- £o 
" net Ariftot. hoc inTib.cap.9 text. 94. molles : | dos quia cum fingulis diebus creentur à Deo. 
i carhe, beneaprosmente;atque inpcniotos cffe, C nouzapimz , fi ez difparem haberent perfe- 
^ (o Quibüsverbis excarnis multitudine & tempe- cionem , fequeretur non femper mundum z- . ! 
^ ramenti przftantia maiorem intellectus, atque que perfe&um fuiffe quoad (ubftantiam , vt- : 
adco & anima nobilitatem colligit. Quoitem — pote cui ex animarum creatione noua in dies ; 
fpectatillud Salomonis SapientS. Puer eram — perfectiocumuláretur. Tertio, quiafianimaz: P zm 
ingeniofus, & forritusfumanimam bonam, perfectione intrinfeca efient inzquales , vna- ut d 
T XN - queque haberet fuum peculiare quod quid: «v? 
Á RTIC Vrvs cit;atque ita de fingulis peculiares definitiones. ; MET * 
WE AINE T ANNE ID nu à " tradendz effenrquod negant Philofophi, dunr D Guo» 
ARGVMEN Tu PRO- P AR- folum naturam communem definiri iubent. f ae 
: ix 7 teaffirmata. D Verum hac argumenta parum habent roboris. ! 
; UTE. Nam eorum primum difficultatem opponit, Reterasetur. 
partem af- (rm opihionem defendit Duran- | quz vtrique opinioni communis eft : fiqui- rao :2 ancfo-. 
tantur. dusin z.fentent. diftin&.s:. quaeít.; Ar- dcm etiam contra eos qui dicunt anmas. effe re; /nos. s 
gentinasibid.q rL artic.z. Socinas 8.lib Me- . natura equales obiici poteft; ex eorum fen- M 
taph qu.26. Sotus in przdicimentis, cap. de ^ tentia non polle à Deo crear) plures animas : 
i fubftantia;q.z. Zimara theoremateg4. Inean- cum inzquali perfe&ione, Quod fiid abfur- io NA 
reus docior deminclinat Henricus Gandauenfs:licet,quia ^ dum non reputant : zquo iure nec abfurdum TP M 
BIS — door Sorbonicus, propteriuratam Parifienfis reputabunt negare, pofle pluresanimas cum x- N 
arüiculiauctoritarem,nonabfolutefententiam — qualiperfe&ione à Deo produci. Secundum 7irarfiofalfars 
,, proferat. Potro:quodfueritin hac controuerfia. , argumenrum fupponit perfectionem vaiuerfi fupponit. 
tum quid D-Ihom.iudicium,non liquet. Illius fectato-- ; pendere ex perfectione horumaurillorum fin- D.T 5om.. j 


gularium ; quod nonita eft, vt recte docet S. Voinerfi per- 
Thom a.contra Gentes;cap.84 Q uarelicetin- fecfzo »on va- 
ter inimas , alix aliis natura nobiliores effent, ri?gr,varia- 
nonideo earum multiplicatione vpiuerfi perfe- tis indeuiduis.. 
G0 variaretur, quemadmodum nec variatur 

nafcentibus & intereuntibus quotidie nouis 

diuerfarum fpecieram indiuiduis , inter qua 

conftat dari ingqualitatem perfe&tionum non 

fecundum fpeciem tantum , fed etiam fccun- 

dum rationesindiuiduales Licet enim fingula- 

ria eiufdem fpeciei inter fe perfc&tione zqua-- 

lia fint: tamen fi cum fingularibus aliatum: 

Ípecierum conferantur, liaud dubie inzqualia. 

effe inuenientur, ficuti & natur fpccificzs;. : 


gumentum pro abfurdo accipit vnamquam- 
queanimam hábere fuum peculiare quod quid: 
eli ; quafi vero tam.in animarum qualitate; ; 





m- 


Eh 







3 2 — 44d rendum. Vtquefiueanimz equales ponan- 
. me. — — tur,fiue non: ipficiandum none vnicuiq; in- 
.  VHumquidqut. cxinfece competere fuam differentiam indiui- 
- fingulare babet. qo slem, atq; adeo fuum peculiare quod quid 
dquid (y: nifi quod fi animz fint zquales, ez diffe 
- — fentiz parem habentperfedtionem ; fiinzqua- 

—— kes,difparem. Praterea,ex eo quodanimazinz- 
quales conftituantur,non mags (equitur attri- 
buendam vnicuique peculiarem definitionem, 

quam fi equales fint. Etenim definitiones ad- 

- - hibentur ad explicandas nataras rerum,fiue z- 
uales , fiue inzquales.' Vndefidarentur dux 
(iciioe parem obtinentes naturg perfectio- 
nem , adhuc quzlibet earum propriá vindica- 
retdefinitionem , nonquz inzqualitarem , fed 





LEN 


- | Cur de fingula uz diuerfitatem naturz aperiret. Ita vero ca 
- vibus mon fint & ; ob quam philofophi fingulariumjdefinitio- 


definitiones "&- aesminimecurant, non eft quodindiuidua fub 
quefeientit.— dem fpecie parem fortiantur dignitatem, fed 
uiafub fcientiarum cognitionem non cadunt 
nifiea, qua & perpetuafunt, & füopteingenio 
multisnota ; quo paco fehabent non fingula- 
res,fed communes naturz. Adde etiam indiui- 
dua iccirco non proprie ad artem pertinere, 
uia non continentur definito numero ; ficuti 
les Porphyr.cap.defpecie docuit ex Pla- 
reffic4- conein Philebo. ; 
E Hifce ezgo argumentis omiffis ;tum quia 
parum fust efficacia, tum quia noanulla , à ve- 
ritatealienainuoluunt : aliterinftitutum con- 
firmari poterit, nimirumita. Si omnesintelle- 
"o &uzanimz haberent inter fe inzqualem per- 
fe&ionem, quoad naturas fingulares ; idéquo- 
uepronunciandum effet dc omnibus aliisin- 
diuidvisaleeed fubftantiarum,eiufdem infime 
Ípeciei,cum in omnibuszqua ratio inueniatur: 
atqui hocadmittendum non eft; ergo nequeil- 
lud. Maiorconceditur ab aduerfariis, Minor 
probatur Nam fi eiuímodi indiuidua neceffa- 
rio effent inzqualis perfe&ionis, fequerecuro- 
! ., mnia effc&ta üingularia perpetuo degenerareà 
Axiema philos (fuis caufis. Nam cum 1lla nobiliora effe non 
faphicum. poffint; fiquidem nullus effectus eft preftantior 
fua caufa principali: cumitem, vt aiunt,zqua- 
lia effe nequeant ; confequens eft , vt inferioris 
dignitatisfint. Quod tamen repugnat commu- 
ni axiomati philofophorumaicntium. quamli- 
bet caufam vniuocam producere effectum fibi 


"X, 





Aliud. 


omnino fimilé , modotollantur impedimenta. F 


Secundo:Przcipuaratio,qua aducríarii pro- 
bantinzqualitatem animarum, eftinzqualitas 
perfe&ionisin operando: fed hzcratio nó con- 
uincit: ergo; &c.Probaturaffumptio. Exine- 
a qualitate in operando non ritearguitur maior 
2 .. nobilitas eiufdem potentiz ; ergo nec maior 
nobilitas, feu perfectio anime Antecedens hu- 
ius rationis oftenditur teftimoniis. Ariftot. 
Nam lib.t. huius operis cap. 4. text.ó4. & lib.z. 
Cap.9, text 92. & in problematis fe&t.r. quaft. 


2. 





[— Mriflot. 


2057 9$. INLIE EIB. ARIST. DE-AN: 
s. Ratíoputat. juam inzqualirate noa fithocaeceffatio con- À- 14.defe&tum & 





IMA. oe . *3 

def iywanwécks p CUAPH C M s : 
oriuntur ab eadem poten ia fecundum fpe- Leg.D.T b 
cicem,non minori aut maiori perfectioni ipfius difPutar.q.4 
potentia , (ed defe&tui, aut perfe&tiont organi, ?7-art.7. 
quo vtirut afcribendam cenfer.Potcft vero ani- Potentiar 
ma aque perfe&ta ex prarftantia , feu vitiofor- efm/der [pee 
matricis virtutis progenitorum , autaliarum f2449/ttas 
caufarum externarum , fortiri organa meliora, operando on; 
detetiorave, atqueita borum interuentu exa- 7? aferibit 
cius, vel imperfectius adminiftrare operatio- 



















7 


nes facultatum orpganicarum.: 

Tertio: Quodex przíftantiaingenii nonre- 
&e colligatur maior inrellectricis facultatis, 
Ícu mentis perfectio;ex eo probat 1, quia vide- 
mus eundem hominé nunc promptiorcm fieri, - 
nunc hebetioremiinintelligendo:quo(dam gra- 
ui morbo excellentiam ingenii amifi(le ; alios 
purgationibus & medicamenas acutiores fa- c i, 
&os. Y nde Carneadem ferunt aduerfus Stoico- 7. rapi n 
rum dogmata AME. opns corporisad', X cud 
acuendum ingenium elleboro albo purgaffe; fellerzt,elle 
quod alios quofdam ftudiorum gratia fecifle ^, jum f 
refertPlin lib.35.cap.j. Cum igitur ipfa intelli- P 
gendi vis, quain animo refidet ,iftiufmodi va- 
rietatemin feipfa nequaquam fuübeat, planum 
videtur maiorem facilitarem, auttarditatem in 
intelligendo non polit àmaiori, minorive 
pizftantiaipfiusintellectus: fed ex concurfu, & 
fatellitio cooperantis phantafiz , qua fi orga- 
num melius difpofitum habeat, illios alacri- 
tate & promptitudine fuam 6 peram minifte- 
riumque intelle&ui prafta am non femel 
admonuimus. woe - 

Deinde; quodin do&rina Peripateticanon 
folum animz, fed quzuisalia indiuidua eiufd& 
infimz fpeciei, zqualiafint,probatur. Nam À- 
riftot.lib.s Metaphyfcap.5. text 11: docet in iis, 
qua continentur fub eademípecieinfima , non 
dari prius & pofterius : daretur aurem fi in illis 
inuenireturaltior gradus perfectionis. Preterea 
lib.7.Phyfic.cap.4. cexc.5. & lib.1o. Metaphyf. 
Cap-1j.text.26. monet in natura generis fubeffe 
analogiam, quia nimirum generica natura per- 
fe&tius effeobtinetin vna fpecie , quam inalia 
propterinzqualitatem differentiarü , per quas 
contrahitur. Cum igitur hancinzqualitatis a- 
nalogiamin genere ; non autem in fpecie po- 
nt, fatisindicat non agnofcere fe inindiuiduis 
eiufdem (pecietinzqualitatem perfe&ionis pe- 
nes differentias indiuiduantes. 


ARTICVLVS III. 


VTRAOFE PARS. CONTROVER- 
fia probabilis iudicatur: profertur affir- 
matiua:diluuntur aduerfario- 
rum argumenta. 

HER difputatis, vtraque pats controuerfiz 


nobis probabilis videtur. Quiatamen af- 
firmiatiua 



















ue 


ui. 


Qv "lo sab AE eT pU EMRL 
a 


ss 0 pit, vtnonobfcure teftanturloca,qua exAri- 
ftorele paulo ante citauimus , eam potiusam- 
ple&emur , inquá etiam lib 2. Phyficoriin- 
clinauimus. Refpondeamusergo adargumen- 
Adi. taqua pro aduer(íaria o inioneartulimus. Ad 
uando exno- primum, cuiusíolutio acileiam ex i&is col- 
iliovi operandi ligi poterat; dicendum ex nobiliori modo ope- 
odo colligatur xandi colligi maiorem potentiz nobilitatem ; 
obilier poten- quae potentia exc & intrinfece talem mo- 
Ía, dum vendicat: Quod ramen in potentis eiuf- 
deminfimz fpeciei non accidit. Nec enim v g. 
potentia videndi L yncei ex fe cft perfpicacior, 


Tis au d 















Te 





jicacius 1 ntuerur, quia organum melius affe- 
Le obtinet. Nec ;nrellectus Ariftotelis ex fe 
eftacutior, quam Platonis; fed propterea acu- 
tius expeditiufq;intelligit quia próptiori phá- 
tafig minifterio iuuatur , ut fupra monuimus. 
Adfecundum , dicendum eít animam eate- 
nusdici refpondere corpori;eiq; cómen(urari, 
; "quatenus non habet ordinem nifi ad corpus 
congenientium orpanorumapparatu inltru- 
. &um , (ibiq; congenicns : exquo nonícquitur 
corpori mclius dif»ofito ipsi ule animá 
intelle&iuam deberi. Ad tertium conceden- 
dum eft quod aflumit, fatendumque vnam- 
quamqueanimam non refpicereinderermina- 
tequedais corpus , fed certum ; itavrineo in- 
ftanti, quo Deus animam Socratisinfundit, a- 
liam animamcitra miracülum infundere ne- 
ualbet ani-. quiuerit, vt red 
9a non quam- cuüminter corpora qua abanimabusintellecti- 
«bei materiam uisinformantur alia magis, aliaininus peife- 
ed determina- Gafintron elt ipficiandüquafdam animasre- 
am refpicit. — Ífpicere corpora magis perfe&a, alias min? per- 
fe&a (cundum accidentia: itatamen vt maior 
ill» perécétio nonrefpiciatur per fe , fed per ac- 
ciccns abanima fecandum fuam naturam fpe- 
&azi ; quia nimirum hzc anima per ferefpicit 
hànc mareriam,cuiaccidit obtinere perfectio- 
2c res dilpofitiones. Vndefit vrralisin refpicien- 
- .  dodiueificis,ficuti non perfe competit anime; 
ita nec in ea maiorem naturz perfectionem 

arguat. 
| ds. Adquartum refpondendum cft, etfi pulchri- 
lEqualitas et. tudo vniuerfi cx inzqualitare & diftinét.onc 
lam "vniuerfumm Yerum magis,quam ex equalitate refultet; ni- 
,ioFAt. hilominus eam «qualitatem pro fuo modo 
Y decoris elegantiam augere  iniis autem , qua 
fub vna & cademinfima fpecie collocantur, 
non ppffe dari inz qualitatem effentiz, vt mox 

' dicemus. 

Adquintum,negandum eft antecedens & ad 
eius confirmationé dicendum , non polle ani- 
mamintelle&tiuam per inzquales differentias 
contrahi;quia natura fpecieiinfimz non cft ca 
pax eiufmodi contractionis Nam quanto ma- 
pisà fummisad ima defcenditur , tanto natura 
communis contrahitur per differcaitias minus 





Zur natura [je 
ifica non. con. 
rabatr per 


VUE Or  DDAP TIQYESTIO  Yoroe 
-firmatiua do&rinam Benpteicóm magis fa- A diuerfas)hoceft.que conftiteantres minusin- 
Y. 


. infima per differentias indiuiduátes , quz inter ///?»2. 


. Quam potentia videndi Socratis ; fed ideo per à vt 
; P gradum perfectionis , quo aliam excedat. 


'&e probat argumentum, Vnde 


.98 


terfe differentes (alioqui enim omnes differen- inaquales di e- 
tiz primo diuerfz funt.) In hoc ergo defcenía "Pa — 
poftquam deuentum fueritad naturas fingula- Ji esta 
res; in quibus iam deinceps omnis ceflat con- 
tracuo;confentane( eft, vt natura contrahatur Pl. 
per differenrias,quz interfeconueniantquan- : "di 
tum fieri poffit; videlicet fecundum Han p y 
perfectionis,quando per identitatem e6venire 


nequeunt. Átq;itra contrahitur omnis fpecies 4E49alitas po- 





feparesíint: non az qualitate pofitiua,quafi vna 4Ejualitas me- 
infe cohibeacomnem perfectionem alterius ; £4ffaa. 


fed negatiua, ita vt vnanon contineat aliquem 





, Viümum'aigumentum facile diffoluet qui 
dixerit nullam naturam vniuerfalem cenferi y- 
niuocam nifi eam , quz poteft ad inferiora per s 
diferencias contrahi, quam contra&tioné non Differéntia per | 
adihittuntipfz differentiz , tum ob alias cau- fenon contra- 


446. : à 


fas, tum quia alioqui daretur progreffus illein. pyuprur, 


inüinitum,quiin argumento Wa n Qua «qualitas 

non (uicit ad vniuocacionem,zqualitasilla , reauiratur ad* 

quam fortiuntur differentiz fingularium,quz «ajisocatjone. 

fub eadem fpecie infima continentur. Quin 

potiusfemper ea, quzin aliqua natura vniuer- 

fali vniuoceconueniunt. addunt aliquem per- 

fe&ionisgradum fupra illam; cum natura vni- 

uerfalis non poflit continere actutotá perfe-— 

&ionem infeiiorum; quibus communicatur. 
Q uod veroad Parifienfium articulum fpe- Refponfio Du- 

état Durandusloco citato refpondet vnama- rand: ad Pari- — - 

nimamintellectiuá effe;alia perfectioré; fi ex- ffenjem articul. 

pendatur quoad potentias fenfitiuas, & vege- 

tauuas: hasenim concedit pofle excellentioris 

elfe nature fub eadcm fpecieinfima:& hanc in- 

£qnaliiatem ait videri fateffe ad tuendam aü- 

étoutatem articulis eum folum ftatuat animas 





hJ .- . * " e. 
elleinzquales nondeterminando certumi1nz- ^* 
- ;9 » 4: . 
qualitaus modum. Verü hzc refponfio non ía- N Nan 
tisfacit Primu m;quiaarticulus deinzqualita- en fati facit, 


té fecundi differentias indiuiduales, de quae- 
rat controuci fia;fentencá proniütiauit.Deinde ' 
qui, vt fupra oftendimus, omnes potétiz fub 
eadé infima fpecie cótentz paré obtinet natu- 


IQ dignitatéerfi alizaliis functiones fuasper- 


fc&iusadminiftrent ob maioré cómoditetem 
organorum. Porius ergo dicendü quáuisillius 
articuli autoritas haud parua fi: tamen extra 
fcholam Panifienfem, irrefragabilem non efle. 

Locus vero Anftorelis ex tertio de anima » Moffihuib cái 
tantum Indicat cainis mollitudinem efíle in- 
dicium boni ingenii modo fuperius explica- 
to,nonautem przftantiorisanime.Verba item 
ila ex Sapientiz 8. czteris interpretationi- 
bus om ffis,bifariamexplicantur. Vno modo, 
vt dicat Salomon fortitum fe fuifle animam 
bonam, id cft egregiiindolemad fapientiam, 
& virtutes, non quidem ex maiori prxíftan- 
ia ipf anima infira ; fed exaffcéctione & dit- 


1 Set Tent 
Z pU rou 


nist boniim, 
nij indicium 


Exponitur S 
leenonis locua 


4 Ls AMT Uo. WRUise DE Eus iN [oec Fears v NN M 
* our eS cou ENCHLLLIB. ARIST. DE KNIMA, 1:0  .) $8 
GEOP CUPMCER P pofitione corporis, qua vtfuperius diximus, A Quarto. Cüm anima hominis fit quid per 3 


LET gue E. SAC C ISl *- 4 t " "x3 EXC e ee S T 
) (0005 00 7 etiam adimmaterialesactiones multüconfert. — fefubfiftens, fien nequit, vt corpori vniatur, 
; — — Altero, vtloquatur debonitate ex virtutibus & 
(o gratia fibi diuinitus conceffa. Illud hicpoftre- 


he 


- mo aduertimus , quofdam in hacquaftione 
multorum patrü afferre teftimonia ad proban- 
damanimarum zqualitatem. | Verum ca nos 

-  ideopreteriiffe , quianullum eorum deanima 

















USE NE fecundum indiuiduales differentias fed fecii- 
bus : dum communem eius naturam loqui videtur. 
Obss MEC Shri SINT RENT ed ou NUS S^ dC LEM : 3 * 
HU HN S QV./ESTIO  VI.. ! 
| ^ —SIT-NE ANIMA INTELLECTIT- 1 
3 CM ua vera bominis fora , ipeaitura cosi | 
SUO ars LULA ; demcorpus, quod corrempitur, depgrauacani- 
: MS S ; mam.Vnde&illudPoétez- 0c 
P ARTICVLVS I. 0 ce—HNexacorporatardanto, —007 
es ts Qr AE. ARGVMENTA NEGATI- Terreno, e ip eiue mumorac 4Eüeid. 6. " 
"ug uare noa videtur Deus animar 
uam partem. quajt:onis aftrueee acere n onm 
; dy C corpori vti formam per fe copulaile. 
Jt antur, — Quinto. Yelvnioanimz cum corpore effec 
- : Y J V argumentis , quz ad fuadendamnega- — fubftantia, velaccidens: fi (ubftantia, aliquid 
"s tiuam partem afferri poffun: Yiaapena- — jeinr fabftantiz deperit inanima, moriente 
mus; pranotandum eit exD.T homa2.con tra — homine, quodtamen falfum efTe conftat, cum * 
 gentescap.48.vt aliquidformafubftantislisal- ^ anima rationalis quoad fuam fubltantiam 1 
terius, vere ac proprie dicatur, duo requin. V- pulla ex parte interitum fubear: fi accidens, er^ 
ongDaplex condi;- Dum » vt fit principium eflendi fabftantraliter -" goanimanom perfe;fed per accidens ,hominé 
! 4o forma [ub- ei,cuius eft forma. Alterum,quod ex priori cR conftituit. Ex quofequiturexanima & corpo- , 
flantializ- quitur,vtforma,& materiain vniuscompofiti — re non fieri vnum quid in genere fübftantiz, 
. -paturam , & in vnum elc totius coalefcant. D) acproinde animam intelicctiuá non cfle pro- 
i -Quodigitur hecinanimamintellectiuam mi- priamac veram hominis formam. ; 
x nime conueniant,arqueadeo quodnon fit for- NU CEA MNUDSEONT usonom i 
zn ma hominis, huncin modum videtu: ofzendi. SCARTICVLWS iT. 2 


1. Argum. Id,quod non poteft communicare:materna Íná 4E GARI NON POSSE; ANIMAM 


propriam potentiam, & operatrioneim, nec po- Virelbdtis m elDvern ac UOTE 
terirei fuum effe impa:tiri: fiquidem aec po- NULCRPHHUUTI CIE VUL go DESEE rA 


E tentia ; nec actio fimplicior e& , abftadtiorve : bomina. 
.  quameflentiaaqua virtus, vel poreotiamanat. —. FN hacqueftione fuitin primisfententia Pla- 
* . Atqui anima rationalis nequit communicare - Atonisin Alcibiade primo intellectiuam ani- De Lac Ph 
* "corpori intelle&um ,ftueintellectionein, que | mam non coniungi corpori; vt formam mate - "x fententi 
'— eftpropria ipfiusoperatio; ergo nequeporerit * riz; fed vt motorem duntaxat mobili, haberc- raro P 
eicommunicarefaumfubftaatialecle Quod |— quefeanimum Socratisad Socratem,vt guber- arco 
» tamen, vt diximus, adrationéformg exigitur. — natorem ad nauem , quacenusintelligentia & TitmnjE - 
à. dese. Secundo. Ea, quz interfe maxime diítant, |. rationis aftificio, quafi clauc.corpus motet,e- eM cen 
* nequeuntapte copulari ; fed anima intellecti- iufque actionesinfte&tit & moderatur(etfi non Greg. Nylf * 
ua, cum fit fpiriralis fubftantia maximediftat— defint; quiautument non negafle Platonem a- S Cor 
àfxce materiz, & humanicorporisconcretio-.— nimamantrellectiuam & formam corporis , fed Farro 
ne;non potelt igitur corporiíeu materie ad v- — 3nformare corpuseo pacto;quo caitera forme, tiam Gun 
nius rei compodáitionem congruenter aptari. qua ita corporibus alligata funt, vt extra lid Md 
Adde cum anima intelledtiua interitu vacet, g confifterenon poffint ) Cum Platonefenfifle bu[dams reá 
corpus verohumanum ditfolubilefit , non vi- ^ videtur Anaxarchus;fiquidem vt Philo ludzus S ieini s 
deri quo pacto hac proportionefibirefponde- — commemoratinlibro, quiinicribitur, Qirod Rr an 
re polfint. omnis probus libereft, à Nicocreonte Cp Inm Pa 
3. Argum. Tertio. Formarefercur ad maceriam , vt ce- T yrannoismozcarii (axeum coniectus , ibiq; ie ejfe nega 
latum tranfcendens : fed anima intellectiua.— ferreis malleis contufus identidem illud re ^ eipkisia 1" 
noh poteft ita referri : non eft igitur forma. . tiit:tunde,tundeAnaxarchi follem;Anaxarchü dits 
Probatur maoor : quia relatum tranfcendens — enim nos tundis:iis verbisindicans corpus ex- 
pendet quoad fuum effeab eo adquodrefer- ^ ternumquid effe homini , nec ad eius naturam 
zur: anima vero non pendet quoad fuum effe -. pertinere. Pratereanon effeanimum formam 
à materias cum extraillam manere poflit. hominis afferuit Simplicius lib. 1, huius ope- 


rstextu 











| effe formam corporis; 
icultatum alendi & fen- 
i materia prorfus de- 
t. Inhis videtur effe non 
5. art. inrefponfionead 1. 
Sittamenin hac difceptatione prima conclu- 
fio. Negari non poteft; animam intelleti- 
uam eíle veram ; ac propriá hominisformam, 
eiufquecorpus vttalem informare. Quz con- 
clafiohifcerationibusoftenditur. Principium 
operationum cuiuslibet rei naturalis oportet 
eflecius formam, fed quilibet noftrum, experi. 
rur feintelligeze, fentire; aliafq; eiafmodifun- 
&ienes edere. Necefle eft igiturinelle nobis a- 
liquam formam ; à qua predictz operationes 
manent; ea veroalia non eft , quamintellecti- 





Cenclufio. 


robatur x. 


-ftantiales cfle nequeant, vti. de ortu & interitu 

 oftendimus; igituranimaintellectiua cft vera 

übilagit nif. hominisforma. Maior propofitio ex eo patet, 

rowtinada —Quianihilagit, nifi prout in actu eft ; nec vero 

5. aliquidinrebus phyficiseft in actu, mifi per 
formam naturalem: cum materia fit pura po- 
tenuia , nullamque effe&ricem vim poffideat. 
Hoc argumentum defumptum fere eft ex A- 
14. c. 2. huiuslib. Necvllum ad rem propofità 
confirmandam é fontibus Philofophiz ctfica- 
cius afferri pofle credunt D. Thom.1. p. q. 76. 
art.1.& Durandusinz. d.:7.q. r. 

Secundo; Idem confirmatur in hunc mo- 
dum. Id vera cuiufqtterei forma eft, quod rem 
ceita fpecic cGfticuis; adis aliisfeiungit; Atqui 
ita fe habec animaintellectiua refpectu homi- 
nis; eft igitur vera eiusfor-aa.Probaturaffum- 

tio. Homonamque materiam communem 
put cum belluis; cererifque compofitis fub- 
luaaribus, ficque materiz beneficio nequit ab 
cisfpecie diftingui , aut certam obtinere fpe- 
-- ciemjquarereliquum eft  vcid merito intelle- 
&iucanimz fortiatur. 
j Tertio, Quodanimaintelle&iua non fe ha- 
beatadcorpus, vtmotor duntaxat, fed vtil- 
- Jusac&us,acforma,; ita demonftratur. Mobile 
non.accipit effe à motoze ; fed folam motio- 
nem: ergofianimavniturcorpori tantum vt 
motor ciebitur quidem ab ea corpus, non ta- 
men abilla effe accipiet ; quare cum viuere fit 
quoddam efle rei viuétis, non viuet corpus per 
animam,quod eft aperte falfum. Item, efi na- 





. & phreneticis.Non ergo animus eftad corpus, ^  -— 


. men exappulfu Nauta ad nauem , vcl mororis 


 ne,quadefiniitanimam actum feu formá cor. 


ua: cumineodécompofito plures forma fub- . 


quodilliusdogmate, ex corpore & animafit v- 


' tiorPhilofóphia.Id enimin primis definiitCó- 


- betur in/Clementina vnica de furnma Trin. $. 


lo . 


quodNauta ad nauem.Addequod acceffu ani- 
mz generarurhomo, abfceffu interit, cum ta- 


adrem motam ; fimiliterque ex illius difceffu, 

nequaquam id cueniat.. là d d 

Quarto , quodfecundum Ariftotelis difci- .. hi UR 

plina; intellcétiuaaniffia fit verahominis: for- Hid rige à 

ma, oftendi poteft: primi quiain eadefinitio- 7. PM 
"mom intel-- 






poris, comprehenditanimam in commune, vt nie ler : 
ipfe inibi profitetur atq; adeo etiam intellecti- rl he ios 
uam. Deinde, quia proximo fequéti capite de- 
monftrabit animam efle acum feu formam 
cerporis,eoquod fitid;quoprimo viuimus,lo- 
comouemurjntelligimus 1n quaratiocina- - gs 
tione perfpicuis verbis intellectiuamanimam m 
cóplexus eft: cum per eam duntaxar inrelliga- 

mus. Necvero id minus dilucide fignificauit s 
12 lib. Metaph.c.; text.17.vbi cum in quzítio- "T. 
nem vocafler,nü quemadmodü caufa formalis XD 
non aggrediturid;cuiuscaufa eft : ita eod£in- i. 
tereunte non rmaneat;refpondet non videri ob- 
ftare,quo minus maneatin quibufdam, veluti 
in animaintellectus participe Itaque animam 
hkumanaminterformas connumerat. Accedic 


num, vt patet exiisqua docuit cap.1 huiuslib. 

text.7 deomni anima abfolute differens: at : 

non feret ex anima intellectiua & excorpore um 

vnurr, nifi illa huiusactus , ac forma effet; fic- 

que ccm proportionem,quz vnitatis concilia- 

trix eft; 1nter fe ambo feruarent. ; 
Quinto NéPhyficistantumrationibus cer- E 





- temus cíleanimam hominis veram;ac proprii ) 


Secundum fni 

Ortbod. 

Cozec.V ena, 
! 


eiusformam docet Orzthodoxa fides omni cer- 
cil. Viennenfe fub Clem. g. cuius decretum ha- 


2.hifcexerbis, Doctzinam omnem feu pofitio- 
nem cemere afferentem , aut vertentem in du- 
bium,quoed fubftantia animerationalis feu in- 
tebicctiuz, vere; acperfe humanicorporisnon 
fitforma,veluterroneam,& veritati catholice 
inimicam predicto facro Concilio approban- 
te;reprobamus, definiétes quod quiíquis dein- 
ceps afferere , feu tenere pertinaciter prefump- 
ferit, quod animarationalis feu intelle&iua nó 
fitforma corporis humani perfe, & cflentiali- 
ter,tanquá hereticus fit cenfendus:.Deinde hoc 
ipfum ftatuit Concilium Lateranenfe fubLieo- 
ne 1o. feff.8.vbi hzcverbafcribuntur: Damna- 
mus,& reprobamus omnesallerentes ; anumá 
intelle&iuam mortaléefle aut vnicamin cun- 
&is hominibus, & hzcin dubium vertentes ; 
cum illa non folum vere, perfe, & eflentialiter 

g2 humani 


DiLraCAE m. ol 


Lu: m 


"Ao NEA Ab BID. 
-  humanicorporis forma exiftat, verum etiam 
immortalis & pro corporum quibus infundi- 
$ rur, multitudine fingulariter multiplicabilis,& 
 ... multiplicata, & multiplicandafit. — 
enclef. Legé ^ Secunda conclufio, Anima humana non fo- 
DT boi. 697 um quoad gradum fentiendi, & vegerandi, ac 
 dragent.cap. 68 xelianosfupeziores: fedetiam quoadgradum 
— Probatur 1. intellipédi eft vere , ac proprie hominis forma. 
pre NN Hacprobatur.o:i2 cumformasrerum ex ope- 
rationibus dign oícamus fitque hominis pro- 
prium inrelligere;ac ratiocinari "fateri opus eft 










dum, àquohuiufmodi a&iones manant, c(ic 
veramac propriam hominis formam. Secun- 
. do; Quiaanimaintelle&iuain hoc vitz ftatu 
omnem cognitionem haurit à fenfibus, & quo- 
EA ad vfum etiam fpecierum , faltem maiori ex 
E parte; depédetà corpore, quatenus oporterin- 
: | telligentem fpeculari phantafmata. Qd cer- 
tc non effet, nifietiam quoad gradum intelli- 
:gendi haberet ordinem ad corpus , idque vere 
1nformaret ; fiquidem eiufmodi devendentia 
quoad operationem non nifi à naturali nexu 
interanimam corpufque-oritut. Tercio, Quia 
nifi anima humaoca fecundum prazdictum gra- 
dum effet copulata corpo:i;vt eiusforma,nihil 
faceret corporis temperamentum ad ingenii 
o perfpicaciam,& ad expediendasintelligendi a- 
js nones, cuiusoppofrcum experientia docet, vt 
füperiusargumencibamur. Quarto, Idem ex 
eo ftabilitur, quia cum Viennenfe, & Latera. 
'nenfe Concilii abfolute decreuerint animam 
"óntelle&iuam effe vere ac per fe humani cor- 
orisformam,& anima in:cllectiaa (ecundum 
radum intelligendi; fuum proprium ac pecu- 
fae effefortiatur, dubitandum non eft quin 
id decretum de aníma quoad eiufmodi gra- 
dum intelligendum fit. 
3. Conclo fio. "'Fertiaconclufio , Nonfola fideratum eft; 
Reeenttores qui fed etiam naturalibusrationibus concluditur, 
damperperam. animam intelle&iuam efle vere, acperfehu- 
philofophantes. ranicorporis formam. Hanc conc'ufionem 
Redargunntur. ftatuimus contrarecentiores quofdam Philo- 
fophos perperam opinantes quod animaratio- 
nalis fit forma corporis, & quod fimul immor- 
talis exiftar, fola fidereneri , quafi vero ex phi- 
lofoph:x placitis nulla forma corporis extra 
materiam coharere valeat. Deprehenditux 
vero horum deceptio ex eo, quia, quod ad im- 
mortalitatemattinet, Lateranenfe Concilium 
palam ftituitanimam humanam etiam fecun- 
dum Philofophiam effe immortalem, 1dq; nos 
in progreffu philofophicis argumentis often- 
demus Deinde,quod £d rationem formx fpe- 


2. 





| (tat, ex füperioredifcepratione conftat, etiam. 


citra fidel lumen naturaliter concludi ac con-. 
uinci animam intellectiuam eo , quo di- 
ximus, modo humani corporis 


formam effe. 
*o 0x 


E 





IN IL. LIB. ARIST. DE ANIM 


animam rationalem ; étiam quoad eum gra- 





E ANIMA. — 104 ——— 
OBVIAM ITVR  ARGVMENTIS 
iS e iiti quaftionis propofita. . 

* Vncprimi articuli argamentisrefpondca- Ad 1. 
^N mus. Ád primum dicendum: Etfianima 
intelle&tiua nequeat communicare materia 


mes fuas potentias , & eas operatio: 
nes,qua ab his eliciuntur, ita vt materia eis 












* 
€ 
informetur : poffe tamen illi fuum effe fub- 
B ftantiale communicare;non quodiftud minus p»rofo rtu, 9 
fimplex & immateriale fit; vt reteait Caicta- $57 4//fradii 
nus tum lib. 5. huius operiscap. 2. dub 
contra Ferrarienfe y : 
69.tuInD t. p q.76à t 
fed quia porentiz ; & operationes. nequeunt 
. PACA STRESS AN BER s ; 
materiam nifi ipfiinhzr ndo nformare; acci-- 
dentia vero fpiritalia neutiquam corpori 1n- 
hzrerepoffunt: at NEL D EU materiam, 
eiquefuum effe fubftantiale impertit nonin- : 
harendo , fedper omnes cius partes fe intime " 
C ininuando,eafjueanimaado Ex quo patet, 
non eahdem efie rationem inanima rationali, 
& ciuspotentiis: atqueactibus: quanquam & ^ 
iJjud dici poreft etiam intellectiosem aliquo 
modoanimz,& corpori eife communem,qua- 
tenus intell. &io anum in corpore pendet à 
fpeciebus , quz fenfuum miniftcrio acquirun- 
tur item quatenus oportet intclligétem phan- 
D tafmata fpeculaii. 
Adfecundum, efto anima intellect ua ob 
nattiz fuz aignitatem à corpere plurimum 
diftets refpondere tamen illi fecundum pro- 
portionem actus ad potentiam eiufdem ge- 
neris ; ideoque pofle inter fefocietarem coire; 
& in vniustertii naturamraprecopulari. Ma- 
xime cum corpus humanum ob natiui terà- 
peramenti , & organorum adanimzfuncio- 
nesobeundas bonitatem, ita affcCtum fit, vt 
anima aliud neque aptitis , neque prxftantius 
E fortiri potuerit, vtlibrg fecundo de Ortu, & 
Interitu ofte;dimugg In quo fane mirabilis 
rerum ordo, & connexio vilsur ,dumanimtus 
qui inter fubftantias intelligenti partici- 
pes infmumlocum  btipnet, cum eo corpore 
uod cz'teris excellie, coniungitur, ficqueiux- 
ta D.Dionyíii normamin 7. cap.de diuinisno- 
. minibus , fummum infini attingit, infimum 
fupremi. . 
Adt:rcium , Conceíla maiori ncganda eft 
minor , & ad eiusconfirmationem dicendum, 
relata tran(cendenria pendere quoad fuum 
efle à termino, id eft, habere fuumeffe in or- 
dine ad illum : & ita animam rationalem ob- 
tinere-fuum effe in ordine ad corpus, cuius 
forma eft. Vnde effentialiter per habitudi- 
nem ad illud definitur. Verum non-oporte- 
re omne relatum tranfcendens pendere à 
termino tanquam ab eo; à quo accipiat effe, 
vel fine quo exifterenon poflit. Quod fi obii- 
cias 










: - Vlt materia qui 
2 za Gent. £aPp- anima Caset, 
eIponfione ada. 









Adi, 
Corpus bug 
num praft an 
uffimi temp. 
ramenti. 


€ap. $8. 9.3: 


TON - VLA UA 


M C. - 


1Cj 


.I QVAESTIO VII. 


106 | 
A 


ynum quidpiam fübftantiale, vt fuperiusà no- | 

bisdictumeft. Quod veroadxertiam vnionem dira cum fe- 
1 DES ja ^ - E (d 

fpe&tat , efto anima cum à corpore abfcedit; paratur àcor- 








t la 
eam deponat ( nec enim folitaria materiam peremibildepro — 







caufa definiaturid,à quo aliudefl 
currendum erit animam intcllect 
adcorpus, tanquam ad caufam matei 
tanquam ad id , non à quo , fed in 


uodaccipitefle.. Sic enim caufx notio accipi 

bet; cum relatum traufcendens diciturrefer- 

ri adaliud, tanquam ad caufam ; nimirum ita 

vt caufa, fufofignificato. dicaturid;àquo, vel 
au 








- fecundumeffe: cum fecundum fuas naturas ad 
[] ". S MAU T M Ax A HL e: . 

- alid referantur , obtinent fuum effein o:dine 
^. A adaliud:serumquia funtfinillinacura, illud a- 
liud non eft quid prius. AliSglacetnon omne 
relarum trauícendens vendicare caufam pro 

Y E x TASA ES oh eoEYL 
term:no.Quaderealibi. | 

















"d 4. 
"ima intelle^ corpo propter fubftantialebonum totius, vt 
ua curcorpo- videlicer exea vnacum corpore fpecies huma- 
CODIWhgAIHY. pa comoleaturitemque propteraccidentariam 
» quanda: f:iipfius perfc&ionem ; nimirum vt 
perficia::: cognitione intelle&iua nature fuz 

congrue z:c , quam fenfüum minifterio acqui- 

rit; hic eninr intelligendi modus femper ei na- 
turaliseft. Necofficirquod cum à cotpore ab- 

Ícedit ; ex influxu (uperni luminis fcientiam 

haurit : idenim magis ei rationeabiunctionis. 

Acorpore , quam merito fpeciechumanz com- 

TeHE 5000 

Md. Adquintum, vt pateat quid refpondendum 
eani" fit, obferuandum eft, vnionem anima cum 
m terpore i*i- corpore tripliciter fumi.Primum , proactione, 
*- .  qaanimacorporivnirur. Secundo, prorcla- 
fge Cai! PT- cione coniuncticnisinteripfa. Tertio prohu- 
76.491.6- — ju(cerclationis fundamento, quod nihil efta- 
sifalitas for- |iud, quam caufalitas forma & mátcrizid ett, 


accidens corpori, quia vnio per accidens non- 
I: contingit ex eo,quodactio yniendi, velrelatio 
D^ fint accidentia , fed ex natura & conditione 
eorum,qua copulantur, cum eiuímedi fuaz,. 
yt/s oum fimpliciter coire nequeant, quod 
ine propofir2 nonaarcidit ; q»andoquidem 


B 


Ad quartum , dicendum animam coniungi c 


actuat, aut perficit) non idcircotamen aliquid pria fubftantia 
ei de propria fübftantia , vel effentia deperit; amirtis. 

quia modusille, vti diximus, necaccidens,nec — 

fubftantia fimpliciter eft; (ed modus fubftan- 

tiz, qui modi, integra rei effentia, adeffe & ab- 

eflequeunr, Id, quodtum aliis exemplis vide- 

re eft, tuminaquz gutta, quz feorfim exiftens 

fuppofitum eft ; cum vero alteri aqua vnitur, 


I pss T : V m— s E 
in ordinead.c ccipiteffe : dummodo — fuppofiti rationem habere definit, ficque amit- 
* tamenid fical ius. - Nam euamrelata — tigmodum illum, in quo principium fuppofita- mU 
: Principiur [up - 


tionis confiftit, qui modus nec aecidens, nec 
fubftantia fimpliciter eft ; vt de caufalitatefor- 
mz dicebamus, fed modus fubftantiz. 


pefitationis. 








QYASTIO VII. 


VTRVM ANIMAE RATIO- 
nisparticipes ad numer. m bomi- 


e nim iulaplicentur, 
: annon: 


ARTICVLVS I. 


DEPALINGENESIA, ET 1 
devnitateformeafiflentie, — ,. 
"quam nonnulli - 
finxere. 








195 fuerüt in re propofita Philofophorum r.Sententia. 
fententiz. Altera Empedodis;Pythagorz; 
Piatenis, Apollonii Tyanzai, & aliorum, qui 
abfurdam quandam pezpszionv)id eft; tranfa- 
nimationem induxerunt ,. afferentes hominü 
animas, cum ab vnitis corpore exceflerint;in a- 
liena corpora:certis annorum fpadis demigra- 


^. formam tradere fefe materie ; ipama&uando p re;jnonhominumantum, fed eiam pecudum. 

& perficiendo , viciffimque máteram fubiici — Hinc Py hagoras aiebat fe fuiffe Euphorbum, Errorem bunc 
formz excipiendo cam fouendoque, itavtex. — cui pectore quondam hzfit in aduerfo grauis tribuir Diutes 

hocmatuo complexutotum.emce;gat. Porro — haftàminorisAtride | Ec Empedocles(e olim Auguft. Pytba. 

vnio primo & fecundo modo accepraaccidens — pifcemfuifle fuis carminibus cecinit.Iade quo- gora, Serm: 

eft. Teriomodofumptra;eítmodusquidam, — que ortum-babuit: dogma illud Pyrhagorzo- de Tempore, € 
qui neque accidens , neque fabftantia amplici- " rum; quimagnum fcelus effe pra dicabant; pe- D.Cbryfoft.in 
E terdicidebeat,fedmodusfubftanug vtia PhyZ ^ corum carnibus vefci, ne vc Tertullianusin K- loan. bomi.1. 

Mawima n0? Gcis diximus. Adazoumótumigiturdicendu:a, — pologcetico-contra Gentes, capite 4o. ait; bu- ei 66. c D. 

quiatur perat* licet vnio primo & fecundo modo accepraac- — bulaim de aliquo proauo quifquam obfona- Ep; lib eon: 
denscorpori.. eidensfit, non proindetaméanimam vniriper Y ret. Difficiumtamen cftinter auctores, num'r2 baref. c.7. 


Plato re vera pofuerit tranfmigrationem ani- Eundem tribui 
marum etiam incorpora belluina, an in huma- Manichats D. 
na duntaxat. Plutarchus libro quinto de Placi- Auguflan b 
tis, capite 20. Plotinus Enn.3. libro4 cap 2.D. de bareffbzs c. 
Nemefius libro de natura humana,cap.a affir- 46.Qh lib.g. (o 
mant. Neeát Iamblichus, Proclus, Porphyrius. t4 Fauflum., 





e QT. 6. í 1 11 1 1 ! 4 

3: . & co:pus funt actus, & potencia eivf- — &alii,vt Albert. 22. deanima, libro e. capite.5. ^4p-1!0: 

ler, veneris, habentesimterfe pamurilem ha- — aientes id ranrüm fecundum allegoriam dicià 
idinerd &^ propoitionem ad condendurm '.Phionce. — Quod colligere nicuntur ex Craty- 


€. 42 lo; 


Pu NU E 
Palizgenefiam lo, Thezteto,Phzdone, & ex epift.ad Dionyfi- 








0 fil.komil.8. He- terigu,ca.1t.q-.att, I .LegePhiloftrarum in vita 
- xa D.Nemefi^ Apollonii, Laertium in Pythagora, Porphyrii 


AAnizza. D.AW- tjone animarum fcripfit Herodotus ab ZEgy- 
gufl.libiz.de ^ priisad Graecos manalffe. Quem poftea recepe- 
 Cunit. Del; cap. xe heretici Albanenfes, & Albigenfes,quos co- 
arguit D. Athanafius lib. 6 de Beatitudine Fi- 
liiDei;docensidetfe contrafidem. n 
J Sed relicta huius fententiz abfurdizate ; quae 
iam diu exolcuit, &inter Poetarum fabulas ver- 








SE fawur,occurrit alia fentétia exiftimantii , in di- 
2o fciplina Ariftetelis ponendam effe vnà dunta- 
Lid xatanimamintellectricem ; fiue vnumiintelle- 

oe Do ;€&um,qui omnaibus hominibus affiftat , vt Solis 
Eis lumen vniuerfitati : ic enim Ariftotelem inter- 


pietati funt eius difcipulus & fchole fucceflor 
"T heophraft?, Themiftius, Simplicius, Auerro- 
es, alii; non pauci;etfinon omnes eodem mo- 
do de anufiodi intelle&u locuti fuernt. 

putatiocont& (yu oniam autc Auetroes jy.huius oper.com.5.& 

aluerroetn. in deftru&tionibus deftru&tioné contraAlgaze- 
i PUER lem , placitum hoc & Peripateticum & verum 


Sufipitur dif 


effe multis argumentis defendit, cum eo nobis 


difpuratio erit. Contendit igitur Arabs vnicum 
tantum dari? ntelle&umfeparatum quidemre à 
fingulis hominibus, fed eifdem affidentem, & 
coniunctum per imagiaes ; quz in cuiufque 

hantafiainfident, atq; ab higimaginibus eius 
NC colluftratís,aittranfmitri in iplum intelle- 
ctum intelligibilesformas, quibusille cófigna- 
tasrerum norionescapiat Sicque fieri vt nos 
per eiufmodi: intelle&um fepaiatum intelligere 
dica nur. Addit etiam,quadam confecutionis 
ferie de abfurdisabfurda colligens; animam in- 
telle&tricem non effe.yeram hominis formam, 
nechominem per eam eflentialiter à belluis di- 
ftingui fed peraliam formam, qvam cogitatri- 
cem nominat: & ad hancperttinere vult cogni- 
tionem fingulari m,hanccum quolibet homi- 
ne progigni, vnaqueinterire; & hominum nu- 
meromuluplicari. 

Poffuntautem pro huiufmodi figmento hz 
tationes adduci. Vnumquodque vt cft, ita ope- 
ratur, cum actiofequatur efle; acqui intellectus 
habet per fc operationé fine corpore ; fiquidem. 
percipit res yniuerfales, & à materiz confortio 
abiunctas Non cftigicur vnitus corpori.Dein- 
d de,quod vnustantum fit, oftendirur, Primum, 
quia multitudo, qua eltfecundum numerum, 
non conuen:t nifvformis, qux pendent àmate- 
ria. Item quia adilluftrandum omnia fpe&abi- 
lia;fat eft vnalux Solis;ergo adilluftrandum o- 
mnia intelligibilia fufficiet jux vnius commu- 


s 

Sententia, Auer 

CU -roica propofr uio 
RÀ 


73 





Eius confccta- 
TIHTD. 


ji. Ratiopro 
teTY0€« 


r" nisintelle&tus. ltem quia communesanimz 

piznotiones & effata , inqua omnes confenti- 

- unt, non aliundequam ex vno & communi in- 
$. telle&u vidctur prouenire. Rurfus,quia nifi ea- 


dem eflet omnium intelligentia,nec przceptor 


IN IL LIB. ARIST. DE ANIMA. -. 


P 


ecarguit D.Ba- um. Qua derefcripfimuslibro 2 .de Ortu & in-- 


eap.S.lib.z.de | inlib.de Abftinentia. Exrorem de tranfmigra- 


À docere,necdifdipulusaddifzeregnicquampof. — 
fet. Velenimeadem numero fcientia que in 


A. 





A - - 3 04 : 
magiftro eft, cómunicatur difcipulo, vel diuer- 
faji uera, alioqui vnafcientia aliam pro- 









5. (ti gnis ignem ; qui tamen operádi mo- 
nifi rebus phyficis cóuenit : communi- 

ur eadem fcientia , acproinde vnusi- ; 

mque eft magiftri & difcipuliinrelle&tus. 

Jam vero quod hac fuerit Ariftorelis mens; Idez uer 

probatur.Primum, quia huius operis cap.5.tex: figmentum 

18.comparatintelledtum lumini videlicet; quia firmari vid 

phantafmata fplendore fuo colluftrat ad mo- ex Ar:ffotel 








4 





dum antea explicatum. Deinde, quia 2.de Ge- I. 
ner anim. cap. 3. aitintellectum foris aduenire, 

ideft non effeinfutumco pori ; fed extrinfecus 
a(hidere.Poftremo, quia. eius fententia mun- - 
dus arernus fit nimus intelligétie particeps 
nonintercat; ustantunimedoforetintel- 
le&us, exifter£t nunc actu infinite anima con- 

trà eiufdem placitumin j. Phyfic.aufculclib. Et 3: 

C hoc quidem argumentum permonit etiam ad 
predictam intellectus vnitatem in Ariftotelis Ariffotelict 
doctiinaafferendam , non paucos érecentiori- credirgr 4 
busPeripateticis: in quibus funt Thomas An- 4/455. 


glicus, Achillinus, Odo,Iandunus, Mirandula- LN 
nus,Zimara, Vicomercatus,& quidam alii Eo- 
demq; adductus Beffario; non minusin Arifto- 
telica, quá 1n Platonica difciplina eruditus; lib. 
j contra Caluümniatoré Platonis, cap.21. ftatuit 
alterutrum ex Ariftotelis dogmate conceden- 
D düm : autvnicum effeintelleéctumimmortalé; 
autplures, omnes niorti cfleobnoxios. Eftta- 
men inter hos auctores diffidium. Nam qui- 
dam putant de mente Ariftotelisponendam ef. 
Íe in omnibus hominibus vnam eandemque 
formam affiftentem, vt diximus:aliiinforman- 
tem, vt.Mirandulanuslibro 22. de euerfione fin- 
gularis certaminis fe&t.r. & lib.3.fect.z, & o."& 


Achilin.lib.deintellig. 


ARTICVLVS II 


REFELLITVR ERROR CO M- 
inentateris, ronentis vnum duntaxat 
itelledum feu formam ' 
afridentem. 


Et Platoni 





4Ec tamen Commentatoris,feu commen- 4eyyci; e 
titorispotius de vnitate intellectus fenté- dipsa 
tia adeo ftulta cft yt merito Scotusin 4.diftin. : 
43.quaft 2 dixericdignum effe Auerroem , qui 
ob has ineptias ex hominum communionea- 
uerruncetur. lii vero hoc eius figmentum 
monítrum vocarint , quo nullum maius Ara- 
bum fylua genuerint. Certehoc vr;um fat effe 
debuifletad eos coarguendos , quifilium Rois 
tantifaciunt, vt eius animam Ariftorelis ani- 

mam elle dicant. 
Acprimumiftiufmedi dogma , qua ex par- 
te negat animam intellectiuam effe veram àc 
propriam 


*- PE NS. 










9 JA. 
109 . MOUNTS 
ropriam hom | 






!per ad- 






turgcumilla intelligendi gradum infe non in- 
cladat;necad eum pertineatintellec nifi pro 
ut ei interie&u phantafmatum copulatur, vt 
fingit Auerroes , fequitur hominem vltraani- 
malis naturam 802 affurgere, nec efle intriufe- 
ce animal ratione przditum , quin potius bel- 
luamexpertemiuc icii & rationis. Quatenus 
vero ealententia or inibus hominibus eandem 
nuinero animam, eundemque.intellectum at- 
tribuis hoc modo retelli poteft $i omnium ho- 






uerfi partes commearet , vt anima mundi PJa- 
tonica, velcertislocorumreg ionibus cóclude- 
retar.Primum dicin ue hbrofecundo 
de Calo ofte adimus, cum eiufmodi animam 
Platonicam fi&titiam effe demonftrauimus. Si 
detur fecundum, fequitur non vbiqueterjarum 
hominum phantafmata abintellectu ili | NS ; 
atque itanon pofle vbique homines intelligen- 
1esefle. - i 
Secundo,Intelle&tio eft actio1inmanens ma- 
'ximeque vitalis; necefle eft ergo vcab co, quod 


pigindenritiguie potezitfacultate in. alio ex- 
ilenteadmiaiftzari.. fes 

"Fertio , Etfi candor parietis Iuce Solisillu- 
ftratus fui fimilitudinein ad afpe&tum micat, 
mon iccirco tamen actio viuendi parieri attri- 
buitur,non enim parietem videnrem,fed vifum 
appellamus: ergo quod fpeciesinrelligibilesà 
phantafia Socratis in intelle&um illum poffi- 
bilem transfundanzur? non fateiit vt Socrates 
MU s dicatur, nifrinrelligendi principiuz 
infe cehibeat. 
. Quarto, Cum phanrafmata, quz Alexander 
& eius Bucephalus cfingunr, eiufdem cile fpe- 
ciei poflint, vtpote fi vtrifque ezdemzes cogui- 
tz reprzíententur, non minus potcrit commu- 
nisilleintelle&us phanraímatis Bucephali,quá 
Alexandriad eliciendas rerum imaginescopu- 
lari Quare fi Auerroes ideo Alexandrumiintel- 


hgere ait , quia eius phanta(ratis intellectus 


eandem caufam intcllisere, Itaque Auerroes 
homo acutus; &ingeniofus;intellettum belluis 
donat; hominibus adimir. 

Quinto, Cumiatelle&io& volitio fintintel- 
le&ricisanimeactiones, fi vna cunctorumho- 
minum foretanima, ozines eiufmodi actus illi 
ineffent , ficque oprteret conuenire illi pariter 
errorem & fciétiam, vitium & virtutem, ab ea- 
demque fimul honeftam & turpem aétionem 

' exerceri, eandem peccati labecommacularam 
e(Te; & cxleftis diuinzq; gratiz Íplendore nite- 
1e. Deniqueadmittendum effet, ynam animam 
omnium Ícelerum,qua vnquam ab hominibus 





YESTIO VIL —— 


isfupe- A commiffa funt ream effe , & omniü poenas da- 


minum vna effet anima, velilla per omnes vni- 


intelligere dicitut oriatur, ineoque maneat: ac , 


iungitur ; dicat quoqueéipfius Bucephalum ob 


BL 
» 


1o 


turam; itemqueomnium re&e fa&orum pra- 
miareportaturam : quz omnia ftultitiz & im- 
pietatisplenafunt. ^ . : RU EM. 
Sexto, Quod vnitasanimarüà Peripatetico. 
ye dogmate abhorteat ; "patet exeo;quia Ariftot. : 
hoc inlib.cap.t vext.8. poft craditam anima de- 
finitionem, 1n quaintelléctiuam comprehédir, 
* docetanimamnon quodlibet corpusinforma- 
re;fed determinatumfibique proprium, Quod 
B iam docuerat rlib:cap.s.tex 3 obeamquecau- 
fam Pythagoricam Palingenefiam reprehendit. 
Praererea lib.12. Metaphyl. cap, 3. text.16.negat 
vllam animam antecedere corpus; antecederet 
autem fi vnatantum foret : fiquidem ante cor- 
pus Socratis extitiffet eius anima. Item eodem ; 
. lib.cap.8.rext.49.ait multiplicata materia;mul- 
 tiplicariformam. Deniquein probl.fe&t.5o.qu. 
4. aperte furit plures effe animas in pluribus 
hominibus - 

Poftremo accedit ad aoftram affertionem 
confirmandam, decretum Concilii Lateranen- 
fisiub Leone x.fetf.8. quod hifce verbis cótine- 
tur: Daminamus & reprobamus omnesafferen- 
tesanimamiuntellectiuam mortalem effe, & v- 
nicam 1n chnétis hominibus. bzc in. dubium 
verrentes, cum illa non folam vere perfe, 8s cf- 
Íentialiterbumani corporisforma exiftat , ve- . 
rum & immortalis, &pro corporum;quibus in- 
funditur, mulirudinefinpulariter multiplicz- 

D bilis,& inuitiplicara; & multiplicanda fic. 
Contra unc etiam errorem, quo ohimim- 
bud faeiic Manichaei, difputat D. Gregor. N yf. 
lib.z. Phil. cap.7 & 8. D. Epiphan.tom.2.lib.2 
contra hzret D. Thom.z.contra Gent.cap:75. 
inopufc. i&.quodinferibitur deVnitateintelle- 
X&us contra Auerroiftas; Magnus Albertus in 
tra&átu de eademre, vbi proponit triginta ar- 
gümenta contra hüncerrorem ; & totidem pro 
eoadducta diluit. Durand.in 2.dift 17,q.1. Gre- 
E goriusibid art.r. & z.$cotusin 4. dift. 45. qu.2. 
à de quodlib 9. qu.14.& 15. Ocha- 
mut quodlib.:.q.1r. Heruaus quodlib. r.qu. 1t. 
J&gydiushibro deintelleétutract.3.cap.24. 








ARTICVIVS IHE 
ERPTIDBIACESSE ARGVMEN-- : 


ta initiopropoft. a. 
Cor qui rationes pro intelle&us vnitate so/uust up pa. 
F xfuperiusadductas neutiquam diffolui poffe ,/55,; 22 7,2, 
arbitrentur, nifi abiis, qui Lyczum egredi vo. pro intelle&us 
luerint , & Peripateticis placitis neutiquam v57,/5,;,. 
obfiriagi ; fed multo fecus. res. habet :- poí- 
funt eaimintra Lycaum , ac nihil Peripateti- 
ce doctrine repuenando facile dilui. Ad pri- 
mam igitur » concedimus vnumquedque . 
vt eft. , ita operari ; ficque animam rario- 
nalem , cum à corpore abícedir, per fe, abí- 
'que corporis famulatu, operari ; dam vero 
corpori 


P4 








TED NUS NDS 





e ACE PRER "BT T e P COME tma es 





Auerrote opinto 


non eft Arifto- 


cd c 


Pod! 


tientium facultatum munia, aliasve eiufmodi 
corporeas actiones, nifi per corporisinftrum£- 


: taobire; imonec intelligendi actus,licet eos 


immateriali potentia edat recipiatque fine mi- 
nifterio corporis , & phantafmatum fatellitio 
adminiftrare ; tum quia fpecies intelligibilese 
phantafímatibus educit, tum quia abfque recur- 
fu adphantafmatafaltem ordinarie nihil intel- 
ligit. ^ MUSS 

Adíecundam, negandum eft quod affumir. 
Non enim principium numeralis diftintionis 


à fola mareria petitur, vtlib. 5 Metaphyt often-. 


demus. Adtertiam,concelfo antecedente,;ne- 
ganda eft confecutio. 
phantafmatum ad eliciendas fpecies intelligi- 
biles, quam fingit Auerrocs, impoffibilis eft, vt 
ex dictisconítat. Adquartam, dicendumideo 
omnesincommuniaeffata , & generalesprz- 
notiones cenuenire,quiaipfo intellectus lu Ea 
ne confpicuz funt. Ad quintam,negandum e 

priuspronuntiatum; dicendumque fcientiam, 
quz eft in magiftro & difcipulo , partim effe 
eandem partim diuerfam: Eandem ratione ob- 
ie&ti , circa quod verfatur : diuerfam , quoad 
fpecies intelligibiles ; & quoadipfumfcientiz 
habitum. Magiftrum vero communicare difci- 
pulo fcientiam, offerendoei fenfibilia exempla; 
aliaque hisfimilia, quibusille phantafmata ad 
reiintelle&ionem idonea cffingit , propon&do- 


IN IL LIB. ARIST. DE ANIMA. 


corpori inpexaelt, nec vegetatricium, necfen- A dam enim cenfent Aiiftordlem nos neg; 1c 


Nam colluftratio illa- 


[€ 


2 


infinitum in rebus materiz expettibus, qus .o- 
ter feordinem non habent, vtaaitnz fat cux- 
les. Alii ipfum neque anim immortalitatem 
palam tradidiffe, neqneanimarum infinitgtera 
perfpicue negaffe;fed vtrumque verborum am- 
bage obtexiile » quod. neutrum fatis comper- 


tum haberet Lege D. Thom.contra Gen:es,li. 


* 2.cap.&r. & quxlib.;. Phyfit. cap.8, qu.1,de ha 


ipfare differuimus. 





QVJESTIO VIII. | 
SINTNEOMNS&S ANIM 
diuifibiles,an non. : 
ARTICVLVSI: 
CONFVTANTVR'FALS$AE 
- quorundam opiniones. : 
T appareatquain re propofitz queftionis 
"difhcultas confiftat , pix ME e eft cx 
D.Thomar.p.q 76.arc.8.& Durandoin r.Sent. 
dift 8.queft.;.in 2. prin.diftin&ionis,trifariam, 
quod adinftitutum attinet, poffe quidpiam di- 
uifibile appellari.Vno modo in yartes eílentiz, 
fiue phyficas, hoceft; in materiam & formam; 


- fiue Metaphyficas , id eft, in genus & differen- 


tiam.Altero in fuas potentias & vires. Tertioin 
partes integrantes, atque extenías; quod dupli- 


que effata communia;& principia illinota , ea- D citer poteft accidere. Nimirum velita, vtid ex 


que ad particulares concluftones applicando; 
atqueitaipfum ad intelligibiles conceptiones, 
& ignote veritatisnotitiam qu afi manu ducen- 
do Quo patetícientiam & à magiftro, & diíci- 
pulo partiatim fieri, modolonge diuerfo ab eo; 
quo caufz phyfica effectus (uos edunt. Qua de 
zeplenius diflerummus initio lib.1 Pofteriorum. 
Legeetiam D. Thomam p.qu.17. art.i,& lib. 
2.contra Gentes,cap.75. T8 

Loca vero ex Ariftotele addu&a alium fen- 
fumhabent, non eum, quem aduerfarii -— 
Nonenim Ariftoteles intelle&tum voca a- 
ratum quidpiam & immixtum,quod femperre 
ipfi extramateriam verfetur , fedquod non fit 
peteniia ex materiz coalitu orta ; aut organo 
corporeo affixa. 

Intellectum autem propterea lumini com- 
parat , quod vtlux cum coloribus viftbilium 
rerum imagines elicit ; fic ille cum phantaf- 
matis concurrat ad producendas inteliigibi- 
les fpecies in intelletum poffibilem inhz- 
rentem animz , non quidem feparatz , vt fin- 
xit Auerrocs , fed corpori vnitz ; ipfumquein- 
formanti. Air quoque intellectum extrinfe- 
cus aduenire , quia non educitur é poteftate 
materiz , vt cztera forma phyficz , feda Deo 
infunditur , & creatur. Denique ad vltimum 
argumentum , quod Anftotelis do&rinam ad- 
modum implicuit, varie folet refponderi. Qui- 


natura fua,ac per fe extenfum diuiduumque fit, 
velita vt poffe diuidi; ratione duntaxat alteiius 
fibi vendicet. Hoc pofito nonadducimusin có- 
trouerfiam vtrum anima hifce omnibus modis 
diuiduafit. Conftat enim non poffe illamin 
partesphyficas fecari , cum non conftet cx ma- 
teria & forma: liquet etiam poffe in Metaphy- 
ficas diftribui , cum habeat diueifos effentiz 
gradus,propriumque genus & diffezentiam, vt 


* docet S. Thomas in qua'ftionibus difputatis; 


quaft de Anima; art.7. Nequevero deanimz 
fe&ione in fuas potentias difficultas eft, cum 
nemo inficietur cópetere ei diuciríasfacultates 
ac vires,quaruni minifterio actiones fuas obit. 
Supereft ereo vtinquifitio tora fitdeco, quod 
tertio modo fectile dicitur, Ac neque deipfoin 

| totaamplitudine, fed fecundum pofteriorem 
duntaxat confidcrationem difceptatio eft. Si- 
quidem fola quantitas primo , atque ex fua na- 
tura extenfionem habet ; fola primo, ac perfe 
diuifionemin partes vendicat, vt alibi fuità no- 
bisexplicatum. .. Itaque tantummodo quari- 
mus, num quemadmodum materia, ita & ani- 
ma pattes habeat, qua partibus quantitatis re- 
fpondeancquibufque licet exaccidente,cexten- 
datur. 

Potro variz fuerunt hac de re Dhilofo- 
phorum fententiz. Nonnulli animas omnes 
infcétilesfecere, quod placicrum Marfilius Fi- 

cinus 


Diuifrbile. 


130 di [i200 


Quafionis 


iut. 


kl 


» 


- 


"-r 
































*'..4 CX. 


cinusPlatoni a(cribit, lib 1de Platonis Theo- 
. lógia;capite j.& lib.8.c.t acfecundü Platonem. 
non poffe formam diuidi, oftendunt Plotinus, 
Numenius & Ammonius apud D. Greg. N yff. 
lib.z. de Anima;capite r. & D. Nemefiuslib.de 
Natura humana, capite 1. Idemq; opinati funt 
Simplicius primo huius operis; text. 47. & hoc 
M» in libro tex.2o, & Caietanus Thienenfis,& Se- 
-m nenfisHugo,qué refert Pomponatiusin fuo o- 
. pere de Nutritione, libro primo capite decimo 


nam Verum hzc fententia neutiquá proban- 
daeft, cum videamus ramum ab arboxe prz- 
fe&tum vegetari', & frondefcere, & vtramque 
partem lacerta diuifz animali motu cieri; atq; 
adeo viuere; quod certe aliunde non prouenit, 
nifi quia horum viuentium anima diuifione 
quantitatis diuiditur, pera&aquediuifione in 
artibusfeorfim refidet.. Quod & Ariftoteles 
ocinlibro  capitefecundotex. 20. & inlibro 






1 omes api- 
Munt indiui- b 
des. 
aiensanimam plantz , & quorundam anima- 
lium actu vnam efle poteftate pluresque fecta 
le D.T h.t. p. viuunt. Idem fentit D. Auguftinusinlibro de 
lc ar.8.Heru Quantitateanimz,cap.31 aliigjauctores com- 
J.4.8. 4-4. muni confenfu. Aduertendum tamen eft ex a- 
nimantibus , quain partes fe&ta viuunt, non- 
nulla poft diuifioné minus diuturná vira duce- 
re; quia non remanent els inftramenta, quibus 
x, diuferuari queant. Imo & ex plantis, vt tefta- 
E tur Ariftoteles citatolibro de Inuentute & fe- 
ne&tute, quzdá przcifz non viuunt, ille auul- 
ficneferuntur: quia aliz plufqu& hz requirunt 
i ad fui tutelá;ideoq; à matre abiundte ficcefcüt. 
: Alterafententiafuit quorundam,quos c6- 
pt Ius li. memorat Sixtus Sen lib.i.Biblioth fan&z;an- 
; Art. Ó, notatione 8. Item Gerandi cuiufd;m,quem re- 
fert Argentinasin 1. dift.8.quazft.z. art.r.exifti- 
mantium omnesanimas diuifibileseffe. Hxc 
tamen affertio, qua ex parteintellectiuam ani- 
mam comprehendit, abfardi erroris faliitatem 
)nomuetdi- continet. $1 eniman:ima intellectiua foret ex- 
tenía, non effet fpiritualis fubftantia;cuius op- 
pofitum fuperius demonftrauimus Item depe- 
deret quoad fuum efleà materia, vt cxterz for- 
mz diuifibiles , & eius fuxu particulatira dila- 
beretur actione caloris in humidü gratlantis ; 
ficque non iam immortalis foret , fed caduca, 
; mortiq; obnoxia Plura contra hanc fententiá 
legeapud Durand. in1. dift.8. q.j.in 2. par.dift. 
vbi putat eadé fide, qua trenemusanimá intelle- 
d étiuam effe immortalem & fpiritalem;ténendü 
quoque non efle diuiduam, fiue extenfam. 
Nonrecequoque fentiunt Iandunus quaft. 
f. libro tertio huius operis,&Pomponatius li- 
bro primo deNutritione,;capite vndecimo aié- 
tes, fola fideteneri animá rationaléindiuifibi- 
lem effe.Namq; vc phyficisrationibus conclu- 
di poteft, cam corpoream effe, fpiritualemque 
fubftantiá; vti fuperius oftendimus, eíIeq; im- 


-—— 


oyficis vationi 
"Ws cencladi po- 


aiens eam aífertionem nó videri àrationealie- B 


r de Iuuentute & fenectute, capite primo docet, : 


'$.aliofquenonpaucos Annotatauté ad hanc 


rs aP P" ^CAP. f. QV.ESTIO YIII. : I4 


À mortalem, vt(auoloco patebit;ita eandeminfe-- 


&ilem , atque inextenfam effe argumentis à 
natura ip(a petitis conuinci poteft. Quid auté 
de ceteris animabusexiftimandum fit , pre- 
greffu ftatuemus. : 





ARTICVLVS IL 
ALIORV M AV CTORVM 
ita explicantur. 


fuperiori duabus ex- * ( 
tremis fentétiis, fequuntur aliz dux quafi 
mediz. Vnaaflerentiü omnesac folasanimas 






perfectorum animalium indiuiduas effe, &in- : 
 extenías. Alteraarbitranrium omnes eu per- Placita Philofo- 


fe&torum animalium formas extenías effe , & Phantium circa 
diuiduas,exceptararionali Prima, aflertores 4?!7^ perfecto 
habet Alexandrum 2. de Anima,c.10.Magnum */ animali, 
Albertum in Summa, de H'omine, & i». de Ani- diifrbiles "- 
ma,cap.vlt. D. Thom.1 contra Genr.cap.7: & fint, an indiuifi- 
r.part quaft 76. artic. 8. Caietanum ibid. Her- iles. 

uzum inr.Sent.dift 8 quzít.4.D.Bonauenrt.r. 

dift.8.in 2. part .dift.qucft.; Alenfemlib.7. Me- 


taph adtex.56. Ferrarieníem hocloco quaft. 


Triplex forma- 
Yu?) genua ;0exX 
fententia Cauet. 


Íententiam illuftrandam Caietanus,loco cita- 
to, triplex cfleformarum fubftantialiü genus : 
vnum earum , quz in fefpectatz zque primo 
totam & quamlibet illius pattérefpiciunt , cu- 
iufmodi funt formz corporü vite expertium , 
vtelementorum, quz nullam materiz varieta- 
rem,aut organorum diftinctionem defiderat 
propterca quod apparatus omnis ad eorü fox- 
mas in qualibet materiz portione contine- 
rur. Aliud eft genusformarur,quz difparé ha- 
bitudinéadtorá materiam; & illiuspartes fer- 
uancnimirü quia diuerfa organa, & diffimilem 
intoto ; atquein partibus difpofitionem exi- 
unt, & totam materiam, tanquam primum 
fuum peifectibile itainformant, vt aliquá eius 
artem fcorfim informarenequeanr. Quo pa- 
&o fe habent hominis perfectorumque ani- 
mantiumformz ; necenim animus rationalis, 
autanima equi abíciffum pedem informat, In 
tertio genere numerantur ez forma, quz licet 
diuería organa requirant ; fictotam materiam 
acuant, vtetiaminparteauulía refidere que- 
ant,non cadem tamératione: totam enim ma- 
veriam informant, vt primarium fübicctumin 
quo obtinent omaiaquz in fuo naturali ftatu 
petuncabiunctam vero vt fubiectum fecunda- 
rium, acminus ad obeundas operationesin- 
ftructum:huiufmodi funtftirpium & animan- 
tium imperfectorum formz , quain duas par- 
tesfecta ; fecundum vtramlibet viuunt. D. Tbo. fenten- 
Hisanimaduerfis hunc in modum Diuus rz, oranes ac fo- 
1 homas loco citato prima partis fententiam /as animas per- 
fuam confirmat. Ea forma, quz totum cor- fectorum ani- 
pus, ciufque partem fepararam indifcrimina- malium ef: m- 
dim Aiíinu:idsas 


VI 


z- 


DT TT 


^. adandh As c dioe S t a 


abi 





SAT TR EP 1j | 
timrefpicit, diuifibilis efi;quz vero non ita ha- 
bet;indiuifibilis; atqui forma omnes, exceptis 
perfectorum animantium,indifcriminatim re - 
fpiciunt torum corpus, eiufque partem fepara- 
tam, nonautem formzx perfectorum animan- 
tium ergo illa diuiduz funt, hz veroindiui- 
dux &incxtcnfz. Affumptionem probat;fiqui- 
dem compertum eft in parte à toto feiuncta re- 
mancre formam imperfecti animalis;inon vero 
perfecti. Vndeillius parsanimali motu agita- 

) rur, & doloris (enfüm haber: huius vero mini- 

Membri pevfe-. Neq; offici, qu dp rata diuifione mem- 

&h animal, "brum perfec: animalisauulfüm palpitet; id e- 

nim,vtrecteait Magn. Albertusin Summa, de 

Homine, qu. 2.artic j.nonadanimz prafen- 

tiam, fed ad fpiritus vitales quoramin huius 

membro maior copia viget,referri debet;quod 
edam cernerelicecintrunco & capitehominis 
recens iugulati;in quibus camen certum eft nó 
| manere animam. Idem confirmatlocus ille A - 
riftotelis ex capite primo libri de fuuentute & 
fenectute, & hocinlibro capite fecundo text: 
zo.vbiinter animantia;quz fecta viuunt, fola 
imperfecta connumerat. Quod fiquisobijciat 
pari racione dici potIe etiam partesinfecti ani- 
inalis non ab anima, Íícdà fpiritibus moueri; id 
ex eorefellitur, quiaimperfectà animalia poft 
difectionem confpiciuntur nutriri & augefce- 
xe; ficut antea; vt patetin lumbricis,& quibuf- 
damaliis: vel faltem diutiuscientur; cum ta- 
menanon plusfpiritibus abundeno quam perfe. 
€ta animala. 
- Secundo, probatur eadem opinio teftimonio 
etià Ariftorclis; qui capitequinto libro primo 
de Ortu & interitu , differens de perfectorum 
animantiüiaccretione, docet eam fieri manen- 
tequodaupefcit;eodem fecundum partes for- 
males, non autemfecundum materiales ; quia 
Ícilicet perfecteanimantes dum viuunt,eandé 
omninoformam;, etfi noneandéomnino ma- 
teriamferuant. Exquo paret ilorum animas 
apud Ariftotelemindiuifibiles effe;alioqui vna 
cum materia Üacrent,mutarentura; Obijeiat 
tamen quifpiam : Motusanimalis eft ab appe- 
titu & phantafia :at hzc habentinanimali cer- 
tam, ac determinatam fedem. Nonigitur ma- 
nentin qualibet parte animalisinfeéti; ex quo 
Íequitur,eam:e Ipfa non viuere.Sed occurren- 
dum ia eiufmodi animantibus phantafiam & 
appetitum aliterfe habere, atquein aliis;nece- 
nim obtinesc dererminatam omnino fedem, 
vndefir, vt fecta viuant; dummodo diuifio nó 
fiat fecundumlongitudinem ;fedper tranfuer- 
fum, & parsfe&ta, quz viuere deber, nón fit 
admodum exigua, vt ait Albertusr. de Anima. 
Alteram fentcatiam , qua [olianimz ratio- 







auul(íam cur 
Balpitet. 


EUN 


Solam animam . 


M nali ex omnibus formisfubftantialibus indiui- 
patr RA 4 fioné tribuit; tuentur Durandus in prima dift. 
indin fabilum — y Quat. 5. /Ecidiuseadem dift.q. vlt. Arcen- 
19821Ur . 


tinas quaft.z. art.z Gabrielin z.dift.i6 quaft 


IN H. LIB. ARIST. DE ANIMA. 









H6 
A yu ur DIT XQ o 2 
A vnica.Iandunus hoc in Iib.q.7. Apollinaris q.6. 
| Toletanusqu. s. artic.z. Marcellus in fuot.de- 
Anima, cap.9 Th Garbius tra& j.q.49. Com-- 
mentzator rz. deSubftantia orbis, & 8. Phyfic. 
com. 75. In eademqueinclinat Richardus ín a. 
dift. ts. in 1. princ. qu z.& vt videtur, Alenfís 2. 
patt.q.o2. memb.r. atq; eam fuo temporecom-. 
munem fuiffe ceftacur Caiet.r.par.qu.7 é.art.8, 
Nituntur vero hi auctorcs hifce potiffimü ar- 1* 
gumentis: Id, quod eft addictum materi eiqs 
penitusimmer(íum,fortitur conditiones mate- 
riz; fi non omnes, faltem eam, qua materiam 
primo confequitur, quz eft excenfio: atquio-. 
mnes forme phyficz;excepta JU RON. ES 
immerfz in materiam eique omnino affixz , 
cum extra illam cohzrere non poffint; ergo o- 
mns, praeterintelléctiuam, fünt éxten(» & di- 
uifibiles,non fecüs,ac Forma, accidérariz, quae 
materiam comitantur;prz(ertim cum in vtris- 
que zqua ratio effe MEE iube codd « 
quz de poteftate materiz excitantur, ita fant 
affectz, vt pars de parte , totum detoto educa- 
tur. Sicut enimtota forma leonis, verbigratia, 
non videtur przcxiftere in quantumlibet exi- 
gua materiz portione; ita ne pu tà pdu m cft to- 
tam e qualiberparte eximi;fedétoto,limiliter- 
que partem de parte.Ieitur cum omnesformz, 
praterinrellectiuam , eliciantur. de potentia 
matcriz, omnesextéfionem habebunt, ac par- 
D tes,quibus & toti materiz, & eius partibusre- 
fpondeant. Tertio, Actio,qua anima,etiá per- 
fe&i animantis,dépto homine, producitur, cft 
diuifibilis ; fiquide recipitur in fubiecto quan- 
t0; crgo cum ciufmodi actio fitidem cum ani- 
m2; nec enim poteft à (uo termino reipfa di- 
ftingui ; Ooportetipfam quoqueanimam d:uifi- 
bilem eflfe & extenfam. Quarto,Difficileintel- 
lectu eft, q1o pacto anima equi fit indiuifibi- 
lis; nequetamen fpiritalis fübftantia non eft;vt 
p Pateergo nequeindiuifibilis. 


rg. 


3. 








ARTICVLVS III. 


SOLVTIO QVFAESTIONIS, 
€nodatio AYgutentortan y- 
triufque partis. 


h ib CN earum opinionum, quasarticulo 
EF fuperiori explicuimus, videturadmodum: 
probabilis Quare vrriafq ueargumenta dilue- 
mus, vtquam quifque voletamplc&atur; etfi, | 
nospriorem libentius tueamur, Ad pri- "dr. AY gui 
mum eorum , quibus prior confirimabatur, re- Ft problem, 
fpondemus formas imperfectorum animan- /fatuitur o 
tium.refpicere non modo totam materiam , (ues ac (ola 
fed etiam partem, vt perfeQibile,in quo pet- animas perfay 
manere poflunt ; formas vero perf^&orum éforum ang 
haud ita fe habere, ideoque in parte materige Lu effe indi) 
afferuarinon poffe; on quod omnes indiui- /foues. 
fibiles 


deco L0 DÉAMEE M Leno a CP 
PASE ^r ora RU 


risnotzeffe. Nequealiud probant loca Ári- 
ftotelis ex cap. r d nuent.& cap.z.huius,qui- 












bustantummod uentia imperfecta 
viuere; no ntaxaàt formas di- 
uiduas e a - 
Adfecundum,;re 'Utinaccretione dici 
manereidem fect n formam, nonautem 


fecundum materiam, |i tes; quaaccremen- 
Mbac re diffc.- tum tümit, (emper maneceadem fecundum ra- 
Vimus lib. 1.de tionem fuz fpeciei; fepe cnim apud Ariítotelé 
(mer.,cap.j. formaprofpecie , reique definitionefumitur: 
«ff. 12. non manere vero idem fecundum materiam, 
Y quia materia continenter fruit. Atq; hecinter- 
preratioeft D. Thomz t .par.q. 119 ait.t.ada. 
quam,qui fequi voluerit; dicat Ariftoreléloco 
íllo r.lib de Orto & Interitu, nó de folis perfe- 
&is v1nétibus, (ed de omnib? vniuerfim loqui. 
Argumentaeriam,quz profecunda opinto- 
neadducta funtparifacilitatediluuntur. Ad 
pumüdicendum, eftoextenfio fit primaria af- 
fc&tic materiz , nó debere proinde omnes for- 
mas, qua materiz affixz funt , illius extenfio- 
nemfortiri, Nec obftat, quod eam fübeant o- 
"mnesformeaccidentatie materiales, vt candor 
i& frigus , ceterzqueid genus; hz namqueita 
pendent à máteria, vt erinhzreant interuentu 

' quanticatis ; atquejta magisilli addicta funt, 
smagifqueeius conditionesfequuntur: fub- 
ftantiales antem forma nonitafchabent; vt 
x perfpicuum eft. Adfecundum negádum quod 
i affumit, dicendumq; formam perfecti anima- 
lis totam przexiftere potentia in vnaquaque 

partemateriz, totamque de qualibet pairtee- 

duci , non tamen vcdetoto perfe&tibili; fed vt 

deco; cuitotarefpondere poffit, dum corpus 

informat. 

«. Adtertium dicendum, aCtionem,qua perfe- 

P &ianimalisforma gignitur, effeidem re cum 
l illa, & indiuifibilem beneficiotermiai, 3quo 
3ndiuifibilitatem mutuatur; ac quemadmodü 
forma ipfa; licec indiuifibilis fit, eft nihilomi- 


3edtiue , ita & actio, qua efficitur. Nam quod 
eft idem cum fubftantia; non poteft e(Te in ma- 
teriaperinhzfionem. Qua delibro primo de 
Ortu & interitu ex profeflo egimus. 
4 Adquartum reípondetur , licet omnesfpi- 
" ritales fubftántia indiuifibiles fint, nonlicere 
tamen reciprocare , ita vt omnes etiam fub- 
ftantiz indiuifibilesfpiritales cenfeantur. Ea 
enim tantummodo ibit fubftantia dici- 


" 


spot alt. Nom c 


i 7 Y'A ("Uk ia bp dum UO WE Hg 
NU MPRNODOSESMOS6NM S 118 


D 


nusin materia diuifibili non inhzíiue, fed (ub- F 


abfint, fit vc nullo modo fpirirales fubftantia 
appellari debeanr. 


QV 2E ST IO: IX. 

" ios d Utt : 
STTNE TOTA ANIMA IN 
£9rpore,G tota in qualibet 
"eius parte, 
ARTICVYVLEVS L 
DISCEPT"4TIO PROPO- 

; fita dülitations. j 
Ios vocamusin queflionem; fit neanima 
/ ^ infanguine, cxierifquehumoribus.: lam 
enim primo de Generatione ftatuimus tü hu- 
mores,tum alia quz dam,etfi animalium parti- 
bus vtcumqueannumerentur,& anima & vite 
muneribusdceftiruta effe, Exitigiturqueflio de — ' 
anima comparata ad corpus,quoad eastantum 
partes,quz vitz przeditz fuat. Quaftionis ve- Queffionis 
rofenfus eft, virum animain corpore ita fit; vt enfus. 
nulla pars corporis careatanima, & 1tain qua- 
libecparte,vtin fingulisinfit tota. 
Negarina parscontrouerfiz fecundum prio- "i 
rcm fenfum fpectatz fuaderi poteft. Primum ^ 4rgum. 
qua anima videwr cfletantum in cerebro:tum 
quia coneruit, vt )d,quodtorius cotporisregi- 
men obunet, 1ncerebro tanquam in arce babi- 
tet. Deinde;quia infolo capite excubaütfimul 
omnesinterni, cxternig; fenfus. güirerum in- 
telligendaru minternuntij, & odit apparitores 
funr. Tertia, quia ratiocinandi facultas in eis, 
quorü meningceslaíz fünt;perturbatui; quod 
argumento cit, illic intellectum, animamque 
iplamrefidere: nonautemin aliis partibus cor- 
poris ,.1n quibus fimilem offenfionem non ac- 
CDI, aii 
Rurfus vero quod anima in. cordis reccílw 
duntaxat collocanda fit , inde probatur, quia 





es 


cor eft fons vite cuius beneficio omnis vita 
actio adminHlratur, & àquo calor perfingulas 
corporis partes diffufus omnia membra fouer, 
fuifque viribus influit; tum quia cor ad vehe- 
mentes animi commotiones, vtiram, time- 
rem  cupiditarem vehementius inflammatür. 
Proquo eciam faciunt verbaillaSeruaroris no- 
Iti Matth 1; de corde exeunt cogitationes , 
quoexloco D. Hieronym lib.2. commenta- 
rnerüminMatt:hzumadidem caput colligit a- 
nimam nonin cerebro vt Plato aiebat, fed in 
cordeefle ex Chrifti difciplina. 
ltem, forma deber materie proporcione re- 

fpoudere;fed anima; prout eft for ms hv 

P E ima; prout eft forma corpo 

ris eft cflentiaquedam fimplex: ergo nonre- 

Ípondet ei multiplex matetia', qualis cít qua 
oxeanoium diuerfitate conflat , quare non cft 


E animia 


2. AT EHI. 


0» 








GE NW Drs Mo i 


AT 
— 


I9 IN LIB. II. 


"OCULAM 


4. Argum. 


FlacttaP bilo - 
Jophorsm: in 


detur effe proportio animz ad corpus, quz in- 
telligentiz motricisad fphzram cocleftem: er- 
goquemadmodum inrelligentia non eft in to- 
ta fphzrra vt docet Ariftoteles $. Phyf c.10 tex. 
84.fed certo & definitoloco; itanecanimain 
toto corpere. Ad hzc fi arteria vinciatur, non 
mosetur quodinfra nodum eft; ergo cum mo- 
tus fitindex animz, videturid , quod infra no- 
dum manet;animz przfentia defticui. Deniq; 
indiuifibilenon nifi indiuifibilia adzquatur: 
ergo cü nulla pars corporis indiuifibilisfit; nul- 
laanima indiuifibilis erit in aliqua parte cor- 
oris. 

Acceditpoftremo locus Ariftotclisin libro 
deMoru animalium capite feptimo vbi perfpi- 
«uis verbis animam non in qualibet , fcd certa 
quadam parte cerporisfedem habere Animal, 


inquit, ita conftitutum effe iudicare debemus, - 


vtciuitatélegibus bene inftructam & tempe- 
ratam:in hac enim poftquam adminiftrationis 
ratio femel inftituta eft, nihil oportetabfenté 
principem rebus fingulis, qua geruntur, inter- 
effe, immo vero iioii officiis fungicur fuis 
vt mandatum cít, &aliud poft aliud ex con: 
fuetudine adminiflratur, & inftituitur: in ani- 
mantibusautem hocipfum per naturam effici- 
tur;quod fingula quzq; membraita conftitua- 
tur, vtad muneraíua exequenda probe affecta 
fint:quocirca non opus eft in vnoquoq; ment 
broanimaminefle: fed cumin certo principio 
: confiftat;reliqua membra,quod illi adiungan- 
"tur, viuunt, atque officia per naturam obeunt 
fua. 

Quod vero ad alteram quxftionispartem 
attinet, qua quzritur,numin fingulis partibus 
tota infiranima , probarit aliquis nó ineffe fin- 
gulis,hu ncin modum: Anima mouetur ex ac- 
cidente ad motum corporis , in quo elt, fimili- 
terque eo qviefcente, quiefcit. lgitur fi anima 
fit totain fingulis eius partibus; cum eodem 
tempore raanus quieícat.: & pesmoucatur;& 
altera manus furfum: altera deorfum agitetur; 
totraanimà fimul mouebitur, & tota quiefcet, 
eodem que sempore contrarios morus fübibit. 
Secundo. Cum aliquid totum eft alicubi, nihil 
illius extra eft ; ergofianima tota fitincapite ; 
nihil illiusin pede erit. Tertio: In qualibet par- 
re humani corporiseft totaanima hominis;er- 
go qualibet pars hominis homo cft Probatur 
confecutio, quiaioregra hominis effentia cor- 
pore & anuna continetur. 


ARTICVLVS Il. 


REFERVNTVR VARIA PHALO- 
fophantium dogmata , con[litui- 
tur vera fententia. 


TN hacqnzftione non vna fuit veterum fen- 
tentia vt prater alios refert DiuusGregorius 





ARIST. DÉ ANIMA. 


anima in partibus organicis. Przterea,eadévi- A Nyffenusin libro de Hominis opificio;cap.rz. 44corpor 


'C diximus, adiunxerunt. 


p tamen ab Ariftorele in his libris nonnunquam 


. megatiue , ac fi diceretur,non fecundum vnam. 


120 1 
Lactátius libro de Opificio Dei;capite 16. T er- * animar 
tullianusin libro de anima, Cicerolibro pmo At. * 
Tufculan. Quzftionum. Quidam enimani- : 


mam in capite , velut in arce, conftituerunt, é 4 
quibus Xenocrates in vertice, Hippocratesin Mijraz4. lib. 
cerebro, Herophilus in cerebri concauo, fiue , Exami 
bafi. In membranulisStrato & Erafiftratus. In tiit. capite 4 
fuperciliorum meditullio Strato Phyficus. Alii 

in aliis partibus. Parmenides & Epicurusin to- 

to pectore, l'hilolIudzuslibro;qui in(cribitur; 

Quod deterius potiori infidietur, in corde. 


Stoici itéin corde, velin fpiritu circa. cor. D1o- 
NkoUAs u , 











- M ANE ys m. . 
genesinarteriacordisconcaua. Aliiin abdito 
quopiam loco; « inea pro rerum .:W 


opportunitate pertotum corpas diícurreret. 
Quid vero Platohac n re f»nferit , explicat 
Alcinous in libro de eius doctrina capite 23. 
Lhuncin modum: Animam hominis immorta- 
lem à primo Deo fufcipientes dij mortaliü ge- 
nerum conditores, partesilli duas mortales,vt 
Verum nevisanima A. 
immortalis, arque diuma deliramentis morta- 3 
libus inficeretur , in ipfa corporis arce fedem | 
'€ius vtpote principisomnium ftatuerunt.Ete- 
nim habitaculum eius caput effe voluerunt, ea 
figura $ unie em. eft elaboratus. Reliquum 
corpus huic ad minifterium quáfi vehiculum 
fubiecerunt Ipfis vero mortalibus portionibus 
propriasfngulis prouincias affienarunt, -Ira- 
cundis quippe przcordia: cupidini lecum me- 
d'uminter vmbiculum atque diaphragma,ibi- 
que vim eam veluti furiofum & agrefte animal 
Iigauerunt. 
Proexplicatione huiufce controuerfiz ani- Totum trip 
Amaduertendum cít totum quodad pracfensin-«4er fumitur. 
ftitutum attinet, fumi tripliciter. Primoenim 
modo dicitur totum integrale, feu quantum. 
Secundo , totü poteftate, feu virtute, quod vi- 
delicet multas vires feu potérias conzinet,quze 


partesvocantur. Tertio, totü effentiale, uod 
partibus effenriz, (cu Phyficis,feu Metaphyfi- 
cis conftac. Nec veroillud 1gnorandum,;animá 
effetotam in qualibet parte corporis , bifariam 
intelligi poffe. Vno modo pofitiue,ita vt anima 
fecundum omnes partes , quibusreipía confti- 

uritur;infic in qualibetparre corporis. Alrero 


partem efle in vna parte corporis; & fecundum 
altera in alia; fed quidquid habet , fiue & parti- 
bus coalefcar , fiuenon, id totum in qualibet 
parte corporis contineri. 

.. Sit primaaflertio: Animatam diuifibilis, ztffertio 1. 
quam indiuifibilisinformat quamlibet partem py5P, suy. 
corporis. H zc;quaz traditur a D. Thoma libro 
fecundo contra Gent capite 2.& aliis Peripa- 
reticis communi cófenfu, ex eo probatur,quia 
nulla fubftantia corporea viuit;nifi quia habet 
animam, quz cft vitz fons  & principium. 

Igitur 





JL. p 
13: 
Igitur cum fingula partes corporis animati vi- À 
- sc vantifiquidem omnes nutriuntur, plane eru 

2tur quanilibet partem corporis animati intor- 
mariabanima. Adde cum vnicuique compofi- 
.. tonatarali vna tantum infit forma fubftanti 
^ — lis, vt primolibro de/Ortu & Int 
mus,neceílario animam in roto 
lioqui aliqua materie pars eflet c 
fubftantiah deftituta;qiod natures 
tiquam fieri potéft, Acceditteftimo i i- 
ftorclis hocin lib:cap;z. text.20. vbi docetani- 
amam flirpium per totum corpus diffundi. 
cunda affertio Anima vt eft torum pote- 
flate , fiue diuifibilis , fiueindiuifibilisfit; non 
contineturtotain qualibet parte corporis Hzc 
ex eop.tet, quia licerymmazerialcs potentiz, 
qua anime intellectiuz ibhzrent , vt intelle- 
&us, & volunras, fint in quauis parte corporis, 
ficuti & ipfa anima: aliz tamen vires nempe or- 
anicz,nonita fc habent;fed paucis exceptis, vt 
Biibatcenccing: qua perrotum corpas fua 
tquopaóio eft,plezzque omnesfedibus difcluíz, ac diftin- 
in animali. &z (unt, vt füolocopatebit, Itaque anima; 
exempli gratia , fecundum afpectumin eculis; 
fecundum auditum in auribus, fecundum ph&- 
tafiam in cerebro infidet. - 

Obiiciat tamen aliquis ; Omnes in vniuer- 
fum potentie smharent in anima ; ergo non 
recte difcrimen illud inter potentias organi- 
cas, & non organicas conftituimus, Probatur 
antecedens , quia omnes potentiz fluunt ab D 
anima, idque per actionemimmanenrem (fi e- 
nim fluerent per actionem tranfeuntem , iam 
.7.€4p.1 4 I. earum emanatio non improprie , fed proprie 
ieiiodilui- atio diceretur, cuius oppofitum docuimus 
án Phyficis ) atque adeo neceffe eft vt omnes 
potentie maneant in ipfa anima. Nonnulli, é 
quorum numero eft Iandunus hoc in libro 
-quaft.7. concedunt , omnes potentias recipi 
inanima. Sednonita eft ;;nam cum po:entiz 

ex communi -Philofophorum do&rina alix 
fint materiales& exteníz , aimirum quz orga- 
nice dicuntur; alim immateriales & inex- 
teníz , ficuti & vtrarumque operationcs fieri 
nequit vt organica inhzreanr formz indiui- 
fibi, fed neceffario recipientur in materia, 
nonquidem nuda, fed vt connotatoreana, & 
DES D 
wt eft (ubforma fubftantiali ad eum modum, 
quem. primo de Ortu & Interitu differuimus, 
Éxqua etiam diíputatione facile erit perfpice- 
re Bon inhzrere potentias erganicas in to- 
to compofito., etfi. contrarium .arbitrentur 
dius quc. 3. quefl. 10. -Caictanus de 
ente & eflentia, cap. 7. qu. 16. Soncinas lib. 7. 
Metaph. quaft. 7. :& alii. Neque obftat quod 
iAriftoteles primo huius operis , cap. 4. text. 
€€.docuit , functiones anmmz effe coniuncti: 
ex quo fequitur etíam potentias in ipfo con- 
functo, ideft, in totocfle, cum eiufdem fita- 
-&us cuius eft potenria; tefte eodem Arifto- 








H0. 






C 


CAP I QYESTIO EH. 


.abanimapera&tionem manentem in ipfaani- 


materiam , vbi recipiuntur : nec inde fequitur 
.eiu(modi fluxus effe aiones proprie dictas; 


-parte corporis totam effe; id enim quod infe. 


221 


teleinlib.defomn. & vigil.cap.r. Noninquam 
obftat, quia eoloco tantum fienificatur fentire, 
aliafque eiufmodi operationes nó admiaiftra- 
ri abíque confortio animz & corporis , contra 
Platonem , qui exiftimauit operationes fen- 
fuum effe proprias animz , in ipfaque inhzre- 
re. Adargumentum vero pro fententia Ianduni 
refpondendum eft, non omnes potentias fluere 


ma , fed fpiritales tantum. Itaque materiales: 
potentiz fluunt per actioneth tranfeuntemin 


cum fint quafirefultantiz quedam. 

"Teitiaaflertio, Animadiuifibilis , vt eft to- 
rum primo , veltertio modo , nonineft totain 
qualibet partecorporis, Hecex eo oftenditur, 
quia cum anima diuifibilis extenfione materiz; 
& quantitatis dilazetur, & extenfa fit;oportebit 
fingulas eius portiones fingulis materia parti- 
bus refpondere, atque adeo non erittota — 
ad fubftantiam in qualibet parte corporis. Nec 
eft quod quifpiam dabitet num Metaphyficz 
partes animz cum anima ipfa extendantur. | 
Nam cum illz à fubftantia animz realiter non E 
differant, neceffum erit ad eius excenfionem 
fuo etiam modo extendi. 

Quartaaffertio. Animaindiuifibilis , vt eft 4, 4ffzrtio, 
totumtertio modo , eft tota in qualibet parre 
corporis fecundum rationem vero totius pri- 
mo modo fumpti dici poreft efle in qualibet x 
parte corporis ^ ame Hcc quoad priorem 
partem ex eo conftat , .quia cum anima quam- 
libet partem corporis viuentis informet , vt 
im prima affertione oftendimus.; neceffe e- 
rit animam partibus carentem , in qualibet 


3. A ferio. 





&ileeft, vbicuaqueeft, rorum eft. Quoadfe- 
cundam vero partem fimiliter oftenditur ea- 
dem affertio ; quia cum anima indiuifibilis 
conftet partibusinregrantibus, eatenus dici po- 
teft íecundum predictam confiderationem to- 
tius primo modo fpetati, effe rota in qualibet 
parte corporis , quarenus non obtinet vnam 
partem integrantem in vna corporis parre; a- 
liamin alia. 





ARTICVLVS III. 


EXPLICATIO ARGVMEN- 
torum primi articuli. 


Rgumentorum , quz primoarticulo pro- 
- À potuimus, dilutio ita fe habet. Ad primum 
dicendum , exeo non concludi animam quo- cjr 

à sss tio. 
ad fuam fubftantiam non-effe in fingulis par- 
tibus corporis : fed duntaxat quoad aliquas 
ipfius potentias ; functionefue peculiari mo- 
do quibufdam eius partibus inelffe j vt in ca- 
pite quoad omnes externos fenfus , excepto 
h 5 tactu, 


Dilutio Argu- 
nmeatorum. 





Solutio 2. 


) 


Solut.3. 


Selut.4. 


Sclut.s. 


; 


Bo]ut .6: 


prouenitex eo quod aninia in cerebro tantum 
iafit,fcd quia oportet intelligétem vti fatellitio 


phantafiz , eiufque idola fpeculiar. Vndefi ea 


turbata fuerit; nequeanima ofhicioratiopisri- ^- 
te defungi.Secundum eriamargumentumtan-. d 
tummodo conficit animam eflein corde, vtin, 


fontecaloris , & fpirituum officina, ac fede ap- 
peritus fenfiaiui; à quo variz pertürbationes o- 
riuntur ; non vcroillicduntaxatfecundum in- 
formationem effe. Ad tertium dic,etfi forma fit 
quidpiam vnum fecundum effentiam, efle ra- 
men virtute multiplex ob virium , quas ex fe 
profundit, vbertacem, ideoque ad eorum ofhi- 
cinam diftinctis organis egere. Ad quartum, 
Cum quzlibet pars viuentis viuat, oporterein 
qualibet eius parte efleanimam,at coclum non 
eft viuens; necintelligentia corpus coclefte in- 
format; fed ei tancum, vt motor aflider. 
quintum , Idcirco arterialigatam infra nodum 
nó moueri , quia motusarzeriae eft à motu cor- 
dis,qui per conítricionéimpeditur,non aurem 
quodinfra nodum non mancatanima. Adfex- 
£um, Indiuifibili quantitatis non pofleadequa- 
re refpondere nifiindiuifibile. Verumindinifi- 
bili fubftantie cuiufmodi cft anima, cum virtu- 
te diuifibile quidpiam fit ; polle diuifibile E. 
fpondere; quod etiam patetin angelis , quiin- 
diuifibiles cum fint;1n [patio tamé diniduo cxi- 
ftunt Quodadiocum Ariftotelis ciratum ex li- 
bro de Animalium motu fpectat : Simon Por- 
1iuslib demenre humana cap.7. colligi cxco 
putat , animam. fecundum Aríterebs fen- 
tentiam non cfIe;in toto corpore: Íed non reste 
fentit, non enim Axiftotclesillud pron&ciat de 
animafecundum fuam fubftanuiam, fed quoad 
potentiam motricem,de qua inibi crat quettro 
Hanc vero ftatuicin corde vt IB omnium vi- 





K'E9:-g. 
Hed cox eux :p Qows) o Tépay 3t oe 
Is Tü exte Y) WL rU» A6je: yugApime- 
0 y mlgarree v ZnLÀAV , UG Prey dos au its" 2 
e prov vóon P Tbv égasvior A29 )yhcur, emrip 
ji qr sti Try opa A try air , DNA C aiu) oq iW CAU 
er X, CY x teiaqox. hM ^ mug hid 
wi 5j oamr:p cup moo ua ei LL T opov ear, 
4ie» niii TETEX 0T MOS , TO TZ TEDOATARQ óp9o,u0- 
ytov 


& 





GAPII.LS 


Ad, C fimul quiefcere , quiefcente pede. Nam cum 








SECVNDI 


ud e» 


P EA 






* 


quaftionis parcem attingunt, refpondet D. T h. szarp;r amig 









i immateri. lesfubftanuiz nullo pa-. 
otum dicuntur , nifi cum idin quo. 
unt, mouctur: anima vero non eft; 
ein manu. Alii, in quibus eft etiam: 
B Diuus Thomas de fpiritualibus creacuris qua-: 
ftione vnica;articulo 4.ad 7:4Eeydiusin primo. 

* d.8 2. parte diftinctionis principio quaítionis 
tertiz , minime abfurdum putant concedere 
moueri fimulanimam, & quieícere, cumipíain 

fe ciumodi quietem,.& morum non recipiat, 
Ícd diuerfx partes Corporis , quas informat, 
quanquamuidiniis , qua perfe mouenrur; aut 
quomodolibet in fe motum recipiunt; fieri ne- 
quit. . Alu denique fatentur animam moueri 
pezaccidensad motum manus , negant tamen 





quies fit priuatio ,, qua abfolute motum ne- 
gatnon diceturinquiunt, anima quiefcere;ni- 
litorum corpus, inquocft motu vale: Ex his 
tribus folutionibus etfi nulla omnino difpli- 
ceatprima magisplacet. Adfecundum negari 
poteftin primisantecedens.Vt enim res alicubi 
rota effe perhibeatur, fat eft nihililliusnon effe 
vbitota contineri dicitur: veladmittatur,iniis 
tamen quealicubi definitiue;aut circumfcripti- 
ucfunt, vcin primo; & adzquato fuo perfe&ti- 
bili; quo pacto forma indiuifibiles non funt. in 
qualibet parcecorporis. Atquehacíolutioeft :. 8s 
D. Thoma in quaftionibus difputatis , quz- idi 
Ítionede anima,art.to. e 

Ad tertium, neganda eft confecutio. None- Non quelili 
nimhomo dicicurid, quod conftat ex anima pars bomini 
rationali & quacunque materia, fed ex ea , QU 4icitur hom 
fitprimum, & adzquatum perfe&tibile, quale 
non eft pars marier. 195.3 


CAP: V^ -H. 
9. dd enim cum ex oó[curis quidem , magis au 
tm manifefis fiat id notum , quod ejt dilg: Text. 
cisnim , ac notiusratione, epitendumeff rurfus boc 
pato de ip[a anima pertraclare. Rhütiopem enim 
difünitam n6n folum effe fignificare , ot complures 
dicere diffmittones videntur ,. [ed etiam in ipfa 
cau[am ireffe,ac apparere , oportet. b Nune au- 
ten, diffinitionem complures,ut concluftones effe vi - 
dentur. c Veluti quid eff quadratio , confectio fi-. 
gura 





EXPL.ANMTIQ. 


í A sc enim cum ex ob[curis | Aliam traditurusanima definitionem,quz animarü fpeeies diftinctius 


explicet,methodum,modumqj do&trinz ftatuit, vti facerc confueuit cum grauis controuerfía 
exiftat. Aitereo vellefe ex obfcuris natura;fed nobis notioribus ad ea, quae fecüdum rationé magis 
41ota funt; progredi;tradereq; definitnion&, quae caufam contineat:opoiterenim non folum quod res 
fit fed cur fit declarare. Quz auté dicàturnobis,qu natura horiora,obícurioravefatislonga difce- 
ptarionein primo Phyfica Aufcultationisl. expofuimus. b Nune 





uh ——— CAPMLEXPUANATRO! Y! — d 


oy éivey iris dopo» o roii ros ipee, Atos E cvu- .— gura laterum aqualium angulorumque veclorum. 
vhogergTos. 8 Atyov (m ài vtaexusurMOs iow — aqualis altera ex partelongtori figuva: atque defini- 
dignas ,' atv Tos Agi T? omov. Atjejdp S» — tiotalisconclufsonis ottupat locura. At ea,qua qua- 
* exl A«Góvns v oxtisus , dueaoX To tptpvyev — dationem inaentionem «ffe media, dicit, ip[fus rei : 
€ zug ril Qi. amsoveadis 5 &Olz Asgopdiss nud —. profecto cau[aryut patet.a[[ignat. d Diar igi- Lex 
le có mr mti prov , GUz A&oidp dio, eiev Es, — tuv binc con[iderationia vitio [umbto animatum 
CO anmeyxivaais. 3 vuizicn Xy róm in )»immask — abinanimato'vita [eiungi.Atquecummultifariam 
C eeedlogaQuarnEuinme 00000 4X) C Viutredicatur: etiamfi conum tantum iflorumin- 
| gmov Iud dicimus cutineft ut i GE|ua (emus motu loco ac (Latus, Co in[uper motio nutrimento ac- 
€ommodata,q5 accretio deeretionve. T da. NOT Ug Quapropter 









"b Nuncautem definitionum. ) Definitionum tria cffe genera conftatex primoPol[t.cap 7 Quz- Tj, JPfjpitio- 
dam enimtraduntur per formamvel materiam, Q) t:edam per caufam finalem; vel efticientem Ali j,,, vepera, 
5, wtrumque cauíz genus comprehendunt:& qua ex vno conftat gcnere diciturinterdumconcluáio, piri, cog- 





rout demonftratur peralidjinterdum medium proutaliam demóltrat. Qua autem éx v woqscOa- d1psex duplici 
lefcit;appellatur demonftratio pofitionctátum, feu collocationedifferens; quia continet mediü & genere caufa de- 3 
-eonclufion& ex quibus demonftratio coagmétari peflit;accedente formafyllogiftica "Lalisefthec 5, 2,7; j aj- | 


definitio, Homo eft animalrationis particeps;conftans corporein coclum erecto:poteft enim ex ea pellatur. 
confici demonftratio. qua caufa materialis per formalem, feu quafi formalem de homine oítenda- 
1 tur,huncin modum Omne animal particeps rationisconftar corporein caelum erecto : fedhomo 
 eftanimalpatticepsrarionis:ergo conftat corpore in coelum erecto. Propofitum vero Ariftoteli eft 
talemanimz definitionem tradere, vtexilla & ea , quam fuperiori caviteaffignauit, fiat vna,qua 
' fitdemoftiatiopofitione differens;ita nimirvm, vc vnaexalia demonftzari poffic. ! i 
c Veluti quideft , Qe: ] Vt oftendat qua(dam effe definitiones, qua rei caufam expli- 9, 1, ruo, di 
Cant ;' alias qua non ita fe habent : exemplum fubiicir à Geometria petitum. Quod vt in- eh quadrangu- A^ 
telligatur ; aduertendum eft dato vno quadransulo rectilineo ;. pote dari quadratum z- 


lum aqualem f 
qualem aream complectens. Eft autem 


2 d eris win — xx figura item. aream babere 
uadrangulum figura quadrangularis quadrangularis habens omnia la- poffuat. 


uorum laterum: inzqualium, vt A... |^ ^| rera qualia & rectangula vt. B. Euclid. Y.elem. 

)uüadtareaucem quadrangulumreft inuenire quadratum zquale fpatium continens quadrangulo. dif. 5o. 
Hot autem fit per mediz linez inuentionem. Q) uadratio quo ] 
Media linea eft.ea ; quz inter latus maius qua- d eoo do inueni? D 
drasguli ; & latus minus ita fe habet, vrquam Meg 
proportionem obtinet maius adipfam , eandem 
obtineat ipfa ad minus , exmpli gratia. Si latus 
maius quatuor habuerit palmos , latus vero mi- 
nus vnum; inea media duos complectetur, quia Latus maius 
ficurin duplo fuperaturà maiori larere ; ita in du- 
plofuperat minus. Ex mediaigiturlinea rribufqg; : 
aliis ipfiszequalibusconfectü quadratum , zqua- ] Quid[ft media: 
leeftquadrangulo dato. Talem porrolineam fic A E 
inuenies: Quadrangulilatus maius; & minus que- 











B3 
- 
e 
B 
iz] 
€ 
e 


TI 





D , p 
ad pun&urffi anguli & concurrebanrin re&tum extende & fuper totam eam lineam defcribito femi- 


circulum:tumà puncto coniunctionis A. erige perpédiculariter, fiue ad angulosre&toslincam vfq; 

ad circumferentiam:iiia igiturerit media ex qua conficicur quadratum zquale His pofitis fciédum Swadratio da- 
quadrationem, qua diciturtetragonifmus, dupliciter definiri. Vno modo definitione non reddcnre pliciter deffzi- 
prazdictam.caufam quadrarionis,nimiru: Quadratio eft confectio quadrati zqualis quadraeulo; zur. 
velreddenteeiufmodi caufam: fcilicet; Quadratio efbinuentio medix linez inter latera inzqualía 

quadranguli. Hzcenim defuitio continet caufam illam quadratienis Hoc exemplum eo fpectat, 

vt doceat Ariftotcles; velle fetradere animz definitionem,;qua rei. caufam explicet; 

d Dicamus igitur. ] Dixeracfeprooreffurum àpofterioribus,iue obfcuris natuza, & notioribus: 45/zratau 
nobisad ea; quz naturafuntnotiora: eam methodum ferta. Progreditur enimab animato ad pofferizs eff no- 
animam , conftat vero animatum eíle pofterius natnra , quam animam ; fiquidem animatum 7 ^ 
dicitur; quod;animz particeps eft, denominaturque ab auima': quod- vero. ab aliquo deno 
natur, pofteriusillo cft. Conftat quoque animztum effe nobis manifeftius,, q 


1 1f2ue (0ttss 
mi Quam Avtma. 
uàm ànlm.Jm; [pter anta: 


n . . B ^ . ad - . 
quia: compofitum ,. & torum prius. menti occurrit ( intellige quoad confuíam coeniionem; Q» aanima y. 
: E : : , UTI Á ^ c Mie rc | 
quam eius.pars : anima autem pars elt: corporis animati, | Conflatitem animatum que2d co- ;; difcvimen 
gnitionem diftin&am effe ignotius natura, quam animam , ficuti.& omnetotum fuaparte. Przo- 2 


cedit ergo Ariftoteles abanimatroexplicans difcrimen inter animatum & inanimatum.: videlicet: 
quod 





127. 


IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA. 


128. 3 


* . * z 2 L - B * B. cu » s ) r " hut 
uodanimatum viuathoc eft à feip(o moueatur,& a&tionesab interno vitze principie fundat, Vn-- X 
^ * pA - Y LANCEA NE "y * s n 
re&eannotat Simplicius vitam Grz:ce (45 dici à md Cte, hoc efls à feruendo, quoniam ex fe & | 
"n 


intrinfecus fcruet, hoc efl;agit,feu mouet, meucturque. 





di xXx ox beide wrad T. Qbxet CLA. Quuverpa n d 


eu Tes Exe TO, wuoxpay € 2px lo vusdislu ài is ai 
£neiy m ie Q3íow AugeSoisor xp TÀé cyawmiss To 
mus. rid 2 auferre y xoi Tto ) ed" dX ipods 
és uuo x vot Go. dei aet ero x On ajg a6- 
A6 » ne uw Puowra Aaa eaesn T$edo. apeleeos 
od j 7$ E T amer uoo Twy. T ) 2» dt: d3o- 
vovroy cy moie -vurvie, Qawspov eri Y. duoudev. 8- 
degcín, eo eo Toi "m dpxe Dusnpeis ahi srvyns, T? 
E deo, 2]g vi» 2epxo our Varepxe Tin 
mis Ca v 3 Cdov, 2]g vla otc noy repos. € p 
qui xispdyo peii dDo.1 (o vTO5 TU7IOV , io VTM d aa- 
eua, Can Atgstdp; * z DL uivov. edo tres ót 9- 
eripe axegiroy enia, a. *; dams Tí )pérmxs 
Su/nTw, yapACtAA T ds wj mis cipum. 
Émuxj3aQn T dh ade tezan. Aperi) At59- 
(eo 78 Tun MeAo Li vvxiis (8 XX TH ums pere 
xe. T5 m Tro TU. Quaveroe lua am helun apo 
ei Vyvre. di do di, eqciaw txgirepoy TEcTUy sup et- 
Cuxs» , Usepoy ipid id 4i emi mo&ny eiptidu 
pvo s én 9 vxn TémTUwY Ei» Sex" eipnpduav, E 
TSTU6 deisu per endi od omnd yoymud Xi- 
yAad. "óTtgo à: TÉTOY bxesor in Vox, 5 MgAev 
Vvxie »*X ei GgAev» srórtpoy TUS, 0 CUM MEA- 

gy Aya) [M9)0Y, Y Xo TOT Ql» 
; ei 


dicatyr animamyinquam principium effe eorum qua dicla [nnt s e in bis effe definitam vegetatiuo, fenfrszuo, 
intelleéliuo,etiam motu. — Quarendum autem efl vtrum borum vniumquodque fit anima ,an animapats 
€ fiparsutrum hocpattoy vt fit feparabilerationefolumsan etiam loco. 





V aliquid di- 
catur viuere, fa 
tie ci fi 2 qua- 
tuor operatio- 
xilua "vitalibus 
vnam folum 
exerce to. 

Ex quatuor vyj- XàAG quà 
talium opera- 
tionum gentri- ; 
Étts quadruplex qui 


autem ad oppofita(efe habent. 


vi& gradus ra 
colligitur. 

i tremo 
Secundá anima CXUCIDO, r c 
definitionem ex Éterioribus poflint efle non contra. 


dici « concludit. 


e Quapropter ei» vuniuer(a planta videntur viuere. ] Quia vira multipliciter dicitur ; fiquidem 
quatuor funt vitalium operationum genera ; nutritio, fenfio, motus proereffionis, & intcllectio: 
docet vtaliquid viuere dicaturíat efle vnum vit opusexercere Vnde colligit Plantas,in quibus 
vitz munia minusilluftria & confpicua funt, re vera viuere , argumento quod verfus omnem loci 
differentiam fefe porrigant; & incrcícant. Namque naturaliaad vnum determinata funt; viuentia 


f Aiquc bac quidem ] Ex quatuor generibus vitalium operationum,quz pauloante numeraue- 
druplicem vitz gradum colligit. Primus eft corum, quz vegetantur, feuque aluntur,auge- 
(cunt & decrefcuntifecundus eorum, quz non folum vegetantur,fed ociam fenfu pollent. "Teitius 
corum,qua vegetantur, & fenfu predita funt, ferunturque motu progreffionis. Quartus, corum, 
busnon folum tresfuperiores gradus; fed 1nfuper gradus HIrMDUENE comperi Tb NaMlinícc 
adus inter fe diftingui In plantisenim primus finealiisreperitur. In quibufdam animalibus duo 
D xg ! EN : à t 
priores fine reliquis, vtiniis pifcibus, qui ad faxa adhzrefcunt. In beftiis perfectistres priores abíq; 
Inhomine omnesquatuor.Itaqueiniis gradibus ciufmodi ordo eft, vt prioresabfquepo- 


g ique quam. ] Curnutriendi visinter czterasanima facultates, & tactusinter omnes fenfus 
locum primum habeat, explicaturum fein progrefluinquit. Eft verociusrei caufa, quia nutritoria 


13a 


| «€ Quapropter. 


1 d 
€ S)uapropter ej» "vninería. planta videntur vi- 
were. Quippe cum videantur 1n fe sp[rs cuim babe- 
ye talem atque principium : quo adcontraria loca 
tam incrementa , quam decrementa fu[cipiunt. . 
Non enim (nv[um quidetn accrefeunt , deorjum au-- 
tem non accre[cunt , fed ad vtranque (imiliter diffe- E. 
renttam Q5 omniex parte femperquenutriuntur, qo 
eou[que "viuunt. quou[que poffunt alimentum acci" 
pere. f Atque bac quidem vis à cateris feuangi fe- 
pararique poteft , cetera autem saipfis mortalibus 
Ab ifla nequeunt [eparari. — Quod quidem in ipfés 
perfpicitur plantis nulla enim prorjus inipfisyot pa- 
tet; alia prater banc, animapotentia atque officium. 
ineft. Viuere igitur ob boc principium vviuentibus 
eoripetit. Ammalautem eft ob (enfurn primo. Nam 
C» £4, qua non cientur motu nec putant locum, [en- 
fum autem babent, non [olum-viuere dimus , [ed j 
etiam animalia nuncupave [olemus. — At "Vero 6X "T exc, 
fenfibus tacius primo cunctis apumalibwus ineft. At- 
qui vt uegetatiuum à tatíu ,fen(uque omni , fic À 
cateris tacius fepararifenfibus poteft. Eam autern 
partem anim vegetatiuam dicimus effe , cuius. (n 
planta participes [unt. Animalia vero eunéta,ip(am 
vim babere [gntiendy tactu "videntur. g. Atque TextiS. - 
quam obcau[argp iflorum utrumque fit, poffea dice- 
imus ac explanabimus. h Nunc eou(que tantum 


Text. 14, 





———— MáeÓ aue 





'Tert.i f 


'Text. 16. 


I7. 


Text.19. 


facultas vitam primo feruat, dum fluxum materiz,quam calor diripit, continuo rependit, atquein- 
ftaurat. Prztereatac us noxia declinat , falutaria profequitur, quo neglecto difcrimine, vitz fun- 
damenta ruerent. i , C UIMIEI 
h Nunceow[que. ] Ex diéisanima definitionem concludit. Nam cum animatum ab inanima- 
to differat operatione vita , abanimaipfa vt à vita principio orta, cumque quatuor fint viuen- 
tium genera, quadruplici fun&ionum varietate diftin&ta, reliquum eft vt anima probe dicatur 
principium vegetandi fcatiendi, loce mouendi, intelligendi , fcu quo viuimus  fentimus, loco 
mouemur, 








Y 












e Doce Tb didiov € $9xprs. vU Y Aerzrz piena 
$ dyoxss, dawspiy ex vwTuv , 9n. Gv». £9 vocig9l, 
1, M , ^ 4 E A 4 
«9 uae duoi miis. Td di Aid in trien, Guvepór 
en onxd y eive, € ixand frepoy ; tügg C 
* , qo? D t 2. NA m9 M c/ 
ax400 aW Eo, $ hzz(ar opoles dY € TUI X2 fpg- 
$t» 75» siptpdper. on à. cvtoss pd Tu Co orco 
€ , e ^ , , ^ Y v d VM 
Vzrapyd (aómw , noi OY mv& TWUwV, PTíoeio JY i» 
Móvoy. v&rw d usi 21e. eggs vi» (ao Di l2 dU 
» L/ N 
eA TiaW , Gxt7 Tecy Despov. qTU QA 13 010 € e. 
* » , , Nox NM Li 3 
ams mic vade cops Gee qxs' mz pp oO tart PEU y TU 
dy awe , mà d uíon adeo onery sono mta , 4 diu. 


i-c£) 04 


€5 quibus vna tantum ine[fe videtur, atque id ip[um d fferentias animantium facit , quam autem ob 
Eadem (5 circa fenfus fieri[ane videmus: quedam enim omres , 


- quadam aliquos , quadam vnut duntaxat babere videntur , tacium inquam , ip[um , qui qtudeim eit o- 
! 


cau[am ita fit , poffea per[crutabimur, 


ennium maxine nece[farius. 





à Ata, denonnullis quidemisftorum videre» | Diluicpofteriorem quzftionem , vt ex ea prioris ex- 








— CAP II, EXPLANATIO. - - 

mouemur,& intelligimus. Deindeduplicem proponitquaftionem. Vnam,an hec quatuor nempe 
vegetatiuum,fenfitiuum, loco motiuum, intellectiuii, animz partes; facultatefvefint: velpotius — - 

anima ipía: vt vtrum vegetatiuum fit potentia infita animz ad vitz munusobcundum: an vero a- 

nima ipfa vegetatrix. Alteram, efto fint facultates,non anima, vtrum ratione tantum, & definitio- 

ne, anloco, & fübie&to diftinguantur, Timzuscnim iracundiamin corde;appetitum in hepate, 

fenfum in cerebro collocauit. - ; 

T : i 4tque 
i j E docs bs 
«i fe sod) 8 zuMmy Id. Cri D$ 2ongjis Vadi 1 4tque de tonnullis quidem ifforum-videre , T 
* SEMUNTE MM 1 í i : iE ext, 29. 

«vae aoa aS Eri mur umuvevia 2]ycpsodun Qaes- — difcernereq, facile po[fumus , nonnulla autem du- 
724 Cd rra Y voe Lion air XONAsY»,wcovexys T c9 — bitationem babent. Nam'vt plante nonnulla di- 
ed roi jux ne, cuve Aaeio io MaZs co ixpom duri, — uias (eiunclaq, videntur-viuereproptereequod a« 

Quozue di amedvev Kw €jeMb. mE hes 2]a- — nima, qua eitin ifla , atiu quidem in'vnaquaque 

Qrgas 3 Npuxifis oodudp eviftoivor ixi mv ovTueey — plantacfi vna, potentia veroplurts, fic (b circa a« 

— e» Tg "uevejieu. X) QU eO wir txqerepor wp» — diasvvidemws anitza differentias fieri , cum inci- 
(o psgarExe , o5 xinay slo X? vóm. &35 cicer, — duntur apimantiumea, qua in[edia uocamus , "u- 

X) Qa(uciom , € ocepar amu io oS wOwai.Au- X traquenamque partium (C [en[um babet , Qo sma- 

3 7€. € ódvv5 7reo9? mui Quim, kasery- — tuloco cietur. Guodfrtfeo[um babet, t5» enagina- 

x5üc € imÜvuiw. 4 TÉ v8 € 77: ÜDkoennxüs — tionem (o appetitum etiam babet. Vbinama, est ^ 

-Quudqiue, Sdtmo dyavtpov. dI ot spvyde ojo — fen[ua, sbi doloretiar exiflit,atq, voluptas. Atcobt £3 
Émpov siveq € c8» voy ChdYoerea womit, —— [unt bacyibi nece[fario cupiditas etiaminest. k De T exc: dd. : 


anielletiu vero contemplatiuao, potentia non quic- 
quam eit mau:feflum , fed w detur boc amima ge-.,.— 
aus cffe diuer[um , ida, lolum perinde atque perpe- 

tuum ab eoquod occidit; feinngifepararique poteft, 

Carteras autem ania partes , [eparabiles quidem "eye 24. 
non effe , vt quidam afferueruntex is qua diximus 
patet. 1 Ratione-vero differre non ob[curum «ffe» 
videtur. Senfitiui namqueratto diuerfa ef] à va- 
tione principizcpinandi.Siquidem diera funt (en- 
tire acopinari , C unumquodque dictorum fimi- 
Jiter. 4t "yero quibu[dam animentium cundla 


partes vt patetm[unt : quibu[dan nonnulla : Sunt Texts. 


m S uoniam 


cl 


;plicatio facilior euadat : contineturaurem folutio bacícientia. Non eft difficile viderein quibuf- 

dam, potentiasloco & fubiecto non diftingui : inaliisdiflicile, id eft; conftat tamen omnesratio- 

ire, definitioneg; inter fe differre. Porro huius fententiz tres partes funt, quarum prima fi de ftirpi- In FErbibyus , eb. 
bus & infe&is animantibus & de potentiis, quz iis competunt, fermo fit, manifcítam habet verita - f?/eH anta 
tem.Etenim partes diuul( à planta retinent vim vegetatricem, & altricem, nori nifi quia & anima ffe potentias 
planta, & eius vires pertorum corpus diffunduntur. Itemquelaceitain duas partesdiuifa, adhuc 47! zez 4di- 
mouctur,& fentit: motus vero;& fenfus imaginationem & appetitum fcquuntur. Sunt igitur hec /P/2gui fubzedfo, 
perlacertz membra & artus expanía: alioqui fi definiris fedibus continerentur; in iis tantum fedi- ^ra esf 
busremanere pollent ; (i quando remanerent. 

k Deintellcélu ] Hzc eft fecunda pars (ententiz, qua oftendit difcile effe, & adhucambiguum r5 i27]; 
anintellectiua potentia certo organo definita fit, quia nondum fatis explicauitan fit f1cultas orga- cerperi offixa 
nica.Videri tamen ait animam intelle&tiuam alterius effe rationis;atque ordinis;& immortalitate à 765 (5, 
czteris formisrerum fublumarium diftingui. Ex quofequitur viii intelligendi non hxicrein cor- 
pore, poffequeab eo Íeiungi, non ita vero ceteras potentias, cum organtrsaddicte at xzeque fint, 
vtex fuperioribus patet; etfi non defuerint , qui eas quoque feparari poffeà materiaaffiimarint. 

| Ratioze vero ] Tertiam fententie partem , videlicet omnet 7otentiasrazione ; feu dc£ni- Probat asuma 
tionc diflingui ,.confirmat ex earum operationibus : potentiz namque peractusfuos diffin- 5^2: raitont 


guuntur — Quare vtfenfus & appetitus diuerfos actus edunt ; vtpotead diuerfa tendzntes obie- fes Jiffzstione, 
i Qa, ita dufingar. 





" 


So RR NY M NS 2 k. - * dm FI edges "PEL: SAPERET de CORRER OS CRMA Aq: . "s 
&r |. INIL/LIB) ARISTZ DE ANIMA. . — gx 
€&a, ita & diuer(am definitionem, rationemque fortiuntur. Deinde in illis verbis. Át vero quibuf: 

p. . e sdam, vt D.Thomas interpretatur,prioiern diluicquaftionem aiens vsumquodq; ex illis quatuor 
ES predicatis nempe vegetatiuum,fenfiniuum,loco motiuum, intelle&iuum, effetum animam, tum 
M virtutemanimz: animam, cum vnum eorum tantum ineft, atque itain plantis vegctarinum effe a- 
] Animam. Cum vero plura infunt;id quod excellitanimam cffe, vrin homineintelle&iuum:quodita 
! : accipiendum eft v. c. vegetatiuum per fc fumptum ex vfüuloquendi notet animam , cui is tantum 
: radus cohucnit: fimiliterquereliqua tria przdicata. Re enim vera vnumquodque horum potcft 
i Nico anima, vel pro potentia: vt vegetatiuum pro facultate vegetatrice, que manat ab effentia 
animz plantalis, vel proipfaanima planta. Gracitameninterpretes voluntportius hic contineri 
d confirmationem fententiz prapofitz de Potentiarum diftin&ionefecundumrationem Nimirum 
cum viuentia inte: fe differant, quod alia plüres,alia paucioresanimefacultatesobtineant,neceíla- —— X 
E. xiofatendum eas faltem ratione diflingui. Atque hac Grzcorum explicatio germanior videtur, il- 





j 
1 


la puor aliquantulum extorta. ' 


r3 


S. is & m Quon iam 





izá)o Cdi € ad Ded usos jy: Atytro » x7 m Quoniam 'auter id , quo "inim UA, quo eo Tezt, - 

Üowme o iuuat der UY) Atq4dp , TO jo bm fentim ts bfariam dicitur , terinde 4tqueid , quo 

supnlo, và v spvxlan tuston q vovv Qujdà -— feimus € td etiam quo (ami fum tis , atque vale- 

^N iriexoX ópglec 0X Xj 9 Dyvavopdu, rà M Oyiei, TÀ — fh: ( quoddam enm ftientiam quoddam anims 
A | A wuepho mÀ ve. ennt E y 2 xen 4A. TOU TI dj — duimu. D)uippecum vtraque fcire dicam ch 
t 5 d Pueukas xeq Uit , MOL. XP d). no, *4 — aliud fanitatem, aliud bartexa corporis aliquam.» 
| veltotum dicimus £or[t4, atque borum vtrum, 
2 gtevuxod , 15 E ouzaxsg. duxei p c» 7) macX»^n — "tam fatentia , quam [anitas , forma quadam e& 

xd) 2]on9:Àio 4 Tur woiymxdy Duupuey ctg- — fpectes eft, Cn ratio', eo tanquam acl «s infficien- 2 
16, [ctentia quidem fcientis , [anitas autem. (ani. 








2dgoosps om. ata csts- dee Ady Ov. ms a) c xe] à- — il ua enim agentium tn €0, quod patitur ; atque 

9», dV Ez, e Anke Thxmoveplpes. reps o difponitur ine[fo videntur. n Anima autem.id eff, 

Asgoudpus viis Saiuz. xsjomp. eimeudp ov voe eic — "Ut patet Quo viuimta | € quo fentin tts , ac intel- 

^. BO» , 025 9n c3 E EE da Qoiv. cau d; iE vÀn ligimus primo ) ip[4proficto.ratio quadam erit. 

di ^. Puispus; qidY 609» comen. medius H xgu- e forma, fed 2on ut materies , atque fubichum. 
quis, Tpspugey ed 0h efi i9 eye Ate yvyiiey Nam eum [ubflantia tripliciter dicatur , vt dixi- 'Text.og. 

P UM XN cuir, mua m my Os. € 2d im waDds. vesc — me (quadam enim eit forma, quadam materies, 

x Aa Grdteais vois diues patre ow dO eu pal eivoqopa- — quadamid, quodex virifaue componitur , Cana- | 


T Tt vnd. v prxzt- eae Pe eo Gv tvenuulOe di A. — teria quidem efé vt patet, potentia forma autem 
€ |y r8 cu enun rtp, € ev wen Gia. - c|lus) cumigitur ut dixims fabflantia dicatur 
"o xep trifariam, animan[gueid fit quod ex'vtrig, cor 
; y (o pore, inquam , C anima conflat , corpus profecto 
: j non callus anita , fed ij[a corporis nlicuius eff alus. o Idcircoreéte admodum putant ij, quibus anima 
neq, cffe [ene corpore, neque corpue aliquod effe videtur. Etenim ipfa , corpus quidem non est ,es autem ccr- 
porn aliquid. Et incstob boctu corpore, atq, in corpore tali. v 


"Text. 2. 


| 
| ut p Ne» 
MoGLAAMMMECNESURNNCNAE S 

Dusbu "Uilerd cg Guoniam autem | Inftituit exinuentain hoc capite definitione demonftrare eam ; quam tra- 

dicimur , 4Iter? di derat capite fuperiori.Sumitautem primoquemadmodum duobus fcire dicimur, nempefcientia 

vt forma , alte- tanquam forma, &aaimatanquam fubiecto: item vt duobus dicimurfanan, videlicetíanitate vt 

rogi $HATT1A-. Kovma; corpore; velaliqua parte corporis vt fübiecto : ita duobus nos dici viuere, altero vt forma , 

altero vt materia,in qua formaineft. "Nonenitm forma,feu actus in quolibet fubie&o effe poteft, 

fed certo & decerminato:ficuti neg;agens in quodlibet indifcriminatim agit;fedin id; quod 1doneü 

aptumque eftadeius impreffionem recipiendam: "m í : NE 
n Antmaautem | Probatanimam efleformam Id, quo viuimus eft forma, fed anima viuimus, er- 


: 6, 
RAE goanima eft forma. Minorem fuadet;quia cum fubftantia triplex fit, forma, materiá;& compofitü, 
Viii eflesds. Y Cam füperius dictum fuit; compofitum autem fitquod viuit, & corpusfiue materia fit ens poten- 
Gnd jj tia, fieri non poteft vt co viuere dicamur, fed peranimam, quae eft actus. Ex fuperius dictis huncin 

modum col!igi poteft demonftratio qua Ariftot. priorem animz definitionem per pofteriorern o- 
ftendit. Id, quoprimo viuimus, fentimus;oco mouemur ,.& intelligimus , eft actus primus fub- 
flantialis corporis naturalis potencia vitam habentis: fed anima eft id; quo primo viuumus , fenti- 
mus, loco mouemur ; & intelligimus, erro anima eftactus primus fubftantialis , &c. 
Quomodoivtel- — o Idcirco rcéle ] Ex faperioribus quafi corollarium deducit; re&c (entire eos,qui allerentanimam 
Igendum , ani neq; efle corpüs,necfine córporc. $i enim eft actus & perfectio corporis,corpus non eft, Itemncen 
mox nec e[feo ef&linecorpore , quia etá animaintellectiua fcparata cohareat extra corpus : tamen fuapcenatura 
corpus uec frneo eft forma illius; & naturalis eius ftatus cft in corpore; ab coq; pendet quoad officium inforinandi. 
* eorpore. P Non 


"OB 











CM: Re MEME C CCUMANET CUNISMNURGU T A 


1 





mo 


quandam eiut c» aci um acvatiouem effe 
. apnotefcit. T * 

















Y 


AEN on 
J QVESTIO  VNICA.- 
RECTE NE TRAÁADITA $IT PO- 


— fierior anima definitio, C an per eam 
prigr demonftretur. 


' ARTICVLVS 1 | 
RM TUUM 









petit» cum ei duntaxat quatuor illz particula 
fimul (umptz accommodari queant. Rurfum, 
quia alia ex parte non conuenit ei definitio; 
cum animus particepsrationis non fitid , quo- 
intelligimus , (ed quodintcliigit; fiquidem eft 
fingulare per (e fubfiftés, cuius eft per fe agere: 
Item veto quia anima à corpore abiuncta vere 
eftanima, & tamen non eftid,quo viuimus, & 
fentimus. — — 

Noncft tamen ob hzc argumenta ; impro- 
bádaAriftotelica definitio,fi probe explicetur, 
&intelligatur .Non placetautem fententiaJE- 





"Becunda anim 


q MNE gydiiexiltimanris Ariftotelem illis verbis non 
definitio vna E Nis 
el Lev enblica- vnam; (ed quadrupiicem definitionem tradi- 
3 mt * - V 
diu P di(fe pro numero animarum, X Rcenim vera 
, [ 


rzdicta definitio vna eft,atque vt vna &ipue- 

pr : 

ftieata, & propofita ab A riftotele fuit; vt ex fu- 
Bao nA Rropo : 

pertoris capitis decurfu cóftat. Deindc non re- 


P 5 ' Vw. Mie PU TE Cd SES AS. 
(omui Ux dirait et ere regnv eis eia ago cwtppeoe or riu 


wu-  quodeumqu[cipere. — Hoc autem pacto , cum va- 
MX! Ee" ' X [* ". 1 : à " D , L^ * 
9 gel» muiudi civaq , (powapir cn TÉTU. tione etiam fit (ane : atius enim vnu(ruin[que im 
|o wo, quod eft potentia (ori propria anateria [aapte natura fieri , effeq, folet. Mnimam igitur perfectionem | E 


EROGO RIEUREIO AIT, III. Luc, 4 cB. HEBES Mi e 
mine vllo ) Pythagorzifabulati funt poffe animam indifcriminatim 
ane inquit multo fecus res habet, cum videamusin fingulis viuentium 
ptariq; animabuscorpora, Quod& in rebusanima carentibus perípi- 
c actus inquolibet fubiectorecipitur, i 
niram c(le animam actum, feu formá corporis potentia vitam habentis. . 


A Ce gydius,quatu oranimasíftatuit, cum tres. ux. 


D 


TiO VNICA/T — "34 " 


(op Non in quous fne diferiminzBo, quemad- 

anodum veteres ad corpus ip[aen accommodabant, — 4; 
mibilpror[us deteymimantes quodnam illud ep quac - b 
le t corpus , atque non rele , ut patet..— Quippe» 

eum non videatur quoduis fene. "ullo di[erimime» 


- ow 


p Non "S 


fedin eo, quod natura aptum fit. 


QVASTIO 





tantummodo numerentur , vc fuo loco pla- 
nurnfier. Porroautem definitio itaintelligen- ; 

a eft, vtanima dicaturid, quo viuimus,id eft, E 
principium vitz internum ; quodDeo refpectu 
rerum viuentiü minime competit. lLicetenim Dems som ef 
Deus cunctis rebus intime illabatur cóferens principium in 
illis efTe: non tamenintrinfecus easconftituit. terzum vite 
Irem quatuorille particule viuimus;fentimus, goffr&, 0 
&c. nonfuntaccipiendz coniunctim, fed per : 
diftributionem : non itaquidem vtfingulz à , i 
fingulisdifiungantur, quafi dicendum ht ani- E 
mam efle id, quo viuimus, aut fentimus,aut Non folum come — 
locomovemur, aut intellisimus;fed ita vtdif- e, anima 
iun&io cum copulatione ad partes preceden. ?7tellecfiua de 
tes fiat;dicaturque, Anima eftid quo viuimus, idouoviHinitéé, —— 










Li 


aut etiam fentimus, aut etiamloco mouemur, & : 
autetiamin:elligimus: «Quo patet non.recte i 
Simplicium putzaffehanc definitioné foli ani- 


1nz intelle&tiug accommodari poffe. Item 
meritorepzehédi Dionyfium Sophiftam,qu od : 
vità definierit ex motu mitritionis quafi alius " 
vitz modus noa fit Arqueexhisplaná relin- 
quituzrefponfio ad duo priora argumenta. 

Ad czteradicimus,licet animarationalisin 
T taut id, ginti eiut ides dp umentas 
men ad ipfum compofitum 1d , quoinrelligi- 4j tur. 
mus :itemque id dde ud id; quo "py 
viuimus , id eft , füipte natura effe principium jf 
vitz;vcl, quod eod :m recidit; effe principium; ; 
quo viuere & fenzire poflumus. — /. 








ARTICVLVS II. 


ovo PACTO ANIMAE DITFEI- d 
nitiones ex fe anutuo demonftra- : 
vi queant. 
C alteram propofitze quzeftionis partem É 
non parum interpretes difident, Nam | 

i2 Graci 


kx 


UN 


ur 


m. e 
5j 

£i -injeant, Grzci,& &ós fecutusMag. Albertus;aliique de 
primam 2974 Y 2tnisnon pauci , arbitrantür fecundam defi- 
defiaitionem pe" sic onem tradi per priora fecundum naturam, 
fecundam  tan- ex eaque primam concludi tanquá per caufam 
quA [** £4" demonftratione propter quidres fit. Cui fente- 
Jam contlsdi. y Guentin primis verbaAriftot.initio capitis 
Qui contrarii, gy fignificauit velle fe definitionem , qux 
QEON". caufam rei cótineat;inueftigare. Deinde, quiá 
D Tho. 6 congruebat , vt Philofopbusabeffe&is potius 
4lj. ad caufam , quam à caufa ad effecta definiendo 
procederet. D. Thomas aliiquenonnulli con- 
trariam fequuntur opinionem, aientes primá 
dcfinitionécontinere caufam fecundz, & hanc 

perillam demonftratione propter quid , illam 
perhancdemonftrationequod res fit, oftendi. 

Pro explicationecontrouerfiz aduertendum 

eftpofteriorem anima definitionem duplici- 

terfpectari poffe. Vno modo quatenus traditur 

4 nima opera- perprincipium operationum animz : altero 
Zones aut "Ut il. quatenus traditur per ipfas anima operatio- 
lw: effeitws,— nes, vtrumq; enim continet. Deinde, animz 
4st "Ut finis con- operationes poffe expendi vel vt funt effc&us 
Jiderari po[[nnt- anima: vcl vt funt eius finis.Cumenim vnu m- 
1.Pbyf.c.7-3 15 quodque (it gratia fuz operationis, vt decetA- 
art. 2. rftoteleslibro fecundo de Colo;cap.3. tex 17. 
Operatioef? 42i nihil mirum quod operationes animz dican- 
1n finis,non ta- tur eius finis non quidem fi anima fpectetur 
men quo ad e[- przeci(e quoad fuam quidditatem, feu quead 
Jentiam confr-. predicavaipfi effentialia sficutenim effentia in 
deerat. fe abfolute fumpta nonhaber caufam efficien- 
tem, vtalibi diximus , ita necfinalem. Dicen- 
tur Eo operationcsanimz finis illius; fi ani- 
mafumatur non quoad fuam effentiam abto- 
lute,fed quatenus accipit effe exiften tiz:fiqui- 
dem vt producitur;caufam efficientem & fiua- 
lem obtinet. Necfolum vt producitur actu, 
fed vt poteft produci: ficenimetfi non vendi- 
€et actu caufam efficientem; vendicat tamen 
eamin potentia , habetque adillam ordinem, 
fimiliterque ad caufam finalem , quatenus po- 

teft ad ios àfuo efficiente dirigi. 

His pofitisfit prima conclufio. Si pofterior 
animz definitio confideretur quatenus tra- 
diturper principium operatienura ipfius ani- 
mz , poteft demonftrari per priorem demon- 
Probatur:. — Ítratione propterquid; non autem prior peril- 
Fri eff animam. Hacita probatur ; Saltem noflro intelli- 
s[fe corporis a-. gendi modo prius eft animam efle actum 
stum quatn 0- corporis, quam effe principium fuarum ope- 
perationuy — rationum; & illud eft racio huius : ergo defini- 
pracpium. — uoanimz , qua traditur per principium vege- 
tandi , &c. potcft demon&trari peream, quae 
traditur per actum. corporis demonftratione 
propter quid. Antecedens oftenditur hunc in 
mocum.  Sicutfe habcteíle ad operationem, 
ita principium eíTeadi ad principium operan- 
di; quandoquidem eam proportionem habet 


--— 


Crnelufio.. 


effectus ad effectum, quá caufa ad caufam, fed. 


e(leeft prius faltem natura operatione; ergo & 
puacipium effend:, quam principium operaa- 


IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA. 


né A 
A di. Atquianimam effeadum corporis , eft effe 
principium effendi:fic enim actuat;componit; 
cenftituit: effe vero id,quo vinimus,feu vege- — i 
tamur, eft effe fontem, & principium opcran- 

di; ergo,&c Praterea, quia res habet talc effe, 
Adeo eft principium talis operationis,ná é con- 
uerfo: i 


igitur hoc per 
per aliquid 
prius, ac veluti caufa demonftrabitur. d 


B 


traditur per operationes. 


WE 


eius effc&a; poteft demopftrari demonftratio- 


AP 


Probatur. 


fecta poffunt monftrari per fuam caulam, & 
caufaper fua effecta, variata fecundum eum 
modum ratione demonflrandi. Priorautem 
C definitio continet caufam operationum ani- 
mz; fiquidemtraditur pereius cflentiam , qua ». 
eft caufa: vitalium fuactionü eiufdem : pofte- 
rlorautemtraditur per effecta. Quod vero effe 
&a , quatenus BE S funt, gequeant àptiori 
[gamcaufam demonftrare,Iuce clariuseft.Tux- | ecund 
ta huiufce conclufionis fenfum vera eft opinio 3 er 
D. Thomz, quam fupraretulimus,dummodo dapi fenf. 
tamen non aduerferur conciufioni tertia quá gen D 
mox fubiicimus. - hem, 
Sit tertia conclufio. Si pofterior animz de- 3. Conclufto: 
finitio expendatur , prouttraditur per opera- 
tienes animz , quatenus animz ipfius finis 
funt , poterit peream. demonftrari prior de- 
monítratione ropter quid. Hzc conclufio 
intell;genda 4 de anima. confiderata fecun - 
dum eum modum quo diximus pofle rerum 
naturas obtinere efficientem & finalem cau- — 
* fam. Patetqueexeo, quia fecunda definitio 
ita fpectata traditur percaufam prioris. Iuxta 
huiufce conclufionis fenfum intelligi poteft 
Ariftoteles cam fuperiori capite fignificauit 
velle fe tradere definitionem , qua caufam 
contineat. Quamuis id aliter exponat Caic- 
tanus , videlicet non de caufa finali, fed for- 
mali, arbitratus principium operandi refpectu 
animz , effe priusin genere. caufz formalis, 
quamactum corporis. Sed hanc interpreta- 
tionem; qua:fuam quoque habet probabilita- 
cem, exclufitea ratio, qua primam conclufio- 
p nem ftabiliuimus. : xe) 
Ex dictis conftat quid refpondendum fitad Prima optnionis 
argumenta principio qüzfílionis addu&a. 4'gumentis re- 
Nam verba ex initio capitis fecundi , de caufa ffesdetur. 
finali intelligi debent. Praeterea , cnm Arifto- 
teles in quzcenda vtraque definitione ex no- 
titia operationum animzad ipfius anima co- 
gnitionem progreflus fuerit ; fatisconftar ia 
eare fecutum fuiffe ordinarium Phyfice ig- 
ucfligationis modum ab effe&tis ad cau(as; 
adquem feruandum non opus fuit procedere 
à defini- 


D 








COE AN Dri "3258-29: " 


* 


17 " | 
3 definitione comprehendente ,effe&a. dun- 
taxatad eam , quz folam caufam contineret. 
in vero vtrumque ordinem; videlicet cx- 
uifitz do&trinz, qui eft à caufi adeficta; & 
prima inucftigationis phyfica Lab et- 


-— 






K E o. .T. 


À eroi mima » spi. eorr Gs 
3 mis aótd» , cuoi 3) ues párn.. divageese 3&- 
aryl, pt r]enco » ad cü-ndeqer épsx exo , xumdxay 

"od ze MO ED. S x zi 
sone im, 2]ovonludy rto) (ois j9p $vmis 
qi Oper exo v giovov, trtpoic | aT) E X) Ti eucO-n- 
xv a i oacO- n xov, v T d pear. eps£ie Qa tm- 
Sv el o xg 9v M9 55 xd Bá^ans. mi Con zaM Tus I 
gw tod m sieS drum là) d Qiu. M0: mic 1.016 Va tg" 
Mo sTe j0ivy e X; Aim, (gi T5 10v T$ Y Av» gà". 
cic 3 Tu) me, Y, 9 mugs ieta. m nd» $peZís ev 
odny *n Jj m at. Qe ond) uer Sea 352g à$n 

c ^ Y É - NON -- - 
45s qtoQiis adn Enpoe ^j X 9ogels , € Jtopots 
X; Vvageis atédtrm qui (4 waWTU. TÉTUY P od 
(unos. 2» 9$ abNar zie nto Ko T9 cvy 6s en - 
xe. SdYv S eis ago lo gU JA Ge DAE TPH RUP T, Xm sd 
E cpu o 3xvubs t d uv &z T» ig. v6 
v2 o dps; imSvpela.. 35 plo diva, Deppaed jn 
gg 35d $208 16 vvaes. ? 3 xvid es ere 1àve- 
P TÉTUV i5 2]eoudureer 3 oA vi TU USs 2oY' 
»ud 5 tmi qvazimev QngaeQu , 9n. rov uus ois $u- 
ewadlo 9, oss vec. ees) onmi aias y aL àn- 
Aer' vsspoy |, $moxt miE,- culos ?) qves6 TETIS V 


7niisd € To 3 vero xuyntdexov. tatpois ) € To ae- 


pL 3 ' - e 6 A »0^5 ) 
$TEpov, 9| Ye TiALU TELD "- JÉAc» oxQ om T)y cw TOV q$0- 
: Lj 2 ] DJ 4 

m» dis b cla Xiry Q» vote mt € aria o 


» 
€U TE 


jam inefh, b alijs ratiocinatiuum ac intelletcd wa, "vi 


vimad ageodum & patiendum habeat, 


perfectis tantum:quinra foti bomini. 


confequitur. 





JG. ied 


J—CAP.HI EXPLANATO.. 


QN 39 wodgeto m yvyss i Macdréiony » 6s 


yoxizxgv ve G vc » oiov ai pao» € &k muETY) iav 


imaginatione ucro nos patet,fed de boc poffea confideremus oportet. Nonnullis infuper && loc 
bominibtt , d £&» fi quid fit aliud ta:eyueletiam Pra[ta- 


bilius. e Perfpicuum igitur eff onam anima rationem effe perinde atque forma. 


e € MÀ 
CAPITIS TERTII EXPLANATIO. 


Nimantium autem. ]Differuit hactenus Ariftoteles deanimz natura in fe fpe&tata:. nunc de 
cius facultatibus difputanonem aggreditur ; vbi maeiftii fui Platonis doctrinam fequitur; 


. 4 E - MES n * .- * . . 2 
tcntiarim anima compichenfionem tradit; fpeciatim de eifdemin progretlu aétur 
€igoanima potentias,ad quas ezitera reuocantur; 
inrelligendi.Ex quibus (ota prima plantis conuenit;fecunda & tertia omnibus anizaantibus:quarta 


— b. Nam appetite. ) Probat potentiam. appetendi femper effe 
iun&am, dupliciratione. Priorita habet: In omni animanterepetitur fa 
quo guftatus comprehenditur (guftarus enim ta&tusquidam eft) vbiautem ta 
&atio & dolorinfuRt : fed hzcfunt acus appetitus; quia delectatio eft b 
vero & malum adappetitum pertinent 5 ergo in quouis anima 
Pofterior huncin modum concluditur: In omnibus animalibus 
alimenti ; nimirum tà&us, fub quo guftatus continetur. 
ftcntan:urquerebus ficis & humidis , calidis & frigidis, qux omnia ra&u percipiuntur : 
. tcm fen(us alimenti eft; ibiinuenitux fames & fitis , 
Wis 6n ig 


fc&isad caufas ; artificiofe coniunxit, dum fi- 
mul & à caufis ad effecta, & ab effe&tis ad cau- 
fas proceffit fecundum aliam & a- 
liam eonfiderationem;. 
vti diximus. 







CAPVT lll 


AT a autem , quibu[dam omnessn- T ext.z7. 


funt potentia. dicta, quibu(dam nonnulla funt 
£o quibufdam vnam tantum ine[fe videatur. At- 
qui potentias anima dixi 
fenfitiuum, appetitiuum, loco motiuum , Atque tne 
zlechiuum. — Et plantis quidem nutritiuum eft 
duntaxat : alijs autem (b tdip(um e fenfitiuum. 
Quod fi fenfitiuum ineft e appetitiuum etiam in- 
efl : bnam appetitus , cupiditat efl , C ira ; atque 
voluptas. | Animalia vero cunéta-unum ex [enfi- 
bus babent, tatium, :nquam, ipfum. 
fenfus ineft , ei uoluptas eriam € doler ineft, 
perceptio aucundi , atque moli. — Quibus autero 
bac m[unt, eacupiditatem etiam babent. Hacefh 
enim appetitio eius, quod 2 ficit voluptate. Ali- 
mentipraterea [en[um babent. Ta&usenim, fen- 
fies efl alimenti. Nam fíecis , eo bumidis, £^ cali- 
di«,atque frigidis aluntur viuentia cuncba. Horat 
autem ,vt patet, fen[us et tactus. Cateris vero fea- 
frbilbws pe" accidens nuiviuntur. Nihil enità con- 
ducit ad alimentum [onus , velcolor,aut odor. Sa- 
per autem unum quideft eorum , qua taciu perci- 
piuntur. At uerofmes , frrisue cupiditas eff; freci 
quidem £5 calidif ames : frigidi vero £^ bumids,. 
fiti. At fapar , borum quafi quoddam eff condi- 
mentum. Verum bac declaranda pofterius funt. 
2unc eo [que frt dicum y animantium 123uam bi- 


fce , qu&tatium babent ; (p appetitumane[e. c. De. 
co 1501141172 €t - 


LLL ———— 


Mo 


expliczndem. Porro in hoc capite generalem quapdam po- 
us. Enumgrat 776 potentie. 


(cilicet vim nutriendi,fentienci, loco mouendi, 


fames quidem 


quz apperitusquidam funt : m 
4 ficci 


mus bas nuiritiuum» - 


8. 


Atque cut - 


"Text.28. 


"Text.29. 


Text.36. 


quiin Phedroadmonet , in vnaquaqae re primo eflentianr confiderandam effe,tum en i í 
Aot [mt api- 


cum fentiendi facultate con- Appetendi, [en- 
lem fenfustactus  fub- tiendig; poten- 
étus, ibi & dele- 14 2un9uaT2 
oni, dolor mali, bonum. feparaniur- 
nte potentia appetendi fenfuin. Vbi fenfus ali- 
cernitur fenfus. seni eff ibi 
Namque viuentia omnia aluntur,fu- fames e fitit 
vbiau- et. 





M 


€ ! 
-—- 2nd im 
nae sc oa A e - cd 


SUA 











nireappetitü:dubium effenum idetiam de appetituirafcib 
plurimaanimalia,quibus defitiracundia, & quz folum 
* placetirz & cupiditatisappetictum coniunctum effe,quod fcm 
(0 oos Vodex & propugpgatrix aduerfus ea; quas obftant quo minusanima! bonum, quodoptar;alfequarur; 
3l 2 Spe aut malum;quo fugitdeclineConfuleD. Thomam part't.quaftsrargi. 7-000000 

— atultateitma-— c. Deimaginatione.] Numimaginandi visin quouis animali externum fenfum comitetur, non- 

| ginandi faltem dum manifeftum effe ait, quod iritellieic deimaginatrici facultate perfecta qua rerum abfentium. 
3 amperfecia gH imagines retinet, & inaliqua certa ac definita animalis parte (edem obtiner. IN amq; porentiaima- 
oum ammal . ginandi perfecta; vel imperfecta omnibusanimantibuscommunt:s eft. ^ * b ^ 






MN RM 
nperira cupid 


| vefti&ium. Aliis | 
adfit.tanquam vin- 






, &Aftt. « d- Etfiquid aliud. ] Ambigerevideturvtrumne fuprahominesfint Dzmones intellectu & ratio- ^ 
ping neypraditi, vtSocrates& Platoaiebaut. Qua dere multaPlatoinz. &10.deRepublicainPhzdre — 

; & Epimenide;aliifqueinlocs Conftatcerrefupra humanammaturam effe angelicam , quz corpo-- 

bo a xis expers eft; & intellectu pollet PCT 

; € Perficuumigitur.| Diluiteam queftionem,quam r.c. fuperiorislib. propofuerat, num videli- 

rH . cecynacommunisanimz definitio fit;refpondetq; duplici pronuntiato ,fimilitudine quadam de- 

000 Non datur ant- famptaàfigura. Primum eft. Quemadmodum non daturfigura vna communisreipía finaulisf.- p 

(0 UBASIATEA?  sorisabiuncta, fic nequedari vnam animamreipíaab omnibus feparatam; atque adeo proponi $ 

| omnibu feiun- Bonedsda poffe vnam definitionem , quz animzáà fingulis feparatz conueniat , vt non detur ü 
-o0 dae communis aliqua figura definitio, quz figurz per fe extra is laria cohzrenti aceommodetur, vt B. 


idearum alfercoresfalfo putabant Alterum pronunciatum eft: Sicuti generalis figura definitio cft 


alicuius naturz communis, quz tamen in particularibusineft nec ab ers auul(a eft, ita.&-commu- 
| nemanimaz defiaitionemfefe habere, , : Te : 
N ; 1 : " 





Neg, enim ibi faura vlla prater triangulutn eff, && 
eas , quà deinceps [uit collocata, ne, bic vllapra- 


e LJ * , Ny 
ovrt o GA6. arua emtQg. TU aei váy £a. X) Tec £Qe- 
TOY P" 14 e ^ N M 2 , " 

^ k de, oU TE Ciro) py erae Tos eipuudpas 2o 





NV. d aix ni 7 an Mert Ay Q» stoivbs , 9c ép ndo 


ge mn, 1dYO» 3) dv Feuj azul. omotos 15 
&qi vois eipupdpons pv odis. dà 3e Acior Cileiv- xo«- 
yà» Acoov Gori v8 Tuv 5 $Q* évipuv' 0e rosa TÉY 
Zyruv YO» Ady C» , SE XT ao oixéicy X) TOO? &- 
A9», dp T Giro. mapsmhuios di cx zz 
«fei Tiv oy n «go Tu» Ye) rep eoeA lan ^v ocu. diei eb ca 
qu ids£ss Verxpyd dose T) XE Tepov, n T Y 
egt din xg spepuer a alav y cy tst poiva i «si 
vd » CY 2H 03 trc 3» 75 jperrtuo y. est qu bid 
£n mier (mis bueci uyn nier mis $8, € Ts asjpa- 
r2, 1 nean. 2d sive d aam vid Cels eros tosu- 
;em iov. t dU FK «X. 9 Opserdexs v0 deg «dou» Co96 
n» 0x ET EO. cul dO qu ys e prn Xt 
£e. g5 aire S oc TI! T Ops tr jeje v c» (6 ís Qu- 


ter eg5 quas diximts.at vut in fig uris vna commuriris 
ratio fieripote[t, qua cunclis quidem figuris accom- 
modabitur, nullius autem erit fourapropriaratios 
Jic Qo in animalibus diclis fieri poteft. Gapropter 
ridiculum eff, ch» in bis qb» 1n cateris vebus commu- 
nem quarerevationenm,qua quidem nullius eorum, 
qua (ant, er propriavatto, nec in propria cutquam 
accomtnodabitur (5 indiuidua [Decie , ratione cam 
emitteates diffimittonem've , qua cuilibet boc pacto 


competere, accommodarig,potefl.£. At uero quem- "Y ext4t. — 


aduiodum in figuris, fic eh»in animafit-.Nam tam ín 
Éiguris, quam in animantibus : im eo quod deinceps 
eff collocatum ia ineff potentia, quod illo efl prius,sn 
quadrato namquetriangulus, (o in [enfitiuo vvepe- 


e Zyic vam di tort EB or dchxS S6 aoa adc zoz- talium ine[f;vt patet. uapvopter in fingulü qua- 
vdyutk ed pa dia). T^G od Nw aree ndd- reudum eft, quanam fit cuiua, anima, Ut quanam 
"era qo 71 Ces cire vs] DQpsmwu)s- —— fitansma plonta;t$ qua leflia; que denique bami- 


fic anter ADi- 





Vt inter figuras 


€ od / No Cv. - NA ^ 
Tt 7 [A05 6 06 etouoi. € qn oudy qot t £o] Tb 
3 V ? e 23.1780 EN 
DEED XaVutex9y , Tot d| Gro, cd. Tc) oco Y?) X) T6 
» ! A * ^ A yj i "O^ N veraend 
oreet ; Àe2A6 [40Y Tb 2e voie 2465 p. PR ai: 
e^ ^M s . 
A024 0495 Ha Que Tuv y TETUI6 i 90 APR SEE 
^ ^ eu Li " *, ^ a. 9 L 
€46 ? CALL £40,80V E cud Ae247 496" Pet aao Me 
NS , ! V usN f , n oM Tm 
» Qow(uriots Tu ? va TV jMovcy Qn EA )& Jta- 
m "rt tf 7 [9 € h 
Ties ys En pO» Any Qe on yp &v «ei cuu exe 
1 m B J NON - N. 
cs Ay Té ci có TR o $92 XA vus, jAer. 
KE qb. 


nis. € u«im autem ob cau[am deinceps [ic fefe babet, 
confiderare oportet. Senfftiuli náq, finevegetatiuo 
non eff : at à [enfitiuo, cvegetatiuumy inplantis fe- 
iungitur. Rurfus frue taétu zullus caterorum fen- 
funin «ff: At ipfe sadi us fine cateris eft. Coroplura 
nam, [unt animalium, qua neq, vifum, neque au- 
ditum,negue fen[urn babent odoris. Et eorumrur- 
Jes qua fentiunt , quadam habent loco motiuum, 


quadam non babent, o Poffremum vera, quod mi- "Y ext.52: 


simum e[l, vationem babet , £ mentem. Quibus enim mortalium nefl ratio bis (unt continuo £P» cate- 
racuncia, dt quibua unumquodque illorum inefe , bifcenom omnibus ineff C ratio. Sed quadam imagt- 
zatione vacant,quadam bac fela viuunt. .Deiutelleiiu vero contemplatiuo aliaratio eft. ua cum tta 


füitspatet borum cuiu/q,vationem,anime max mepropriam vationem effe. 
f At vero quemadmodug;. | Docet vt in figuris aliz aliis pofteriores,perfectiore(quefunt;ita & 


CAP. 


inanimabus  EÍlenimintercas ordo pexfcétioais; fiquidem vegetauix ompium imperfectiffi.- 


ma cft, 








(CMM n cati. Y É ow 
) 2 Mod 






T. wm 












jungitur. Aumptum probatur; quia plantze 
diftinguunt vtiles fuccos ab inutilibus ; nam 
illosattrahunt , hos refpuunt :: & quod pecu- 
lati modo in quibufdam magis elucet , falu- 
'saria profequunzur ,noxiadeclinant. Nam, 











aeft., fcd' motione abiaterno principio di- 
manante. Quod haud dubiein plàntiscérni- 
mus. Alu, quia fiplantz fenriendi vim habe- 
rentpunctzaut percuífz, doloris fienificario- 
nem. darent fefe contrahendo , vti animantes 

(olent, 







arbitrati lant. 
Refatatur. 
1i.» 





| AY CCAP. HLoOOVAESTIO' LL E. E 
B - /maeft, Secundumlocum obtinet fenfitiua. Tertium rationis particeps. Atque vt prioresfigurz in Karin. ^ 
V ^w pofterioribusinfunt, verbi gratia, tri »numin tetrapono, & tetragonum in pentagono, fic anima ix L " ou ^ 
51 . vegetansin fentiente;fentiensinintel ligente continetur. Deindepergit offendere , quaratione CE 
| iz gradus per diuerfa viuentium genera diftributi fint, & qui quibus conueniant. ; x 
v . 0g Peftremum vero. ]:Humanam fpeciem appcllat poftremum & minimum : poftremum, quia dem 
T | precedendoabimperfe&is ad perfectiora obtinet vltimum; ^hoc eft perfe&illimum gradumantct Quid fit buma- 
|. €orpora viuentia:minimum;quia fecari in alias (pecies non poteft. ? 3 TRAC fpeciem —— 
4 h Quibus enim mortmlium. 'Quibuscompeurratio , id eft;intellieendi vis, eifdem conuenire peftremurm LN 
at ait czetero: vite gradus, dummodofint mortalia. Hanc vérolimitationem curadiecerit Ariftote- 5,5, elles: 
3 les,in ioncexponemus. Deindeait quxdam bruta viuere(ola imaginatione, non quod eam Quomodo stel 
Ne tantumniodo fortianeur , cum fenfu quoque & vetegandi facultate predira fint; fed quia vnum- ligendum qua" — 
quodque viuere dia ur, quodinipfopraítanzifimum eft. Loquitur hocloco Ariftoteles non de 4,5 bruta [oia 
imaginationeimperfecta, & quz pofl (enfusapprehenfionem confeftim esanefcit; fed de ea,qua imaginatione 
Hyd. manet; hoc eft qua rerum typosferuat,& cum memoria coniuncta eft; vc hic adnextit D Thomas. jure, 
sacas : | i , ; 
NUESTIPO. L, À verbi gratia, cucmmeres ad terrg vliginenr-& Mirzplanta- 
3 s BAR AI OE humorem;quo affiuentiusiitigari optat, perre- rum arborsumia, 
RECT EN EE R Ex 4 RTITA ptant, gus veto oleum, quo petebat. 2atura. - 
? Animarum varietas affigne- untgr,omninoaucrfantur;adeo vteo fuppofito 
Prat Y AC UUT turn non recuzuctur.Vitisalauri vicinitaterefugit,quod 
mes hazcíua caliditate«liusincremento ofhciar ; fi- 
| EM ARTICVLVS.L militerque brafficam odit, auodterrz fuccum NY 
ar FID ERI PRIMVM NON PERS Idem pm coxfpicitarinarborí- 
Lj : us, quz maris & faeminaz nomine defignan- 
rectesre tamen vera rede tur; hz namque vtfoecunditatem afcifcant.fefe 
affignart. mutuocomplectuntur; Quare videtur aliquis 
b C ud $ ; fenfus; (altem obfcurusidelleplantis. Adde e- AE 
parte ne- ? Xcutiendum hoclococft,redenetresati- — tiamquodarbores virent , & ftatistemporibus Ps 
pte. A amz connumerentur : nimirum vegetans, efflorcfcunt, quz iunentus quzdam earum eft; FE 
zgum. 'fentiens; intelligens. Nam proea parte,qua ne- ezdemque ariéitatevtfenio diffoluuntur. Po- 4. rg. - a 
y gat.fic quifpiam difputarit. Velqui tresanifnas — íftremo, quain aliquaferie ordinatim difponj- Defexuarbe- — 
; 'faciunt; intelligunt tria animarum genera vel tur,eanon cepfentur efficere plura membra, vt rum lege Plin. V 
tresípeciesinfimas. Non triagenera, quiaani- ^ viuens, animal, homo; atqueitafchabentani- lib.s.cap.a e» É 
mus particeps rationisnoneftgenus:nontres —.ma vegetatiua, fenfitiua & incellectiua ; nam libi6.cap.n6. g 
fpecies quiaanimz brutorum [pecie di&crea- vegetatiua enuntiatur inrecta ferie de fenfiti- 
"tium, vt equi, leonis & elephantis diftinguütur uak hzc deintellectiua. Igitur non recteani- 
fpecieinter fe; quemadmodum & brutaipfa; ^ .mainhzctriamedübra diuiditur. 
— "ámilirerqueanimz plantarum, vt pyri;cupre(Ti In hac quaftíone non eadem fuit omnium : 
'& platam.. Nullo igitur modo aílerendum eft -Philofophorum featentia, vt conftat exiis,quz 
tres efle animas. icrpfit Auctorlibrorum de plantis,qui Arifto- 
droum. Deinde, quzlibet forma fpecifica tambru- — telisnomine circumferütur, capite primo libro: 
'torum animantium , quam plantarum , addit — primo; Plutarchus cap.26.libro quinto de Pla- s 
'formz (ui generis gradum quendam fibi pro; — ciuis ,, Clemens Alexandrinus lisro 8. Strom: pe por PIatez té 
prium;acreciprocum,quocomm*nemgeneris —/Galenus libro de Natural.facult. Nam Stoici dogmatalcge 
aotonemlimirez& coerceat;ezgoficutianima — ;plantasanimataseffe negarunt, quod cupidira- Tho dole. 
intclle&iua ob gradum, quem addit, difin- B* tecarcant Plato veroin Timzo poft Empedo- 4; cu4545 
&um membrum ethicit in illbanimarum por- — clem & Anaxagoram, viuentes & fenfu pradi- Grac. aff. H. 
fíonezta8&&rcliquz tam animarum,quamplan- — tas cfle exiftimauir ; diftingui tamen à brutis, Plato,Empedo- 
- sarum fpecies diuer(a membra efficient. quodhzcfenfumacutum & veluti vigilantem (7,5, 455xgo- 
Hum c Ex altera vero parte ; quad pauciorcsanima habeantiillz vero obtufüm ; & quafi dormíen- rnt; viuere tlan 
b sumeranda fiat; ira oftenditur :Plantalis ani- ^ .tem.. | Senfum quoque & appetitum plantis ; 4,765 exiót 
-ma etiam fenfu pollet : Nonigiturabalisíe- ^ perfectioribus dedere Pythagorzi. Vtrique »yaeuzt.Pytba 
p parata inuenitur :atqueidco perperam invul- — tamenà veritate deflexerunr. Stoici, quia non voraiidzb, do D 
l- ud gata illa diuifioneàfenfitiua & intelledtiua dif- — omnis vita-cupiditate , aur fenfu zftiman- perfefierilun 


v 
r 
1 
1 
r 
bL 





- 
. E 


B7 


bue 7. cochlez,qua fi quid etiam duri attigerint; ^on - 

? ^ trahuntur protinus;fi quid humidi,fuaduncur. 

oL Mite Ytem,quia vbi eft fenfus y 1bi eft vigilia & fom- 
vM dioi vero horum pl&tisineft. Tertio, quia 
"m vt difputat Ariftoreleslib. j.cap.12..text.66. na- 
tura plantarum admodum errefliis eft ; atque 
áta inepta ad fenfum. 

D.Auguftinus inlibro de Quátitateanime, 
cap.13.eam opinionem , qua arboribus fenfum 
- eit ruflicana irn dat,rufticanam impietatem vocat.Non eft;in- 
pietas à Dino quit, audienda nefcio qua impietas rufticana 
Auguftinovo- plane,magiíque lignea,quam fint ipfgarbores,; 
quibus patrocinium praebet, quz dolere vitem 
Manicbai in eo- quando vua decerpicur,credic. Appellat autem 
dem errorefue- impietatem , propter dogma Manichzorum, 
*MBL qui vt ipfe teftaturin libro ad Quod vulc Deü, 
harefi 46 ita plantis fenfum dabant, vteifdem 
rationalem animam tribuerent. Vndeabarbo- 
re folium , fru&umve excerpere; homicidium 
putabant. Contra hunc errorem lege eundem 
D. Auguftinum lib.z. de Moribus Manichzo- 
zum,cap.17. Li 
Triplex con[ti- Afferendum igitur cum Schola Peripatetica, 
witur varietas plantas neccarere anima , nec anima fentiente 
! agimarumsqua pizditas effe , ficque dari animam vegctan- 
ex dtuerfo snodo t€m,qua folis planus;fentientem,quz cunctis 
eperandi colligi- animalibus ; rationalem , que bomini tantum 
£ur. conueniat. Colligitur autem hic numerus ex 
diuerfo modo operandi , quoanima fupra for- 
snam rerum non viuentium eleuatur. Etenim 
velanimarerum viuentium eo tantum praftat 
formis rerum non viuentium, quod harum & 
fun&iones, & motuisà principio externo, ila- 
rum ab interno oriantur; aut vlterius qu od il- 
lc operando vtantur obiectarumrerum fimu- 
lacris, feu fpecibus , qua & fi materialesadhuc 
fint; aliquantulum àmateria emergunt ; fiqui- 
dépurioris & de£zcatioris naturz eft fimilitu- 
do coloris; verbi gratia; quá ipfe color;aut de- 
nique quod ytantur rerum imaginibus , Don 
iam corporiinhzrentibus ; fed prorfusimma- 
zerialibus, atque altiorisordinis. Primus mo- 
i dus competit animz vegetanti ; fecundus fen- 
Repgyitur opinio tientistertiusintellectiuz. T otidem ergoani- 
PlatonM,alio — mae, non plures paucioresve numerap da: funt. 
enodo animam. ()uopatet , non efle probandam opinionem 
dt usdents. Platonis in Timzo, vbialiam quandam ani- 
mz diuifionem tradit;nimirumin irafcibilem, 
concupifcibilem;& rationalem. Qua quidcm 
in re duplicitet errauit. Primum,qutia eo pa- 
&o animam diftiibuit ; cum ramen non fit di- 
ftribuenda , nifi modo paulo ante explicato. 
Deindc, quiatres animas , ineodem homine 
realiter diftinckas conftituit ; quod procul à 
veritateabefleinlibrode Ortu & Interitu ofté- 
dimus. Quamuis non defint,qui hoc Plato- 
nis dogma non de tribus animabus , fed deri - 
bus eiufdem apima facultatibus interpreten- 


tur. 


Opinio qua arbo 
ves fenti£tes fa. 


C€AUMY, 


m 


Lib.icap.4. 


guaff. 11. 


-INIL LIB. ARIST. DE ANIMA. ——— 


folent, quamuis imperfe&tiffimz vtfpongiz & A — Refpondeamus nunc ad argumenta initio Solut.1.4 


.tur,exnatiuis earum viribus, & latentiantipa- 


144. 


propofita. Ad primum dicimus, cum tresani- c 
ma recenfentur , nec intelligi triagenera,nec 
tres fpecies infimas ; fed tresanimas diftinctas 
ex diuerfo modo fcfe excitádi fupra materiam ^ 
comparatam. Ita vtin hactripartita varietate ! 
ccntneantur duo genera; nempe anima vege- 
tatrix & fenuens, & vnafpecies; id cft; anima 
rationis particeps. DNELC A ar T^ 
Adfecundum , concedendnm eft animam Soluta. 
vegetatricem & fentientem diftribui in plures Eege Fraca 
fpecies, vtre&e probatargumentum; fedquia iz iro deÁ 
omnes vegetatrices animz forrintur interfe pathbia 5 
eundum modum operandi : & omnesfimiliter patbia à Cá 
fenfitiue eundemiinterfe; propterea non diuidi 5, 
animamin plura membra, quam illatria; quia 
in ea diuifione non multiplicantur membra, 
nifi fpectata ditaxat fola diuerfitate operatio- 
num, fecundum predictam excitationem ma. 
iorem,minoremve fupramateriam. 
. Adtertium refpondendum eft, quod plantz Solut 3. 
inutilesfuccosreiiciant, vtilesattrahant, non p 
prouenire ex aliqua facultate fenfitiua & co- yirrure ast. 
fpsiceu: quain eisinfit:fed ex virtute attra- rire ex, 2 
hente & expellente, quz citra omnem fenfum ,j MR 
& cognitionem altrictanime famulantur, vtin sra pori 
primo de Ortu & Interitu. ex profeffo docui- 5/55; nox; 
mus.Item profecutioilla, aut fuga circa faluta- r1; co 
ria,aut noxia, quz in quibuídam plantis nota- Ed iral 


Uur , nec trta 






thia;acfympathia oritur, nullo adidprxeunte 
feníu , aur notitia : iuuentus vero & fenectus : 
non nifi per metaphoram eis accommodatur, : 
quemadmodum & fexus,& marirar —. : 
Vtquartum argumentum diluas,ficha- $elut,4. 
beto; Anima vegetans interdum generatim, 
atque ita in tota fua amplitudine fumitur, ^ 
quo pa&o corpus animatum in commune, 
vt pars formalis, phyfica compofitione con- 
ftituit,atque hoc nomen fortitur , quod ab ea 
primum vegetandi potentia dimanet; ficque 
diuidituranima vegetariua in eam , qua tan- 
tummodo vegetatiua eft , qualis d anima 
plantarum: & in animam fenfitiuam , ex qua 
animal in commune conftat , quz ideo fenfi- 
tiua nuncupatur , quia ab ea primo fentiendi 
facultas nafcirur ; & in animam rationalem. 
tum rurfus fenfitiua in commune diftribui- 
turinfenfitiuam tantum ( prout ; tantum,ne- 
gat vlteriorem gradum ) quz eft anima be- 
ftiarum ; & in intelle&ricem. Quo patetani- 4fzima veg 
mam vegetatiuam incommune, cum genus tiuatantun 
"be ws ad vepetatiuam tantum , & ad fen- zen eff; fern 
iriuam & intellectiuam fit ; in illis formaliter Isters2 min 
contineri : fimiliterque fenfitiuam in com- tantur fen, 
mune in fenfitiua tantum atque intelle&iua seyfedfunt) 
(nam genus omne in fuis fpeciebus formali- eies intet 
terincluditur) ar veroin anima fenfitiuatan- dmt. 
tum, id eft , in anima beftiz, non incffefor- 
maliter vegcatatiuam tantum , fiue animam 
planta- 





NOoQUES-LIO-IL ^. 
: SINTNE POTENTIARVM 


, 7 


|(0 genera quinque, viuentium 
À quatuor. 





ARTICVLVS I 


QVINQVE ESSE GENERA 
" ; potentiarum. 


, FT voi id : 
uinque funta [uUo ec dieieippüdentusquin- D 
wemiumpo- ^ que eífe primas & generales potentias rc- 


ginemintra fe habeant ; quz fi recipitur in or- 
gano corporeo, pertinet ad porentiam fenfiti- 
uam ; alioqui vero adintellectiuam: velita vt 
inipfum tendant tanquam in finem, aurtai- 
quam in terminum motus. S1 priori modo, cft 
appetitus, cuius eft feziin bonum,atque adeo 
Ta in fin€, fi pofteriori, eft visloco motiua. Qua- 
retoudem funt géucrales potenti rerum vi- 
,  wenuum. » 
. Obicdiic. Sed obiiciat aliquis : Visgignendi con- 
mira modum tinetur fub potentia vegetatrici;& tamen ver- 
lligendi uut? (4vuy circa obiectum feparatum; vidclicet cir- 
m potenit4-. ca (ingulare diftin&tum àgenerante, quod de- 
nuo producitur ad cóferuandam Ípeciem. !gi- 





Qitecfig, tur perpe;am diximus, potentiam vegetandi, 
(^ - — fubqua gignendi vis continetur, (pectare ob- 
ie&um coniun&um. Deinde,vt fe habet fen- 

fibilead intelligibile ; ita appetibileper appeti- 
j tum corporeum ad appetibile perimmateria- 


cM ^ OMM DC OU. - NAE MS eT GEMQE P SUP Pu NRCRC RIED 7r MOOR 
N^ TS TONES HL VUESTIO: I^ o3 Me. 7 0. 
plantalem ; pa*'q; ratione , necfenfitinam tan -À lem appetitum : atqui illa duo conftituuntdu- - CENA 


' duntinobie&um fub ratione finis, nec diftin- (atur. 


ligunt; &tamen quzcunq; intelligunt, moué- 


sObele —— 


liquid extrinfecum rei , cum fit exiftentia mo- - 
bilisinloco, vtlibro 3. Phyf.ftatuimus : ergo M (1. 
colle&io illa poreatiarum non recte fe habet. OMEN 


Soluuntur ob- Jt 








' Hifceobiectionibus ita occurres:Primz,di- 
cendo, etiam vim pignendi verfari circa obie- fecliones. 
cum cóiunctum,quia perficit femen, quodin 


ipfo viuentefitexalimentifuperfluo,in quod —— do 

formatricem vim proxime agendo imprimit. | me * 
» APUD e J » * * as a * ;H 

Secundz, neganda eft maior propofitio. Non Véegignódicir- — — 


eft enim vurobique par ratio; quia vterq; ap- c&obre&um c 
petitüs, tam fenfitiuus,quam intelle&tiuus, t&- éunédium rver-. 


guuntur propriis differentiisad obiectum, qua 

obiectum eft; pertinentibus,ficuti fenfus & 1n- - 

telle&us, vti diximus. LegeFerrarienfemhoc - 

loco; quzft. 5. X^ 
"Terciz refpondendum eft , facultatem mo- 

uuam , fecundum opinionemillam, quam in 

Phyficis amplexifuimus , eatenus dici ferri in 

extrinfecum ; quatenus exiftentia in loco fu- 

menda eft in ordine ad fpatium, cui refpondet, 

& quodres per motum localem decurrit. 





ARTICVLVS IL | ! 


QV ATVOR ESSE GENERA 
vyiuentium. 


Vod ad fecundam controuerfiz partem . 

7 (pectat refpondemus quatuor eile era- Quatuor viuen 
dus;feu genera viuentium., Quedam enim ve- 7/4 genera ex 
gerantur, quzdam ífentiunt, alialoco mouen- 4Ma7ur vinen- 
turaliaintellizür. In qua diuifione per eaqua f fedis «elii- 
locomouentur, defignantur quz motum pro- £t. 
gteffionis fübeunc.Non eft opus vnam dari na- 
turam,cum is motus primo conueniat. Non e- 
nim hicde veris tantum generibus fermo eft, 
fed de diuerfis gradibus, fiue ordinibus viuen- 
tiü;fiue fint vera penerajfiue non.Porro viuen- 
tia ex diuerfis viuendi modis diftinguuntur: hi | 
vero ex diuería vitz perfectione; qucillis dun- 
taxat quatuor modisdiftinguitur. Sedaduer- 28 M 
tendum hzc genera diftincta effz interfe  tan- 
quam fuperiora & inferiora Quatenus priora, T 
abíquers, quz pofteriora fünt, feorfim repe- 
riuntur;jnoncontra. Arbores enim vegetatur, 
& nonfentiunt; bruza mouentur, & non intel- 


tur ; quzcunque mouentur, fentiunt; quz- 
cung; fentiunt,vegetantur. Pratetea, diuerft 
viuendi modi fic ex diuería viu£di perfectione 
diftinguuntur, vtnon quzlibet perfectio fud 
genus con(Llituere poffit ; fed catantum, qux 
à czterisita diftincta eft , vt non poffit aliqua 
ratione ad cateras reuocari. Quo perípecto; 
ceffant dubia , qua in aduerfam partem affer- 

ri qucunty 


" u Tw 
Em EET EP S 









f 


yrs 


SUCEMI: 


: iN CUM Dt 





otéztia qe 
potentia g 


o cexfemine. 
Et ZU A 


L 


p 


4 


Fe 








Plaromcs d4mo 


,es quo[datn 


Jingunt corpo- 
Te05 , fed fine. 


Lena. 


X- rues. 





/— divi non habea 
"Vnum "17 
entium gru, B 
Car no» al.us- 


—— gerandi , quam 





enerandi ex femine aliud. Refpondendum cft 
enim vim appetendi non cflcaliquam vitz per. 
fc&tiogem predicto modo diflinctam à íentu, 
cum femper illum comitetur. Et potentiam ge- 
nerandi ex femine, annexam effe faculiati ve- 
getádi, quia nonexceditillius limites j maxime 
cum eadem fit porentia gencratiua & nutriuua; 
vtalibi diximus , cumque vegetatio fit genera- 
tio quzdam partialis viuenus in omnibus vi- 
- uentibusrepetta. Obquam etiam caufam fa- 
cultas videndi, & memoria, «areiique fenfus 
tam externi ; quam interni non faciunt diucrfa 
viuentium genera ; videlicet quia ad vim fen- 
 tiendipertinent ; efto quidam fenfus nonino-- 
mnibusanimalibusinutniatur. — 
Obiiciataliquis contia fupctiora : Aritotc- 
les proxime capite, cext 32. docuit, viuenzibus 
mortalibus , quibusratio competit, conuenire. 
catezos gradus. Videtürigitur docerc aliqua 
effe viuentia ratione przdicra & immortalia, 
quibusij non competant. Pbiloponushzc ver- 
baita interpretatur; vt voluerit Ariftoteles cor- | 
pora diuina & immortalia, id cft, cozleftia ha- 
bere vim rationis, non autem (enfum,aut alias 
priores facultates : quod hz ad folam vitam 
mortalem tuendam datz fintà natura Hzc ta- 
men interpretatio inuoluit fententiam de ani- 
. matione cocleftiura corporum , quara neq; ve- 
xam, neque Peripateticam efle in libris de Cac- 
looftendimus Potius ergo dicendum; Arifto- 
telem verbaillafubdiditle ; non ex propria opi- 


E 
nione ; fed ingratiam Platonicorum, quidz- | 


1honcs quoídam corpore & ratione pizditos; 
fenfu tamen carentes; fingcbant. 

Ex iis,qua hactenus difleruimus, manet tres 
effe animas;quinquegencra potentiarum, qua- 
tuor genera viuentium. Sed illud poftremo ad- 
uerte,fi viuensfumatur, vt dicitur non ab acci- 


JAM a e copa MY cS WR e cete Rn ERE 
^ €u DueuwpMih ge EE NAME TEAMS rg MS CNN ta Ce TIRE T 
Cur ex appeten-.—. queunt ; fcilicet cur visappetendi nonconfli- A moueri poteft , vt próbauit Ariftoteles Z4 Phy- As 
tuat perfe vnum genus viuentium, & potentia | 


C 





fic.aufcult.cap.r.text t- . fgiturpotentiz non 
manant abanima; "poda anima à feipía 
moucretur,eflerquefimulagens& patiens. A- 
gens, dum ex fe profunderet potentias ; patiens | 
dum easinfereciperet. Quod fiquis dicat po-- 
tentias immatcriales recipiin materiam ; non - 
veroinanimam ficque nonidem efleagcns & 
patiens:faltem non cffugiet, quominusconce- - - 
dat animum participem r« tionis refpectu 1m- 
matenalium po:cntiatum , qua ab eo fluunt, & 
ineodemmianent,fimulapere& pati. ^ 

Dcindc; Ab co; quod vnu m cft, & fimplex, 1, Argum. 
non poteft naturaliter pr edere nifi vnum, fed 
anima cft vna (implexquefubftantia: nequeunt 
igitur ab ea plurespotentie oriri, "Sedrefpon- 
dcasab eo; quod vnum eft; polle oriri plura or- 
.dine quodam , ficquépotentias anima ordine 
quodam naturali ab ea fiuere.. Contra id obii- 
citur ; quia non apparet quinam ordo is effe 
poffiz, przfcitim cum potentiz animz diftin- 
guanturinterfefpecie: arque adeo non poffit 
vnafieriab alia,cum vnumquodque gignaturà : 
fuofimili. Deinde, quiain potentiis ordinatis 
nom potcft vna finealtera operari; cuiustamen 
oppofitum liquet in facultatibus anima ; ope- 
ratur enim vifus , auditu nihil percipiente. 

Praeterea , Si potenuz' orirentur ab àni- 

ma fequeretur potentias animz rationalis 
comitaricam à corporeexeuntem, vtpote o- 
riginis fuz cauíam & fontem: atqui non eam 
comitantur; non igiturab ea oriuntur. Pro- 
batur miner; quia anima feparata ficuti fun- 
Qiones fenfuum , fiue internorum , fiudexter- Y 
norum exercere non poteft ; ita nec. eiufmodi 
potentias fccum defeir; alioqui fruftra eam co- 
mitarentur. : 






















ARUIPCVLVS IL 


dentali vita, hoc eft; aboperationeviralifiueà E QVAESTIONIS ET AR GV MEN- 


petentia adtalem operationem: fedà vita fub- 


ftantiáli,quz eft ipfaanima:tuncnonquaruor . 


genera viuentium , fed tria conftitui debere; 
nempe vegetatiuum , fenfitiuü ; intcllectiuum; 
à triplicianima, vegetante ; fentiente; intelli- 








gente. 
OVAESTEO IMS 
VIRVM POTENT/AE ANIMAE 


al eius effentia manent. 
NKRTICVLWS./E 
NEGATIVE PARIIS 
argumenta. 


V OD potentiz non manent ab effentia 
animz , huncin modum videtur cftendi: 
Emanatic cft motusquidam : fed nihilàfeipfo 


terum explicatio. 


Sferendum tamen eft 3 potentias anima Potexra d 

ab eius cflentia oriri. Nam cum potentiz 
fintformz accidérariz fubic&to propriz, ac na- 
tiuz, eique conferant efle (ecundum quid, ne- 
éeflum eft , vt abeo , qucd fubiecto primum, 
ac fubftanuale efle tribuit, hoc eft , à forma 
fubftantiali quafi effentiz. comites profici- 
fcanrar. Quz draco Diur Thoma prima 
pàárte, quzftione fcptuagefima feptima , arti- 
culofexto | Sedillud praterea fciendum eft, 
ánimam. triplex caufz gcnus fortiri refpcétu : 
poteniarum; videlicet agentis, finalis & ma- nima [otem 
rerialis: lice: Iandunus quaft, 9. huiuslib.fo- &ersm tmm 
lam rationcm caufz materialisanimz accom- fertaliumrefg 
modet : forütur ergo anima caufaliratem.a &in agens, y 
genus, quia potentias ex (e a&tiue fundit: fi- /s materiali 
nalis, quia potentix fünt propter animam, ve ana e£ 
propter 


Ab tto 2024718 


effeuita. ' 


! 














ntes omnes potentias 
a effet;certe vi- 
fiquidem vbi eft 
pens & vitalis; 
rationali màni- 


quzítione decim 
recipiin nudaani: 
fioinhareret an 
po:entia, ibi efi 
at quod vifi 





- — feftum eft ; terialis & diuifionis 
expers fir ; illa vero : s&extenía. Ac- 
cedit,quodfi omnes p ix eflentin nuda. a- 


nima , non recte Ariftoteles bocin libro, ca.55. 
docuiffet potentiarum quafdam etfe organicas, 
id eft , organis corporeisinharenres ; quafdam 
ima non eff non. Poitononceft anima przcipta caufa etfi - 
ripua caufa ciens fuarum potentiarum * fedgenerans j feu 
demspoten- producens , cui incumbit omnia ; quz rei in 
lum. 1nítandi generationis debentur, ei contribuere. 
EN ltaque anima quafi inftrumenraria caufa eft 
; erantis , & ab hoctemote, fed principali- 
ter ;abilla proxime, & m:nus precipue poren- 
tiz cficiuntur.. Sic yero hecquatuor,eflentia, 
porentia, operatio; obiectum, hunc habent or- 
dinem , vtab effentia profluat potentia, ab hac 
operatio; operatigin obiectum tendat; vt1ecte 
colligit Ficinuslib.10. de Platonis Theologia; 
$^ CMS d. Wc Ze 
untur ar- Diluamus igitur argumenta, qua in ad: 
| uerfampartem adduximus. — Adprimum di- 
cendum , emanarionem non effe actionem 
phyficam, cum non fit corffün&ta cum motu; 
immo nec proprie actionem  vtalibi diximus, 
& quidem eam ,qua porentiz mareriales , vt 
facultas videndi , vcl audiendi, czterzq; eiuf- 
modi corporeo ergano inharentes emanant; 
nonrecipiin ipfa anima ,à qua otiuntur,;vt iam 
argumentando occurtebamus, fedin materia ; 
proindeque non fequi fecundum huiufmodi a- 
étionemidem agere & pati. Quod fi deporen- 
tiisimmaterialibus, vt de intellectu,quiin ipfa 
animainfidet,loquamur, tunc non effe incom- 
: modum;idé agere &-patisprac(ertim fiid ; quod 
patitur, non fitiplumagens principale;& actio 


nonfit Phyfica;proprieque actio ; de qua folum: 


Axiftotelesloco citato difputat.- 

] Secundo argumento. probe refpondeba- 
litri. — turcumDiuo Thoma loco citato prima par- 
untur p0f€€ c. Ad priorem vero folutionis impugnatio- 

Jabanima?r- sem dicendum erit; Licet potentiz animz 
"m. quodam. inter (e (pecie differant , minime id obftare, 

m quominus ordine quodam ab anima, vtà fon- 
te dimanent : ita fcilicet, vt alix alias fecun- 
dum quandam naturz antecefífionem przce- 
dant, non vtabintermedio vniuoco, fed zqui- 
10co, atque adeo fpeciei diuerfz. Ad poftcrio- 


RN ca ENTE OY MESA ) : AM Tri NAE a. 
E k- T Py Eoxt «t PP AN EP 3e 
ti^ 9. " del, r WO M QO dd 214 M LOMA 
V JESTIO VODVM vo c na 
3s. Sy a D en Vi AENEA. 12 ED E 


B ánimam intelle&iuam €. corpore abeuntem 


ttquzdam potentiritafintaffedz,vt — 

| vna quoad nam actionem dependeat abaltera» — 
quo pacto fe habet voluntas ad intelledtum; 

. neque tamen ex illo ordine, qupicui prima fua es 
origineantecedunt, noncollisiinomnibuse- 
iufmodi dependeutiam quoad functiones ob- 
eundas. Lege D. Thomam eademillaquzftio- 









ne, artic. & 7. y y- " ide 
Ad tertium refpondendum eft ; Etfianima sofuisuy agus 
omnittm fuarum potenriarum fóns fit ; tamen da 2 de 





auta NUR IS Re CR ; ABPUDEEID patria fae n 
non comitari atu; & formaliter, nifi potentias X ne ME cx 
TEM : Je P E AT 
Ípiritales , quz in earecipiuntur ; czteras vero ji eu 
2 do. Me I Ei B ad : ganica folum ve^. P". 
ipfam fequi ,in eaquemanere , tanquaminra- AX UE LER MNA 
: ; ep 2 SEAT 1:2 radicezma- 
dice duntaxat. Nam cum earum fübiectum fit beni. 
iN : . . - rage 
- osganum corporcum , eo perabíceffumanimz 
diffoluto , confeftim abolentur. 


pl 
* 


y QVZESLIO. Dy. ^ t 
VIRVMNE ANIME POTEN- 4 
tic reipía ab ea. d ferant, 
«npon. / 
ded ARTICVLVS E , 
DIVERSAE PHILOSOPHORVM 
k fcutentia. 
Ms" eft in hac quzftione fententiarum ds 
varietas. Nam Gregorius in 2 d.16.q. 5. Nullam diftin- 
Ochamus dift 1o. qua ft.2 4.& 26.Gabrielibid ovem ex na- 
q. 1. Marfilius inr.q 7.art 5 actótaferelNomi: fMraret mtera- 
nalium fchola , irem Marcellus in fuolib. 3. de ?!z49 poten" ) 
Anima cap. 7 s. afferunt potentias neéte ipfa, tia[, pontnto | 
nec formahter ex natura teiab animz effencia Gregorius, 
diftingui;liceranima ex varietateactionum di Gabriel, 
uerfa nominafortiatur. fraque animam prout Oobasntet , 
intelligit dici; & effegutellectum;proutappetit, Ma filius , 
appetitum; prour videt, afpectum, atqueita ad Marcellus, 
reliquas fuasfacultates fefehabere.  Scotusin 
2. d. 16. q. vn1cà , fentitnon diftingui potentias 
reipfaab inima ; diftingui tamen formaliter & 
 exnaturatei.D Bonauent in1 d.5. q.i, videtur: 
idem feptire ; aitenim;porentias effeidem cum 
anima, non tamen omnino idem per cflen- 
tiam. Daurandusin i. d.5. q 2. arbitratur poten- 
tlasanimz vegetatricis, nimirum vim nutrien- 
di,augendi,gencrandi,effeidem recum anima; 
facultatesaurem fentiendi & intelligendi abea 








* 
ME XT ee trc p2 T Tm 





p realiter diftineui. 


Poffunt autem pro hifce opinionibus, qua- 
tenus in eo conueniunt, quod porentiz i- 
demreipfa cum anima fint, hec adduci ar- 

umenta: Res non nifi coveente neccflitate 

multiplicandz funt, cum hatura ftudeat com- 

pendio, & à fuperfluoquam maxime abhor- 

reat ; atqui. nulla necefhitas cogit diftingue- * 
re potentias ab anima , tanquam res in:cr fe 
diuerfas. Nonfuntergo diftingucndz. Pro- 
batur affumptio ; quia ficuti materia; fineslia 
p *.. adiectidia 


Argumenta fre 
bis ancloribtu. 
I. 















,/ 












cap. i1. vbi ait, animam effe intelle&um, effe 
memoriam , efle voluntatem : & 10. de Trinit. 
cap. 11. vbi docet memoriam , intelligen? 
/^riam & voluntatén on effe ttes vitas; fed vnam 
/  jQuntaxat vitam; nec tres mentes ; fed vnam 

// — mentem: &inlib.deSpiritu & anima. cap 15. 
^ Dicitur, inquit, anima, dum vegetar;fpiritus, 
7 dum córemplatur; fenfus, dum fentit;animus; 
dü fapit;dum inrclligit, mens ; dum difcernit; 
ratio;dum recordatur, memoria;dum vult, vo- 
luntas ;ifta tamen non differunt in fubftantia, 
quemadivodum in nominibus , quoniam o- 
mniaifta vna anima eft , proprietates quidem 
diuerfz; fed effentia vna. 

Quarto: $i potentiz diftinguerenturrealiter 
abanima;poflent ill; fciunctim diuinitus con - 
feruari ; quod tamen repugnantiam inuoluit : 
ergo, &c Probarus affumptum: tum quia cum 
potentieincludantio fua definitione fubiectü, 
cui inhxrent; nullo pacto abea diuclli pote- 
runt; tum quia fi extra animam eíIc poflent, 
poflent etiam ita fpcétatz operari, atqueadeo 
»ntelle&tusintellieere, voluntas veille, afpcétus 
ecrnere. Quod eft abfurdum. 

Poflremo; Immediatum principium genera- 
tionis eft forma (ubftancialis venerantis; ergo 
& immediatü principium nutriuonis quz eft 
quadam paxrialisgeneratio; & ex confcquenti 
etiam immediatum principium accretioais e- 
tit eadem fubftantia cumaccredo non exigat 
potenriáanurritionediftin&ctám. A(lumprum 
probatur, quia fubftantia non nifi àfubítantia 
efficitur; altoqui fiab accidéte, fiuetanquam à 
principali, fiuetanquáa minus przcipua caufa 
fexet;aliquid vltra fuam fpeciem .& natura a- 


D 4 


E 

















EUM xoa DÉMO Car. on SNP QRRNQUNCS T AM EM Rus or EAS CIS IE CN) ioca MER 
COLO Mis o IN OITOEBIB OARISTSDE ANIMA. — xe 
(o. 5 adic&titia faculzate, eft fuá potentiapaffiuaad. A.seret,quodabfurdum eft. Quarenon videtur. ' x 
— —.. Xecipiendam formam; & accidétia,quz agunt, M MD. potentias animz vegetatricis i 
* funt fua potentia actiua adagendum; ita & /— effeidemrecumanima, vti Durádusafferebat. ^ 
P fubftantia animz per fe poterit cfle fua poten- VP. a- - DOE Dus j 
^ tiaactiuaad operádum ; praefertim cum anima. 
ES V tam materiequam accidentibus dignitatepre- 
- Cenirmatur. fter. C orroboraturque argumentum, quia po 
1 n E " Tes tentiz apud eos,qui ipfas abanima diftinguüt; : fliene fintiendum fit. 5 Pe 
EUN. A fiuuntimmediateabeílentiaanimz. Quare B X 0. 
Lm iamanimamipfam proximüm earum princi- . Mplecten : tamen eft eurentia D Tho- Potentia ab. 
NIU pium effe confitencur. Quodfiita eft; curnon  Amaztumali sinlo is mp. q. 77. art. 1m diffsngi 
" Jus. e immediatum fuarum fünctionum prin- M ).g. 65 membr.r. gus tur. 3 
T S «cw ciplumerit? . Ye quodi.3.q.to. Capreo q.-3-att 2. M. Al- D.T oz. 
c NOE d i; iremsDiffcentie principalesnonpoffuntab ^ berti d. jaric.vlr.& 1j TODA eS Ca:etangds. 
m accidentibusdefumi;fedrattonale &fenübile ^— 13. Apollinansbocin! induni quaft 9. Capreolws. 
v MM M funt effentialesdifferentiejfumunturveroàra: — Herugiquodlib 1 9. & aliorum complurium, 
"n nione, fiueintelle&u,& afenfu. loiturintelle-.— aflerentium omnes potentias diftingui reipía Diflinguunt; 
Mu : &us & fenfus nonfüntaccidentia,fedipfafub. ^ ab anima: quoditem decateris facultatibus formaüter. 
4 ftantiaearum rerum;quibus competunt. actiuis aliarum rerü intelligi debet. Acprimü, 1. marjs, 
^ B de "Tertio;Principium operandi eft potentia; fed € quod nequaquam verifimile fit porétias ita ef- É 
H 1 2 IPIE op HEP Rde E de- HRS re cum umm vt nec Pu alerab ea 
" finit Ariftot. Anima eítid;quo viuimus;fenü- ifidcant; ex eo cócluditur ; qnia alioqui dice- 
3 mus;loco mouemur, & Pe LO OE ani- — remurintelle&u velle, dite prete 
ma eftipfzpotentiz. Atq; huius fententiz vi- — fpectuaudire; quod cft contra communé fcn- | 
Tautt Anz. detur fuiffe D. Auguft in $eim. deImagine, fum, ac modumloquendi Item ; Id quod ex fe 


indifferens eft ad diuer(os actus; oportet vt pex 
aliquid füperadditii, ad eos determinetur ; fed 
eflcntiaanimz in fefpettata eft indifferens ad 
üemlibet corum a&uum , quos edit (alioqui 
cum anime cflentia vna fit; & actus plures req; 
ipía diftin&ti, idem fecundumidem effet fimul 
determinatum ad plura realiter diuerfa, quod 
fieri nequit) oportet igitur effentiáanimz per 
aliquid ad hunc & illumactum determinari. Id 
vero nihilaliud eft, quam ipfe anima faculta- 
tes feu porentiz. Ipiturpotentiz funraliquid 
fuperadditum cflenuz. 
Tum verequed porentiz ficanimz adue- 
niant, vt ab ea reipfa differát;ita fuadetur:zNul- De ae re» f$ 
la fubftantia poteft effeimmediatum fug ope- Phyfre.liérea: 
rationis principium Igitur potentia, per quam 7. 4.18. Ret; 
animaoperarur,non eft ipfametanimefubftà- 4f: zuzt. 
ua. Antecedens non modoafleriturabAuerroe NsZa  fulfta 
7. Metaph. com. 31 fed videtur etiarn ad men- tia creata pe 
tem Axftotelislib de Senfu, cap. z..vbi docet ipfam imme 
ignemyterram, ceteraque Gmilitet non effe na- ze operatur. 
t2 agere, n'fi prout habent contrarietaté;id cft, 
calorem. & frigus, acal:ias qualitates, quarum 
internentu operantur. Deinde probaturidem 
antecedens ex co , quia ycfubftantia fineacci- 
dentibusnon cófiftit;ita nec fineillisagit.Item 
quia fruftra narura tantZ accidentium varieta- 
tcn & apparatum fubftátiis dediflet , fi fubftá- 
tiz perícactiones fuas proxime obire poffent. 
Itcm, Elementa, quz maxime actiua funt, 
habent ad operandum virtutes re ipfa à fuis 
formis fubítanrialibus diuerfas , videlicet pri 
marias qualitates , vt ignis calorem, & (iccita- 
tem, aquafrigiditarem & humorem ergo pari 
ratione Aucerunr anima vires ad agendum ab 
ea di- 


* 


L 










résliter. conueniunt ; re diff 
uia poffunt diuin 
&e li 















fag i- 











Diony fii; cap.r:. de di : 
celefi es fpiritus diuidi 
arem & Operauionem ; quz 
2 oa X N . 

hzc effe res diftin&as. Qua- 








-—. 
s - 
Art oa AG 


X d Ay. » ! 5 " 

SODVTIO ARGV MENTO- 

" -o oo qumprimiarticuli. 

E. AR sal 

qM : 
Arg. Iuamusigitureorum argumenta , qui po- 
'tentias abanimaxe ipfa non diftinguunt. 
Adprimum concedenda eft propofito , negan- 
x a MD EE i: NAT z 6s. -— 
daaffumptio , & ad eius probationem dicendü, 





Írondendum eft porentias oriri ab anima per 
emanationem, itatamen vc anima refpectuil- 
larum non fit principale agens ; fed. quafi in- 
Ítrumentum precipuragen:is, id é(E eencrátis, 
fiue efficienus.vti lüperius commonuimus: 

Ad fecundum : Rationale; & fentibile proi: 
eflentiales differentix funt ; non fumiabintcl- 
Sales non fa- lcétu , & à(enfu fedcfle gradus Metaphyficos, 
Jntur 4 71? qnipetuntutáforma , & à materia.; é quibus 
L compofitum coal:fcit. | 


nu. Ad tertiam ; Animam effe principium ope- 
"d randi principale ; & eíle:d , quo prazcipue & 


— tanquam à radice viuimus : tale vero paünca- 


vitalis, dequain argumento agitur; eftid , à. 
quoproxime ; & vt a minus principe caufa vi-- 


| potentias non efle tres vitasid nap fundari, 
e 


'tumanimahumana Adid vero, quod ex lib.de 
: verbis oftendi magisidentitatem orinium gra- 
! duum effentialium anima in vnameflentiam,; 


7 aM. E MeV 
anima aliud erit effentia, a- 


me feparabilia,que tamenin exiftendo feparari Sp/utio.4. 


.anmainhzferit; eiqsintimeconiuncta fuerit; 


pium non effe potentiam, quia potentia ; fifit* 


Pe EC iet E ur 
vau d 
sloco. D. 4uguft ani- 








feu confifterein triplici anima ; fed in vnatan- 
fpiriru, & anima citatur, dic£dumid opus falfo 
ttibui Auguftino, vt do&tores Louanienfes pa- 
lamconuincunt. Deindeoccurrendum citatis 





74 


quampotentiarumipfiusautinterfe ; autcum— — d d 
cadem anima Mone Are. : rad Zr 
uarti "pá me : nde —— 
Adquartum P ds vllam effe repugnan- ue y a | 
tiam fi anima ciufque potentix feiunctimexi- C^P pe ia d 
ftantdiuinitus, Ad primam veroimpugnatio- 2^4TH/ UP 


nem dicito milta inueniri in definiendo mini- - TE 


» 


valent, vtpatetin relatiuis veluti patreacfilio; i 
quz naturaliter feparatim dantur. Ad fecundam 
impugnationem refpondendum actiones vita- 
les ficuti nequeà Deofolo vitaliter elici valent; 
vt plerique huiusztatis Philofophi approbant, 
ita neque poffe elicià potentia,nifi cum bzcipfi 


cu'us rei ratio copiofioralibi tradenda erit. Ad pow 
vl.3mum negandum eltantecedens , & ad eius (aea 
probationem dicendum fubftanuiam non gigni 

tanquam à caufa principali , nifi à fubftantia: 

poffe tamen accidéta vltra fuam fpeciem age- Solutio vt. | 
re, & attingereformarum fubftantialium pro- 
ductionem ; non vifua, fed quatenus funt in- 
ftrumentum fubftantix generantis, vt 2. Phyfi- 


cg aufcultationislibro copiofe differuimus, 





QV4ESTIO V. 


DISTINGZANTVR-NE PO- 
- tentiaper actus cr obiedla; 
: Anuon? 


ARTICVEVS I. 


VIDERI NO N' Dd- 
fingui-. D 


(T ON quarmus vtrum potentia diftid- 
l guantur per actus & obiecta. , tanquam 
per e(lentiales. differentias. 5; id enim  pla- 
num eft nonitafe habere , cum actus & obie- 
€ta fint extrinfeca potentiis. Solum ergo in 
controuerfiam: vocamus , num porentiz acti- 
uz fuam  diftin&ionem capiant in: o*dine ad 
actus, quosedunt , & adobiecta, in qus ren- 
dunt; ita vt quantainiis cfEdiftinctio, tanda in 
potentiis.reperiatur, Occurrunt. vero in par- 
k 5 tem 












per acius e 

obietta potentia 
6 flinguuntur-- (chola tueamur potentias diftingui pcr actus, 
L.gsettam D. & obiecta, | 


non fumunt diftinc:onem [pecificam ex acti- 
bus. Probaturantecedens, quia vnusidemque 
intelle&uselicicactumfcientiz , & opinionis, 
qui haud dabie inf eite fpecie diftinguuncur. 
Quod fiquis dicat hofce actus differrefpecie, 
.non prout eliciunturà potentia intelle&trici fe- 
cundum fe;ac nude fumpta , fed vtinformata 


AK. telligibili elici potlunt actus diftindi fpecie, vt 
/ abimaginehominis conceptushominis, & có- 

duoc. vceptus animalis(efto hic non adzquetipeciem, 
uz hominem reprafentat) atqui in huiuífmo- 
diactibus non licet recutrere ad habitus diftin- 
&os fpecie; quibus intelle&us informetur.Sim- 
pliciter ergoà potentia eiufdem Ípeciei egredi- 

unturactusfpeciediuerfi, Quod eriam aperte 

liquetin voluntate: à qua omni habitu carente 


edi poterit a&tusiuftitiz, & jaiuflitiz,amoris, C 


& odii, quifpecieinterfe diffeiunt. 


potentiasfpecie diuerías; & obiecta fpecie di- 
ftincta pertinent adpoteatiam eiufdem fpeciei; 
ergo potentiz non diftinguuntux per habitudi- 
* nem ad obiectum. Probaturaffumptum quoad 
x riorem partem, quiaIdem color & intelligitur 
intelletu,& cernitur vifu. Quoad pofteriorem; 


' quiacandor, & nigredo differant fpecie ; & ta- D 


men àmbo fub eandem fpecie potentiam ca- 
dunt,nimirum fübafpectum. E 

3. Tertio : Intelle&io habet protermino ver- 
bum peream expreffum; & rem quam intelligi- 
mus; veligituriniellectio capit fpeciem à verbo 
tantum, vclàreintellectatantum, velab vtro- 
que. Nona verbo, velàxeintelle&a tantum; 
cum ad vtrumque terminetür; non ab vtroque, 
cum verbum , & res cognitadifferant (pecie; & 


vnus fpecie actus non poflit ferri in duos fpecie 
P P E 
fentur vniusfpeciet;,non quidem in fe;nec enim rationis «ffe 


terminos: Nulloigitur pacto inrclledio diftin- 
guitur Ípecie per terminum; quod fimiliter de- 
cxteris actibus iatelle&us dicendum erit. Ex 
quo fequitur nec potentias diftingui peractus; 
cum eadem fitratioactuum ad terminos ; qua 
potentiarum ad actus. 


ARTIGVLVS II 
POTENIIAS DISTINGVI 
a&tus, Cr obietla:meq, argumenta in 
aduer [um adducta vim 


habere. 
JEc tamen argumenta nihil obftant quo 
minus, cum communi philofophantium 





PER 


Cuius aflertionis ea potilimum 
ratio eft , vtexplicatcD. Thom. r.par quaft 77. 
art.j.quia cum vnaquaque potentia aZtiua (ua- 


T bom in X. 


3$. . IN IL LIB. ARIST. DE ANIMA. 
LL NDS CN xi. PDC LEUR UN SR DNO US APERINMCUTONTAQUE IMMEESI- 

(em. negatiuam hzc potiflimum. argumenra.- : 

Primum: Vna;eademg; potentia fpecie exercet — 

actus diuerfarum fpecierum : Igitur potentis -— 


habitibus diueríx fpeciei; nempefciéuia, & OQpi- p 
nione. Contra: Ab vna;,eademque imaginein- . 


Secundo: Idem (pecieobiectum pertinetad * 


diftingui peractus, & obiccta ; fumenda funt 
























Ceterum dificultas non par 
hac diftinétio fumenda fit; qu 
duobus primis fuperioris 
explicuimus.Aduc um 
caiufq; potentiz lu ei eripe i pofl 
I:cet matezialiter, feu vt res quzdam eft , verb 
gratia, cándidum , qua candidum , (ecundum , 
iuam naturam: vel£ VIR Sid eft; GER E 

: veltormaliter,ideft,fecundum — — i 
cam rationem, qua cadit fub potentiam, & ad : ' 
ipfum potentia refertur , quz ratio dicitur vifi- 
bilitas. Quod pari rauone deczteris obiectis 4 vin 
comparatione fuarum potentiarum exiftiman- potentia (pee 
dum eft.D einde haud ignorabis actus,quiaba- diuerfi unit 
liqua potentia vnafecundum fpeciem , cgredi- tioni formal 
untur, eftoalioqui inter fe fpecie diffinguátur, fpecifiea ful 
vt vifioalbi, & vifio nieri;yomnestamen fubor- 2aztur. [ 
dinari vni rationi formali fpecificz, obiecti ad- E 
&quatitotius potentiz fub qua in obiectü ren- 
dunt; quz ratio in obiecto viíus, eft vifibilein 
obic&ointellectusinrelligibile,fimiliterquein 
ceteris. Acenim hec ratioformalis nó vnit pre- 3 
dictos actus in vnam differentiam fpecificam 
eflentialem;id enim haudquaquam fieri poteft, 
alioqui deciderentà propria natura, vel differ- 
rent; & non differrentinter fefpecie; qua efta- 
perta repugnátia;fed dicunturii actus eiufmo- 
dirationiformah fpeci&czfubordimariquate-  - 
nus fub eain obiectum fesuntür; Atque hinc eft 
quodvifioalbi, & vifion;jguifecundum fe fpe- — - 
cate, & proutcendunt in fuapeculiaria obiecta Quomodo at. 
in fe fumpta difterunt fpecie, ptout vero ferun- eiu[dem pote 
turin eadem, vt flant füb ratione fpecifica ob- zia ffecie dij 
iecti ad quati vifus,que dicitur vifibilitas,cen rentes,vn: 






poltuntin vnam fpeciem infimam contrahi, vt feanzar. 
diximus,fed eo pacto,quo homo; & nix,quate- 
nusaffectacandore, conueniunt in vnamfpe- ^ - 
cieminfimam , fcruatis interim intunfecis na- 
turarumíuatum differentiis. ^ ^ 

Hisita conftitutis, cum dicimus potentias 


obiecta formaliter ; & actus preut tendunt in 
obiectum fecundum predictam formalem ra- 
tionem ; quz ratio fempef eft vna fecundum 
fpeciem, vbi potentia vnius fpeciei eft. Quan- 
uamhocintereft ; quod potentiaintelligen- 
di in homine; verbi gratia, eft vnius fpeciet lo- 
gice, atqueintrinfece ; eius vero actusfpecta- 
ri fecundum eam confiderationem quam di- 
ximus, funt omnes vnius fpeciei Phyficztan- 
tum, ac fecundumextrinfecam denominatio- 
nem à rationc illa formali, quam ir obiecte 
reperiunt, 











intellcétio 
hendi pof- 


am fpecie; 








potentiam immutat. Áb eo enim 
rz diéta rationi 














"nmutat (umicur y 


ebeadttur quefii s Ípec i 

YAlipnemm | iecti , quam poten 

"auem itd, quim potent 
PT 


o formalis ob- 
Íécundum fpe- 






alemtfe | ci e lic ratia, omne vifile 
E ha et eunde du mmutandi afpectum, 
iile fecu ationem formalem eft vnum 





— tibuseft vnius fpeciei;diuería ramen àfacultate 


fenfuum diftin&tione diflcremus ; planum fiet. 
Similiter intellectus humanus eft vnus fpecie, 
quia vnus tantum modus inuenitur , quoisab 
obicctoimmutatur , nimirum per phantafma- 
ta;,quorum ope ; & miaifterio intelligibiles re- 
.rumimaginesineoimprimuntur, Exquóiam 
facile peifpicies ; cur potentia a przdicta rauio- 
ne formali intrinfece;ac Logice fpeciem capiat: 
& tamen actiones eiui lem potentiz. non nifi 
phyfice , &extrinfece cenuenientiam in vna 


ratioilla immutandi per fe primo ; ac directo 
pertinencad potenciam que immutatur,non ita 

vero ad actiones potentia. 
Exiftit tamen adhuc circa hecdubium mi- 

ia 

nime diffimulandum , videlicet qui fieri pot 
fit, vt v. gr. intellieibilitas fit ratio vna fccun- 
dum fpeciem , cum przdicerürin quid de mul- 
tis intellicibilitatibus fpecie diftinctis, videli- 
cet deea, quz cenuenitlapidi; & ea; que com- 
edo «tel. Petit leoni , quz non poflunt non fpecie dif- 
e ferre; ficuti & actionesintelligendi, quibusat- 
tinguntur. Sedoccurrendum inielligioilitatem 
( quod de cateris eiufmodi rationibus forma- 
A libusaflerendum erit] bifariam accipi : nimi- 


israc i: fo 





£ CU T IS Eds. d 

B. Novyxaios ) 72v phon MEA TETu» evGlar 
m, moüiccke| , Aectd»m ie txagnasTZY 6) - 
t "TUC CA TAY eda, dE sod At dixe AU- 
qu», 610? TO VOY GV, X YO ed oS tg», do dps xo», 
AYCoTEQ9Y ETl A. ECH Ti T0 VC6/,4c4 Ti. Tà 4o aweoAy. 







audiendi,quiaaliter hec abaudibili;ahterillaa ^. 
vitibiliimmütatur. Quodin progreflu cum de - 


quafi fpecie ab ea mucuentur. Nimirum quia: 





"e, 


rum velabfolute vel vt concernitmodum im pu 
mutandi potentiam: Siiuxtaprioremconfide" — . 
rationem fpeétetur, dici de multis fpecie diffe- 
rentibus, nec ica tribuere vnitatem fpecificam - 
noftto intellectui: fiiuxta pofterioré , effe fpe- 
ciem infimam, coq; pactotalem vnitatem con- 
ferre potentiz. Huncin modum videtur nobis 
intelligendum philofophicum effatum de di- 
ftinctione potentiarum peractüus , & obiecta; 
alioqui paffim inexplicabiles nodiin eo occur- 
runt, in quibus declarandis multi fruftra labo- 
lant. i d AI 
|. Adprimum igitureorum, quz initio propo- So[wtiot 
fuimüs reiecta quorundamfolutione ; quz in- 
ceo afferebatur dicendum , licet intellectusa- 
&iones fpecie diuer(as edat; fimiliterque volü- 
tas, omnes tamen actus intellectus quatenus 
tenduntin obiecta , vr ftant fübratione intelli- 
gibilisindueterationé vnius fpeciei, & onines 
fimiliteractus volütatis vt ferunturin obiecta, 
-quarenus fpe&antur fub ratione volubilis, ac 
fecundum iftiufmodi confideràtiones,actusin- 
tellectustribuere fpeciem intellectui , & actus 
voluntatis voluntati. 
Adfecundum,Obiectum; quod materialiter t 
famptüm eft vnius fpeciei fortiri poffe diuerfas 
rationes formales fpecie diftin&as ; nam color 
prout cernitur rationem vnam vifibilis: prout 
intellectu percipitur, rationé vnam intel'igibi- 
lisobcinet;fimiliter duo obiecta, quz materia- 
liter fpectara fpecie differunt fub vnam ratio- 
. nem formalem venirepoflunt, vt candor ; & ni- 
gredo fub vifibilitates. 
Adtertium, quofdam effe re: minos, ad quos 3. 
a&usordinantur, vtzdificatioad domum, in- 4556s»0n 


tellectio ad rem intelle&am ; alios, qui ordi- 4,frigunztur 
nantur ad actus ipfos , vt verbum mentis ad1n- per terminos in- 


telle&ionem:ideo enim verbum efformatur, vt zerzos qui ad 


peripfum res intellectuireprefentetur. Dum - ipfas ordtzátur- 


gitur actus (pecier1à terminis accipere dicütur, 
idde priong ereterminorum inielligi debet; 
ii enim funt adquos per fe a&us refpiciunt ; & 
ad quos tranfcendenti habitudine referuntur. 

m KE, 





di GIA OPSOWUT: LM. 
NER eft autem eum , qui de hifce con[rdera- Text.35. 


tionem f séburus efl, quidnam fft unumquod. 
que ipforum acipere , demque quarere perfruta- 
r:que de bifce, quafequuniur ac comitantur. Ouod 
ff dicere oporteat quid vaumquodque ipforum ftt» 
vt quia fzt intellecliua vel [en fetuuum , coeinutri- 
ti«um , antea dicendum cfl quidnam [st tntelligert» 





CAPITIS OQVARTI EXPLANALIO- j 
Ereffe eft. Enumeratis fuperiori capite animz poten'üs , ad fingularum explicationem 
accedit: acprimum quem doctrine o:dinem , ad exquifiram anime notitiam , fequi 
vclit; proponit, aitque declarandum cile; quidnaíit queque potentia, & quz eam. 


€OIDitCnturs 





xi 


4, ao 


IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA. 


. -. cemitentur:id eft, accidentia organa, aliaque his fimilia tum ad conftituendam mange potentia 


160 


definitionem difquirendum prius quinam (it ciusa&tus, & anteactum , quodnam fir obiectum , in 


quod tendit. 


d X 








aidyawicX" ave)Tepe4 jp eim "P dnoiattm ad cup 
ie Xj aj ates Y) T. Aópov &d| Tw , T4 To» d] 
Un mé teu. T bn seiudux di Te Senza eren y eoa 
CXEYUY qao TOY n doi deghezed aj. vio auri) 
cH Tie , oioy ETÀ go Q ae xe aic uTE. ned vonvÉ.. det 


aede eA qeoQüs € Jfjnváesos A&xTEOY. 4 yo Ops- 


when juyn 156i dois Varo » Y aae? TI X, «51- 


vorm UuwoaÁs vay puyis s xd. ad Va end r2 (LA 
damn. hs 6n Ip poro Y qe vetant Qu- 


exkemueey oo "f cy (ois Gay» £p y ogze TE Aen, ned 


) 








p mieu 2 PEDPIDUT aT ua br td , 70 
groifiovu f Tégoy oiov eu T Doy tp Cor, uro» »i $v- 
1 , [7 


^ * ^ " z 
— qày » iu, TÉ L6 Xe) 1E Deci IE TEVO TIN J4 Ono. 


r, IN cc HJ » , t, pe uu 
SI 24TIS (y) CIL Op EJATPH y 306 EL EVE, TQQUTI &« 020 
" - NMjTU mu) Y A el MN 
xt Quar aeaTia. TO^N5t/éxg » des y T5 Ldp &ETOÓE 
[^d lcd D "o3 "m ' fm 
d. Ure 8» xg aurei» dütonTél TÉ &&i Kj T8 DeicoTA 
Li 


guuty eio, Ag và unbt» INA T dms» TB aU- 


osbxer2piduud 2o deer nili Pupe 7) fxpe, 


) [9p uo-ohar, 135 irlov: i£ lade 
- LN 3.66 2* SN € PUN " Pe E35 
€Y0& a T0, AI. cio a Tb Dei ged 1p £x t£", edler5 £x. 


1n3i d qua 78 C910» expl». arena aj py. 


Lad ^ 
T 49iVUVes , TO 





Xe 


m. b Quare 
e : 7" cam € " : 

quidfentire. Nam operationes , ailionesve , poten- 
tij: iribu[a, priores [unt vatione, — Quod fi ita fit 





atque prius etiam ebieila , quam iflacontemplari - 
 oporieat ; Primsm profecto deii D 


ropter eandem 






caufam, "ut de alimento , defe 
determinare oportet b. £uarede almento genera- 
tioneve primo dicendum effe vidutur.. Nutritiua 
namque anima , (y Catéris ineft , Co prima eff co 
maxime communia anima Vis, i potétia, quacun - 
Ga viuentia viuunt.. Cui [unt operationes cffi- 
ciae generare , nutrimenteq, uti, bac enim opera- 
tio maxime omnium operationum "viuentibus eft 
naturalis , viuentibus inquam bifce , quafuntper- 
f*ca non membris capta, quaque non fine femine 
oriuntur : unumquodque inquam aliud fibi fimile 
procreare , animalquidem animal , planta autem 
plantam , vt fint femper hoc pato , conditionem- 
que [ubsant quoad poffunt diuinam. c 1d entm i- 
pfum appetunt vniuer(a , gratiaque i: fius omnia 


| agunt quacunque fecundum naturam agunt. 


Dup'ex 4ft autem id,cau[a cuius catera fiunt , at- 


li, de intelligibili | 







À 


Sul cmi Su EOD 3. , 


/ 


Textj.. 


" 


que nuin ef-quo , alterum cui. Gum igitur fem- Y ext.3j. 
dini npsérovs qoéz- 45 TÉ s , admite x2 qi odey n xou — per effe, conditionem, diuimam /ubire continuatio- 
Y m — H"enequeant animantia, quia fieri nequit, vt cada - 
corum atque mortalium quicquam idem-'nwmque uuimero femper permaneat: vt unum quodque poteft , fic 
Aternitatis conditionuque diuiza particeps eff, aliud quidem magis, aliud autem minw, permanetquenon. 
"ipfum , fed talequaleeflipfum , numero quidem non cunum , fpecie autem'unum. e ef autor; anima cor- Text.46.. 
poris caufa principiumque vviuentW. taut cum multifariam bac dicantur ; anma pari modo tribus deter - 
tmpinatá modté cauaefl..— Nam eff ea caua ,.à qua profluit motus , efl ettam gratia cutus catera fiunt: 


dsnfuper, 


(piu. 3 rDhatadis Atyerta. opere d, i vat XT 7406 
Li 








—]LÀ 


b Quaredealimento.] Acturus deanima vcgetatrice, qua cateris communior ef vt tradicam à 3 
fe methodum feruet, ait differendum fibi prius effe dealimento ; quod eft nutritionis obiectum, 





Viuere ab ant: itemque de generatione, cgerifque aCtibusaltricisanimz. E(fleveroanimam vegetatiuam czte- 
X ne ic Ai ris communiorem, ex co fuadet, quia viuere , quod omnibus viuentibus commune cít;ab illa pri- 
| primoeff. — mo tribuitur. Itemquiaprocrearefibi fimile quod viuentibusnonfolum commune, ctfi non o- 
Sus Ls Hiit mnibus, fed maxime eft naturale, abilla etiam proficifcitur. Aitautem hanc actionemiis dun:a- 
paure xar viuentibus competere;in quibus trescernunturconditiones. Primaefl, vtiam ad perfectum 
me aria ftatum peruenerint;id eft, vcíint in ztate adgenerandum accommodata: vnde eft quod pueri non 

iat. 


cenerant. Secunda, vt defe&ta, feu mutila non finr;aliifue caufts,aut naturz vitiis impedita. Tertia, 

r4 fintfpontegenita , qualia funtquz ex puuefactione oriuntur, vt vermes , & culices , hzc enim — - 
plerunquenongenerant: inquam fententiam lege quz fcripfimus libro fecundo de Caelo , capite 
feptimo quzft.7 artic.7. ; , 

c Iden:m ip(um. ] Generandi a&ioner maxime naturalem effe probatexfine. Nituntur enim 
animantesilliusinteruentu,quoadpoffu ntperennitatem obtinere; & emulari immortalitatem di- 
uinz natura, adquemingeriita propenfioneafpirant. E. 

d. Duplex autem ] Obiter admonet cum finis fit duplex, finis cuius,feu quo;id cft, ad quem di- 
re&o pergitur; & finis cui, hoceft, cui res comparatur:perpetuitatem effe finem quo viuencium,id 
eft,quem vnumquodque viuens pergencrationem aíTequi contendit : ipfum autem viuens efle &- 
nem cui. AÁduerticautem non omnia viuentla ex aquo aeternitatis participationem fortiri;fed alia 

Anima forma- magis,alia minus liceromnia,quia numero non poffunt, faltem fecundum fpeciem, fzipfa confer- 
lis finalis cfi nare nitantur. Lege quain hanc fententiam luculente differuit Boetius,libro tertio de confolatio- 

| ciens caufa eft. nc philofophiz,;profarr.  COHREAROM v 
S e Eflautem anima. | Docet animam in triplici generecaufam effe. Formalem, tum quia per 
eam viuentia iacrinfece habencfuum effe fubftantiale: tum quia cft actus primus cei 
ci.Finalem 












T ee parat:ita natura propter formam naturalem, que in rebus viuentibus eft anima, materiam exornat, 
NO 





— CAP. IV. EXPLANATIO. 162 
, ciFinalem,quia, vtis, qui ratione, & arte operatur v.g faber, materiarh aratia artificialisforme ap- 


ac difponit: & eius gratia tanquam propter finem cui, tantam membrorum varietatem, & organo- | 

rum diftin&ionem efipgit. Id quodAriftoteles t de partibusanim cap..& l.4 degenerat. animal. A. 
cap 1.& Galen r. de vfu partium declarant. Efficientém denique, quia adminiftrat actiones viuen- 

tibus proprias, yt lationem,quia ab fe mouentur : & fi hec facultas non omnibusinfitzitem fenfio- 







^. nem, qua alteratio quedam impropria eft, & accretionem, cateraque id genus munia, quz rebus 
. tantum animatis competunt. 






9 j ri 





hé! 









d d zi» tus vo om - 
rds sai2, M Ac Dd» 
IPS "v wm Yom 

m Clo mis (dm , T? á- 
ved égny. rwv 1 poyn vn 5 9 Qunz- 
rige lt PLURCS 
qe s PA Qowsgiv à* es Ks 


NE m 2 i e tn : dg 
Éytsos c mit 7 s rooe d. warte so o VES Eregi TM r0 , 12» 





, v e^ LJ 9t uA D o» 
[^] 970 i " Qv ,«$ £VEXL 7»5$ Nrvyis oVT. 
S - ' s 


X) Cod. ouglus dE eA oniztotue Y Ote suc toe 
TW Hj , 2WN5 , , bl ' 4 
3 $3 Q9» 82 adEcwesea Quavedis joi etibáps- 
vay. qeé o vou 0 dd» o E) xo travel Gi. Epm3xAíe 
C E^ —— * » r 
-À' di qaAds eignxs TET , ectgeies annor» su eaa- 
ye mois Qurois, «armo 14 pesa. D]g. co oho yz 
n4 4 : T L » ót NT UN c L , : 
Tto QiesoX X2 Qum. owo ala TU McuTUS 
ovTt 0 TÜ fu C vi guru NAM Auphonw er S onn 
"umÜTO qn T a/5 WjTó Tu, € md cav 4X. 


f£ Atque 


infuper , utforma corporum animatorum [ubffan- - 
tizve, Atq, caufam vt fubflantiam animantium 
effe nou eft obfcurum..| Caufam namq, cunélis vut 
fmnt formam ipfam,atg, fabfhanttam effe patet... At 
viuere iuenttum cii effe , cuius (ane caufa e&. , vut 
conflat , atque principium anima. | Praterea aélus 
ely« quod esf potentia. ratio eft eiu[(dem..At anima 
viuentis esi corporis alus. Patet etiam animam 
effe caufam vt id gratia cuius caterafiunt. Nam 
vi mens ffc matura alicuius gratia facit , quod 
quidem i fius eft finis , atq, tale «ft im 1pfis viuen- 
tibus , anima , c» fecundum naturam. Vniuer(a 
namqa,naturalia corpora tam antmalium , quam 
etiam plantarum ipfius anima unt inflrumenta. 
Quo ft vt ip(a fint anima , fene controuer[ra , gra- 
Lia. Duplex efi autem id vti diximus, caufa cuia 
«atera fiunt , atque "unum cst quo , alterum cui At 
"vero e»zflat animam id eziam ejfe , unde primum 
motus ad locum accominodatua emergit, Verum 
bac "Vis non uniuer fis iacfl viuentibus.. Fitetiam 
ger animat, £& alreratio £5 accretto: fenfus enim 
altcrotio quedara ejJe videtur , fentirg, nibil quod. 
nonkabeat animam. Eadem eff de accretione de- 
erementoveratio. | Nibil entmáncerementazatu- 


'T ext. 32; 


ds 5 x1ia23 vd» Canr oUTIs nd Lied Ty Quriv , & 
' 





PL Tu Sgy amm Ert Atzdv , € "zu TE "is Egryois. tal ter decrementaroe faicipit , quod mon nutria- 
: s qas tur , Qn nibilpror[ue nutritur, quod gon vitapar- 
ticepsit. .£.— Atquebacinparte fententia Empedoclis efi poft habenda , quiquilem boc non recle dixit T cxt. 38. 
ac addidit: ideo incrementa plantas [ufcipere ,— tum in vaduibus infra. , tum inramis etiam fupra , 
quia terra deor(um [uapte. matura €» (gus furjum identidem pergit. — Primum namque non redie ac- 
cipit in plantis d jferentias dicla , infia inquam ac (upra. g — Nom entm eadem (unt omnium re- 
vum (p vniuerfs , fapraqoninfra. — Sed quam habet rationem m animalibus caput ,— eam [ubeunt in | 
quantis radices ,.— fi infleumsuta diuer[n vvel eadem operationibus effictarve. dicere affcrereque oportet. 1 
h ] 
F 


-2. aca Ma anc c 


s 


: h Deinde 





f Atque bac in parte.] Ex dictisoccafionem fumit coarguendi veteres Philofophos:atquein pri- Extebifs 
mis Empedoclem,qui caufam accrementi plantarumaiebat effe elementa : terram infrain radici- m, Me : 
bus: igné fupra ramis : Ita vt radices terra defcendente,rami ab igni fuperiorem locum capefTente ions Vinos s : 
augelcerent. In quoduplicitererrabat. Primum, quiafuperiorem,& inferioremlocum in plantis ^^ P jf " 1 
nonredte affienabac. Deinde, quia viuentium accretionem non inanimam, fed in elemeata , vt in fas ; 1 
caufam effectricem perperam referebat. x 

g Nonenimeadem [unt. || Quodradices non fintinferiores, (ed fuperiores plantarum partes ex 
eo oftendit;quia os, & radices funt eadem organa; fiquidem inítrumenta dicuntur effeeadem; auc 
diuerfa:quia funt eiufdem; aut diuerfz operationis principia: at osin animantibus, & radicesin ar- 
boribus funt principia eiufdem operationis: vtrifq; enim alimentum capitur. Cum igitur os;& ca- 
putinanimantibus ad füperiorem partem fpectent etiam in arboribus ad eandem fpectabunt. Ita partes [uni í 
vero non refpondenrfuperiorespartes omnium viuentium fuperioribus partibus vniuerfi ; quia in : 
mundo fuperiorlocus dicitur, quotenduntleuia : inferior, quo deícendunt grauia: omnium autc 
viuentium pars fupra vergitadterram;excep:o homine,cuius pofiuo fitum ymuerfiimitatur.Lege 
quz de hac re fcripfit Ariftorelest.lib. dehiftor anim. cap.15. lib.z. decatlo cap.z lib.4 parz.anim. 
«ap. Io, & deinuenture, & fene&tute cap.1. 


Cozamelus fuit. 


Imbupnatur. 
Radices tn plan- 
tis [aperiores 


l1 h Deinde 





1 
à 














164. 








































 exX3s A mor di mo ewutyav eis Toa Tio. Qipips- h Deinde quid eff, quod continet terram ignemrut, 
va , Tb mp xe sho "yl 2|gemucbieema Be qua quidem in contraria loca feruntur? diffrahen- 
o pci Eu TáxeAUnr dÜ in rir ie» iux — turenünprofctlo nifi aliquia fit , quod ipfa probi- 
Ob ejnov B adzowecheu, s agiQecóeq. Pow dY n- — leat atque detinent. Quod ft fit aliquid: ideff bro 
ew à E wol Qin: Zwmhcairin T edu.) — filo animaip[a quofit , vui ipfa fit gugendi cana, ; 
epfüme. docq Y) qo ndrà Quae pivéy mtv cu- —— pniriendrve, nonelementa , quemadmodum ille. ^ 
Meo , vu soiceiov qti dépdpor ie adlssodun. — putabat. i Sunt autem quibus ipffus ignis natura , Text,40. | 
iX cy Toe Qumiis X; cy vUie Qeoic sce hacorns Q9 — catfh fempleiter nutrition eSvactrettonis efe vi- —— 0 0— 
TET dved và epp Copdpov. cà JE vuwsknór wee p &- — detur. Ipfe namque [olus ammium corporum Aut A 
ev , Zelo dads ys eov, dDOhz. ugohov tvi 9 — elementorum nutrüi ac augerà Q)napro- v. :3 
iM 4S E copiretErms eis tomes, tae aii so xau- ^ — pter C inplantis C wm an abu qui | me m 
giv. vd dt ied euteirwv ateaé iO My Or tpi fiam ignim idq[um feq ; 'U Mn" | 
Sus C avZieus TTE à vx ms wp, € nonitacfl Sed cu A f ob id. | 
Aéys uds d Uus. iml D d adv) Dusagus vis — ipfum quodammodo Citer CAI, [ed ta- : 
qpoxis 9psornzd € ofovumwz. ees acude edwyxe] — lis esí potitis anima. Namignaquidem aceretioim.— — 
àv deghov] atro didopilemu) 49 ert)s Te GORas — dnfiniturn progreditur , et. bv[que fit. quoujque fre ; 
e Puudneis T Vpya Tácro. bx8 QE cives à tedio — combuflibile, ateorum omninm qua natura &on-.— | 
và cyawvicy T cyew lo. 4 cal dv carri, x aem — flant eft. fin tam magnitudinis , quati accretios EM 
vei» cyawria» gen Movov ofposan ibo) od. dA- —— ute, C bac animse (unt , non. ignis (i rationis po - E 
Xd € avz«uzw jaidbey qo wA E dne), — tiusquammatert k Cumautemtadem vis ani- Text.4z..- 
&DN S muwTO. TOgTL, 6À2Y USA) CA soiutya: v Qo. Qu- má ff e nutrieudi € generandi, primum de ali- zi E 
yero 0^ S8 Cxdya T aoT qtómy AP dwuaqpo- — mento determinare nere[fe eff... Hac entm à caterit. Te N 
Qu imd wvgi f£ vh vdip ago vo 03 c2 9 atc potentiis boe apere atquemunere feiurgitur. XX E 
Quà Vàng c» pA eui vis dremAcie euo quur ^ detur itaque contrarium cffe vontrario nati h rd 4 Ü 
eivaq Doxer go Aaszo rà pd ataus vió de acéé ov. — tum, at non cuilibet quoduis fedid ei, quorum al- ie f 
momgaew —— derum ex eltevo mon folum. mutuo generatur , rfe 
incrementaetiam fu[cipit. Complura namquecontraria fiunt quidem ex fef: routnusz, fed nonà [et emt 
centrartis incrementa [u[cipiunt ,"Ut ex agrotantefit anum. — At vveronec illa modo'ecdem fib: mutuo nutti- 
mentum effe videntur ,. [ed aqua quidem alimentum cfl igni , ignis autem nonmutrit aquam. — Etenimo 
1n fempl.cibus corporibus borum alterum alunenti , alterum eius quod nutritur tnaxime jubire rationem — 
C videtur. ^ m Verum 
h Deinde quide? ] Oftenditcauíam incrementi non effe elementa: quia cum illa natiuam pro- 
penfionem ad propria loca habeant , vel aliquid ea continet, & coercet vel nihil: fi nihil , oporteret 
illa confeftim diflipari.Si aliquid, id profecto erit principium accretionis idque eritanima. Qua- 
renon eft motusaccretionis ab elementis, fedà forma ipforum viuentium. 
Rufelluntur Len i Sunt autem quibus Refellit fententiam Leucippi, & Democriti exiftimantium igriem nutri- 
cippusg ip Dei tionis caufam eíte,quod inter omnia elementa maximenutriri, & aupefcere videaturzid enim quod 


eritua qui ea 
fem ntrittor 
ignem dixer&t. 


fed forma vi-^ cong:uentem magnitudinem proue 


uat. 


4- maximetalc eft czteris; vttalia fint, videcur caufa efle. Fateatur ergoin primis Ariftoteles calorera 
j; nutritionis munusexeqtfi , nontamen vt principem caufam: fed vt inftrumentariam, quaanima 
adpreparandum , & decoquendum alimentum vtitur. Tumitaargumentatur: Si ignisnutritio- 
ni$, & accrementi caufa effet, cum pfe ex fe nulla incrementi lege teneatur ; fed (emper increfcat, 
dum ei fübeft quod combuzrat : fequeretur res natura conftantes, hocceft, viuentes(fumit enim hic 
naturam pro vita & anima, vr interdum aífolet] in infinitum augeri pofle ; ita vt nullum etiam ma- 
gnitudinis terminum vendicarent , quod falfum eft, cura omnibus viuentibus certoslimites natu- 
Non materia. xa przfixerit. Nonigiturignisnutririonis, & augmenti caufa eft , fed potius anima , quz remad - ü 
hit. Idemin hunc modum confirmat "E erminatio quantitatis 
wentiatermi- rerumviuentium non ad materiam pertinet , quz ex fe eft vaga, & errabunda, fed ad formam, 
quz fuopteingenio materiam limitat ; ac terminat;atqui anima eft forma,ipnis vero;caterag; cle- 
.mebtargtionem materiz in mixtis obrinent: eigonon elementa, fed anima ipfa nutritionis,& ac- 
. crementi opifex eft. De terminis rei tam viuentiumquam non viuentium difleruimus primo li - 


o 


bro Phyfic. 


k Cumantem eáden v anima fr p nutriendi £i generandi. | Poftquam docuit motum accre- 
mentif zenerationem, ac nutritionem e(leab anima; incipit difputare de potentia vegetandi , ad 

. quam perunentnutritio, & generatio: adde & augmentatio : quia vero hzc circa alimentum alio, 
& alio módo verfantur, vt pregreffu pate^it ; ac per ordinem ad illud diftinguuatur , de eo fibi pri- 
mum differendum effe inquit:quo autem modointelligendum fit predictam potentiam vnam effe 


progrcffu expendeníus. 


l|. Videtur itaque contrarium effe contrario nutrimentum. | | Afrmat alimentum debere effe 
fiquidem mutari in eam dcbet, omnis autem mutatio eft 


contrarium rel; qua nutritur : 


inter 





PEL TIPETTH PTS PN 
A 


EDEIURICE TD EPI IS vr Wale Xbreb. Sr 
u cH ; ro d ' V EX 
W^ o — uM ^ EX 


. intercontraria aliquo modo. 


/ y ] 4v» vom | : " f 7 » N 

unt, & vnuminalterum fimpliciter mutatur : fed ea qua vnum ficalteri eft contrarium , vr cumin ?/m effe debeat d. 
3llud conuertitur, ipfum augeat, quomodo fc habeat aer ad ignem, & aqua adaerem. ^— fei quamutvitur 
' A8 y ^ m Verum - 








Na 













»inolan Yi 3 ai 4B ol ud Th Supe vd oueio — m Verum enim is locus dubitationem babere vi "Text P 
"aj eüiaeeay TU. OcmR — detur. Suntenim qui dunt fimile frmrili nutriri — 

$5 7à cwaezicy TU cuw- — Quemadmodum (5 accrefcere. uibu/dam anten 

pis. vho d «teils — ("vti dixin ts ) non bac fententuas fed contraria 

P qeeu 6A Row, —— placet , eenfentque non fimile fimili , [ed contrario 

[d (n 5 ateÓn vmi- — Contrarium. aliter etenim fieri nequit,'ot inquiunt, 

'ssTO MT Ts Tp- —— "ULAfimili femile patiatur. A4 limentten autému- 

| $56 d a. W axou ns 0Aui UON Vzp ^ dalür, Atq, dtgeritur : mutattoneg, rerum omnium, T 

ene AUTE O4 m» peru GuAe ugroveigcute- — inoppofium  "velin medium effe confat.. Praterea eun 


eio gez 2b3tas. 7 TER^ Y dx dm Teo T TE^ do- 
DJ EI m P t 
Tac» queo yu uev , 4 TÀ are OY y E 2]g.Qopos. 
, ) Y » nidis ^y "7 H dx , 
si 2 ZuQu a 9 dp eaenlQD-, 3 dE zemtjt 2. 
LI 3 / LU y eee / 3 
dye Qorépus ap cd Yyatrs al TpoQlo Atyen. 3 É 
z "ed » Hi - 
dmmlO-, Tà wasTioy E ewawT(m TptQeru 
- gr o v B 
a TUR. 7D opu ioY 7 óucím des Qowsgov, 
Atyxei mYa rjócc c Qdtgos xoi 0:3 s xar 
i j » fw. 3 M M 26^ 4 M , 
em ég94e UmH JP s» vpídeme) pe tTtxeY 
Den um 21/4 ^ov "m * 1 p 
1 Gofis, 75 fuspuxey en em eng Ta Tp5Qédoonys 2 
" Nyoxer. woe X2 4 Ten excos puni tet, € Y qa.- 
y! ' Gs, 1 Mos» c . E E -A 3 
vU CUM eso 4495. £31 0. esegoy vpoQ5 aviumk d eirag. 


By 1 5 







, 


eur, fe vt d'geffum, fermile fémnili nimirum boc baéto nutritur. Quarepatet illos stro[quepartim recle par. T ext. 4, 


nutranentum quidem , aliquidpatitur ab eo quod 
alitur. .— Hor autem ab alimento non patitur quic- 
quam guemadmodii, nec A materia faber , fed ma- 
iertes , "Ut patet 2 fabro , qui quidem ex otio muta- 
iur tantum 2d operandum. n dt enim imtercft 
plane fr autrimentum [itid , quod vvltimotandem 
adiungitur, a8 additur , ammos bocy fed id, quod 
primum ingredirur. Guod fi utrumque quidem csi 
alimentum , alterum tamen eii digeflum , alterum 
indigefl, tvtrog, prefecto modo , && contrario con- 
trariungs eo fimile fmi dicere licet nutri, Nam 
ft ut indigeffü (uem atur , contrarium contrario ali- 


fili pos veéle dicere atque [zntire. o Cum autem nibilnutriatmr, quin bz beat "Vitam , autmatum id erit 
pr fide corpzs y quod alitur , ea [ane ratieme, quis (FE animatum. Cuare Q» nutrimentum ad anima 


4 


tup per fe refertur, Qi mon per accidens. 
Xx ^ 
LZ 


l " 


Atqui diuer[a eft aumenti ratto "ot nutrit, (i auget, 


Nam 








m Verum euim is lecus.] Ad tem macisilluftrandam vocatin difceptationem debeatne alimen- 


|166 
* ? ^ ; t P ' " ! "vm. PN. » 
Quia vero contrariorum non eadem natura cft, explicat quo pacto Quo pacfo aL 


s Spende debeat cffe contrarium , nempenon catatione , quafanum & zgruminterfe contraria ?2enfum contra 


Text47. 








Py Cer 





tum fimile efferei nutrit ; an contrarium , vt pauloante docuit. Suntqui puientdebereelfefimi L5 cont: 
le;quia eifdem augemur & nutrimur: diffimile vero & contrarium tantü abeft, vr avzcar, vc difper- dust dibere « 
dat potius, cum femper vnum contrarium alteri perniciem intendat. Alii affirmat al 


t oiatl 


dc 
———— o o m RE E 


imentum o- file. 
portére diffimile; atque contrarium effe : quia nibil nifi à diffimili; & contrario patitur .conítatau4 /5 oportere 
cem alimentum pati à viuente, dumab eoimmuratur, & M Lap etft viuens abalimento non effecoztrari ; 
pauatur: quemadmodum materia arti fubiecta varie mutatur, & pauturab artifice; ipfe veroarti- 
fexà materia non patitur; nifi quis paffionem vocet mutationem aquiete , & otio ad operationem 
& actum. ' Hicaduertecum Ariftoteles ait alimentum patià viuente;non contra; hau dquaquam 
repugnare fibi1n t. degenerat.cap.7.text.:3. vbi ait interalimentum,; & rem viuentem dari recipro- 
cam actienem, & paffionem. Hicenim , vt annotáuir Auerroes com. 45. nonabíolute negat ali- 
mentum agere n ipfum viuens, fed agere peractionem, quaipíum infe conuertat , illic vero dea- : 
&ionein commune agebat. | Derciditur 
n 4t enim tntereft plane fimutrimenttum [it id. | Componit excitatam controuerfiam'aiens vtrius- trouerfra à 
que partis aflertores partim pro veritate ftare, partimnoón. Namalimentum fimile cffe debet ; & alimen:i fi 
diffimile; contrarium, & non contrarium. Simile, & non contrariumln finc;fcu pofte quácencoMadize ccn 
&um,& digcftum eít, idque probatratio adducta pro priori opin one. Diffimile;&gontrarium in zafeve ez 
principio,feu cum adhuc crudum cft & inco&ü ;4dq; concluditargumentü pofterioris fententiz. ueste. 
o Cum autemnibil.] Quale alimentum fit, docet, aiensal mentunt habere ord:nem perfe Alnnent Ji 
ad animatum : quandoquidem nihil poteft ali; quod anime & vite expers fit... Mometfubindeeusdum[ — 7 : 
. alimenrumtrifariam fpediari poffe,— Vno modo quoad (ubftantiam ficque eftobiectem nutri- riamolic I 
tionis. Oportet enim fubftantia beneficio partes fubftantizles viuentis, quz actione ealorisnatu. 2f zutrit 
ralis perpetuo dilabuntur, refarciri. Altero fccendum quantitatem, & ita fumptum ali mc 


; um;elt acere: 
obiectum accretionis: augefcit enim resacccílione quant'tatis verduum cdi 
Er] 


al m 






'Eertio quatenus: eft (a 





167 IN 1l. LIB^ARIST. DE.A 





^w3 


/.— Quatenta ef 


ipte alimenti; & ita pertinerad generationem. Seponitenim natura ex eo quod redundat énutritione, Ta, 
. n / 72 5 t 1 - yet ^ r. . . vu d ru " XM MEME IT ED ; x 
E teRe im dimer ttens teque quiin qug Ru 
rem pertinet. — E e 3 iH 












h M Mm Ep o ; & VE P Quare F1 
P t 2 , 7M . 5 y i : , 
5,9à E o22y T7 D epuxor, aüi1nuów Y mmn — Namcetipfum WÉS wey eff quoddam , 
T 49 QN » m j D Mm Le * d 
X, scit, qQo dur cata qo Thu Eoi. Xj hiver ré TU— auget. ut efl boc. aliqui €» fubftantia, nutrit. 
33*45 3; r 4 2: * 3 e A T3. Xs E. 
id» teg aw & qgtdarou € Jpotesocmeiamxo", € 18 — Con[eruat enim [ub[tantia ecu a profecto, 





' P D sers * , DM 30M 05 3 
, ation, dX cioy 49 qeepé ido zou yoieaómi — quoufgy nutritur. Efficit] atiozem ac 
* e 34 - ML ^ * a". * Y 
: 5 dci. pov 9 dliv admi teur dd cuta Gs 4 — ertum ,non eiua quod : 
^ ! es PE M 2 , 5 e ck f x TN ? f d 1 . 
pRo meia, s rvoetie Dope s Dunes iow yea vC» — quod nutritur, iamen fe iC ni- 
' oM . - - ib: 


^ 


T) Guy aT) 5 vul 9 db qteQü mueuondozQe — hilfe ipfum generat. 
cvtpyeiy diossegubtv qgeQiss u Duros iie. tre dE quidem amma pvincij 
— Pa atia 5 atídajSpes, 15 9. métier, € 2 rtiQur fetuet quod ip b 
7) E sei dov icri atom bujus v E atidépdpov, T — ipfamhabet. — Alimtntum UPRaedum 
tyov od vla) cuite" a dY vet estu d atoQu eme di omi — praparave vidctur. Qua; op wiétopruatum 
E tse drama qrtomz)oedüc dono iA E dt vo — effi nonpot. t. Mt verocutn boc in officio tria fint 
| sfoovüaeu oio» cuir ein om f atri pos opum bic nect[fariog, concurrant , idinquam quod mu- 
eio» aàri ta dt o aet ires Alo, oce d «vospyd, € — tritury (t quo nutritur , €» quod nutrit yid quidem 3 
xe, €và mié or i da xov C nodudue,m dE — quodnutrit cft izfa animaprima. Id autg quod nn 
xd póror, micas Vagacy teo) v£2 LÀ Pus «de — tritur corpus eft, quod ipfam ammam babet, at id 
! mreox. totes d al) atu mee nov di wap — quonutritur iv[um est almentum, Q. Atoue cum. "Text, Ag, 
guspuyor tod Jeepemyme TUTU [e BV Ti ie c qood, ftt par vvniuer[as 2 fine ves appellare, fiauque hu- 
&gnmur 2]ormeistar dia Usspoy cei aom. cu TVs — tA anima fft generatto talit , quale(fü d , quod i- 
. eX tels Adres. plam. babet , erit animaprima prefetto principium 
KEQG. e. — generanditale, qualetit id, qued hanc ipfam ani- 
mam babet, v. Idautern quonutrit amma ,duplex eff : quemadmodum (b id,quo gubernattr genbernat. 
| Manta inquam C» clauu atque aliud mouet , atque mouetur, aliud emouet tantum. Y Neceffe efl autem; 
Ni ! omne nutrimeatum natura fittalia , qua digeri poffit. — At digeflsonem efficit calor. Quapropter omne 
: animalbabet calorem. — £huid igitur [Vt alimentum ipfam , vuniuer[aliter dixctmus poflea vero de ipfis ex- 
actius perferutabimaur. P 


Text,48. 


* Y 


E] 
| 


Text.jo. 


CAPVT 


im 
"S 


MET 








Potentianutri- — p Quaretalequidem ] Tradit potentiz nutritiuz definitioncm , quam dicitfumendam effc à 

tíua efl qua vi-przítantiffimofine;qui eftgeneratio.lta vero fe haber definitio. Potentia nutritiua eft; qua viuens, 

wen5, in quan-1nquantum viuens;fe conferuat. Etquia dixerat alimentumadnatiitionem praeparari; atqueadeo 

Turn "Uiuens ,' fe nutritionis principii efle; explicat qua ratione vegeratrix anima , ipfumquealimentum diuerfam 

cVexferuat. principrj rationem fortiantur. Etenim anima eft princeps caufa efficiens nutritionis ; alimenti ve- 
ro eftid, quotanquam materia , & inftrumento quodam fit nutritio; id vero, quod nutritur, cft 
corpus animatum. à : 

q 4tque cumfit pav, (c. ] Definit vecetatricem animam non in vniuer(um, fed eam;qua ineft 
viuenti perfe&to, id eft ; quod poteft ex femine progignere fibi fimile. Anima, inquit, vegetatrix eft 
principium generandi rale; quale ipfa habet; intelige principium primum, fcu przcipuum : nam 
minusprecipuum, & proximum, eft ipfa facultas generationis adminiftra. 

r. Id auttm quo nutrit. ] Quemadmodum, inquit; gubernator duo habet, quorum interuentu 
nauem regit; nimirum manum, & gubernaculum ; Exquibus manus mouetur àgubernatore ,& 
mouet gubernaculum: ipfum vero gubernaculum iam non mouecaliud quidpiam ; quod fit velut 
inftrumentum. Ita anima duo vendicat; quibus ad nutritionis munus vtitur; videlicet calorem, & 

Calere , e ali-alimentum. Ex quibus caloraffumicur; & quafi moueturabipía anima; & mouertfiue akterat ali- 
mentonutritio mentum, ipfum vero alimentum non iam vlterius mouet,quidpiam quod fit intermedium ad mo- 

nt munt ani! dendumaliud. | Hzc videturgermana huiusloci explicatio ; in quo enarrando Grzci expofitores $ 

ma cxegiitur. vuminter fezum à Latinisdiffident. Quorum diffidium qui legere volet , confüla: Philoponum , 

Simplicium , Auerroem, Diuum Thomam, Alexandrum , & 1 hemiftium. | 

Nullum viun; | Necdffeeft. ] Oftendit calorem eatenus diciid, quo viens nutritur, quatenus concoctio caloris 
fine calore «sg, OPUS eft. Vnde colligit omni viuenti neceflarium eíTe calorem,cum omne viués nutriatur, & omnis 
nutritio calore egeat. | Concludit fc minus exquiíiteatque vniucr(aliter rantum de hife rebus in 

prafenti ditferuifle, acturus videlicet de eifdem alibi exaétius. Nam dealimentis animalium , de 

incremento , decrementoq; corporum, de natura feminis,deque aliisemfmodi inlibris deanima- 

libus copiofcdifputat: preterquam quod de nutritione, &accictioneinlibris de Ortu, & Interitu 

accurate egit, vbi nosquoque eandem rem ex inflituto percractavimus. 


4 


Quid fit anima 
"Veget atria. 


f. 


QVJES TI O 





mU UM. onn 
369 — 


^^ 


9 cn 







ne) 


a P. 3 z: 7^ : 
ais differuimus cum 
qua adanims potentiasin 
t nuncde fineuiis potentiis 
Y /jà v » , 
»utabimus , atquein primis de 
veoe cibi , quz ordine generadonis cate- 
ris priorcs funt. Vegetazricis anima functiones 
tres recenfuit Ariftoteles proximo capite, nu- 
tritionem, accretionem, generationem; quarü 
| j prima pertinet ad conueríationem indiuidui: 
a. Medic.i. pr. 5. - S224 f 
T- altera ad eius peifectionem, fecundum molem 
»($.6.c2.1 3. 


é Corporis: tertia ad propagationem & coüferua- 
Ternel.lib. y.fua P PAUPAS 








epotentia "vUe- 
PtatiuaGal.in 
bro de Facul 


tionem fpeciei. Eft veroquzítio, vtrum iuxta 
numerum harum operationum conftituenda 
fint ties potentia realiter diftinctz , nutriens; 


E augens,procreans. Proparte afüirmatiua hzc 
fc offeruntargument:a. Primum, quod poten- 

: tia augens diftinguat :nutriente. Cum vi- 
[ENT .. Uens peruenit ad ftatum , feu confiftentiam,. 
E —- manet fuperftes; atque integra virtus nutriens, 
is pereunte augente ; fiquidem. viuens quandiu 
i yiuit,nutritur; & tarnen poft ftatum noniam 

íi Accréíeiciergo virtus nuttiés diftinguiturreali- 
pi: terabaugeote; aloqui eadcm virtus maneret, 
argum. & non mancier. Deinde, Obie&tum nuiritio- 
T EN nis eft alimentum, prout eftfubftantia ; obie- 


€um accictionis eft idem alimentum , prout 
uantum:hz autem rationes differunttoto gs- 
nere ; vt fubftanua & quantitas : fed ex tanta 
diuerfitate obiectorürecte arguitur diftinctio 
" realisin potentia. legitur facultas nutriens & 
jumt in bac opi- augens difterünr realiter incer fe Hanc fenten- 
lone Albertwi, tiam fecutus eft Magnus. Albertus 2. parte 
laietanus,lan Summa, de Homine, quzít de Mora nutrici- 
lum, Apolli-  ua,artic 3. Caieranus hocinlib adtext 5.lan- 
ant, laucllus.. dunusquaft 13. Apollinatisquaft 9. lauellus 
iA quaft 18. & alii, quibus yidezur fuffragari D. 
"Thomas: parquaft 78 art. 2, & quacft.7 9 art. 

E j7Àib.2 «ontta£sentes,89 
Qui potentiam od vero attinet ad potentiam gencran- 
PMeraniemà- tem , plerique eam fimiliter diftinguunt à 
Wiriepnterea . nuzriente M. Albertus hoc in !ibxo , tract. 2. 
ter diflingazt. cap.6. & 2. pat Summa, quaft. de Vegetabili, 
M" art.1 ZEgydius quodlib.;. quzft.11.« Caietanus 
ES. ad cap 4. huiuslibri. Ferrarienfis ibid. quaft. 
7. landunusquzft.i5. Ferneliuslib. s. fug Phy- 
fioloziz, cap. 3. & alii:potisfereeft , quod (u- 
periocis Nam obre&um facultatis generan- 
Te tis «ft alimentum prout aptum vr viuens il- 
lius intecuentu procreet fibi fimile ; qua ra- 


, 


D ————————— à 


F turpotentia, à quaiiadminiftréntur. Proba 


170 


A tio, vtex di&tisconftat diuerfa eft abea ; quam 


inalimento virtusnutriens fpe&at.Item virtus 2. 4frgum, 
nutriens daturabfquegignente, vtiniis, quo- 
rum ztaseffoetaiam eft ; & in nonnullis ; qui 
velnaturz defectu vel obalias caufas gignen- 
di carent facultate , qui tamen perpetuo nu- 
triuntur; fed qua itafunt ta,vrtvnum in- 
ueniatur fine alio, realiter differunt: go &c. 
Deinde poteft eadem opinio ita con rmari; 


Quando alicui potentiz conuenitaliqua ope- 3. drum. 


B :ratio;qux alteri non conuenit;ez potentie di- 


ftinguuntur realiter ; fed potentiz gencranti 
competitaliqua operatio ; que non competit 
nutrienti:ergo. Probatur minor,quia potenus& 
generanti competit formatio membrorum, 


quz eft przcipua difpofitio ; & preparatio ad 


introducendam formam viuenti::& tamen hec 
operatio non conuenit facultati nutrienti;qua- 
doquidem fialicuiabfcindarmr brachium, non 


- reftituiturà facultate nutriente ; qua fane id 
C reftitueret fi effeceadem cum potentia gignen- 


te,quz illud piimo formauit. Accedit quod al- 4, 4rgum: 
trix per totum corpus diffufa eft , generansau- 

tem certam definitamq; fedem obünet videli- 

cet vbi fuperflunm alimenti f:minariam vim 
accipirAt quz abiecto diftinguuntur, realiter 

etiam differunt. Non videtur ergo negandum, 
facultatem generandi diftinguireipíaa poten- 

tia nutriendi. 


ARTICVLVS II. 


CONSTITVITVR PARS NEÉ-. : 
gatiua.diluuntur aduevfario- 
4 ruin rationes. 


Kou huius controuetfiz prima conclufio: Po- ;.Conclufro. 
tentia augens non diftineuitur realiter àfa- Noz eft iflin- 


d 
cultare nutriente... Hanc complexus eft Du- gj» realis inter 


E randus ini, dift.j. 2. part, dict. quzft.z. Philo- z,rr;ezzem po: 


ponushoclibro, adtext 46. Niphus ad text. 5557, c an- 
42. Vallefiuslib.z. Conttouerf. medic. Cap.20. gentem. 

&ali. Eam vero probat hzcratio ; vt ceteras 

omittamus: Cum natura cempendio ftudeat, 

& paucitatem magis, quam multitudinem af- 

fectet , non folet potentias , vt nec res alias; 

abfque neceffitate multiplicare; fed nulla ne- 

ceflitas cogit multiplicare potentias ad actus 

augendi & nurriendi: ergo vnatantum dabi- 
» A5 aus 'ubordi- 


tur minor , qua cum: aliqui a&us funr inter nati ab eadem 
fe neceflario coniuncti & fubordinati , ab ea- potentia effe 
dem facultate oriri queunt ; ficuti ab eadem poffunt. 

lucis yi progreditur illuminatio & calefactio; 

quia eiufmodi calefa&io fubordinatur , ac 

necellario coniungitur illuminadoni. Cum 

igitur actus aügendi & nutriendi fint inter fe 
fubordinati,ac neceffario coniun&i ; ab vna 

eademque facultate oriri poterunt... Aduerte 


l3 aurem 





WT UNES TREE NIST T BINA 


j 


H 


ZR , Nol k 


e 


Soluuntur ar^ 
gumeniay"e 
qim augentein 
g^ nuirientem 
realiter difhin- 
gaebant. 


Soluttur.t. 


171 


3 


TOM j us . hie AW i. z " X MET 25 7s. 
autem cum dicimusa&um nutri£di neceffario A eandem virtutem nutricem ; fed manere ean- 


coniungi cum actu augendi,non accipi à nobis 
| augendi actum pro eo, quo viuensad maiorem 
quantitatem promouetur ; conftat enim hunc 
non necellario dari, quamdiu viuens nutritur; 
fed fumi pro eo,quo viuens quantitatem ac- 


' quirit,fiue maiorem,quam deperdir;fiue cqua- 


lem,fiueminorem. Quo pacto accretio, 1d eft, 


? acquifitio nouz quantitatis, perpetua nutritio- 


nis comes eft. 


Secunda conclufio : Probabilius cft poten- B 


danuniendi. Hanc conciufionem tuetur Du- 
randusin r.dift.;.2.part.dift.quaft.z. Vallcfius 
libz. Controuerf cap.1o & alii, quibus fauet 
Ariftoteles proximo fuperiori capite , text.32. 
ilisverbis; cum eadem visanimz fit , & nu- 
ttiendi,& generandi. Aftzuunt vero buiusfen- 
zentiz probabilitaem ha-cargumenta :- Ab ea- 
dem facultate oriri poteft generauo totalis & 
pariialis ; fed nutritio eft generatio 
| partialis: ergo ab cadem potentia, àqua hzco- 
gitur, poteft illaoriri; maximecum viraquefi- 
milibusaccidentibus materiam difponat,tra- 
que formam vniat , introducatq; in materiam; 
altera in toram , altera in partem. - Item per 
eundem calorem gignitur de nouo ignis ,& 
poftea aggenerarur,connerfain ipfius fubftan- 


tiam mareria combufüibili: ergo & viuens per 


* Uu . . . : x 
tiam ee non diftinguircaliter a poten- 


G : - " M 
eandem facultatem poterit ex integro produci, D 


& poft productionem nutriri Non cft enim cur 
putemus maioré effe adhoc przftandü vim ca- 
lorisin igni;quá nutriétisfacultatisin viuente, 

Hactenus probatumà nobis fuit, neque fa- 
cultatem augentem , neque generantem anu- 
triente realiter diffingui. At enim ex eo fa- 
cile quiuisintelligetfi potencia generans & au- 
gensintcr fe conferantur, eas etiam inter fe re 
ipía non differre ; fiquidem non differuntanu- 
triente. Namque in rebus cieatis, cum aliqua 


(üntidem realiterin vnotertio;inter fequoque ER 


reipfo idém fant. Eft igitur potensia nutriens, 
augcns & generans vna eademque facultasrea- 
liter, ctfi non fit negandum ; inueniri inter illas 
formalem diftin&ionem: vt conftat ex diuerfis | 
carura definitionibus , quz proximo capite ab 
Ariftotele affignatae funt. 

Nune partium adueirfariarum argumentis 
refpondeamus. Ad primum eorum, qua: often- 
dere contendebant vim augentem ànvoticente 


diftingui;jnegandum cft cum viuensad ftarum FF 


peruenipexaingui facultatem augentem. Qui c- 
quid afferat Galenus in libro de Nutrimento. 
Licerenim non jam plus reponat ; quam dilà- 
batur;adhucremaneteadem virtus , minusta- 
men firmà acrobufta , quamantcea. Quemad- 
modum eadem potentia videhdiin Socrate1u- 
'uene perípicacius & acutiusintuetur, quamin 
codem iamfene. Itaque non cftadmittendim 
poft ftatum manere fimpliciter, ac noa manere 


IN IL LIB. ARIST. DE A NEMADSO 77 ED) 


quzdam C 











dem minusfortemacvalidam. —. 

Ad fecundum refpondemus ; quamuis actus Soluittur : 
augendi & nutriendi ferantur in obiccta toto 
diuerfa genere: nontamé eam diuerfitat£ füffi- pr, 
cere AE potentiam realiter diftin- ,; : od 
é&am quandoa us funrinter fe fubordinan, ac Msi 
nece(lario coniuncti; moe 


Ad primam veroratio 
debaturoftendi generanc li pc 
realiter ànutritiua, dicimus p n 
di haberepro obiecto alimentum;q 
teruentu illi neratur aliud q 
fpecie: facul item. vero augen : 
proobiectoalimérii, fed prourai 


uen$; 





















" Solat.r. 


am genera 


generatur ipfumm » 
uerfitate non colligi diftinétioné re 
tentia,neq; id ab aduerfariis probari. Adfecun- Solut.2. 
dam dicendum, vbicumq; datur virtus nütriens - 
dari etiam gignentem, cum fitvna & eadem fa- 
cultas;fed non vbicumque datur actus nutrien- 
di poffe confeftim dari actum generandi: tum 
quia maior perfectio requiritur in viuentead 
huncactum, quam adillum, vt cum Ariftotele 
in contextu docuimus: tum quia fieri poteft, vt 
facultas;que diuerfos actus vendicat, impedia- 
tur aliquando nein aliquem vnum eorum exi- 
re queac;eftoaliosinterim exerceat. Verbigra- 
tia;eadem vis, vrinlibris de Gencratione diíle- 
ruimus,& attrahitalimentum;& ipfum retinets | 
uemadmodum eadem virtus. magnetis fer- ; 
rumallicit; demoraturque; &.tamen nonnun- 
quam ex morbo euenit; vt virtusilla attracto- 
riain viuente priorem actum adminiftret, non 
tamen pofteriorem. : 
Adtertiam , quicquid fit.de veritate maio- Solut.5. 
ris propofiticnis , ad minorem dicendum ,. ne- 
gari ab aduerfariisnon poffe conformationem 
membrerum przftari etiam à nutriente facul- 
tate. ld enim confpicuum elt in arboribus,in Membror 
quibus pracifirami denuo pullulaut, & iuftam formatio: 
magnitudinem, acdebitam figuram aílequun- tentia nu 
tur;vtique non alterius virtutis, quam nutrien- teetiamp 
tis minifterio & opera. Idem quoque videreeft rr. 
in hominibus, przferrim infantibus, in quibus 
nonraroaliqua membra folidaregenerari con - 
faeuciunc&inadulds, inquibusidinterdum 
accidit. Immo & extremi dentes, quos fapien- 
tia: vocant;prouecta iam atate oriuntur, effor- 
manturque. lraque delineatio membrorum et- 
iam nutrienti facultati conuenit; etfi cumin o- 
pus totalis generationisincumbit,quemadmo- 
dum tuncrem nó partiatim, fcdex toto produ- 
citita predictam delineaticné non partiatim, 
vt poftea decuifu ztatis facit, fed ex integro rei 
genii confert Neque obcft,quod amputatum 
brachium nonreftituiturà viuéte: non enimid 
propterca accidit; quod virtus nutriensà for- 
máte & gignentere ipfa diftinguatur ; fed quia, 
vtré&teait Galenusinlib. deSemine, capite 1». 
virtue 











um í da. & ca; 
-cuiufmodi eft bra- 


femine adilla deinte- 


p fi'o.de Or- 
niamfuit.- 


idum eft altzicem vir- 
nnia membra , fed 
uadam parte 
m alimen- 
buere iftiufmo- 
la ad excequen- 
: - facultas gene- 
n eft cur altrice, per to- 
rgitur, etfi quatenus przcdictam 
hit, confiftat in definita parte cor- 


n femi- cieada eiu: membra 
inpro. quz plus o 


Lr 






















" Interitu animadu 






K£9. & :. dj 


mi» Xj mae tad j zMngiaw $ 2]« a8 X 72m 
| » 0n j Tu 
eJ 






* / , E 225 E t5 3 , 4^ o Y 
9/4918 TiX0r €) E51 ÜE 06 "cao U^ MB , X920 Ci7T2- 
1 ^ QN 3 2 VON C/ 
4. o 197 PPS Tà (4Op615) OV m7 Qo 0t 0 otoy 
$5j. É 
diangt - 


!um à fimili fibi, tum à diffi milives omnis patiatur y "ut 
ef pa[[ay ttm finsilis efl , "vi pact. 


» 





pteraliarum qualitatum concuifum , àccom-—— ; 
Hic aduerte ; quod iam loco citato com- famine diflingui 
monuimus, virtutem gignentem, quz in femi- j,, rein ab i 
ne refidet, dinerfam eile cumre, tum naturaa| la,qua efl in a 
ea,quz in viuentein eft. Re; quia eft in fübie- »irerte. : 
&o realiter diftin&to. Natura, quiailla,quain- | 
hzrét viuenti, eft potentia vitalis, cumfemen 
non acu, fed poteftate duntaxat. viuens fit. 


: 
DE 
Quare cum in hacquz(tione ftatuimus virtu- Xu L^ 
* 
; 


tem generantem non diftingui realiter ab alens- 2$ o 
te, de illatannim locuti fuimus, qua inyiuen- 

teineft. Nam cam,quae fcmini communicatur; 
tanquam vicaria eius; quz eft in viuente, ex 
proxime dictis planum eft, re ipfa differreà nu- 

tritiua. slife 





QuP y p^r 


Eterminatié autegn bia 5 primum de omni fen' "Y eyf, $t. 
f conzmumter y deinde de "unoquoque dica- 
mius. Fit itaque fenfus y cum mouetur,atque pati- 
tur aliquid uti dixunaus. — Nam ipfe fen us altera- de 
tio quedam effz videtur | Inquiunt Autem quidam, 
(b à fimili [isle patiquod quidem , quonam pacto 
fieri poteff aut non potz[a, in "oniuer (alibua de actio- : 
ne [eymonióus paffioneue diximus b Habet au. Text. 2. 
kem i5 locus éubitationem , ambigetque non iniuria 
quifpiam, cur € [n[unum ipforum [fenfus non fit ,& 
cur fiae i4 quà [unt extramon efficiunt fen[um,cum «—— 
infit ( ignw Qo terra cateraqueelementa,quorum — 
eff per fe [enjus . voelpar eayqua tpfis accidunt. c. At 
enim patet. , fenfitiuum non e[fe acta fed potentia 
tantum. — Quapropter non (entit yj quemadmo - 
dum combuflibile non vritur ipfum per fe fime eo; 
quod ipaum vrerepotefl. Vreret epim fe ipfum, e$» non 
indigeret eiua , qui Gu eff ignis. d. At vero que- 
niam fentire bifariam dicere con[ueuimus ( nam 
€» idquod potentia videt » audit, videre audire- 
que dicimus, etft forte dormiat , ci id identidern, 
quo4 iam pperatur ) dupliciter eif: fenlva profe- 
&o dicetur, quidam vt potentia , quidam vt actin. 
Similiter C» ipfum entr e, €» quod eft poteniia, e 
quod efl actu. Primum iaitur id [cire oportet:mos in- .T ext $4- 
quam, quii fint eadem pati, moueri, ac optrariita 
atc bu uit ac dieere motus enim eff quidam aci us, 
imperfetlus tamen , ut in als dixunws. Eacuero 
ctinéla qua patiuntur atque mouentlr, ab acliuo, ci» 
£0 quod eft aci patiuntur atq, mouentur.ldcircoyut 


^ 


Text.55. 


Axim s patiatur enim ea, qua eft diffitmilis at cum 


€ Deinde 





c7 CAPITIS QVINTI EXPLANATI10. 
D Eterminati a autem b .] Explicata potentia vegetatrici, gradum facitadfenfitiuam, quz 
4 7 fecundo loco fe offert , vtpote caeteris poft vegetationem commanior. » Ac primum dg 
ipfa, more fup , generatim difputat, docens quo patto fefe habeat ad fenfibile ia commu- 
ne. Inhocigiturcapite luo potiflimum docereinftituit. Alterum eft fenfitiuam potentiam cffe 
pafiuam, Alterum quid fitid, quod potentiam fenfitiuam ad a&um excitat. S$muit autem hanc 


bypothefin 


Visgignendiin- — L 















Sdypo 0 INGHSUDIBAAERIST. DE. Eur 
52. bypethefin, fenfum, id eft; fenfionem tunc effe, cum aliquid n antes vtcprext 080 
TE Sr 38. di&um fuit: fiquidemid , quod fentit , alterationem fu oi rationem, 3 
& rd eamrecipiendo patitur... Et quia in promptu erat quz'ítio, à qu xfitiua patia- 
—"7 77 o5 e tur àfimili, an à diffimili; refpondet iam hoc ab fe declaratum; is de Ortu & 


Interitu. — 
b Habetautem is locus dubitationem. ] Vtpropofitamquaftionen 

quod, vtaduertit Theophilus;facere confueuit, cum pofterioris controu 
modo przcedentirefpondendum eft. Eav£&ro eft; Cur (enfus feipfum non 
fefeafpe&tusnon videat. Praterea curfenfibilia, vt elementa; non nift 
"* , percipiantur,cum velipfa,veleorumqualitatesina&uinfnt. — —— 
Senfus non exit c 4t enim.] Ediflerit quod proxime propofuerat; aiens, q 

inam nifi ideo períenon poffein actum erumpere;nift exciteturab eo; 
' excitatus ab € ,dmodum combuftibile,quia eft inpoteftate; vt comburan 

quod eft aC'M..— vi a]terius,quod poffit vrere. Itaquenon fateft haberefenfe 
eas fenfus percipiat,quantumcunq; coniunctz (int;fed oportet nfüm 
recipiendam fpeciem, deduci in actum à fenfibili ciufmodifpeciemproducente. Hin 
poteft altera dubitatio,curfenfus neque fe, neque fuumfenfiterium dignofcar: videltc 

oteft moueri àfe;nequeà fenfitiuo.fed ab alio externo agente, Qua d? rein progreífu plura. - 

d Atveroquoniam. ] Priufquam declarerquomodo fen(us de potentia ad actum prodeat; docet 
fenfum interdum effe in potentia;aliasin actu.In actu eft, cum a&tu operatur;in potentia,cum nul- 
lam fun&ionem exercet;exercere tamé poteft, vt liquet in dormiente,qui facultate videndi pollet; 
necramen acu videt. Tum quia dixitid;quod fentit effe in a&u,nequisforte exiftimarec actum ef- 
fealiquam formam permanentem,alterius verationis,id exponit, aien s fe paffionem, motum ope- 
ow a rationemque appellarcactum , quia motus eft actus quidam, licet imperfectus;id autem quod fen- 

tit;mouetur, ac patitur. Vndeetiamliquet dandum effe aliquid diuerfum in a&u conftit 
quo id,quod fentit; patiac moueri poffit. Ad id vero; quod querunt; num fenfusà mili; aná d: 
milimoucti debeat : refpondetur , moueri à diffimili , antequam fiat pafio , quod ramen poft paf. 
fionem manerfimile patienti. Nam antequam fenfibile fui fpeciem in organum fenfus producat, 
diffimile eft;poftquam verocam produxit, fimile: videlicet propter fuiimaginem & (imilitu di nemus 
j quam fenfui 1mpreffit. Vnde cft quod cognitum dicitur, quafi cognatum cagnoftenti. - : 


YonR 
CS , i 





aperitquo- 
gratia,cur 















H 
















-Q 
$ 
v 


dd 





ho cda 











"Y : Je RE . 
duupertoy 3 X epi Duodutus € cyrNiznac vu 6 Deinde diflinguendum ef de tor:ntia atque 


T'ext. $5. 





m m Bo CV » 
Ji dA. Atojdp «ue cura. fa Q9 sTUS ETI- 
57 & & / Y. 1 r t t 
sca c, db aM &zropdp ew )ptzrov emis npugyos om o 
[ t E] E , 
a po 7 D» qu) beguudvoy 3) TU! DyvTty 5ms*- 
: 4 "I £7 L A 7» ^ 
plu. fas; un Atgoudp emiezaova. Gv toevror los 
^ L 2 2i. v n 
22x poney erar p o $ vague , S (9v agi Tv qgo7roY 
" " uu N E 77 uL e 
Quuuroc ta dXN opo 6n Tb JO» miETw 1$ Av o 
c " ry ^ f 1 
3; on CgAuleic QupmTós Ükwpeiy y oW jx m 2AUCR 
€" My. H » 23v 2J 3 , 3 x » 
qu iia)e. 6 0 4i. regn» , chTEAE iS 2 15 3 
2 &uef. * bo! 9: Pt 
£Aus £525, - TUE Tb deae, si. [A oun ct 
e ; , , 3 3€ ^ M 
ep ra x Dua 27r1etH9vis , eX 6 udo 2] ug 
D N , »5 3 , m 
Ojasos* i2hooS eis , C qroDxes t cuentas puiipou- 
. t € M |» $ h 
AgfLeus. à ou E tud» viu ach my 2 qiu 2gz- 
^ mw 4 
gon, pu aS py) » eis à cas prysiv aONov qá7ror. 
3c 3p AN, S " ;ài ^ Hd 25A. $4 ux M 9c A 
GU, fr du 8v S0 To rA. Pha TO y ent: 
M ^ Spr 1 D Ld 
AZ 75 cT TÓ 3 TU TYQA* Hos oY TE Ünudiie 
Li € 5 », e . L4 « 
oT» , vmi TÉ cy TEAex ex ovr D- 35 049i, E TO 6 M6 
, M ' 3 E v e N Ir 
Dwsupis od meos cTEA Edo Dents m» yüverea 
? » s €/4 (2.9. x3 ? e "no 
atu glo tmsetplo , om 5 Gn £a 4JoSoX. eis 
37« Nav. /f 3 E] / »v 90 O- 
a) T »3 À Eziüboie 15 &i« oye ydaw, 9 Erepov|pyo 
? ^ Ui " E " er 
doiwrtue. dw wqAde £d ty ey To dpovév , oraw 
Qpor?, &2hoigoX. E 
amrig 


dam , aliud eff falus potius eitis , quod eff potentia ab 


atn s nunc enim de bis ipfés. fesopliciser dicimus. 
Nam eft boc pacto quippiam fetens , "vt f dicamua 
bom mem efe feiemtem , quia bomo «ft talis fuapte 
natur ayvt [it [ciensatqne fcientiam babeat. Efl et- 
iam boc pacto quippiam [ciens , vt bominem eum 
dam dicimus effe fctentem , quigrammaticam ba- 
bet. Atque borum vterquenon ecderm modo poteft, 
potentiaque fn! jcitur : fed alter quidemex eo, quia 
genua spfum eft talesnateriessue :. alter vero pro- 
pierea quod cum «voluerit contemplari , poteft id 
ipfum facere , nift quid externum forte probibeat, 
impedimentoque frat. At prater ipfos , eft iflequi 
iam contemplatur, t$ efl atiu , proprieque [ciens boc 
A. E Ambo igitur illi primi potentia quidem [unt 
fcientes, vt. diximus. Vernm vnus indiget altera. 
tione per difeiplinam , qua quidem nonnunquam 
etiam ex babitu contrario , difpofftioneque muta- 
tur. Alter babet quidem [en(um ,"vt Grammati- 
CAm ; fed indiget operalionis , Vt ex otiotandem 


optratton:(que vuacuitate agat,ac operetur. Atque 'T ext. 2 


hic enodus potentia diuer[us [T vutpatet , ab antea 
dido, g At vero neque ipfum pati fimplex effe 
videtur , fed aliud eft à contrario corruptto qua- 
eo , quod eft aciu , fimilegue perinde atque potentia 


fefe babet , ad actum. Fit enim contemplans , quod /cientiatn habet , quod quidem aut non efl alterari ( i5 
ipfum enim fit incrementum Q» in actum perfethonemrve ) aut aliud alterationis f genus. — Quocirca 


uon relie fe babet, dicere ipfum [ciens cum [it alterari, 


h ficut 


Text. 56. 





|. "wel m^ WP e s; PUE 


£^" 














MEE Ir NM AM ro 
tquot modisaliquid dicatureffein — — ^ 
aadacumeducat,& quarationeid. 

: xprelfe, fed fimpliciter & obfcure di- Quot modi ali- y 
terp uid effein potentia Vno modo, quia eft in potentia remota;altero, quid potentia A 
quia eft in pc ima. Verbi gratia,dicimus hominem fciétem effe in potentia remota, dum fít. i 
-caretha quem ramen poteft acquirere cum fuapte natura fit difciplinz'capax.Eundem 
| vero dicimus effe, (cienrem fed contemplantem potentia proxima, cum iam obtinuit abitum fci- : 
-entiz , nectamen per eum agit, quia tunc fcientiz actum non exercet ; quem tamen cum libuerit , P PEN 
exercere valet ,nifiimped imento aliquid fit vt morbus, aut aliarum rerum cura & occupatio. - x. 
£f Zimbo igitur il BER Es t Xe 


- 





quiaqui efti emota ciens , non perueniet ad contemplationem actumquefciendi , nifi 
prius alteretur habitum fcientie recipiendo. Immonifi prauum habitum difpofitionéve deponat, 
fi aliquoerrore fcientiz imbutus fit. À: verois,qui potentiá proximam fortitusiamfuit, & qui fen- 
fum velfcientiam habet, non promouetur ad TERT per mutaticaem à UUDM Mane ad Adhicnme 
velà fala opinionead veram ; fed a&tum duntaxat depromit, (i ei vacet,necaliundeimpediatur. — ^ : 
y dt vero nequeip;um. | Quiahactenusfenfionem & contemplationem, paffiones altetationefg; vuv 














» quz perfe&tiua nuncupatur, vt cum potentiaactum aliquem fibi maxime conue- 
igratia, contemplationem promit. Id autem quod Ariftoteles de paffione dixit, parí 
endum effe vult dealteratione:eíTe nimirum duplicem;alteram corrumpentemy;alte- 
em. Át neque pofteriorem paffionem, neque alterationem hifce nominibus proprie 
[uia neque pati; neque alterari proprie; ac vulgatoloquendi vía dicitur, nifi quod ad in- priepati, altera 
onitur,aaut noxam aliquam patitur, Quareis,quicontemplatur,non fimpliciter pati, rius, nifqued . | 
ridicendus cft, cum contemplatioacceffio ponusquzdam fit perfe&tionis,& promotio 44 corp ton — 
emftatum; quod fimiliter de ilfo,qui acum fentiendi edit; pronunciandum eft: nifi quis j 


Non diciturpro- 





; difponitur 
RES YR ee wr . EE í . . 
umhorum vocabulorum/fignificatum non attendens, aliterea víüurpare velit. 2d d 
am ew Oz 4 * 
- - I uM MEE ME C CC nB E 
DU. A A^ AE T , [4 s y 4 DN, ^ S ou . 1 . ox 
dirt ud T eixoPS uo» raw elyodbui T2 pp Sv'eis eh Sicut nec adificatorem,cum ad'ficat. Quod igi- "Text j8 
c-—— » S UR 4 , MO mox. 3 : * aioix : » E 
«eJ TEAE dew 222» ent Quse ol, €) T vov Qpo- — turingilumducit »ex eo quod ejt intellipens poten- 


3v 4 S didoun Mw, d2N. ETEQUW Ero Upel ow Ea; 6v Pi- tia, at9, [ciens id ncn dcüirinam appellare oportet, 
Xouov. 7? dj cy Qunspees o1 D» po Soioy € AupsGxvo» — fed aliud nomen esi aquum babere. i At quod qua — 
imsthlo Veo 9 oymAtyen wl € diiuenala- — ef inpotentia difcit accipitoy fcientiam abeo, quod. 
x5d, i030 mca e dustes y dci eet $090 — eiiadiu fiiens , atq. ab ipfo docente, id aut non eft 
TÓ7w€6 eiyed dDhoiogese y rl qt imi que stumMas — dicendum patiac alterariyaut duos alterations effe 
2]g9énde neue A lo, v rli i03 mie feti aio QU- — modes fateamur oportet , eam inquam mutatto- 
ew. Ted 92 eic mid, 3 1p med m ue GoAT yos — em, qua ad priuatiteaus efi difpofitiones, t ea qua 
ver vd 2jovasl Ge. rem E ovn epe tov meto — eflad babitus aiquenaturam. k Haccum ita fmt, Text. fo. 
|àmeüplo , X) rà aic )uvidoej. Y» T3 wx. cutggdom- — prima quidem mutatio fen [itiui ab eo , quod gene- 
J$, opis Atyerm Td Ozapéi: 2]odioer 5, $n nd rat fit. Cum autem ortum ac generatum cfl babet 
pp T roii Ts cae pyeits , tdorev, rà Sagem» X dem fenfum perinde atque [fcientiam , ch [entire a- 


Tóaxug. polus. 3 1€ ez Abonm, TU adcQuuuy. dC n: fimileeft ac contemplart. 1 Differentia tamen 

"nov 3 4n àv wa fngsuv dixo! cuipoqdew anco 10:5, — eR. Nam ea; qua actu fenfum efficiuntyextva [unt : | 
» A emenjen T) «98s. quiu 5 c» adTÓ ws tf[um inquam "vifibile t audibile., c fenfibilum ——— 
Egi 7j pua. dà votuva pe 6m itd emóra» Bui — cafeta. Cuts caua bac e$t , adiu nanque fenfus Text.6o 


va cD-owicD-et DE, UO Ez aui T ajayxedo ga verse- — fengularium est , [cientia "vero , "vniuer[alium eit : 
"E cA riy iuolas d ST. £d xd» Tedc taies- bac Autem in tpfa antina quodammodo funt. Sua- 
uus Tos E ou wii y 95 2]g vla jamas, (m — propter intelligere quidem curn quifpiam «voluerit, — 
"ni oid. Eu Eneson Y, may Entry. Dh fei — dnipfo es? fitum: Sentire autem mon collocatur 1m 
d TET Docudücu , aspis deir! ad ned ei ipfo. Neceffe eft enim Jfanfibileipfum adeffe. m Pari 
Prius T - .  Wnodores fefe babet , ein [cientijs fenfibilitim, e R 

vu — obtandem vtique cau[am : quia [enfsbilia fmgula- 
via funt , C extra ficuti diximus — Sed "vut de bi exaclius dilucidiusve dicamus » dabit nobis rurfus 
«ccafio. 


h Sicut nec adifcatorem.]. Quodptoximeafferuit, zdificatorisfimilitudine explanat, aiezs 
: m guemad- 





* 
* 


NI 





10do gene- 


N 


» f Lr 
à MS ta 


M^. 


» * 
- 


"m 


I fertur. 


: Sp e "o « 
m Pari modores.]. Eodem pacto fehabereinquitfcientias rerum fenfi 


t1 ocumentunm 


LI 


UA 


od vrintelli- - 


EO IQ d auc adem & en- 
1n aprox aelfeid, quod & 
ducirf de porentia remota 

'adfuactiones 








bn mid finpülaria, quo 


feadilla habent exrerni fenfus. Appellatautemícientiasfenfibilium, vt Philoponus & Themiftius 
"interpretantur , artes mechanicas; qua cum fingulariumartefactorum confcctione verfentur, ne- 
ceflariotalis eatum operatio fingularia fenfibiliarequirit, quemadmodum & fenfüum fuactiones 

: i. N 


fimilia fingularia ,inquz ferantur, exigunt. 





——- — 


vu4 03 dedo vor , Vn 9» émÀcÓ 2.1» md. 
doxutn At29Àou ; dà d A , aic op ci mouelo 
iy aridus D uetetcD eu gpoty 6i. 00 QE. ia 0€ Cu I- 
xím ovra! STU xd TO eqcG-wvnsov. Eel d ovv Oo, 
asd 2]edegg deae, JY eA enirdv 9n ÉTtQor » 
X, Us trtQm! veo) oq dU, eum xao) m sies» 9X) 
sDhoiEUm, es xvg/eis Ovia.m' qo dU egesta , di» 
vague £e, oiov T eir 42x d C» TE A £3; etat orae 
Eig ToO TTG 4,8 Sb 9» x xc agupkor ar! aczrevdos d oprgt 
G9 X; £9)" Clo Qe eive. 

KEq. 


igitur cum e5i non fimile, at pa[[um euo ftt frmile Cr eft tale, quale ei? 10s4. 








r3 
H 





tom Nunc id $t à nobis determinatum , cum frm - 
plex non fit id , quod inpotentiad:ctturs fed aliud 
qiiidem , vt puer, quemmilitare poffe dicere licat , 
alind aurem vt tá , quiiám atate militarique ar- 


teaptus euaftt ad militendum s. [enfitiuum [emili- 


serfe babere». — Atque cum ipforum differentia 
nomine careat , determtna'um autem frt ypfa effe» 
diuerfa , (o quo p«élo diuer[o funt , nece[f: e3t tfo 
pat ac alierart , tanquam preprgs nomimibsas "utt. 
O Ipfutm aater» [on fsttuum potentia tele ef? , quale 
iam ipfum [enfrbil: est aBbus ffeuti diximses. Patitar 


"CAD 


n Nancidfitànobis ] Exponicquo inftituto fuperiorem diftin&ionem potentiz attulerit; 
nempe vrplanum euaderet quo pactofenfitiuum dicatur, fecundum duplicem potentiam , vnam 


remoram , alteram proximara, ficuci puer'eft in porentiaremota ad militandum , & adtractanda 
arma : cum autem ad perfectam venerit etatem, eritin potentia proxima. ; Et verolicet non (up- 
perant nobis vocabula ad bas potentias diftinguendas,; (at cft noffe cffe ilias inter fe. diuerfás, 

quem 






| aie e a Dn ay a Saa o M oct or aM 


à 


"'F ext. ó1. 

































oc fen 


atttur vtt dia funt. S 
ede] oriri 


aftionis, quam: 
quod fupra dixerat ; n 


Li 
y) 





cs dens fenttuntur.. Et illorum vruffus. alia. funt T ext.65. 
Xj enin[euinjque propria [en[us y alia communia cun- A 
? odis b. 4t2ue proprium id fenfibile dico »quod 

















eod T alio fenfa ,eutiri non. poteft , i circa quod error -— 0 
índiQ 9- fiii nequit , vt colerrefpectu "Vifies Co fonus audi- — p 
d etis tA , o fapor gufius. — c. Tacitus autem plures qux 


differenisas babet quidem , iudicat tamen deillu, 
"vt caterorum [en|uutm quifque de [uo fenfibili, e» 
X020 t8 n4 aiam, € , nondecpirur. — Vifus euim mon errat e[fe colorem, M Hi 
imu cuc qua re. XD aut auditus eff» fonum , (ed. quid fizid, guod eit ES 
€ 704 2A D Tv v edo ei à AsUx9» en ..— Wufectum coloré , uel vobi, aut quid frt id, quod 

«SeGaua s. à rSTE ier, — fonat, vvelvvbi,  Huiufcemodi igitur [2nfsbila di- 

Foo M Y SN " CIE Im SY 
Wozu EUN» —— cuntur vmimfeuin[que propria fenfus. €. Commu "eye ga; 













NP e SR iHe Pi uas 2b ont We. 1 x 
ord. iD: u^ oim Aic mta rvero fient bac : emottes, quies numerus, figura 

Zt ES .-2 A EY. : De m or. f x e ; 

ug Bey odcO- ume, S aupas 0L) € magnitudo ; talia namque nullus [unt propria 


Siisac: Pe e fen fuas s fed omnibus communia funt , etenim tailn 
5a. irc ME Ts , moteusquidam [enfebilis ef atque vuifu, Per (à qi- 

bilia bác[unt. — Per accidens autem fenfrbile dicitur : vut fi album Diaria filius (s , per accidens "e Text.ój.. 
Jo yn cam QUIS ni AheP 7G bil spfefen[un ab buiufcerodi [en jul 

tit quia albo. q fentit jid accidu. — Ghuapropter & nil ipfejen buin|cemodi [enfibilibus 

3 n autem qua per [e [cniuentur illa funt proprie fenfibilta qua propria junt , n 



















te jen, tts e$t apta. 2 
VLA DEA EXT 





TN 


1 T4 CAPITIS SEXTU EXPLANZATIO. 


T vere a devunoguoque.] Tractaturus defingulisfenfibus eorumque obie&is, quz funt fen- 
fibitig'ad ipfos pertinentia , agit prius de fenfibili generatim accepto, quod trifariam dici in- $1225; 6 Sim. 
quit. Namque aliud eft fenfibile perfe proprium, aliudfenfibile per Íc commune; aliud (enfibile ?€P 79 uf 
per accidens. , Ad maiorem tamen perfpicuitarem hünc in modum diuidi ; Senfibilealiud eft per ptu E " 
fe, aliud per accidens; Deindeftenfibileper fe, aliud proprium , aliud commune teriripeex. €i» 
b Proprrsmid.] Senfibile proprium defhiritid , quod vnotantümfenfu ac fine errore percipitur; 
id eft, quodà nullo externo fenfu poteft percipi ; przterquamab eo, cuiusobie&tum dicitur effe; 
idque finefenfushallucinatione, quo pa&o color dicitur obiectum vifus, faporguftus,fonusaudi- , . 
xus; odor olfactus, frigusalizque id genus tact:les qualitates; tactus. XEM . 
€ Tatius autem. || Nequisforteambigar num tactus habeat fenfibile proprium, eo quod circa Wu m 
plures conrarietates , & rerum differentias veríetur; nempe circacalidum & frigidum ,iccum & Senffbile Pte 
humidum,durum & molle;aliafque eiufmod:: eam remouet ambiguitatem,aiensnon tam diffimi- P'/97- 
lem varietaté rerum,quz à ta&u percipiuntur, ne at»itfemur omnesillas obtinere rationem pre- 
prij fenfibilisrefpectu ipfiustadtus , cum tactus cas dignofcat , vt czteri fenfus propria fenfibilia, ] 
nequein eis percipiendis aberret. : Us 
d Vifus enim | Oftenditquo pa&o poffit, aut non pofüit e(fein fenfibus deceptio circa proprium à 
fenfibile.. Non fallitur, inquit; vifus dum colorem percipit , nequeauditus dum fonum, aut alij 
fenfus dum propria obie&aspprehendunt ; (ed applicando (enfibile proprium fubiecto, cui non in- 
eft ; vcfi guítus percipiat cibum dulcem quaíi amarum, propter biliofum humorem  auolineua 
infecta eft. ; : ? 
e Commusiavero.] Defcibicfenfibile commune, doceps effeid , quod non vno, fed multis Serfghile cora- 


m z percipi- gaune». 










| 
r 
j 


MN rr 





" eft, fed quatenusalbus, fenfi 
QVESTIOL | 
OSIT-NE SENSVS POTENIILA 
oes o pefina tantum, 4n etiam. 

is FE 0L. AA e os 
UV OARTIENLWSI E. 

DIVERSAE AVCTORUM $EN- 
LEE REIP tentia , eoruma, rtfutatio. 
Qi ponunt fen 


fem agentem, 


x ' » 
' 


VES 


I hacquzftione magna eft opinionum va- 


Iandunushoclib q.10. & Apollinaris quaft.15. 


na ftatuunt; vnam patientem;alteram agécem: 
illam ad fpeciem recipiendam , hancadfenfio- 
nemexercendam. Ducuntur vero cap tiffimü 
ratione , quod vria eademg; virtus fimul pati 3 
& agere nequeat; ac quod neccflario danda fit 
vna virtus, quz poffit quodámodo omnia fen- 


d 
minum conftituit intelle&um , alterum agen- 

tem,alterum patientem. Accedit quod tefte A- | 
'riftotcle codem loco, aliifgs Philofophis; cui- 
2 . liberporentiz paffiuz refpondetalia actiua;ex 
quo fcquitur aliam effe facultatem,quanecipit 

: Ípeciem; aliam , quz illa vtitur. 

Hancfententiam nullatenus probamus, 
quamreiicitD. T homasr. part. qu. 79 attic. 3. 
Non datur [en* gy queft..de fpiritualibus creaturisart.16.Ca- 
Jie agens. prcolusinz.diftinét.3.qua-ft 2 artic.;. ad argu- 
Contra landi menta Durandi contra s. concl,Caieranus hoc 
mum feripferut in libro c.1. Ferrarienfis quaft.9.& communis 
etiam bienen- Schola Philofophorit. Primum,quiaaduerfa- 
Jit & Niphw | tur Ariftoreli, quia nullibi eiufmodi fenfusa- 


de fenín agente. gé&is meminit Deinde quia fecundii ipfam de- 
cem externi fenfus numerandi effenr, quinque 
paffiurtotidem a&iui;quodà recepta doctrina 
abhorret Tum vero quia rcsabfque necceflitate 
multiplicat: poteft enim vnus, idemque fenfus 
recipere Ípecicsab obiecto & eis vti: ac prout 
1e1 imeine confignatus eft , a&tionéfentiendi 
edere,candemque infenude fpectato recipere. 
Agentem verointelicctum ideo àpatiente 
Ariftoteles diftinxit, qu'a, vt ibi enucleatius 
Cur intell. 4505 €xponemus, in totaratione rerum aliud eft id, 
à pattonte diffip quodad agendum praeparatur; aliud;quod pi- 
dus fit. 1no pra parat ; inrelle&us vero agens prz parat 
primo patientem ad agendum , imprimendo 

illi intelligibiles rerum imagines: quo etiam 


pacto obiectum fen£le,quodà Ífenfure ipfa di- 


rietas: diffident enim tum Giz:ci aLatinis;tü 
-Copatientems — Grxci, & Latiniinter feipfos. Atque in primis 


tot "c D * 
duplicem potentià in cuiüslibet fenfus offici- 


fibilia ficri, & alia que poffit omnia facere. Hac 


enim ratione Ariftoreles ;. huius operislib.ge-. "tantummodo pafs: -u 


A flinguitur fenfum pra 
ipfum tranfmirrend, 





LI I 
258 


fi f 


Íermo;: 









x 


E fcnfu; differtte ipfa à € dus 

"7 depotentiaquz recipit ffeciem, & c ed 
»1a cum fpécie adum cognofcend 
hancnegamustlie 


ES 





putantfet fu 
. realiud, quam recipere fpec 


ci. Alij arbitrantur fenfionem fieri abani aa, & 

ipfam vero potentiam - 

... adid concurfüum actiuum exhibere;fed 
m, moremateriz primae, 


e 





pati. Priorem viam fecutus eft /Ecidius, 
cognitione angelorá, Niphusin ibelfo de fe 
fu agente, Venetusin fümma deanima cap.1o. 
 Thienenfis hocloco com.61. & Caietapus qui 
. aduerfariz partis affertores pauperes nominat, 
p RÓfpiritufedingenio. Probatur vero hecpars 
caratione, quia nihileftaliud (entire, quá per- 
cipere rem;qua füb fenfum cadit, ar quoticf- 


cung; fenfus obfienatur fpecie rei , di citür rem 


infuaimàgine percipere. Videturque hoc do- 
cuiffe Aritoreleslib.z cap.gctexr.s2. cum aita- 


Ciua operationis fenfus effe extra; & lib. 


3.cap. 
2. text. 118. vbi docuit vnum, eundemque effe 
actum fenfus , & fenfibilis. Cumigituür actus 


potentia 


age- 1 


uns - e 
iavia Sti auturm 
a fenfum [olum 


























'cuiuseft tantum r- ipe c formas, & recipiédo. | 
-1:de ZEgidiua. 
n- Nipbsus. 


Venetus. 


T kienenf. 


CaAiet. 


Íenfibilis fit productio fpeciei, nihilaliud erit ' 


fenfio quam fpeciei productio. - 

E. Pofteuor modus defendendi fenfum effe tan- 
tum poteütiam paffiuam,parronum habet ma- 
gnum Albertumin part. fummz de homine, 
1n tractatu de fenfibusanimz. Poteftq; ex eo 

' comprobari;quia fenfio eft vna, fimplexquea- 
&tio, quz proindeoriri non poteft à duobus a- 
gentibus immediatis reip(a diftinctis, cuiuf- 
modifunt potentia & fpecies. Cum igiturilla 

p abípecie oriatur (ideo enim fpecies cfingiturà 
natura vt per cam anima fentiat) reliquum 'eft 
vt potentia non cliciatactüm fentiédi,fed eum 
tanrummodo rcciplat. 


IHzctamen fententia, vtcumque à fuisau- Refatantur. 


Goribus 













foy vd 


cer. Eamrefellit Scotusin.diftin&,ra. qucft. 


Gozibüs defendatur ; nobishaudquaquam pla- A 


quartaarticuloz. Capreolus quaftioneprima 


artic 3 Ferrarienfislib.z: contra Gentes cap.;7. 
& hoclibro quzftione 8.Caietanus prima part. 
quaft 74.aruc.2.Gregorius in primo diftinct 5. 
queftione prima;Philoponusadtext 22:.& alii. 
Namque cx eaiuxta priorem modum explica- 
ta; fequizur contra doctrinam Ariftotclis nono 
. Meraphyf cap.nono text.6. vifionem non effe 
actionem immanentemi ; cum actro immanens 
recipi debeatinéo, aquo oritur, & tamen co- 
rumiudicio fenfio à folo obiecto efficiatur.Se- 
quitur etiam functiones fenfuum non efle vita- 
les ; fiquidem omnis vitalis actio ab interno 
principiodimanat. Adde quod fzperecipimus 
fpeciemrzeiinoculo, nectamen rem videmus: 

uod eri non poflet, fi receptio fpeciei effet vi- 
ds Poftremo quod hxcfententia palam Ari- 
ftoteliadueifetur ex &o conflat , quia hoc inli- 
bro capit 4.text.56.docuicanimam effe caufam 
effe&iicem alterationis eius , qux fecundum 


functiones (enfuum fit ; quod etiam repetir iu 


7 


lib. dememoria, & reminifcentia. Ecinlibro de 


fen(u & (enfili coarguit Demoeritum afferen- 
tem vifionem effe operationem obiedi, quia 
tunc étiam Ípeculum videret; cumin eo obie- 
&um perfpeciem ab eo productam eluceat. 
Accedirauctoritas D. Auguftini lib. 1. de Tri- 
nizat. cap.z. vbi docetad operationem non fu£- 


ficere imaginem reiimpreflam. Argumenra 


aurcm quain aduerfam partem adduximusfa- 
cile explicabitqui ad primum dixeriteum, qui 


tei ireginem recipit, percipere rem in-habitu;. 


non actu ; fenfionem veroefíeactaalem rei co- 
gnitionem. Arítotelis mens eft ; a&tiua fenfus 


externi; id eft , obie&um, quod fpecié mittitin. 


fenfum efleexia. Et effe eundem actum fen- 
fus & (enfibilis,id eft; tam obiectum quam fen- 
fum concurrere ad eundem actum , quia ada- 
£um fentiendi, quem potentia fenfiriua exer- 
cet, concurrit etiam obiectum interuentu fpe- 
cie, quamin eodem fenfu produxit. 
Ajeretiam modus tuendi fenfum effe dun- 
taxat potenriam paffiuam , à veiltate aberrar. 
Etenim fi fenfüs tantummodo paífiue concur- 
rerent ad actum fentiendi ; cum nobilius fir 
agere, quam pati, vr docet D. Aueuftinuslib. 
11 fupez Genefim ad lit. capit. 16, &.Arftote- 
leslib. 3. huius Operis. cap. f. texr.t9. fequere- 
tur anim vegctatricis facultares , qua o- 
rnairum conf£effhione agunt ; fenfitiuis nobilio- 
res effe, quod admittendumnon eft : (iquidem 
vtanimafenfitiua vegetatricem , ita i]lius fa- 
cultates huius potentias dignitate vincunt. De- 
inde,quiafifenfus nullum ex fe a&um eliciunr, 
fruftra dansus à natura. Namad fenfionem rc- 
cipiédamfart erit organum, id eft, matcria (üb- 
1ecta formz , fub cerra figura ; & 1ieltqno con- 
grüenti&m difpofitionum apparatu. 


'Tertio;. 


J—€AP, VL QVESTIO LI. — 


quia fequeretur omnia hec énuntiata, Afpectus 


Á 


: | » fuperiorum fenrentiarum confutatione 


NEC Ls 


videt;auditusaudit, olfa&tus odoratur, aliaque 
fimilia;fal(a effe, qua tamen communis philo- 
fophantium Beo veris vfurpat, Confecu- 
tio probatur; quia harum propofitionum fenfus 
eft;afpe&um clicereactum vidédi, audirum e 
licereactum audiendi; pariquemodores habet 
i cateris eiufmodi in quibus a&us vitales e* 
nundantur. Arquc hac argumenta valentet- 
jlamadimpugnandum priorem illum modum, cr 
cuiusanre meminimus , quatenus amboin eo 
conueniuntquod vterqueactionem fenfib.ad- 
imir. Ilifiem etiam confutata manet opinio 
quorundam, quos refert Theophilus hocloco 
ad textum $2. aienrium fenfiones non ab ani- 


ma,nec àpotentia,necab externo obiecto fieri; 


fed vialicuiusfubftantizfeparatz, ln quo er-. 
rore fuit Auerroes hocin lib. commenr.58.lege- 
Ribertum Magnam tract 5. cap e. Contrarix- 
vero opinionis ratio niomentum non hber. 04 


Dicendym eft vnam actionem poffe oriri à 


duobus, quorum vnumquodque eft concaufa 
feu caufa partialis, quemadmodum idem pon- 
dus.poteft vchi à duobus hominibus. Species 
aurem & potentia in fun&ionefenfusadmini- 
ftxanda,funt duz caufz partiales. ; 


ANROPDIGVLVS IL 
OVZSTIONIS 
— «onclafio. 





1j Confule Arift. 
non difhicile erit perfpicere ; quznam pro- e. buius LA- 
pofitz quaftionis conclufio effe debeat. —Di- ger. Lb. 7, PA3- 
cendum potentiam. fenfitinam tripliciter fpe- ffc comment. 1. 
&ari polfle;xidclicer, vt recipitfpeciem ab obie- 
&o ; vteainformataa&tü fenriendi profert; vt 
cinfmodra&fum infe recipit. Si igitur primo, 
el tertio modo confideretur , haud dubie po- 
tentia paffiua eft ;. cum fic non operetur, fed pa- 
tiatur - fi fecundo. modo , eft potentia actiua; 
quia fic non paritur; fed operatur, Proquare 
lcge D. Nemefium cap. 6. denatura hominis. 
Atque ex dictis.etiam li ueg.non:effe proban- 
dam fententiam interprdium Gracorum, qui 
vtconftat ex Philopono, & Simplicio; aiunt, 
dicendum non eflé porentiam fenfitiuam pa- 
tij fed eius organum. Latinis potius;affentimur,. Species, e» fen- 
qui paffionem non organo tantum , fed poten- fforecipimntur 

tiz imul accommodant. Etenim cum & fpe- inpotentta. 
cies, & operatio fenfus non recipiatur in orga- 
noimmediate ,. fed interuentu potentiz ; infi- 
ciandum non eft tam fenforium , quam po- 
tentiam recipiendo pati, Hanc fententiam ap- 
probat D. Thom.t.p.g.79. art 5. eiufquefeca- 
tores, vr Capreolusin 7. fent. dift.r4. quzftr. 
&iuz diít.;.quafb.z. Ferrarienfis lib.z.contra 

gent.cap.82. 

Erit tamen , qui adliuc probare contendat 
nulla ratione fenfum porentiam aQiuam dici 
m 3 pofle, 


Potentia [enfs- 
tinorripliciter 
fpectatur. 


5 ] "] dh 
Gua argumen 
iA provent. 










£ul- teabfolute afferuit fenfum cffe potentiam pat- 
fiuam;quod minime pronuntiaffet,fi fenfus ali- 
qua confideratione eflet a&iua potenza, pra- 
omn cum nulla maioreífetratio cur paffiua; 
^ squam a&iua potentia dici deberet. Secundo, 
quia potentia actiua , vt ab Ariftorcle libro j. 


sium tranfmutandi aliud; ax fenfus quantumli- 
ber a&tionem fentiendi ab fe promat ; non 
-tranfmutar per eam aliud quidpiam. Tertio, 
quia Ariftoteles fe&. 31.probl.quaft. 12.& 13 vi- 
- . derur omnem agendi vim fenfibus denegare. 
Cum enim quaíiiffet cur cum dextra pais fit 
: xp fortior , quam finiftra : tamen zque videamus 
poo finiftro, ac dextero oculo. R'efpondet primo; 
. quia pars dextera fit fortior exercitatione sat 
JAMES ^ vuarumque oculum aque exercemus. Secundo 
um quia poteutiz fenfitiux ab obie&oimmwutan- 
| rur:opiectum vero zqueagitin finiftrum, & in 
dextrum oculum. Quarto,quia fenfus non ma- 
gis eftactiuus , quam intellectus, quem patien- 
tem vocant: Quod vero hicnullo faodo actiua 
potentia fit,ex eo videtur, quia ipfum intellige- 
evocat Ariftorelespati bb, j. huiusoperis, cap. 
4.teXt.2. 

Lege DT b.de Ad primum horum dicédumideo Ariftote- 
"sert. qu 16.471. ]em fenfum potentiam paffiuam potius, quam 
1 Ad 13. á&iuam nuncnpafle ; quialoco citato confere- 
Soluuntur. bat potentias cum obic&tis ; a quibus fpeciem 

! fornuntur; & quia quadam potentie agunt in 
fua obiecta, vtaltricesin alimentum;aliz ab1is 

pauuntur eoru nun fe imagines recipiendo j"vt 

fenfus; idcirco hos, potentias paffiuas abfolute 

vocauit: prafercim vt veterum Philofophorum 

dogmata reliceret, qui fenfus non ab obiectis 

: ati,fedineapotius agere docuerant. 

aora Ad fecundum , llam potentie definitionem 
noninomnem potentiam conuenire, fedinfo- 
lam Phyficam,cuius a&ioinalienam materiam 
tranfit. Ad vertium dicendum Ariftotelem eo 

loco tantum docere potétias fenfitiuasimmu- 
tari ab obiectis, non autem negare eas operari 

Iatellettua pati fimul,concurrédo cum (peciebus. Ad quartum 
bilis potentia concedendum eft ith; quod primo aflumit, ne- 
achiua eft. gandum veroinrelledtm patibilem efle pot&- 
uam purepaffiuam ; & ad huius rei confirma- 
tionem reípondendum, propterea Ariftotelem 

dixiffe intelligere efle quoddam pati;quia intel 
lectus dum actum intelligendi ab fe elicitum 
recipit, recipiendo patitur. Vel protuliffeid in 
fenfu caufali;quafi diceretintelle&tionem effici 
excoquodintelle&tus prius patitur recipiendo 
fpeciem,qua informatus prodit inactum intel- 
ligendi, acrerum notitiascfformat. Ita véro 
quod hocloco de fenfu diximus , de intellectu 
quoque patienteaffertum effe volumus , quod 
adrationem actiuz ; & paffiuz porentiz atti- 
net ; vtrobique enim cademratioeft. "Tametfi 
lib. . fepofitus nobis locus fit ad eosrefcllen- 


Metaph.capit.1z textu.r7. definitur, eft princi 


(oz o 0 IN IE LIB. ARIST. DE ANIMA. 
none(z polfe. Primum, quia Ariftoteles proximo capi-- A dos ;quiimelledti patient o ; 
 dioncmdenegarunt, |. — 


B 


B 


F 











EE RN f Ee: 
emdenegarunt, |... 


—— QVASTIC 


e 





VIRVM SPECIES p: / 
Ask mo. PLUR | 
fenfibus ad oper stionesobeundas 
imprimantur, | 


ARTICVLVS 
fa^ phat xm" 2 - 
QVI SPECIES NEGARINT ET. 
: | quibus adducti argumentis. 
SES fuperioribus controuerfíis, & inex- 
J planando Ariftotelis contextu incidit men- 
tiofpecierum; poftulatiam hiclocus, vt vtrum 
hz neceflario ponendafinr, dif uiramus..' Ác 
nunc quidem deiisrantum , quz ad fenfus per- moecritum 2 
tinent difputabimus, acturi deis, qua intelie- Ripd nbl 
ctus propria funtintertio libro Negantem hu- fezfu eb fenf. 
iufce queftionis partem fecuri fuere,non modo Species toll 
2 animam ex elementis concreram elle fa- Porphyrius; 
Woo OAEEOS e eT AME ic dai 
DAE gererifed etiam Porphy- Galenus, 
riusinlibro defenfu,Plotinus Enn.4 lib.;. Ga- Durand. 
lenuslib.7. dedecretis Hippocr.cap.ó. Etex 
Peripateticis Durandusin2 diftin& 5.quaft.é. «x 
idemque,quod adfen(us externos attinet ; tue- ; A. 
tut. Ochamus inz. quaftione:7. & 18. Gabriel Ocham. 
quaft 2. Gregoriusin primo diftin& 5 quaft 1. Gabriel. 
& in 2.diftinct 7. quzft.;. qui vtfenfus in obie- Gregorius. 
&a fua ferantur , fat effe putant, fi intra debi- , 
tam diftantiam conflituta fint. Priuatim ve- 
ro quod non reauirantur fpecies vifiuz ad a- 
&um videndi; fcribit Thomas Garbius de- 
fendifle (e Bononiz in celeberrimo doctorum 
confeffu, v: viderecftin eiusfumma lib. tra- 
&at; quaft.é;. Niritur antem Darandus eo Zfrgumenta, 
potiffimum argumento , quia cum fpecies ab bis auctoribn 
earum aflertoxibus ponantur vt rationes co- I- 4£7g3t. 
enofcédi, oportebit eas obietiue effein fenfu, 
abeoquecognofci; alioqui id , quodincogni- 
tum efL;in alteriusnotitiam duceret. Cum er- 
goliquido conftet non fentirià nobis eiufmo- 
difpecies, prorfus fi&itize exiftimandz erunt. 
Corroboraturque huiufce rationis vis ex eo, 
quia vt prius à nobis cernitur imago externa, 
in qua Czfarem , verbi gratia , afpicimus; ita 
opo;teretimaginem ipfam coloris videri, fi per 
eam coloiemíentiremus. 
Secundo, Species abiis , qui eas ponunt, 
queruntur ob fimilitudinem cum obiecto: 
fedinter obiectum , & fpecies non poteft efle 
fimilitudo : ergo fruftra queruntur. Probatur 
minor; quia quz differunt natura , diffimilia 
funt : at quod fpecies, & obiectum natura 
differant, patet; quia albedo, & nigredo con- 
traria funt: earum vcfo fpecies minime; cum 
in eodemmet oculo fimul recipiantur iuxta 
oppofitam fententiam. Ar enim cx alia parte, 2.4frgwm. 


quod 





Lege contral 








"es neceffa-- 
AWInitttida 









IPM 


ntrariz, & non funt: 


on pi et, nifi fpeciesin puin- 


ia i fpecies eflenrextenías;e- 


hac enim ratione probauit Ariftoreles cap. 12. 
libi j text. 122. fenfum effe potentiam corpo- 
ream , quiain organo, quod magnitudine prz 
ditum eft recipitur:fi ergo darentur fpecies fen- 
fiteriisexcenfisiniuftz, vtique exteníz,;ac diui- 
duxforent |^ —— : 
^ Quarto. Species fenfuales mulro fantnobi- 
liores, quam ebiccta, équibustranfmitti dicü- 
rur. Non ergo abeis gigni poflunt : alioqui 
effc&us propriam caufam dignitate vinceret. 
Ex quo fequizur eas nullám habere caufam in 
naturá rérüm ; atque adeo commentitias effe. 
Affumptum probatur , quia ex fpecies , fidan- 
rut medix funtinrerinaretialia, & (piritalia ac- 
cidentia, vtpote defzcatioris naturz,quamilla, 
craffioris,quamhzc. Deinde;quia ponuntur vt 
inftrumenta vitalium functionum, quz opera- 
due rerum non viuentium exccllentiores 
unt. | 


» 


* 


ARTICYLWVWS .. 


CONSTITVITVR PARS AFFIR- 
, inatiita quafHoni , diduuntur aduer- 
[ariegartis ATH - 
menia. 
A . 

Eram qui fpecies dari negant , à verirate 
& à peripatetico dogmare longe recefte- 
funt uod hifcerationibus planum fit. Facul- 
tas fenuendi ex fe eft indeterminata ad hoc il- 
ludve fingulare percipiendum. Igiturvt huius 
potius , quam illinsfenfionem edat, neceíluz 
eft vt abaliquo determinetur; fed non cít a- 
Jiud, à quo determinari queat , preterquam ab 
obiccto per fui fimilitudiné fenfui impretfam; 


5 








UR ^ PIU I 
.CAP. YL QV. 
bedini; & nirelini A 
ià contrariarum caü--- 


e ebent iergofpe- | 





monítracur. 


poflit, & quo potentiam ad operandum fulci- 
tet, non poteft ergo,fublara fpecie; concurrere 


.effc&iue, Qued i non effectiue concurreret; - 
fenfionem tion 


(ed duntaxat formaliter extrinfece ; atq; actum 
potentiz terminando, fequereturafpectum ne- 
que tenebris , neque longafparii intercape 
impeditum iri;quod eft contra experientiam, 
Confecutioprobatur , quiaideo intenebrisres 
non videntur, quia colores egent luce vcfui 


C fpeciem mittant. Idem idcirco resin magna di- 


Ítandanonintuemur, quia fpecies ab eis craie- 
Cz in medio languent, & euaneícunt. : 

Secundo. Nonaulli per infpicilla concaua 
acutius vident,non nifi quia tuncin centro plus 
vniuntur fpecies redduntuique efficaciores in 
reprzfentando,quemadmodum & radii folares 
incauirate vitri magiscoeunc. Non eft igitur 
negandum dari eiufmodi fpecies. 'Terso Ocu- 
lusnon videt feipfum; videbittamen, fierobii- 


p catur fpeculum:id vero non nifi; quia ab ocu!o 


produciturimagoipfiusin fpeculum, qua inde 
culum reflectitur, eaqueinformata poten- 
&um elicit. Daturigiturtalisfpe- 
Tdemininternofentu oftenditnr- 
n ominem , quem antea non vidi- 
mus;prfimo contuemur, paulopoft claufis ocu- 
lis,eiufdem notitiam interius efformamus,; non 
ob aliam rationem , nifi quia eius imaginem 
afpectuhaufirnus, hauftamg; in interno fenfu 
retinemus. Patet ergo dari eiufmodi fpecies. 
Quod item coníitat ex memoria fenfinua non 
hominumtanti, fed etià brutorá, quandoqui- 
dem recordatio non nifi minifteriofpecierü fic. 

Poftremo quod:n Ariftotelisdo&trina prz- 
di&tz fpecies neceflario conftituenda fint pro- 
batur. Namhocinlibrocap.:2 texcizt. & 124. 
docerfentum cfTe 1d, auod fenfbiles abfq; ma- 
terlàformas , id eft, imagines fafcipere potelt. 
Vbi fpscies vocatformas;abfque materia ; quia 







: fpecies candoris, verbi aratra; nó eft ipfe candor 
F marcerialiter, fedid,quodcandoréreprzfentar. 


Etinlibro dememoriacap 1.cum quafiiffet qua 
ratione nos rei abfentisrecordari contineat; re- 
fpondetidfieri ob fimulachra réruniininterno 
fenfu aiferuata. Itaq: & externis & internis fen- 
fibus attribuit Arift. fpecies. Eiufdem fent. ett 
D.Anfelmns in Monalogio c.30. D. Damafce- 
nuslib.z fidei orth.c 20. D.Auguftinuslib. 1 o. 
confell cap. 1 o. & cap.15. & lib.1z füper Gene- 

hm 


Nam vel obie&uinconcurreret ^ 
effc &iuesvel non:fi effectiue; cum fzpeà facul-- 
tate ccguofcente diftec , & nihil agat primo in 
remotum, vtiq; deberet priusagereininrerme- 
dium , tum veroimporentiam : atqui dempta 
B /fpecienihilcft, perquodadcüm modum Don 


dine formater ex^ 


X I vi 






Olieiium ad 
concurrit folum 


trin[ece. 


D. 4nfel. 
D. Dama[c. 
D Auguft. 








































1 


fiin. 


x 


E d 


- Solutio 2- 
Similitudo du- 
plex:im effendo 


- altera,altera 1n teram in 


repraentande- 


Solut. 5. 


Cisquazibi 


dehomine tract 4.qu.14. 


acum per 
idem Ch 
|. ANequeaduer 
faciunt. Adr 
licetfpecies denturà natur 
fignatzrerum notiones effi )d 
| groindefpecies ipfas potentiisobiici, aut perfe 
cognofci cum non fint fign: iinftrumentaliafed 
: formalia. iNecoportetid , perquodres, vt per 
fuum formalefignum , innotefcitfecundum fe 
apprehendi ;iquamuisid conceden dumfitiniis, 
qua nostanquam figna in ftrumentaliain álre- 


x Jimzo , & ex 
netauit. - 
menta negocium 
es A 4 » 
tefpondendum eft, 
vtpotentiz iis có- 
ant , non debere 





















rius rci notitiam ducür, vt alibi diximus.Argu-- 
menti etiam corroboratio vim non habet: $ta- 


tua enim Czfaris inftrumeatale fignum eft, 
non formale. Capreoluslococitato refpondet 
non oporterecognofci à nobis id, qu fed in 
uoaliquidpercipimusinos vcro nonin pecie, 

à da fpecieres obie&tas cognofere. à 
lutioD.T home quodlib.io.art 
Ad fecundum conceffa maior 
minor ,.& adeiusprobationem dicet 
plicemeffefimilitudinem:vnam in effendo ;al- 
| 'reprafentando. Primam non 1in- 
meniri4nter res diuerfa fpeciei ; Inuenirl ta- 

menfecundam, vr patecinanima hominis,qu 
«cum nec fpecie, necgenerecum Deoconue- 
niat, efttamen Deofimilis: atque huncpofte- 
riorem fimilitudinis modum fortiunrur fpe- 
cies comparatione fuorum obiectorum.. Ad 
id vero; quod in aduerfam partem obiicieba- 
tur, nimirum oporterefpecicsalbedinis, & ni- 
gredinis effe contrarias , dicendum contraria- 
rum caufarum, fi collatione effc&orum v uiuo- 
cx fint, cohtrarios efle effe&us: at obiecta non 


itafehabent, cumfinteaufz zquiuocarcfpe: E T 
ali 


&uimaginum,quas abfemitcunr. 

Adtertium , rcfpondemus fpecies cffe qui- 
dem indiuifibiles in reprefentando ; diuifi- 
bilesautem in effendo, quod folum oftendit 
pofterior-pars argumenti , etfi oppofitum af- 
feruerit Venetus, & Alfonfus Toletanus. Igi- 
tur ad. pofteriorem parcem refpondemus, 
Perfpectiuorum doQtinam effe, vifionem fieri 
perpyramidem radiofam , hoc eft perfpeciemn 


rIarqjgpamr& — ég: 
in locis, Alenfis 2. por centr 
:. íqiad 26. M. Al- — adre 


fingit, vidé- 


AES 


faumfpiritaleseomodo, quoab , 
cantur formz fine mat eria, quod 





A demque pendere quo; fu 


Sf een 


gui Ld » 
lemr 
Lu 


M 


pofuimus. Adillud de eductione é po 


materia , qua de re ex profeflo inPhyfi 
feruimus;refpondendum eft, vt forme acci 


















MEI BOSODETRMA E 


» 


conferuationem ab eodi 


:qqu 
 turamrecipie ncisdee accommodat; manetque 


quam eius imago, ob idqueeffeimaginumin- 


& fpiritalia accidentia , quafi inter illa me- 
diguitatis locum. obtineant , fed quia 
liqfantulnm é materia emergunt , cum non 
cadant fub fenfum ; vtea quorum fimilitudi- 
nes funt : & tamen adfpiritalem'!naturam non 
pertingunt. NNecproprerea quod vitalium fün- 
&ionuminftrumenta fiunt;adaltiorem natura 
gradum prouchuntur , prefertimcum adeiuf- 
modi functiones non concurrant nifiranquam 
formz vicarim obiectorum , quorum locum 
fubeunt , vt paulo poft dicemus. Hoctamen 

noa 






Solut.4. — 


Species qus 
cies non eff 


ictlioperfe 
















AM Ae BEA rS oia DIE en 
"d D P Aot » 
V 193. * 


naturz iis 


























rticulare fub fub 





aW 


- adeundem effe&um ex eo probat, quia actio 
y | vitalis à folo principio vitz , qualefpecicsnon 
' eft proficifci poteft Deinde;quia quel bet duc 

















UO .. caufa partiales acti aita comparatz funt, vt 
ps A EN AL D ISO. DEA ; 3 
^ afinealte at cf£zctum edere, falté im- 





oerfe &um; vtduoluminofa, quorum vnum- 
: " quodq; producit lum en, etfi minusintenfum 
leies eum po- quam ambo fimul : at nec fpecies finepotétia, 

ia ad aio. nec potentia fine fpecie valet per (e operari. Ve- 
| concurrit für licechzec fententia fuam probabilitatem 
ime c habeat; multo verifimilior amé eft contraria, 






qua flatuit fpeciem concurrere etiam actiuc 
cum potentia ad eius actionem. Hanc fequitur 
Scotus in primo diftin&.3. q 7. & in quodlibet. 
q.15-Thomasprima part.queft 56.art.1.& hbro 
primo contra gent. cap. 1. $2.53. & quodiib 7. 
artic 1. Magnus Albertus. part.fummza de ho- 
minein tractatu de fenfibus animz. Capreolus 
in 1. diftin&. 5j.quaft.r. arci. & alii: probatur- 
queex co, quia anima conflituitur per Ípeciem 
in actu primo ad intelligendum, ficutiipnis per 
calorem ad calefaciendum : nulla veroratio 
: eft, cur potius calorcumigni , quam fpecies 
) cum anima actiue concurrat. 

. Secundo, quia omnis forma agentis, cui 
perfeaffimilatur effectus , concurrit a&tiue vt 
principium talis effe&us , fiue fit forma fub- 
inc ftantialis,fiue accidétaria, vt verbi gratia, for- 
ma equina eft principium effectiuum forma 
equigeniti, quia huius forma eft fimilis for- 
&- ma illius.Speciesautem,que per actionem co - 
qu gnoícendi producitur, produciye poteft, eft fi- 

milis illi fpeciei, àqua actio cognofcendi ori 
tur. Tertioidé conliiacun da vt docet Di- 
uus Auguftinus nono libro dc Trinitate capite 
duodecimo cognitio rei efficiturà cognoícen- 
AM te, & cognito: cognitü vero cum non per fe fed 
fuifpecié,& fimilitudiné in potentia infit;con- 


P.oVLOQVASTIO 1L... 


el ieibiles ma- A fequens eft, vt fimilitudo vicemillius habens, . 


"i 3 trades 6^ jah - XC AER é ; 

y itione pertractanda fuper- B 
17 um eft; quonam modo fpecies 
cumpc | Lac |aCctionem concurrant. | Alte- h 
rum , num fpecies externis fenfibusimpreffz 


-. S 4. 
P Ld * ML. 


J $4 at. 


«194 m 


tahquam femen generantis, cognitionem qua- 
fi prolem pignat:atque adeo farendum eft fpe- 


À 


ciem actiue concurrere. Quod fipetasantota DPotentiae ffe- — | 


virtus actiua potentia fit virtus actiua fpeciei; ejes due partia- 
Wo a ar e virtusieniseft calor.Re Jlescama. 
pondemus non ita fe rem habere , fed poten- 


tiam vendicare fuam peculiarem virtutem ad PEOR 


agendum, fimiliterq; fpeciem vendicare fuam; 
ità vramba: canquá dua partiales caufz diuer- 


fx tamen ratienis feu tanquam duz partes v - 


niusintegriagentis immediati vires fuas con- 


^feraniungantqueadactionem cognofcendi. —— 


Namquod fpecies fiiam habeat adiuitatem, — 


probatum eft. Quod vero illa non fit tota acti- 
. uitas petentiz ex eo oftenditur , quia fepe ac- 


cidit, vt potentia ex eadem fpecie eliciat inten- 
fiorem notitiam ; quia nimirum profert ex fe 
maiorem conatum ; quod non eílet , nifi ipfa 
haberet propriam actiuitatem diftin&tam ab a- 
étiuitare potentiae. 
Aduerte autem fpeciem concurrere non 
folum actiucad operationem, vti diximus: fed 
etiam formaliter, quatenus concurrit ad fpeci- 
jiacoforgat i, icono potentiam ad 


hanc potius, quam ad illam operationis fpe- 


ciem. Item quatenuspraftat vnionem obiedti 


» cum potentiain efle cognofcibili ; quz vnio eft 
proprius effe&us caufz formalis. Et vero;quia 


prius eft potentiam vniri intentionaliter cum 
recognita, quam tenderein obiectum: prius fe 


D habet fpecies vt principium formale , quam vt 


principium efficiens. Átq; hoc,quod de caufa- 
litate formali, & actiuo fpeciei afferimus,con- 
P 


uen:ttam in fpeciemfenfibilem, quam intelli- 


gibilem :immo & inea, que obtinent modum 
fpeciei intcllipgibilisrefpetu potentiz intelle- 
&iuce, vreíIéria diuina refpe&u intelle&t? crea- 
ti, & fubftantia Angeli cóparationeintellectus 
ipfius Angeli, cum hicfe per (uammet effentia 


E intelligit. Quod fi obiicias nullam fubftantiam 


creatam polle effe immediatum principium o- Quomodo fub. 
perandi;atqueadeo non polle fubftantiam an- 7. antia poffit efe 
gelicam per fe concurrere a&iue ad actionem ummediatum 
intelligendi. Occurrendum erit nullam fub- 4£74!prina- 


dtantiam creatam potle cfleprincipium proxi- pium. 


mum elicitiuum actus per modum potentie & 
virtutis; pofletamen per modum obiecti, quá- 
do illa fimuleft obiectum actuale, maxime cü 
in eo euentu non integra , fed partialis rantum 


F caufa actionis fit. ó 


Igitur ad primum contrariz opinionis ar- 
"v ig dic , licet cognitio ab fpecie pro- 
Ricifcatur;oriri nihilominus ab anima, vtà vite 
fonte przcipuaque vitalium functionum cau- 
fa, cuiusinftrumenta funt potentia, & fpecies. 
Quod fi argumentum hoc vim haberet, pati 
modo probaret , cumintelle&tus;aut voluntas 
perhabitus virtutum fibi inhaerentes operan- 
tur, talem operationem pon effe vizalem; vel 

n eos 








- 
















E c DR €. 
E RS La ESCM : "5 
. o Exdualws eau dl 
GU. fisparialilus Mpe&tur E. 
"t vid etu .Hec Ae ia 
AN cs CR AT. m 











red xternis fenfi- 






ibféntium d maacinibus. 

REP AV: Nr O6 SU 

it, in V'gili ia externa 
n 'commu- 






. Maneant ne 

(o [ecies tm fenfrb. ccc num. 
exteri anoo 
ebtecio. . 

















externi poffan 
bilia abfentia.. 













| 1 
à ri adhuc perbreues quatijam fenfyones elicitas 
Pats affemass cx (peciebusnondü extin&tis. Potcft verohzc 
quibus probetur (cntentiatta comprobari, Fui (modi fpecies 
habent fuamintenfionem , & increment gra- C Namque experientia illa, qua potiffimum ad-- 
- dus; fecundü quos fucceffinie augeri, immminui- : 
: que poffunt. Igitur fi obie&ü (ubito amouea- 


J 






* v 
, tur, adhuefecundum aliquam partemfugin- —— nia (quod D. Auguftinus libro vndecimode 
tenfionis in fenfiteriis manebunt; poteruntque "Trinitate c. 4. animaduertit) vt quz quisinin- S 
X d (enfusiisad continuandam fenfionem vriAn- | rerno fenfu effingit, eaintellectus externo pei- 
EOS " tecedens oftéditur , quiaideo obicctum quan- cipiarbiu etur Scpeq;evenitfa&aà vehemen- X 
Le to vifui magisappropinquat fejuata tamen. tifenfibili aliqua in fenfulzfione , vt; exempli 


-grauia;facultas videndi ad alia obiecta percipi- 
tur,quia fpecies magis dearticulatur, & perfe- - enda minus paratafit,atqs adeo vt decipiatur 
&tius actuat potentià fecundum nouosfut gra- D'phantafiaiudicans adhuc fenfui obferuari 1dé 
dus.lecitcoetiáexeodemlocofonus;& odor, .. fenfibile, quod antea. Certe fi vehemens fenfi- c, [efi 
fi acrior fit, percipitur, non vero fitenuis;quia bile exteruumranta. efficaeitatefpeciéin fenfu ,,,, pis 
illeefficaciorem & intenoremfpeciem iacit, imprimerer, vt illam etiam abfentia conferüa- ,55,,, obi 
Secundo, Albedo,& odorinhibitacaufaeffe- ^ ret: vtiqueaut femper, aut maioriex parte tà », y; jr az 
| - &rici & conferuante nibilominusinfübiedto ^ accideret. Quod ramen repugnat experientiz. 
i perfeuerant;ergo & fpecies potentiis obfigpate V ndeAriftoreleshocinlibro capite quinto tex. 
faltem aliquato temporeferuariin ijs poter, — $1.59. difcrimen ftatuitinterfenfum , & in- 
 ficet obiecta; à quibus producta fuerunt ; pra- .1elle&tum,; quod illeobiecti pizíentiam exigat; 
fentia non fint;cum vtrobique parratio cfle vi- E hic vero nonitem. 1 
deatur. Tertio Acceditexpeiientia, quáaffest | Argumenta 18 contrariam partem addu- 
D Auenftinuslibro decimo dc Tiinitare cap. ' €ahanc habentexplicationem. | Ad primum 
40.hifce verbis. Cum diu folem attenderimus; concelfo antecedente, neganda eft confecu- 
& deindeoculos clauferimus , quafi verfantur . tio: talis enim eftharum fpecierum natura, 
in confpe&u quidà coloreslucidi,quosin:celli & conditio, vt quantumlibet in fubie&o in- 
gendum eftreliquias effeillius forma ; qua fa- tenfa fuerint, fubito mittantur, necfinepe- 
3 &ta erarin fenfu, dum corpus lucidi videretur. rennifuz effe & ricis caufz influxu permanere 
Additg; infra eiufmodi formam elle vifionem.. — queant : etfi idin plerifque aliis effectis fecus. 
ltaque putat D. Augufti nus,ablatocorporelu- ^ accidat. Quo ctiam patet, quid ad fecundum 
manofo,remanere1llius fpeciem in fenfu, His F argumentum refpondendum fit. Adtertium 
có fentanea fcripfit Ariftoteles librodeipfom- . dicimus amotoluminofo, non dari iam eius 
niis cap.2. fenfilia.inquit;ipfain nobis,perfia- ^ afpe&um , fed accidere deceptionem modo 


 conuenient diftantia ) tanto diftinctius vide- 


P. Auguft, | 


Aniffotel. 


gula fenforia, fenfionem efficiunt: & affectio, 
uam eainuchunt, non modo in fenforiis in 
eft; cum fenfusagunt; fed ctiam cum ab opere 


difceflere. Et pauloinferius,fi fenfum defolein : 


opacum conucrtamus , comitatur cü affectio : 
euüenitenim, vt nihil cernat, propterea quod 
&qumotio , qua Alumine profecta cft, oculos 


ante explicato.idque vcluiffe auctores in argu- 
mento adductos, videlicet ablato fenfibili dari 
fenfionesnon re ipfa,fedapparéter, feu fecun- 
dum fallacem zftimationem. Atque huius du- 
bij ehodatio planior euadet iis , qua proxima 
quaftione pertractanda 
iunt, 

















a 





à pr: os 








lis videt cando; eminp parietes '&qua 
15 & ea a,qua beati diuinam naturam 
ui D.Paulus Epiftol.r. ad Corinth. 

X i 13 ap dar facie ad faciem.Immo& ex hoc 
A - loco Apoftoli cre lit Sc !|corus :quodlib. .6. art 1. & 










ies GA D 









mun accu: eor intuitiuam opor- 
: den ediata a vidclicet vt resnon 
pocta 


; o; ficuti cognofcitur 
Cafarin fua rig Etenim per cognitioné in 
^» ruirua confpicitur resin fe, quod eile non po- 
Quid at fradii- teft cum res videturinalio prius vifo. Notitia 
a. 








vocatur, eft cognitio iei nó vt praefens ne yer- 
bi gratiaynotitia,qua cogito deSocrate abíéte; 
& ea- q 
pium, qu 


Bo" 
mnoh intuetur, efto (ciat ea horai in- 


ua Philofophas ex creaturis eogenofcit Deum 
*'effe. Licerenim hx cognitioncs LISddhEs inrem 


eascernatur prafentia obiecti. Non diximus 
cognitionem intuitiuam efle eam, quz pendet 
4 prafentia. obie&i ; pec quaobiectum mouet 
-perentiam;quia notitia,quaDeus & fe,& crea- 
turasintuetur, cft intuirina ; ; & tamen necab 
ipfo Deo, nequeà cteatutris dicitur pendere, vt 
neque caufari. 
; -His pofizis fit prima E un m exter- 
"et Conc. - gus poteft diuina virtute tendereinrem abfen- 
Jus externus tem, modo inillam feratur, táguamin prafen- 
liumitus poteft tem,alioqui non. Hzc concluiio quoad pric:é 
em ab[enté "ut 


ub : 


B candoque. At 
i fte quo minus L 


gnitionis, non: vero c DR Secu 
Eiufmodi« op i 


ins. we arc. defum- ^ di 














us,& alu com 4 


abítradtiua; qua eciam fimplicis intelligente 9 id eft;prout materialibus,firus;diflàtig & quà- 


Aftrologus domi fuz confideratecli- — 
terpon! terram inter luni; & Solem. Etitem ea, 


obiectum inteliedtus,& phantafiz 
.fübefie exiftentiz;non tamé (ictendunt:vt per - 


partem probatur ; quia potcít Deusponcc iu 


erase iain, tenus fu ; 
de arcad. lanc vero caufalita te 
. non eft Loliciaidum 
p 
icienrium caufan im Preterea, coi currit 
cratesad predictam: ifi ifie ! 
| formalis extrinfecz , ean 






tminando;fpecifi-. 





pore 
: s quo ec 


minat, X fpec 
e illa nin cAtir 


o pars AU earatione 


 faadeter;qi ja poll Deus fpeciem,quà Socra- 


tesin meum oculum impreffit amotoSocrate - 


ependentiai non ob-- 26 


[Te Me cg 
lias id genus. caufalitates ' 






conferuare, « qua cum Socratém eodem pacto, M 


quoantea reterat, adhuc ceumtanquam prcfen- 
rem afpeétui obiiciet: poteftq; id cófixmari iis, 
uin myfterio: diuino Euchariftiz interdum 
'apparesc: Noitunquam enim Deus puetum, 


/, carnemmanum,& quadam alia ocülis repra- 
o ud ins eis taam derarsetü pra- 





10. pin 4. & Mio s hafcev vero xesitafertur 


alpe&tus, acfi prafentes effent; vnde & intelle- 


" &üsnifi aliunde cdoctus iudicium cohibeat , 
eas przfentes iudicat. 

. Deniquetertia pars conclufionisinde com- 
probatur quia fenfus externi i talis natürz funt, 
yt tendacin obiecta; prout fe habenthic &nüc, ' 
p Usitisconditionibus affecta exiftunt:atq;adeo 
vtpra -fentiaà parte rei, velfaltem zepraefentata 
tanqtràm pracfencia. "Quarenon poterüt fenfus . 
externi vilo. modo yeriaz cizcarem abfenrem, 
,qua talis eft. Hanc po:ro códitionem intrinfe- 
ceaddunt obiecta fenfi fuum externorum fupra 
Namantel- 
le&tusferturin rem tam abíencem , quam prz- 
fentem: tam fingularem ; quam v aiuerfalem. 
Dhantafia etiamin rem prafentem , & abíen- 
tem;fed fingularem tantum. Át externi fenus; 


. vtquiin Eon cognofcenrium facultatü gra- 


du ftetere, teduntinfolam rem fingularem, & 
p: *zíentem , velexhibitam in fpecie vt prafen- 
tem. Nonfecimusin hac coguof: ibilium di- 
fpenfaiione mentionem fenius communis; 
proprerea quod hic fit qtiafi inteiftitium in- 
ternorum, & externorum fenfuum ,ad vtrof- 
quepe: tinéns ; quatenus externoram fcnfio- 

"'gnofzir, & & eafdem ad 1nternos tranímit- 


ic E 


) 
A 


In obic'um ab-. 

fens,"ot abfens ^ 

externtus fenfus 

nulla viferre 
otéit. 





199. 


Senfus cünunis tit: «nde & vtrorumquenaturamaliquo modo 


(0 s famprefentia, saricipar.Namdum fenfus externi circa obie- 


1 





PN 


guam alfentia &, (n3 verfanturjipfein cadem perci piendain- 


|. maturaliter co- cumbit, & tunc quidem non nifi fiseularia pre- 


. Neque "virtute 


fentiaintuetur: 1n fomhiis vero, vt eft multo- 
rum opinio; quamin libris paruorum Natura- 
liumexpofuimus,fingularia etiam abfentia re- 
cognofcit: atque itatam przfentia, quam abe 
m pro vigiliz & quietis diuerfitate appre- 
 hendit. EN 


Bur fecundam qu« propofitze qu zftioni directore- 


fpondeat Pro quaaduerrendum prius dubium- 


€ffcan ad notitiam intuiriuam requiratur, vt 

potentia per eam tendat in obiectum , quod re 

ipfa exiftat przfens ; an vero fufliciat ferri in 

rem, quz tametfi alioqui firabfens, nihilomi- 
nusrepraíentatur vr prefens atqueitanotitia 

tendat in rem przfentem, vt przfentem imagi- 

E natie. In qua dubitatione; etfi parum referat y- 
tram partem quis approbet nobistamén pofte- 

* xior magisarridet: propterea quod netitia ab- 

ftractiua ab omni przfentiz modo abftia&a, 
ac libera debere effe videatur. Sit ergofecunda 
conclufio.In fenfibus externis non potcft dari, 
edam diuina virtute, notitia abftractiua. Pro- 
batur; quia iftiufmodi notitia fertur in rem fe- 
cundü fe;feclufa praefentia & exiftentia: exter- 
niautem feníus tendunt in fua obiecta, faltem 
reprzfentata tanquam pra'fentia, vt ex dictis 
conftat. | Itaque przdictanotitia, qua fenfus 
externus fertur in obicéctum, quod aparte rei 


non eft prafens;dicenda eririntuitiua. 


a.Conclufio. 
diuina fen[us 


externinoti- 
2iam abftradii- 
Warn elicient. 








ANCDICVLYS lI 


ARGVMENTA ADVERSVS EAÀ, 
qua fuperiori articulo conclufa funt , 
eorumque dilu.io. 


n Erum contra primam partem primz con- 
p drgun. | clufionis,qua alleruimus poffe diuina vir- 
tutc fenfum externum rem abfenrem percipe- 
re, hecíe offeruntargumenta. — Velobiectum 
externi fenfus comprehendittam fenfibile pra - 
fens,quam abíens: veltolummodo prafens. Si 
. detur primum, fcquiru fenfum excernuim fuo- 
preingenio pofle tendexe in rea abfentem, cü 
ualibet petentia vi propria poffit obiectum 
pim attingere. Siaurem pofterius,farcndum 
eric nec diuina virtute pofle fenfum verfari cir- 
ca rem abfencem , quádoquidem repugnat po- 
:entiam extra proprium obiectü vagari, Qua- 
re non videtuf prima conclufionis pars verita- 
ti conícnranea. 
Secundo, Eadem rurfus impugnatur, quia 
?.  firesabfenspoteftfentirigporeritmel non cxi- 
ftensguftaii, pariquemodo resfine cibo nu- 
tiri: potcritignis non exiftenstanei , & ani- 


ME dim 
malabeo vri: poterit cymbalum non exiftens 


INIL LIB. ARIST. DE ANIMA. — 


|. Exíüperiori conclufionelicebitdeducere B 


! 200 

Waadibsqindoncapdimcl du quemuka; -. 
qua videntur implicationem inuolu 

| tio, quia fequeretur dari duas pr. 

contradicentes fimul ; eíl 

terni Socratem curre 


potentia vtcurrens ; & eu 


VA 







— 


























Bt 
- 


conclufio- 


E 













5 


Denique contrat tiani partem 
matnon poflecsternum fenium tende 
ie&tum , nifi fübrationeprzíentis Nam mi- 

.  norproportio cft incer effentiam druinam, & 

C intellectum creatum, quam inter fenfibile non 
exiftens, & fenfüm externum ; fiquideminter. 
Dcum, & creaturas eft diftanria infinita inter 

ipfas vero creaturas finita duntaxar : atquiin- 
tcliectus creatus eleuatur ad noticiam inruiti- 
uam diuinz cífentia : ergo &fenfusexternus — 
promoucri à Deo poterir ad percipiendam rem 


1 
S 


non exiftentem. i3 d NE 
Przterca, Senfusexternipoffuntdiuina vir- — €. 
tutc tendere cxtra fuum obicctum : poterunt 
D igiturferriinremnon cxiftencem. Antecedens 

» prebatur , quianon minus cft elenari aquam 

ad productionem gratiz in bapri(mo , quam 

excitari potentiam ad operationem extra ob- 

icétü non fuum: ergocum illud diuinitus fiat, 

cfüici hoc etiam poterit: arque adeo nonrepu- 
gnat fenfus externos verfari circa obiectum 

non exiftens ; licer id non coatneatur intra 

cancellos obicctiad eos pertinentis. 

. Non erit tamen difficile hisargumentis 55/4; ;o ;. 
E fatisfacere. Adprimum contra primam par- 

tem conclufionis primz , dicendum eft cum 

de alicuius potenti obiectoaeitur, poflc nos 

lequi , vcl de obiecto adzquato fimpliciter : 
veldeobiecto non adzquato.. Eftautem ob- 

iectum fimpliciterada quatum id, in quod po- 

tenua fertut feu vi propria, fed diuinitusadiu- 

ta.  Obie&um non adzquatum eft id in uod 3L " 
quod potentia vipropria tendit. $i ereo de p nne 
obiecto externorum fenfuum fimpliciter ad- 
z:quato fermo fit, refpondendum erit id efle 
fenfibile przfens, vel non prafens, reprefen 
tatum tamen vt prafens. Si de obiecto non 
adzquato , id efle fenfibile re ipfa prarfens. 
Ex quonon fequitur externum fenfum , aut 
pofle vi propria ferri in obiectum non pra- 
fensaut diuinitusadiutum non poffe in id ten- 
dere: quandoquidem dum circa illud infiftít 
non vagatur extra proprium obiectum ab- 
Íolutefumptum , vtliquetex dictis. Ad fecun- 

dum 








adaquatum, 
quod inadac 
tum [enfnum 
tevnoruia-. 
Solutio 2. 






N 
« Ne 2 
- 


/J "dum contra eandé 


(CAP. VL QVJESTIO IL ^ 102 


témconclufionisrefpon- A promoueri ad aliquam operationem , fupra — 

















dendum eft Te fuam facultaccm , qua non tendatin naturdle^ ——— 
mel non exif faum obie&um; vt verbi gratia, potentiam o. 
videndi ad attrahendum ad fe aerem, Quod . d 


tamen non repuenatiis, quz diximus; videli- 
cet non poffe externum íenfum vagari extra 
fuum obiectum , id enim intelligendumeft de 
fenfu fecundum operationes vitales ipfi pro- Curpotentia in 
prias , quz cumad naturale (aum obiectum re- operatione vita 
fpe&tu tranfcendentireferantur, abeoq; effen- Ji extra obiecti — — 
B tialiter dependeant, fieri nequit, vcfecundum fuu nec diui- 
eas poteniia extra tale obicctum vllo pacto ex- nitse feratur. 

2 A DCRBINIE 1uogpoo. CROR | 

... Sed videri forte alicui poffit repugnare his & 

— *D.Auguftinum vlt.librodeCiuit. Dei capite ; 

- ag. vbi debearorum ftatuloquens, ita fcripfit; 

n — Visprzpollentioroculorum exit illorum ; non 

idtertium argumentum — wracutius videant, quam quidem perhibentur 

ari luas. contadicentes — videreScrpentes, velaquila: quantalibet enim 
neduzpropofitiones, ^ acrimonia cernendi ca animalia vigeant ; nihil 

entem, 1 ; C 2Itud poflunt videre, quam corpora » fed vt vi- 
tconradictorie, fedha, — deant, & incorporalia.- Quibus verbis indicat 









io Socratem currentem, noncerno Socra- — D. Auguftinus afpectum fecundum fun&tio- 

temcurrentem, vralibi docuimus: hz autem — nem vitalem, acfibi propriam , qualis eft adio 
nonfuntfimulverz, quia inpropofitoeuentu — videndi;polletendexein rem fpiritalem, quam . 22S 

El hzc,Cerno Socratem currentem,;1d eft, repra- conftat ex:ra metas obiecti externorum fen- 
— fentatum mihi v rentem yera eft: & illa, — fuum elle, Occurrendum tamen cum D. Tho- 446 oculo corpe- | 
ncrir ratem currentem, ideft, reprz- ma. parc quse (2.artic.3.ad 2. D.Auguftinum fe0rem fpiritu | 


uzrentem, falfa. Immo nec — hecnontamaflerendo , quam diflerendopro- lem vosderire- 





ES DANCE S i. j Rus A 1 

es de pra dicato infinito, ambz verz p nuntiaffe, eiufque mentem fie, veconftat ex epAg»^r4 
functi vocabulum » currens, eodem modoex- iis,qua paulo poft fuübiicit;beatos etiam cx i15, 
ponatur, vt attendenti planum erit s quz afpectu cernent  & exrefulgentia diuina 


Adid,qüodcontza fecundam parte eiufdem ^ claritatis in corporibusapparente , Dei prz- 
conclufionis obiectum fuit, refpondendum eft — fentiam fingulari intellectus perfpicuitate co- 
ex co quodinrelle&tusin rali enentu aliquando ^ gniruros: non autem ipfam diuinam naturam y 
iudicetrem efle przfentem,qua tamen prxfens — infe, autrem vllam fp ritalem oculis corporeis dE 
non eft, nonfequi Deumdecipere Non enim — videndam. r 





decipere dicitur, nifi qui voluntate fallen di ali- Obiter etiam aduerte , querhadmcgdum ficri 
quid efficit; vel pronuntiatjlicet aliiindeerran- — nonporeft, vraliquid fpiritale cadat fub fenfus 
dioccaifionem rmprudenrercapiant. Quadere — externos; ita fierinon polle vt fub internos ca- 


confule D.Chryfoftomum libro primodeSa- E dar, etiam diuina virtute, cum vtrobiq; eadem 
'cerdetio , & D. Auguftinum inlibro contra — repugnantia occurrat;propterea quod fpitritale : 


.  Mendacium,& in Enchirdio,cap 6. tranfcendit metas obiccti fenfibilis Quod fimi- | 
Adprimum contra tertiam partemdicimus — liter pronunciandum eft de apperiraienfitiuo, T 
inter cflenriam diuinam, & intelle&nm crea- cuius obiectum effe fenfibile bonam. — $1quis Imphieet HAT 
milaleabn- 


tumin genere entis maiorem effe diftantiam & vero obiiciatzrifliniàa de Deo offznfo terminari iv 
impropoitioné, quam inter fenfumexternü & ^ aliquo modoad Deum, & haac frequenter da- ca o fenjn eod 
fenfibile non exiftens ( intellige&creprefenta- | riinappetitufenfitiuo; proindequeappetitum green 

tum vtnonpraíens,acnoncxiftens) nótomen — inferiorem fimulque phantafiam , cuius illcap- 

fecundum rationem & preportionem coono- prehenfionem fcquitur , tendere in rem fpi- 

fcibilitatis. Etenim effentiadiuinacontiuctur p ritalem, nempein Deum Refpondendum e- 

inter latitadinem obiecti adgquatiinte]lectus — rit; nec inferiorem appeurum, ncc phantafiam 


creati;fenübile vero non exiftes, predicto mo- tenderein Deum diftinctz, & per te;fed con- 

. .. 4oíamptum,non includizurintra metas obie- — fufe, & fubaliquarationefenfibili. Quopa- 

ntia diuina Gi adzQuati, pertinentis adexternum fenfum. — &oait D Thomas 1 part quaft 1z art j. ad j. 

(ela Lege D. Thomamt part quaft 12. artic.i.& 5. cum Ifaias cap. 6. narrat vidilie fe Dominum 
Eu ibiqueeius interpretes. Ad fecundumrefpon- — fedentem fuper folium ; iotelligendum id eile 
[^te/^t£1M4 — demus, quemadmodumaquaaffumituràDeo —— de vifione imaginaria reprzfentante Deum, | 
po tanquam inftrumentum ad produ&dionem fecundum aliquem modum corporez fimili- 
Jat "vit. gratiz, & itaexternumfenfum poflediuimirus — rudinis ; quo nobisdiuinain facris literis per- 
n 3 res 
- 


e 
SM 

















NS ANS 





"Irgumenta, 
| quaoftendunt 
de pauciora. 


^ 


res fen fibilesfreque 


Eo s us 


benfolent. | |. 


LIEN 


Avr 





^ QYANEIO YE 
|OSINTNE QUVINOVE SEN- - 
(ooo ofibiliacommuma. 

JQARTIGVEVS. I 


sU VIDERI | PAVCIOR 4 ARE 


x. M videri plura... 


C Eufibiliacommunia quin que recenfuit A- 
tiftoreles cap.6: huiüsfib.texc. 64. videlicet : 


morum, quietem, numerum; fipuram,magni- — 


tudinem, Sunttamenin contranam partem ar- 
gumenta. ln primis quod videantur pauciora 
efe... Nam motus cum non confift.r , fed ra- 
prim fuat, comprehendr nequit line memoria 
& vicollectrice, qu& partes prateritas & fütu- 


ras colligat, & inter feconferat; hocauremal- c 


tioris potentiz cft non externorum íen'aum,' 
Deinde; Brutz animarites haudquaquam nu- 
meragt, cumidfíoli homini competat, vt docet 


'Ariftorelesin Probl.fect 30.4. ficq; non vide- 


tur numerus brutarum animantum fenfibus 
apprehendi;atqueadeo neque noftris, qui ciuí- 
demÍpecieiac facultatiscum illis funt. Teruo, 
Idemoftendi poteft in quiete, que cum priua- 
tiofit, (ub nullumfenfum perfe cadit. Quare 
necmotus,necnumerus,nec quies recte viden- : 


tur conftitui ab Ariftotele inter fenfibilia com-. ^. 


munia. ; 

Ex alia vero patte oftender quifpiam'plura. 
numctaridebuilile; fiquidem perípe3tiui, vt vi- 
dere eft apud Vitelionem ad ininum libri 1. 
multo plurarecen (ent; verbi gratia, diftantiam, 
fitum, difcretionem, aíperitatem, curuitatem, 
rectitudinem; & alia, Preterea, Tempus vt do- 


cet Ariftoteles 4.Phyfic cap 11.text. 98. percipi- E 


tur fenfibus, non peraccidens, cum eodem pa- 
to videatut fenfumafficere,quo motus; cuius 
menfura el :etgo perfe;atqueadeo debetediam 
inter fenüibilzà communia reponi; Necfatisfa- 
ciet qui dixerit continerifub motu, propterea 
quodidem refit cum co; nam alioqui enam ti- 
gura 9 uic rc 1 pia a magnintdine non differt L] ad 
maenitudicemrteuocari deberet ; quod nonita 
elt. Addequod fubflantia , cum adimprimen- 


t" ^t* . . . *1 " d 
dashorum fenfbiilium 1magines;n fenfibus vt 4 


piincepscaufa concurrat, fiquidem actiones o- 
mnes funt fuppofiturum ; non poterit non ca^ 
teris fenfilibus communibusiureaddi. 





— — MÀ 


AR TEgV.LVSSIL 
QVINQVE TANTEM ESSE 
fanfibilia communia; nec oppofitum con- 
eludi (uperiovibus argu- 

aeitis. 









nmm 3 
mero remouit & ante i fu. 
rem MM 


' elt, & menti 


aücem pro Ari 'ote luperrozious 
 refpondeamus , aduertendum cft a 


z ETE S ON EU 
entibus percipia 


ri debeát, vt mox patebit. Ad primum 
gumentum eorü,quz oftenderenitebatur,mo | Motra ab e; 
tum füb externos fenfus non cadere, refpondé- terzo fenfu. 
dum cft, motum perfe&tenon nifi co modo;qui fzctesonp 
ique ad altiorem pztar. 


MA 


204. 
aliave his fimilia 


à fententia. 


























MS 


rf 


254 ET 










was msg 





nonratione 





argumentis 
equiri, vt omnibus 
pluribus ; aut e- 








ls communis non 








nim nullum eft! tcum maxime mo- 
ie Vd ur MS x bus TROP 

tus, quod omnibus externis fenfibus fit obno- 
xium, vt experienzi planum fiet; quapropter: 








non immerito Áuerroes hoc loco.co 
Themiftium reprehédit,quod vniuerfim co 
munia fcnfibilia omnibus feo fibus pereipi 
firmarit.. i SUE CM 

.Secundo , aduertendum Ariftotelem non o-- 
mniafenfibilia cómunia fpeciatim enumeraffe, 
fed quinq; generalia capita;ad q czterareuoca-. 














inargumento exprimitur ; q 
facultatem pertinet, cognofctimperfecte vero, 


D & quafi materialiter,ac citra vllam partium in- 


terfe collationemexternofenfuapprehendi. | 

.. Adfecundum. Numerum dupliciter eogno- 
fci , vel recenfendo vnum poftaliud : feu repli- 
cando numero maiorem fupra minorem, aut 
nouam vnitaté minori numero addédo, ficque 


per incrementa numeralem feriem amplifican- 


do;qui modus cognofcendi folishominib.con- 
uenit; vel duntaxat percipiendo plura difcreta, 
qua numerum faciunt, vt duos auttres fonos, 
ties quatuorve lapides interfe diftinctos, quo 
pacto numerus externis tam hominum, quam 
brutorumanimantiumfenfibus dignofcicur. 

Adrerium. Quietem non fentiri.per fe po- 
fiue, quafi agendofenfum mouear;fed nega- 
tiue;quia quantum fas eft priuationi modificat 
fpeciérei,que perfpicitur,ita vt res fub quadam 
confiftenta;tion fub fluxu apprehendatur. 

;Ea vero , quz probare videbantur plura effe 
fenfibilia communia ;, huncin modum diluen- 
dafunr, Adprimum dicendum , Perfpectiuos 
minutius ciufmodi fenfibilia difpertiri ; quia 
fingulas eorum differentias contemplantur, vt 
exradiorum reflexione,refractione & inciden- 
tia, aut curuitate aliifqueid genus affe&tioni- 
busdiuerforum afpe&uum caufam exacte red- 


Jeiturar- Soluitur. 





dant, qued ad Phyficum non pertihet, qui fen- Ser(ibilia £i 
fibilia communia prout cerris & prafinitisra- munia addit 
tionibus fenfum mouent, folummodo expen- 2 ferfpecizuh 
dit. Itaque omnia communia fcnfibilis , ava ads. 


perpeed l 







3 b QUT | 206 "(i 

LUAM IT y PM AL ap * 

ilisproprii confor-- , — — 
dut teer diac up m4. 
| Cuarto, Sipetütris! 4/5 0 nas 
ita videtur, vtnondifcerna- 2 

hd d lc 4 . 4 * oxi» M, j 
cur; albane, analiocoloreimbutafit. gitur Me: 


ji & obfcura; vt 
fige 


as effe , cu 
dfolis qu us alt 


Ley y s 


T deflzxere. 


V 7 Arie funtinterprerum fententiz circa mo- 


dum, quo fenfibilia communia fenfus affi- 


ciunt. Reliquis ramen omiffis, duas, qua cele- 


- B NEGATIY 3 


US C 


5 T5 END GE ^ * 

o &figura;& huiufmodi, quz dicuntur commu- 
^^, niafenfibilia, funt media inter fenfibilia perac- 
^cidens; & fenfibilia propria, quz funcobiecta 


sos 77 menta quicquam effivere. - 





mmulílam. 


X 








ro d 
", oum effe necaduerfariorim Argu- 


pr op 


eulari;aliterfi oblonga;aliter rotunda; libet ve- 
ro-quzin hanc fententiam. D. Thoma; loco 
cir. difleruit; huc transferre: Magnitudo,inquit, 


"PÁRIBM ME S x 


x 


CYOntrariam opinicnem amplexus eft D. Nesante me- 
'&C2 Fhomas r.p.q 78.art.5 & hoclocolect.. p, cenfent D. 
item Philoponus, 'f hienenfis, Ferrarienf & alii 405,45, Pbslo- 
aliirmaes fenfibilia communia peculiares fpe- sonqs, T bienen' 
cies non iniicere fenfui ; verum. determinare ff Ferrariezfis. 
- &modificarcfpecies propriorü fenfibilium N&  TAjenen.ad 
verbi gratia ; coloratum propriam fui immittit. ge. 63.Ferr q. 
imfaeinemifed enim aliter eam cfformat, fi pz- 1; fuss abrz. 
ditu.a fit magnitudine quadrata ; aliter fi trian- 


Explicatur opi- 
nio à D.Tbo- 
nma. 


fenfuum. INam fenfibilia propria primo, & per - 


fc immuranrfenfum , cum fintqualitates alte- 
ran:es : fenfibiliavero communia omnia redu- 
cuntur ad quanutatem.Et de magnitudine qui- 
dem & numero parer, quia funt [pecics quanti- 
tatis." Figura aurem eft qualitas circa quantita- 
tem,cum corfiftat raso figurein terminatione 
magnitudinis. Morus attem& quies fentiuptur 
fccundum quodíabiectum yno modo, vel plu- 
ribus modis fe habet fecundum magnitudinem 
fubiecti;vellocalisdiftantiz, quantum:ad mo- 


briores habentur, in medium afferemus. Altera E' rum augméti, & morum localem, velctiam fe- 
efLScotiina.d.12.qu; Zigydiiadcap é.huius — cundum fenfibiles qualitates, vt in motu altera- - 
lib.landuniq..$ & Genulis,qemrefertSimon — dionis.Et ficfentiremorum &quietem,eft quo- 
Portius cap. j.de Dolore. Hi opinanturfeufibi- ^ dammodo fentire vnum & multa Quantitas 
liacomniunia propriam füi fimilitudinem di- autem eft proximum fubie&tum qualitatis al- 
uerfama propriorum fenfibilium fpecieinfen- |— teratiuz , vtfuperficiescoloris.  Étideofenfi- 
fibus producere Quodhifceareumentisvide- * bilizcommuniaà non mouent fenfum primo & 
tur concludi. Velíenfibile commune aliquidin perfe , fedratione fenfibilis.qualitatis, vt fuper- 
fenfumimprimit, vel nihil. 5inihil, eftigitur — ficiesrationecoloris. Nectamen fünt fenfibilia 
fenfibile per accidens: fialiquid non nift fpecié, per accidés ; fiquidem huiufmodi fenfibilia ali- 
ergo;&c. Secundo ; Magnitudo & colorfunt p quam diuerfitatem facit inimmurationefen- — 


formz diueríz : ergo exigunt diftinctasimagi- 
nes, perquas fentiantur. Item percipiuntur di- 
uerfis fenfionibus : ergo & diuerfis typis ; qui 
funt fentiendi principia, athi non nifi ab ipfis 
obiectis producuntur.Item,$i quis corpori cae- 
Iefti manum admoueat, fentiet magnitudinem 
refiftentem ; non peraliquam tactilem qualita-- 
tem,quz nulla coclo init, vt docet Ariftot.: de 
€ o:lo,ca.j,text.20. Igituripfamaguitudo cor- 


fus. Alio enim modo immutatur fenfusà ma- 
gna fuperficie, & à parua;quia etiam ipfa albe- 
do dicitur magna, vel parua. Hzc D. Thomas. 

His adde ad maiorem explicationem , quz 
idem $. Do&ortradic,; quzft.17. artic 2 eiuft- 
demoperis; videlicet , fimilirudinem alicu- 
iusreitrifariam in fenfu effe. , Vno modo per 
fe primo , ficuti fimilitudo coloris eft in a- 
Ípe&tu & cuiuslibet fenfibilis per fc in pro- 

. ; prio 


» 

















Eadem fpecie 


der SINE E 


- loratum,vtip 


Pd 


necprimo, nec perfe,fed per accidens, ficuti in 
vifu eftfimilitudohominis Porro autemlicet. 
vna eademque fimilitudo ad fenfibile pro- 
prium & commune attineat; dicimus tamen 
eam non fpectare primo adfenfibile conimu- 


ne , fedad fenbile proprium ; quia proprium À 
fenfibile principaliterillam exprimit, commu- 


ne verofolum per comitantiam ,' & tanquam 
id , à quo fpecies nontamentitatem , quam 
modum , fiue affectionem entitatis accipit. 
Nam cumid;quodagit , non fit color, fed co- 

bim Mu nri. dm (fecftaffcctum, 
fecundum communia fenfibilia, quz cum pro- 
priis natiuam cognitionem habent , ita infen- 
fum agit;ac talem fpeciem in organo obfignat, 
quale ipfuminfeeft. Quod autcm fenfibilia 


videri fenfrbile propria & cemmunia cadem fpecie percipian- 


commune (o 
projriurm. 


Diluuntur ar- 


tur, ex eo conuinci poteft ; quia necfenfibilia 


communia vim perícagendihabent, cum vel 
fitquantitas,nempe magnitudc,motus,numa- 
rus, vel modusquanttatis,nimirum figura,que 
ex fe nullam efficiendi vim obtinet ; vel priua- 
tio,nimirumquies ; quz multo minus ad agen- 


dum valet. Secundo; Idem ex eo corroboratur, 
quia fuperuacanea omnino eft eiufmodi fpe- 


cierum multitudo , cum vna fufficiat ad re- 


przíentandam alreratricem qualitatem , & 1d,. 


quod eius modum euariat , hoc eft, fenfibile 


commune. € 


Aduerfariorum vero rationes fic explicanda 


gumenta parti erunt. Prima,dicendofenfibile commune non 


contraria. 
$olutto 1. 


$olutio 2. 


Selut.3. 


Selut. 4. 


imprimerealiquid, id eft propriam ac peculia- 
rem fibi fpeciem , fed duntaxat attemperare 
fpeciem fenfibilis proprii , quod tamen fenfibi- 
liaperaccidensnon praftant. Secundz refpon- 
detur, etfi magnitudo & color diuerfz forma 
fint , non proindediuerfim imprimereimagi- 
nem,cum vna fufficiat; nec diuerfis fenfionibus 
apprchendi,fed vnajin qua primo fenfibile pro- 
prium , fecundaria ratione fenfibilecommune 
elucet; quicquidin contrariam partem fcripfe- 
rit Auicenna 6. Natural.cap. de Tactu, vbilicet 
proprii & communis (cnflbilis vnam efle fpe- 
ciem fateatur; tamen non vnam, fed plureseo- 
rum fenfiones conftituit. Adterriam, refpon- 
dendum cft manum caelo admotam non perce- 

turam magnitudinem coeli , inuenturam ta- 
men obftaculum , quod eam vlterius progredi 
nonfinat, quia ipfa cocli quantitas etiam citra 
vllius qualitatis opem penetrare fe neutiquam 
fert. Quodfiobiicias manum coclefti corpori 
allifam dolore afficiendam , qui dolor ex alte- 
ratione & diflolutionetactus oritur. Occurren- 
dum erit, dolorem, vt fuoloco dicemus,non ex 
fola alteratione, fed ex diuifione etiam & com- 
preflione carnisproficifci , qualem fentiet ma- 
nus pez vim coclo impacta, Ad quartam dicen- 


Ze EA 










Es 
- A XM 


|. QY4S1 

| VTRVMNE IN 5 
- o midabemmmAs 
S ARTICVEVSS I6 














PERS 


- . trarias partes ar 








LO 


Peripatetica peruulgatum, recteq; cecinit Lu- 


reca, 
D  Proditainudicij: falacibus omnia primis. 
Secundo , Idem oftenditur ex eo, quia fen- fe 
. fusapprehendit rem vt ipfi in fpeciereprzfen- 
ttr j fpecies vero taliseft , quale obiectum B 
ipfuminfe, cum naturalis eiusimago fit ; quo 
t; vtfenfio refpondeat fpeciei , fpecics rei co- 
gnitz ; ficque nullus deceptioni locus rclin- 
quatur, xb s Adae 

Tertio, Accedit argumentum Tertulliani 
infuolibro de Anima,capite de Quinque fen- 

E fibus, vbi eum, qui fenfibus auctoritatem de- 
negat, hifce verfibuscoarguit. Recitaloan- 
nisteftimonium:Quod audiuimus;quod vidi- 
mus oculis noftris ; quodperfpeximus, & ma- 
nüs noftrz contre&auerunr de verbo vitz: 

. falía vtiqueteftatio, fi oculorum, & aurium, 

» &manuum fenfus natura mentitur, & c. Quin- 
etiam Ariftoteles 8. Phyfic. cap.j. text. 21.co- 
pomo hebetem eum cenfet , qui fenfibus fi- 

em abrogat. 

FEY alia vero parte , quod fenfus interdum gy,ay, fenfi 
hallucinetur , patet , quia intelle&us dicitur experienti 
fenfum cotrigere,non nifi errantem : tum quia [enditur. 
ita efle commonftrat experientia. Idque ob Con[uls ai 
multas caufas accidere paffim deprehendi- 555, /;) 2e | 
tur: videlicet rationeorgani , medii, incerual- woyp diffe 
li,obiecti & fitus , compofitionisve ipfius ob- 6C des : 
ie&i. Ratione organi fi organum fyacerum, inca 
ac probe affe&um non fit, vnde icbericis ea, . 
qua albafunt pallore circumfufa videntur, & 

11$, 






hedii, qui matuti- — ciprur. Hancaflernonem plane oftendit ar- frbife , vt parti- 
i apprehendunt gumentum , quod ad calcem fuperioris atti- eularís natura 
Rat intervalli, qui — culipropofuimus. Vbi tamen aduerte, fiim- 257 

^ vident, rotundam — pedimenta omnia tam ex parte organi , qum - 


minentigobin- ^ aliundeprouenientiaremoueantur, non dece- | 2 
















XM 1m. Ratione ^ prumiri fenfum ctiam circa proprium fenfibile | 
jn a ollocentur,di- ^ fumptum fecundum peculiares fuasrationes, —— 1 
*nerfz ap lium magnitu- ^ vtThemiltius, Simplicius, & Iandunus anno- E. 
Am dines nunc pa nz,aliasrotunde, — tarunt. Ud. i y 
». alias oblonga,r icclum pedibus, p —— Argumenta vero, quz probare nitebantur , i 
H modorecto co i E externos fenfusnullo pa&oin errorem ineide- : 
] n odia Thu rn E ; rejfacile explicantur. Ad primum refpondetur, ; 
ox. EXE crues UI AID TNPUTIRNN exces Co nullam dari potuiffe humaná fcientiam, fifen- Y P 
| Hd 5E ARTI OVEVS. II. 000 7 fas nhilprobe nuntiarent, fed perpetuo men- | 
s d: AES E T dus tis aci m eluderent.Nunc verc multo fecus res S i T 
2 -« —. CONTROVERSIAB .  habet:namplerumquenon crrant. Actametfi ; 
S le Explicatio. 207 7 se nennunquamlabantur, non perinde euertitur 

Lue BOE C HIERO dy Moto c. experientia , quz ex plurium fenfionum fibi 
(« extrema iac di :ptatione duz in primis fuerunt confenuentium colle&ione enafcitur, & ad r3 á 
tenti, À eme fententie AlteraEpicureorü,qui tá- péimordia primorum principiorum al[lenfione. 

. tum fenfibus attribuerunt, vteosnüquamfal- C magnopere iuuat. ; 
i ; — b dicerent,in ipfisque omne veritatisiudicium Quodad fecundum argumentum attinet eo 


: collocarent. Qua dereD Auguftinuss.de Ci- — permoti'M. Albertustract.;.cap.j. & Apollina- 
uitate Dei; cap.7.Tulliusin Ácademicisquaz- — risa. 3 afferuerunt nullo pa&o fenfum hallu- 
ftionibus. Altera quorundamAcademicorum, | cinari circa proprium fenfibile quod error ex- 
qui omnem fidemá fenfibusablegarüt,aduer-. pendidebeatfecundum fpeciemin feníu effor- 

. fusquosetiamtreslibrosediditD.Auguftinus. — maram Refpondendum tamenconuenienter Erratwríaek — 
Sed omnium veterum: Philofophorum circa iis,qua diximus; Eftofenfus talem exprimat fexfusm. appli- J 
(00 0 przfentem controuerfiam rixas accurate de- p Énfionem,qualem habet fpeciem, & fpeciesfit cazda qualita- —— 
E naturalisimago eius,qucd reprefentat, tamen ' te fubiedto quod : 





2 fcripfit Mirandula lib.z.de Examine vanitatis. 1 
Pa femten- — "Yeriaopiniointerduasfüperiores media ^ errarefenfum , cum fenfibilequodpiamitaap- illamnon babet —— 
| qH& Vera  Peripatetica, atque omnino vera,afferitfenfus — prehendit;acfi h.beret in fe aliquam qualita- : E 
) necperpetuo falli,nec fus pin decipi:procu- ^ tem,quamrce vera non haber, faltévtapprchen- 
ius in telligentia aduertendum eft. Cum error — ditte, (cou accidio verbi gracia; cumguftatus 
proprienonnifiiudiciofpe&terur, quoaliquid — percipit cibum vt amari cum fimpliciterama- 
effe, aucnoneffezftimamus; infenfiousve:o — rss 0n fit, quatenus propterfenfibile maius id 
externis huiufmodiiudicium nec expreílé,nec citpropreramaroré bilicfi hum Oris,quotene- 
virtute contineatur , eatenustantum dici pcfie tur, & qui eciam aliqua ex parte cibum infecit, 
fen(us circa propria fenfibilia errare, quatenus — apprehendit cibum quafiamarum tantummo- 
eiufmodi notitias eliciunt, quibus fuperiores E do;non dignofcendoin eo dulcedinem, quam 
potentiz,adquasiudiciumfpe&tatjinerrorem — haber. Vnde intellectus occafioné&haberiudi- 
fal(amq; eftimationem inducantur. Secundo, — candipredictum cibumabfoluteamarum effe. 
Necillud praetereundum eft, fenfibile propri Itaque fpecies amari faporis vereac fynceré'a- 
cuiufque fenfus bifariam fumipoffe. — Vel fub marü faporé refert. Nec in eiufmodi nuda ap- 


rationecommuni , vralbumquatenuscolora- — prehenfioncfrausinteruenit, fedin errabunda. 
tum, fonumacutum, tantü vrfonuseft,(apo- ^ amari faporisquaf applicatione adalicni fub- 

É. rem dulcem,vtfaporeft: velfecundumíuam —— icctum vti diximus Quodfiobiicias cum ci- uuo 
peculiarem naturam, vt candoremíecundum — busrevera aliqué habeat fib1 à bil:ofo humore 2 
naturam (pecificam candoris fimiliterque cze- — inie&tü, & guftarus fübeoamaroreipíüm per- » 

|. tera peculiaria fenfibilia, cipiat: nuzjamibifraudem, aut errádi occafio- 
" Affrti Hisita explicatis; fitprimaaffertio: Senfus. nem effe Occurrédum etficibusaliquem ama- 
T. ertio. 


Eos; (, undis er circa proprium fenfibile priori rum faporem habeat; quiatamen ponimus eu 
cus fenfté- modo fpectatum.Hzcex eo notacíl,quiafie- — fimpliciterdulcem efíc; (alioqui exemplum nó 
fub ratioge |) n€Quit, vt potentiaextra fui fubiecti metas effet adrem) earenus dici deceptionem inter- 
[onmuni confe- excurrat,ficq; vifüsnon nifi vifile, auditus non uenire,quatenus guítatus ob cau(íamantea di- 
Bio». nifi fonum percipere poteft p iftius- &am , nonapprehenditin eo faporem dulcem, 
modi fenfionibus nulla prorfus hallucinatio — fed amarum duntaxat , atque ita quodam- 

I! . - continget. modo: applicat illi amarum faporem íimpli- 
|LAfferjie. Secundaaffertio: CircafenfiDbileproprium ^ citer, dum eum non percipit; nifi vt amaium. 

; D) Ad 





re B. ad X SES Ee o cu eo d TA 
dum efiargumentoillo A vtfehabetiatelledu 
squicomrendebanríen- —— . , ^ dludi mu: 

ar, necquicquam ^ - 
















-. fus in perpetuo.etrore verf 
] j i SP I j 
































ME PUR URL - j 
| Z6 SIE WR LS des rad t GR ^51 vifr- " 
Aus : "d dye idu ie elc, nid- — N Ale dratio- * : 
(ooo Mn Mi soya io Der fcq App tho. ne quidem exp tantem. 
" ^. Oed A:guh TO «o ópgurb» 0» Atryeudp. i51 veg. L e vite- j 
Sd cclor: bic autem eft. 
(ffoile eft, per fe vero 
: 1 abet ut fit vi 
SAM r D PE à 
Nen tic AM 2 es 3 
ex X z s 
XS d ' 
5 EE :2ledenis 0 Ace, Hind pieer, € nf " Ba 
xA auro d$ Cagimoy , da acts eioróy, XINCO ANO obremquidnam fit pum lumen prius. diceres de--—.-— 
: Y elaraveque oportet. Efigitur aliquid perficuum. tog 6g. | 
Perfpucusm autem id doy quod eft quidem vifiti-. Lh. 
3 jn eH attemyvt frnplicuer dicons per fe fed pev 
/ st - alienum. colorem v fitile. Mia réstaltó finer , on 
c8-  '29Ua C jolidorum complura y ititrem (o gla- 
- 0$, C Durum 4i corpora. Non enm aqua vel. 
Qans. ger, ut e iqua, vslaer, peisp esumeil fed quia 
murus, cor T) aa Xporáre m Ver (0 mátura eaden inei un Lu virif242 , t in perpetuo 
" 5j suoi. 2 dp dr Djo deris € riri ae cpacun —— fuperocorpore. C Lumen auiem aus efl bula op eyr gp, 
À LE UU ro «de ; eVÜ Aus cip. Uc boppou cwpqe — perfect ea vapor tm ratione quaperfbicuum efe. M 
i5 vO- Sede da o aseüpao n G wmav GL wocbs o Mt tdestpotentia ia quonanc tip[um ineft, nune 
cuire zu musei à nl 2] uec po qo dye | tenebra. 4 Lanevagafr perfbeeus coler ef, ctm. 
ex «gem diae Duosrüy cy TU oui cis. Dont di mà ei per pictum atia abtgne, vel ab buiupmodt cor: : 
43 cyawTios dive T onTa' (adY víoxérO- ,se- — poreyquale est ipfum fuc erum corpus. Nam buic iü- N 
gna viis Toa TIS EE Ee cx Ado dasd:. ; : eft aliquid vam gto idem. Quid igitar eff peribi - 
" . "deg o VnUN dixincus C qaid etiam inmen.— d-Nazo ne- 
que igni eff, neque omnino corpus. neq, corpord «ff v/I ws defluxan (effe enim quodam, hoc quoguepatto 


rofecto corpus ) fed eft ignis, velhweufi enaodi eaiu(dam imperf cuopralentia corporis fecri mamque aon po- 
1:8, vutiineodem (int duo corpora fizaul.| Videuwr autera tenebris contvarium effe lumen. — 24i ge2eéra pri- 
satio fnnt Lalis babituas , atque ignis qulterporis talis ab[entia a peripieuo. 0 D ROTE 


(0 Suare 


» 








CAPITIS SEPTIMI EXPLANATIO. 


lI 


Mfpedims cateris T Articulatim a&turus de fingulis externis fenfibus.exorditurabafpeétu , qucd hic cateris dieni- 
fenfbwm | excel- K "tate preluceat;tum ratione organi, quod obiliffimum eft,maximeg; confpicuum,tum m ento 
| lentior. obie&i,quod cum coleres & lu. em comprehendat, non folum ad caduca & elementis coagmenta- 
ta, fed eriam adimmortalia & cacleftia corpora fefe diffundit, tum denique ob excellentem cogho- 
fcendi modum;qui à materia liberior, expeditior cerriotqs eft. Biparutoautem diftribuitarhurufee 
a. ., capitis doctrina. In priori parreagitur de obieéto vifus, in poftenori de medio rationeque videndi. 
bicitumv fu: Principio igitur docetproprium & adzquatum obiectum vifus cflefpe&tabile, feu vifile, quod non 
quod. — ' folum.colorem comprehendit, fed etiam !Iplendorem; ram earum rerum; qus noctu & intenebus 
duntaxarconfpiciuntur, vt quzdamligna putrefacta; aliorum pifcium fquamaz & cicendulz , cz- 

teraque eiufmodi, quamahlarum , quz etiam in lumine videntur, vt)ents 
a Vifibile «£f ] Difputaturusfiueulaum deiis, qua fub obiecto vifus continentur.agit primo de 
colore, qucm docet comprehendi lub vifibiliin commune. | Hocautemanquit effe per fe vifibile, 
quia ei per fe conuenit poffe fub afpeétum cadere:conuenit;inquam,non primo modo eorum, qui- 
bus per fealiquidineffe dicitur, vtin primo pofterioris Analytica declaratum fuit; fiquidem vifibi- 
le non pertinctad effentiam eius, quod cft adz quatum obiectum vifus :fedfecundo modo quia ab 
illius natura dimanat . Itahunc locum inielligit D. Thomas; Caietanus & Auerroes, etfi eum ali- 


zerinterpretentür Simplicius; Themiftius & Philoponus. 
b Celo» 
































pps 0, ] 


( jn fententia 


] [e 1,CC effec; 
0,q 


| men effer cor "u 





eoe A yis 3. 
| Asa uel Os m Eo 246p £e 
Ansa, 5 gm uo sd 
P dis 2:5 Meet Adjoiup. an eja- 
P cwm iim did an » V T9 AeniDocsdo peto 7) ed ra- 

"ullos dy d nado ri 7» diee , YéQezEo— 

ind | eara Grid Aegmov. 
! eiay à»xeia và gudlends Tul T dE 
2E dx rae d 5 CUTE 26^ AC eiaE Me: 
Qi. A ocu EH "^ 4 asini ine €TE P. CAM 
16-5 oat A $9. : em 5 EA CMRI «geo Cu Quit fes 
eh uror € busca T ice fuz P c» do 74 
E EX (Qe TUM s cé "uds T6 eios um. eieY 
TU ? mug Qac-idue € Am AP UU ME d tay 
CO qeu me à Gpqorla y oio MUS epa, kei ixou- 

2 «€ Aemridte, € 3n Aet dm 'soYvàs 6 ege rea TOD- | 
quy Ti aticior ve Dg 91 Là M svi rer ros jeg" | 
mes S29. Ad B vu) j JE iori TozU y Quveso em 2n 
t ^ 7» 2 cA $oni dpspdper. Ag? à ex seem dab 
Qon. Eos 4 2 xUTU TÀ Le Du eras, 7Ó xuxm- 
xa c» V uu eieydum Ajedewsse: 5 d? evmAÍO 
xi* P alequass: ts HT, euer, ài mE Qaus zy. 
$a) n; 9573 for aen ix ave qi m, 

Gv. vipera. e» T) pedum. xd c) 2jedasie,ei- 
o» Ty MiQg. "vzTo HTVT E J'toup csv; v x8 
TÀ aic ymigaor. S 





x— 


97 S 


tum tmotetur. 


uon fia & pedpia cuum fine 
| difputatione delumineagend n effe; & quiap 'erfpici 
declarat. Perfpicaum, inq! 
l1afcititiolumihe uodapr 
r PRESENT : 


ni; alioveexter ; die d 


s lumu 
























"Co centiness, nof[q, id E. litere. 
 fattoni met ae ycgreditur: 





;lumine no 





Rp. quod €* 
| d 


cuum 
, eft Sit uen per fe, fi 
ee nr 




















pectabilia MS 


1e non momento, fed un d. cd 


tcum dono m Sol fe fu pra 203- 


x erens 'ucem pes snper CEN ac chon D^ videri i in tempore fieri 


. 


me dao. Tus denen ds " s edle dixit i ERA Lhr. uis itrdétm cen- 


(feit, Tuenen feri. atq, extendi tandem inter terram 
Hoct'enim e 
£9 efl prater ea nimirum, 
qua at parent; in paruo nau, fatio motus fortaf-— 
fe lateret : fed 2b ertuSolu ad occa[um tanti corpo- 
tis metim latere, magna nimi prefetto eft po[lu- 


tio. Atqui c colori quidem id e [ulceptiuum quod "Y éxt.71. 


calore vacat feti autem id quod fono; Vacat autem 

eclre ^er besar fur eo inuifibrle , vel id quod 
"Uixtandem videtur , qualesd effe videtur , quod 
tene: rh cF aff- cum, 414, taleeft ipfum , ot patet, 
ge CHum ; attame non cum eft per[picuum a&tu , 
fed eumpotentia Eadem enim natura modo eff te- 


nebra, modo lamen. e At uero non vniner[a ipi ip "ext 


bilia 12 lumine funt vifibil'a , [ed [folum uniujcu- 
dufgue proprias color." Nonnulla namque in lumi- 
pe qu dem nom videntur in tenebris autem effictiit 
m ird "Ut £8 , que apparent ignea a, ib'endent, 

bac autem memine carent vno , utfungus , corn , 


; (pick um spita fquama, oculi: Sed nullius boram 


protr.us colorrvidetur. Atq, quam ob cau[am bac 
vifroilia funt. aliaratioeft. Nunc tantum patet, 
id nquam quod in lumine videtur , effe colorem. 
£nocirca [rne lamine non-videtur, — Hat eft enim 
' fane telorgs rattg. Effe : 124 HAT &IHA otium quod 
ef besfbicuum adiu. ibus antem baríbrcui lumen 
€37, vi diximus. Idita effeex eo , tanquam ? mani- 


ffo. fano Beierefoti fi m dBiam , id quod babet celerem , fuper ipfum vifum pofuzrit, non (ze vi- 
debit y [ed color quidem rogi pem » vt atrem , ab hoc autem ewm fI comua , fenfus infirumen- 


LT 


C- Mf "vero non vniuerfa. b Borféguiti: cetera, qua fub vifus obiecto continena 


Oo € 


tà p 







actu Alluftrari MUDUN 


ed ! eunm. Ok 


| qui lumen corpus "ier NUN primum ex Lom en n xi 
nene atas perfpicui corporis, in&detquein eo fecundum omnem , 4: 
igm d&o corporafe e pérmearent, codemqueloco fi mulconti- 
'enebrz funt puuatio aQtusperfpicui, feuformz perípicuoinhazrentis n 
sex prafentia. ITSERA acproindelumenaccidentaria quzdam forma eft. 
t Ro 


fN» 


T 


Ew 








7A ^ /5 i 
" PN | 
" v ; 


Corpus. 


- 


*. 


72s 


Text. 73. 








po T RLERSUM tB, 


23; INIL LIB. ARIST. DE ANIMA. —— zr6 

























) aBteque multa effe corporalucentia, quz , quataliafunt, non exigunt mediu balio corporeillu- 
; - ftratum, vtcadant fub afpe&tum(id enim colorum proprium eft,qui nonnií "titio lumine cer- L3 
Cur corpora q- nuntur) fed noétu & intenebris videntur,cfto qua colorata funt;non nifiir ne confpi ciantur, uU 
liqnot colorata. Cuiu(modi fun: fungus; pifcium fquamasaliaque his fimilia. Huiufce veroiei caufa ei ui quz- - " 
o lucida folum dam funt corpora tenui luceprzdita , que medium illuftrant, quantum fat fit, deantur, Y 
watenusluci- non vtcolores proprias imagines fundant, quibus fein vifum dent. Deindequc smedium 









fiatactu perfpicuum àluce, indicio quodam oftendit; color enim afpe&tu 
fanenon obaliam caufam, nifi quia oportet «colorem prius fpatium actu 
liusinteruentu fentiendi officinam mouere. er orn ed 


datn tenelyü 
videantur, 


N 









Lp NE 








(ay xsyov T té ve d oggi ow ZxgA GU Vy ei UpMUECH ,— mOCrilus, qui quidem uar fi 
mu egi &a TÉT 2 iav adusa Tox. quoravi O- y vVACHuT fat form "m 
$ aicOunx 20trma TO 0 pav. zz. au TE pdp S» TE OpUC perfétteg, vider Eten id. "Y 

jw aed al D aduer. Aerea Sie e mu- —— Vifio nami, fit yatinte al'quid e ftvvo- 

NE Ré. di ujeyxaióen draq psmubd sb sad gu di patiatur ab ijjo etlore s qi vuetur fieri nequit. 

Pu en áxgCUs, a $A05 ddiv éd erra. di Lo uda Sv — Reflatigitur t Amedio. Quare neceffe cit áliuid "d : 
^ sdxap 10 op uq. ary eaoy c» Qum occi dzm- —— ejemid um mtercolorim inm (5 vi[um. Quod | 
qw 25 c» eje ois 0QgTt4, YS c) axo xcu Qum . fitdvacuum fat ,nonmodo non exacte, fednequa | 
X) cEi é»xyxus. Té o DjeQuetivmucürspue- —— qhiLQUam cv. mno vidiéiuer. Quam gitur ob cau. — 

kg 714 2]. ants. 0 d, qo a Ti Aes Ge x moy: € — [am neccffe «1 du lumine eclorem videri diximus. 
dc posis avv. db» qi ad iiy dr rado Baiiumeas, — tipo cn Viri[que plane uwdetur, in tekevris a7. 


zie alu) eto(-2 , 2A ee ocpeds C poQa Th — quatn a:q, i inmane.  Tá antem peccffaria acetdit. 
dd Pee E A 





Tert.74. 













/ puo xvi zou Vu) TÉTE TU aA cU 3,» QAM Ea TET.  dpjum enim pc fpicuuna ab boc er fpteunm fit. gTlat7;. 
- gov. óTaw Jii adimi me m0 T$ eic mpuos T0 yo. Eadem autem (fi C de fono (c6 deodore etiam Ta-.— 
* « * € » i 


Qv dri Cor Epio anui mak, mta deis to. Nibil euim ij,orum fenjus n fhumentum 1an7.— 
x ydüazucytxd dp optat us Qoatverenót dod, euo gens efficit jes]um. — Sea ab odere quiaem eb feno 
s gian; tespov teg Di Aov qoAYgTwLO Mpópuvidu zag  — motetur medinm i ab boe eutem. "y THIEque fe". — 
3i usc Qbessvope. xpi 32s " mk0D-ir zuOe — fuumiufirumentum. — nod fi quifpiam juper s 
€ Lyle tav dea v 2e: eun n, ÉTAT pfurn imfliumeniur jenjus y voel id quouforat , ^el 
io vnéeglà cy djs t oTi pois VAT 4444 TÉTA," Qeditzo4 td quod cfet poneret 5 nullus pref. &fo fen[tus efficie - 
5 mi o0 go, £aun ExeiiedoD aor ómqods. &2N 0 -. Pur. Sin | modorts eje babet in ráciu (6 e 1m 
je ed opum Q- 6, vuv miu 6n nami ddp. — gHlu: jeu von apparet — Qnem, autem ot caujam, "T ext. 76, 
vd à: gola p adm viovma. 4 d abra, X) pA TH- poflea dicetur a. patebit. t4u« medium quidem 
m» ystpay AgxUm etu. 4njonds, £j] aer: 120«0riltts «41€Pà nomtne vacat. 
NUES KEO. Nam "vt perfpicuum im. (odore comanunis c$2 qui- 
dam affect us in aere atque 2 qua : fée alius quadem tn odoribus eff affceci ws, qui quidem ineft in hts "trifaue, 
, $n aere, inquam. Cp aqua. Videntur entr Qj» annalium 6«» que Uer aniur Vn 4quiss JEn, um odoris éabere, 
Verum bono, cateraque animantia, qua drguat Inderra , atque efpirant , ntqueunt. [ime refpira tione olfa- 
s Y (oc 7 


cere. Et caujaetiam huiujce poflerius exyheabitur. : ; E. 
$ : CAP. 














f Nonenin boc loco, ] Democritumincufat , qux dixeritacerrime nos vifuros, fi mediuminane, 
uafi mcediugaafpettui impedimentum afferat. — Vnde afleruit (i totum hoc interuallum, quodà 
terra ad p foret vacuum, fururum yt formicam in ogelo exiftenteimn videremus. Hiuiufce . 
dogmatis falfitatem ex eo oftendit Ariftoteles; quia vifionon fit niforeanum fcníus ab obie&o 
priusimmutetur, immutari autem ab eo immedia:enon potcft.fed per interftitium, quo imagines 
tran(meent, — Ex dictis patez, quidfecundum Peripateticam diíciplinam de coloris medio exifti- 
mandum fit; vidclicet , effe diaphanuminrerie&tum inter rem fpectabilem & fenfiterium, in quo 
facultas videndi ineft. CE 1 
. c Eadem autem efi ] Dixerat vifum medio egere, perquod res obiecta in fenfiterium agat. 
Nunceodemmodoin cateris fenfibusrem habere edocet,ita vt eorum quoque obiecta fupra ipfos 
^ conftituta feafionem ederenequeanr. Quod eaam in tactu & guftatu cuenireatlerit ; eftoiniis 
EUM [unt me i nusconfpicuaresfit. Deinde quafi ex occürfa aliorum fenfuum media explicat; aiens medium 
cé *4- (oni cileaerem 1 odoris; innominatum quiddam colorisaerem & aquam, prout corpora perfpicua, 
A & diaphana funt, eademque fub alia rationc fpectata mediumefleodoris. Nam quod per 
aerem & aquam odortraiiciatur,.eo ex probat ; quoniam aquatilia animantia in aqua 
odorem hauriunt:quz vero in terris degunt, non pifi attra&tione aeris ol- 


faciunt. Qua de re furslocis plenius ac 
planius. QYJESTIO 





v 


£É 
234 
Xs. n4 


^ 












ES H 





s Axio y 


er 
lesproximo fuperiori ca- 


ROG 






E em B : s 
e ; fedalieno lumine 





AR T Ybptit 
M B ADT RA UA t ; od hzc. 
detur facile probari, primum, quia ignis &a r 


lienamlucemimbibunt, vtpatet.icem Luna eft 
vilis non proprio lumine; fed alieno; quod à 
A CARNE 7 ug ARWTT IN 04 ae p ididy E DER RE RA 
fole matuetut; neque camen eft perfpicua vt hic 
erfpicuum fumitur,quia non eft medium,quo 
ER SWR EEPRUETONN m UD SRM 
vifiofiat. Igitur alicui perfpicuo non conuenit, 
alicui non perfpicuo conuenit Ariftotclica de- 






| finitio, 





M 


un velter- lem. Vno modo pro quolibet corpore tranfpa- 
Atwm. . ein 1t ac ;aqua,& ignis, quod voca- 
7 rifolet perfpicuum indefinitum , fiueiatermi- 
 nacum, quodgimirum afpe&us in illius extre- 
mitate non fubfiftar, fed vlterius videndo com- 
meet, actorum peruadar. |. Alio modo accipi 
procorpore,quod lumine participat;ncc tamen 
translucidum eft, ob admixtam vid:licet den- 
fitatemideoque ab Ariftorclein libro de fenfu, 
& fenlili cap.3.perfpicuum tcerminarum dicitur, 
cuiufmodi funr aftra , reíque omnes coloribus 
-— imbutz. Perípicuum priori modo cft medium 
pfinitum per vifas, pofteriori haudquaquam Rurfusaduer- 
| xendum eft perfpicuum fecundum priorem no- 
laut alieno tionem duplex effe; Vnum,quod propriolumi- 
| necollacet, vtignisinfuafphzra; Alterü quod 
|- alieno, wtaet, & agua, quz non nifilumincab 
: aliquo externo corpore defluente fplendent. 
Quo fit vt priora illa (emper actu fint illuftra- 
ta, cum innataluce fuleeant: hxc verointer- 
dum a&u illuftrata finc , interdum poteftate 
duntaxar, Ipitur Ariftorelesin illa perípicui de- 
finit&one complexus non eft perfpicua termi- 
natà, quod hzctraiiciendis ad oculum fpecie- 
bus minime ob(eruiant. INNecitem omnia con- 
fpicuainterminata qua ab fe lucem habenr, 
b comprchendit ; quia licet hec media fint per 
ü d vifio perfpicitur , femper tamen actu per- 
picua,& [ucica funt. Itaque ea tancum perfpt- 
cuainterm!n3ti definit, quz ab externo cot- 
»eft. pore lucent iccio'wnt, & interdum illuftrata 
funcinierd imn ter, aqua, cryftallus, vi- 
^uod vero hzcfola 









* 





pu 


trum , aliqua. id 


cuum. B fuat à quopiam innominato; quod colori ; & 


n. Perfpicuum, (eu Diapha- 


in fuaregione perfpicua funt, dequ ibushoelo- 
EL n H / wA aU 
£oapitur; & tamen non videntur, etiam cunia-- 


Bieuum du- . Pro huiufce dubii explicatione aduertédum 
cintermi- - eft , perfpicuum bifariam fumiapud Ariftote- 


CAP.VIL QVESTIOL | .— x8 


comjledti voluerit;inde p: tet;quiapauloinfe? 
rius fubiicit , lumen eife quai colorem perfpi- 

cui corporis, cum eft perípicunm actu ab igni; 
aliove eiufmodi corpore,quale eft fol. 

- ^ Hisa nimaduerfis,prioriargumeento occur- 
rendum eft, ignem efle perfpicuum,non tamen 
quale Ariftotelica definitione explicatur, quia 
femperactu perfpicuum eft, & natiua affectum 


tur. Quodadaerem fpectat , cum vifibilitas 


E . luce, quanquam ez fe vifibilisfit, vt mox dice- 


]umini commune eft,ficuti colorata omnia per 
fe vifibilia füunt;ita & omnia,qus lumine paiti- 
eipant.Et vero vtcolorata videriactu nequeunt 
ni medium illuftratum fuerit : itanec lumine 
przdita fub afpectum venire , nifi certo quo- 


dam modo compacta;addenfataque fint. Qua- Cyr aer Go 
| propterignis, & aer cum lumine actuimbuta prerus igniá — 
fuere, fant quidem per (e vifilia,tametfià nobis pos videni ur. 


non confpiciantur ob defectum requifitz'den : 
C fizatis ; ficuti colorata 1n tenebris conftituta; 
" fuopteingenio vifilia habentur;cum etiam tum - 
colores feruent ; quorum naturam vifibilitas 
comitatur Liquetergo quid ad primum argu- 
meatunm, quod adaerem attinet ; refponden- 
. dum fit. Ad fecundum vero dicito Lunam tum 
nariuayrvm mucuatitialuce fulgere; & effe qui- 
dem pcrfpicuum corpus , terminatam tamen, 
4juod proinde Ariftotelica definitio non com* 
i prehendit. 
D Ex diis colliges cum perfpicuum dicitur, 
uodalieno lumine cernitur , id ita effeintel- 
ligendum, vr videatur fecundum fe totum ; a- 
lioqti conueniet definitio coloribus; qui non 
proprio , fedadnentiiolumine confpicui funt. 
Poftiemo, non ignorabis varias efle perfpicui 
; generatim fumpti differentias, quod alia ma- 
gis;alia minus eius natura participent. Quippe 
omnium maxime perfpicunm caelum elt; fe- 
cundolocoignis elementum:hincaer, demum. 
g aqua eodemque ordine ex horum permixtio- 
neconítantia. Eiusordinis ratio eft; quoniam 
ab terrena craffitie & opacitate longius abeít 
natura codleftis,mm ignis;indeaer,& c. 


x 





(UU ARTICVLVS. IE « 


J—"PROBE ETIAM. COLOREM 
4:finaje. 


SNL TIE 2d coloris definitionem expenden- 
LN dam veniamus. Colciis vim, & naturam 
duplici definitione explicuit Anftoreles. — V- 
nahocloco. Altera libro de fenfu, & fenfili 
capite quarto. Prior eft huiufmodi. Color eft; 


uod mouet a&u perfpicuum. Pofkeriorita pupslex colori 
haber. Coloreftterminus perfpicuiincorpore 4,fj;itio impu 
definito feu terminito Sed aduerfus vtramque 554757; e» de- 


fic obiicere licebit. Solis & reliquorum fyde- fer 4irur. 
rum lux mouet actu perfpicuum , cum per 
o 3 ipfum 

















ipfum imaginem fuam 
| que ramen lux color. 
^o priuatio candoris, vt doce 


(i ccap libr: Je 














t Arifloreles citato: 


Tri 


o. Metaph.cap.«. : 
c text.7.fed priuatio ficuti eft expersenutatis, ita 
& actiuitatis, atq; adeo & morionis igitur co- 
lorater non mouet perípicuum, cum ramen 7n- 
-..— gercolorescenfearar;quare nec roti, necfolizei 
—' definitz, prima coloris definitio quadrat 1rem 
Color cum 





T 
: $3 D Ps 
»ifibilis eft quo pa&toin fola f(uper&ciefpe&a- n corpore receptum er pla- 
tur,cumineaduntaxatvifumterminer.Con:ta — citum fequutus fuiffe videtur Poera cum JE- 
"id rurfum obiicitur,quodaliquifuntlapidesiin ^^ neidó. dixit. , Rebus nox a ftulit atra. ie 
quorum profundiratecolores videntur; & mutra ^ rem - Idem fermetuetur Magnus Albertusinli- 
fuceinum etiam quaft parui culices apparent, ^ bro de Íenfü » & Íenfili tractatu z. capite pri- 
Quo fit vt non in fola corporum exiremirare C mo, vbiin eam partem.magis inclinat , vt pu- 
: coloris videantur. OU ^ tet colorem efle lumen in perfpicuo termina- 
Ad primum horum dic, Colorisdefinitio- — to, ita tamen vr abfcedente. lumine jiáneat 
nem fic effe intelligendam ; vt colorimoucat. — qualitas quedam ex primisqualitatibus oriun- 
-  a&uperfpicuum , "non tamen vim habeat ad. ... da,quz coloris velut matería fit, eius verofor- 
f faciendum perfpicuuma&tu, quamvimSoliac X malux |. — T un dM ^ PA Se 
reliquis aftris ineife conftat. -Ad fecundum, - Qnod igitur color nihil aliudfit quam la- - 
/Colorematrum diciab Ariftorele priuauonem ^ men probari poteft ; primum quia videmus 
: abufu vocabuli , quía videlicet nigredofi cum nubes ex diuerfa folis 1tradiatione nunc albo; 
candore conferatur ;. quafi prinatioillius eft, — nuncrubeo coloreperfundi, alias magis obfcu- 
propterea quod deterioris not fit Et quidem p) rarijalias minus Item,mare ob eandem caufam 
hoc de quibuslibet duabus fpeciebus fub eo- ^ nuncpurpuraícere,nune canefcere, eminus al- 
dem genere contentis; quarum vna femper a- bum;propius nigrum exhiberi. Videmus etiam 
...  liamnature dignitare vincit,edoceretiam Ari- * «columbarum ceruices , & pauonum caudas di- 
ColevesetiZin — t otelesvtalibi monuimus Tertioargumento . uerfo lucis afpe&u mirifice colores variare. 


(tscidis corpori «cQ e occuszebarut. Adid vero,quod contra fo- 
nonnfiintX- lationem obiectum &iit ; refpondendum eft e- 
terna faperfzie ya (ehodicoloresnon videri nifiin extrema ; at- 
videntur. que externa fuperficie rranslucentinm lapi- 
dum, licetfpecies vifilis cumà fupeificie; quz 
inimo eft, "mittitur, toram eorum fubftanciam 
permeet. Quod vero attinet adfuccinuro, alia- 
que corpora fimilia, dicifnus non cerni 1n pro* 
füundoeorum colores, eftocernanturinterclu- 
fa beftiola: Quoad externam fuperficiem ipfa- 
rum. b 


d 





QVJESTIO II. 


WNVM- EADEM COLORIS 
co lucis natura fit,an non? 


ARTICVLVS I 
QVI EANDEM ESSE PVTENT, 
C quibus argumentis. 
ATUM veteres Pbilofophos varix de colo- 
rum naturaexriterefententiz , quas.com- 
Lege Vallefiuf memorat Plutarchus primo de placitis cap.1;. 


Pro defenfrone 


Pl:tomu 











oriatur ex permiftione. primarum | - 




















MP CR - EO 
ANEM.A. - 5 ia:0. 3 
UR Ne IMA : : A » * E 
i br. Natu ur lionum cap. /r.a, eont., 
Cs ero omilfi: oras vp- uiad z;. . ki 
a I: arde odit ead e 3 
assem dc Maedteg one cia Cu fg 
FGECLEO2U TEE DIRLODOTE E am.corporis /ytbzga 
füperficiem , eoadductus argumento; quod 
AE XE d i. EATEN EOSCUN, Ne a» c 
cum colorfectilenrpa n hab 


abeat, nécramen 
iic cedes 


epalam in 
xo docuit 






corpus, autlinea f 
non quzeuistame 


NY 



















Pa 
; 












- Quz omniaargumento fünt , nibil effe aliud 
. €&oloxes,quamlumenipfum. 
. Secundo; Idem probatur;quianon ob aliam 
caufam oculi cum przalba corporaintuentur, 


dE S ^ Scu : HS Eo LONS Nu A 
laflantur, & fatifeant ; cumautem viridia ;& 
LUN ; " vp QU AU. 1 Ü re " 
herbefcenria vident , recreantur, ac vegetiores 


fiunt ; nifi quia candor multum habet deluce, 
qua videndi organum diffipat, colorautem vi- 
«idis mediocritatem quand illius obtinet; qu& 
modice , & occultaquadàm conuenientiafefe 
confpectui cffert, proindeq; minimeledit. Iei- 
tur colores de naturalucisíunt , alii magis; alii 
mipuscam imprimentes Tí 

.. Tertio, idem confirmatur ex trito philofo- 
phorum proloquio; aientium colorem effe có- 
mune;& adzquatum obiecti vifus;quod mini- 
F meverüforet, fi color, & lux inter fe diftingue- 
rentur. Nam cum|lux fub afpectü cadat; non o- 
-mne vifibile effet color.Pro eade fententia facit 
id quod Ariftoreleslib.defenfu,& fenfibili cap. 
1.ait; Videlicet omnia corpora colore participa- 
re; Item definitio coloris proximo cap. text, 6r. 
tradita Color eft,quod mouet a&tu perfpicuü. 
Que definitio tam lumini , quam colori con- 
uenit; cum vtrunque moucat, id eft, propria 

: fimilitu- 


3.3. Sonc.1o 



















4 


Coloremyi 
menidem. 








37 lauellu 


tapb. 


$4 


9. 















2 ac. 


aluo Quo 
er m died 
C - o dici polli bi 


C ^ 
m 4 
j| 


Af 
d COLORSS. 








ANUS controuerf 12e explication : 
ie | ungen ua T 
rente is vocant dere 
int Qui ex x folo Jun inc fe- 
ef üm ili iusafpettum B d s 
Btur,vtin iideaccidi, & iis; quz pri: - 
] rioris articuli atgumento zetulimus. 















nmarum qualitatum mixtu-. 
odi eft in cygno candor, 






iftiufmodi colores fecundum diuerfum afpe- 
&um, diftantiam, & fitum ad co;pus lumino- 






piam. Sificudda conclufio. Veri colores diuer- 
íam n atram habentàluce. Hecprobatur, quia 
hiftinguan- fi veri olores àluce non diftinguerentur , non 
cflentitafixi, & permanentes, fed verfatilesfe- 
cundum diuerfum refpectum adlucem; vt de. 
a D uen diximus. Secundo, quialux qua- 
fiae iae eftis , contrarium proinde non ha-. 
bens, cum coclet lia corpora à contrariisquali- 
tatibus natura exemerit docente A:iftorele pu- 


£ 
contraria eft. kem,quiafi i color effet lumen, ni- 


lofophorum fenluabhorrer. Tertio; Quia fe- 
queretur colorem cádidum , herbaceum, pünhi- 
ceum, pallidum; & denique omnium colorum 
difcrimina fub yaa fpecie infima eonungris 

uodàveronon'minus abeft. Quarto, Quia 
ad lucemnona eft propriealteratio , quz tamen 
eft ad colores, vtfencit Ariftor lib.z. Phyfic.cap. 
j.Poftremo, Argamentatur Auerroes hüncin 
modum. Color eft motiuus diaphani, quod a- 
&u cft diaphanum ; actus autem diaphani lu- 
men eft, Igitur diaphanum, quarenuslumen 
habeo cft perfe mobileà colore. $ed amne fu£- 


itibilis fd « firatum, non eft eiu SU 
eríe — Hancrationem palchrám , Boh Vocab | 


Ko 


;Q "inon exluce, fedexvwaria 





imadueriis prima, con- 5 


apu tiu Mun aqu ytin progref- 
fa magis it: quod (an :indicat cos Bihiba- 
: liudede | quam ipfam lt ce in corpore jece- 


x10 de coelo cap.i text 20. Atcandorinigredo- 


Tus cum omnino expersiucis. fit; nihilefleta- - 
ud , quá lucis priuatio quodà communzThi- 


xe 


cepriuum per fe alicuius 
& fpecie, ead ccipit;er 
anotiuus iaphanty- 


Contarenus, »lib . de. lemencis | Nobistamen. 
parum efficax videtur ; quia fi ficuti diaphanum. 
illuftratum , adbuc moueri poteft à luminofo 
. intenfiorem lucem habenti , ;ita moueri porerit 
' àcolore, i eolorfit lumen. ]ilad veto axioma; 
B Omne fufcepriuum, '&c. locum non. habetin | 
.. produ&tioneluminis, s xt conftat ex iis; qua; de. 
Eu qoi hoc opere differuimus. ^ ku 
Refpondeamus nunc ad ea , qua faperiori 
ardicul. 'opponebaarur. Et quidem Pythagora 
arguménrum nullam vim habet. Non enim 


d 











lucem acolo:enon diítin. cut contendebant; di- 


cendum concluder folummodo apparenres | 


.€oloresa lice non dift hingai Adíecundum,; ec 
 éyeriscolor ibus quidam magisadlucem acce- 


inr, vt candor aliitoinus, vt t color herbaceus,- 


, &liuidus 2 aliique. 'ponnulli, qui ad nigrorem 


deciinant; non proi indeex:ftimardum eandem 


i pum. ; aclucisnaturam effe, cum eiufmodi 


acceilus non pertngac ad conuenienuam in 
fpecie 2 aurem quidam colores afpectui of- 






jur 


cene ippar t Er "ant, alii non, lege apud Ariftotelemin pro- 
"quam m lumen. Haccconclufioc ex eoliquez, quia. 


"blematis fc&t.,s: quaft. 16. .Adrerium, colorem 
D inicrdum fumi laxiori fignificatusi ita vttam iu- 
cem; quam colores omiescomplectatur »quo 
modo adequarum vifus obiectum cíft,abeoque 
omnia. | colorari dicuncs:: quia corpora omnia 
autcelüre; autiuce , apt vttoque participant. 
Quod s vero ad coloris definitionem fpedtat, 
proprium eft coloris prette fumpti moucrepet- 
D non quouis medo , fed ita veipfum 
&u perfpicuum. mon reddat, quodluci conue- 
nit. Ad quarcum, etfi i iuce abfente; coloresab- 
E Ícondanturae veluu ocalis eripiantur , eorum 
imaginibuse nedio fublatis ( Has CAI pd 
^ colorum vicarias. iurellipendum eft abftuliffe 

noctem apud Virgil.) noniccirco tamen lucis 
di(ceffu interire, necideo éx (e vifibiles nó efie; 
id eft; aptos vt videantur, faltem aptitudine re- 
mota, eftononactu cadaatfub afpectum, nif 
lucis confortio: qua: obid quali exterüia; ipfo- 
xum forma dici poteft quarenus cos actu fpe- 
tàbiles facit : non tamen interna quafi ex ipfa 

F colo s, vt ex actu proprio, & effentiali com 
ponantur: cumiux, & color duz fpecies fint, in 
fuequaque genere petfecta, & completz, que 

proindein naturam vnam conuenire mi- 
nime poflunt vc ex P orphyrii 
líagoge cap.6.pat- 
din celebra- 
tur. 


* 


QV E- 


 Solutzt. 


ratione fui diniduus eft;fed merito füpers. 
cai inbanret. -Adprimum vero eorüm,qu£ 


, 


FN 


4. 


Chlor £x fe vifs - : 


bilis ejf. 


Den UN CMPRORDLE EDU Fen or PIER CRETA, 2X 






BV 


Ww 


T—-PM C"-t9 





2. :QNESTIO II. 
QVINAM $IT COLO- 
SU SMAXTICYIVS 
« pE COLORIBVS APP A- 
ventibus, Cr fichitiis. 


f Olorum multitudotanta eft , tam multi-- 


^ 


f 


Plate. 
Aniftot. 


plex eorum reciproca miftio, vt re&tequi- 


; ei b x E '» es 
dam pronuntiarit non albi naturam copio- 
fius , aut maiori ambitione opes fuas commen- - 


daffe: quandoquidem animantes, ftirpes, her-- 
bas,flores, metalla, gemmas,marmora denique 
peneomnia;quz genuit picturata colorum va- 
rietateinduit; diftinxitque.Igitur philofopho- 
rum non pauci tam eximia naturz fpectatone 
alle&i;colorui caufas, & difcrimina explicare 
conati funt: Platoin Timzo, Ariftocceles par- 
tim hocloco; partim in libro; qui nunc extat 


- decoloribus infcriptus ( fi tamen eius eft illud 


Galen. 
Contarentus- 
Simon Portius, 
Scaliger. 

Vt Tbylefius. 
Con[entnus. 


In quo conue- 
nint appareez- 
165 'Uerique co- 
leres. 


In quo diffi. 
deant, 


Apparentium 
colorum inter 
fe asflin ilios 


"varietas, 


opus) & primo lib.Meteor.cap j.& lib.5 cap 4. 
& lib.j. de generatione anim.cap. 4.5 & . Ga- 
len.lib 2,detemperam. cap ». Gontarenuslib ;. 
de elementis Simon Portius libro de ea re 


mune illud naturz difcrimen , quod apparentes 
fint formaliter lümen , cum veri fint fecunda 
qualitates : fed quia veri colores habent etfefi- 
xum, femperque manent; dum non mutatur 
qualitatum temperies , exqua ortum habent. 
Apparentesautem non diu harent; & plerum- 
ue varie mutantur ex diuerfitateluminis me- 
dii,fitus, & afpectus, tum adlucem,tum ad ve- 
ros colores, vt doeet Ariftoteles lib.de colori- 
buscap z.& lib 1 Meteor & lib.5 cap.4. 
Diftinguantur quoque inter fe colores ap- 
parentes ex parte fubiectorum. Aut enim 
funt in corpore terminato , aut interminato, 
& quidem In corpore terminato oriuntur fa- 
pe ex vario oppofitu verorum colorum ad 
lumen fcu veius color fit vnus , y£colors viri- 


» ee ow um CES S anb x. 
ST. DE ANIMA. — 4 
A disfeu plures, & ii vel natura cosiun&ti , vein 
pennis pauonum ; vel "aite, vrin ferico- 
rum.& lanificiorum texcuris 
,tunc alii noui colores ex iii idencia Juzminis, & 
radiorum,cum radir «ci recti; vel refecti, vel re- 
.— fra&i, aut alio modo fc habentes reciprocan- 
- tur ficfic(zpe vrcoloribus rerum adiacentium 

parietespeifusdantur. — dos 

Similiter in corpore íüc er 
unt iidem colores ex irradiacioneluminis, vari- 
B anturque ob diuerfam ha^irudinem ad lumi- 
nofum , vt videre eftcumlunz , aut folis radii 
interie&tum vaporemíecanr: & cum per quz- 
, dam corpora viurea multis diftincta angulis 
ingrediuntur : tunc enim dum in altum afpi- 
cimusiacredibilem varietatem ; & diftinctio- 
nem iftiufmodi colorum non fine magnaafpe: 
 &usillecebra,& animi oblectationeinttiemur., 
Concurruntautem nonnunquam fimul corpus 
vnum diaphanuminterminavum, & alind opa- 
cum: vt cum radii vitrum viride permeant, & in 
parietem incidentes, ad ipfum quaft herbefcen- 















£ 


tem viriditatem refundunt. 


"E 





mentis , vt ex copia humoris aquei non con- 
. €o&ti, quod patet in radicibus , qua terra ab- 
Íconduntur. 


cedduntür enim. 


Elements: 
nonineft. 






irijs qua- 
mtampri 
im quam 
darum gra 
diffimiles 
$ exifl unt. 








sp 0 UCAROVIL QYGSTIO IL 0 776 


: fconduntur. Item cum calidum externum cor- A. veluti priuatio , vtalibiex Ariftotelis dodrina WE 4 


rumpit naturalem calorem; vodein fenibus ca- 
micies Iremcum humido calidum accedit : vn- 
de lac concoctione fit album ; & calidz aquae 
pilum albam reddunt: ficati & frigida nigrum. 
Sitamen calidum cum terrena pottione iungi. 
tur nigrum potiusefficit Vndequi ad meridiem 
incolunt, magnaex partefuíci , aut nigri fu nt. 

* Quidam etiam fingulis elementis 1n mifto 
coeuntibus , ita colores afcribunt;ytalbus fit in 
ficco; & in terra; hoceft, terream portionem co- 


» mitetur. Nam hic color cernitur in cineribus , 


faxis, & arenis, igni autfoleexuftis. Viridisin 
humido craffo ; cuius quafi mater fit aqua ; vt- 
potequae dum craffior is viridefcit. Czruleus 
1n humido tenui; qui fir ab aere: namaeria , czz* 
ruleaexiftunt.. Flauusin calido;qui otiatürab 


igni: fiquidem hunc,cum addenfacur, fequitur. 


flauedo.  Hactamen colorum adfingula ele- 
mentaaccommodatio non eo fpectat, vt putet 
quis ab h:s elementis preedictostantum colores 
exotiri aut hos colores ab aliis etiam elementis 
naícinon polle: fed vt pateat nullum effe in re 
mixta elemencum colorisgignendi expers. Vbi 
eft etiam diligenter aduertendum nullam effe 
do&rinz repngnantiam , cum eidem elemento 


diuerfi colorestn mixtoattribudtur. Siquidem. 


ex diuerfo gradu aliarum qualitarum cum pri- 
marum,tumfíecundarum. (Namhz quoque 
fuo modo ad euariandos colores faciunt) fepe 
accidit, vt eodem elemento denominante di- 
uerfirasilla exiftat: prz(eriim , cum interdum 
velminima graduum differentia. difcrepantes 
colores edat. Sed necilludignorandum eft, ad 
ortum; varietatemq; colorum non parum con- 


ferre in mifto maioremy mino:zemve à diapha- | 


neitate;& lumineremotionem. Eft autemlu- 
mini propinquiffimus, & corpore minus opaco 
gaudens candor : remotiffimus vero à lumine; 
& opacum magis affectans  nieror. . Mediie- 
tiam colorespro diuerfaipforum proportione 
magis minufve ad lumen accedunt; & opacum 
minus, aut magisamant,quantoque funtlaci- 
diores,tanto magis vifibiles; & contra:quia Iu- 
men maxime vifile eft. 

Medij autem colores oriuntur fimiliter, atq; 
extremi ex primarum qualitatum temperiepro 
vt eorum caufz maois, vel minus appropin- 
quantad cauías,ex quibus primi nafcuntur:fic- 
ut enim medij quodammodo participant ex- 
tremos,ita & illorum ortus ad horü originem, 
refpe&um , ac proportionem habent. 





ARTICVLVS II. 


DE VARIETATE, NOMINIBVS, 
eC mutatione colerum. 


1): funtextremi colores,candor,& higror. 
Ex quibus candor cft quafi habitus, nigror 


4 


B generant. Vnde &tenebrz nigri fpeciemrefe- 


kj a 


p 


explicuimus. Non quod nigror haud fit verum; 
& pofitiuum ens, cüm per fe moueat vifum, . o 
quod priuationi minime conuenit ; fed quia 
eum duz fpecies fub eodem genere continen- - 
tur,ca,quz deterioris note N. erfectioris pri- 2p aM e 
Aena quodammodo in ines Eft au- Candidi colori và 
tem colorem candidum nigro perfectior&, pa- Pr4/fantia, 

tet exeo ; quia vr pauloante diximus, candidus 

magis acceditadlucem , à qua colores quafi de- 


runt, & ea;à quibusparum uminisad vifumre- 
fle&itur, nigricarevidentur, vtambrz omnes; 
&locaopaca. Sic & aqua fluctibus nigrefcit; 
quia Bosna fuperficie diffipaturlux; & nubes 
admodü den(a niptore opacatur , quia folis ra- abr 
dif'nGadmittit.Contrayerocandidafeofferit, | ^ —— 4 
/quzinmateriararaplurimumlucis obtinent. — ^. ^ 
H inceft quod candor apud Ariftotelemli- . ed 
bro decimo Metaph. capite decimotext 25. de- | 
finitur color difsregans vifum. Nigror vero co- 





"C lor vifum congregans. Namque difpregare vi- 


fum, eft difsipare fpiritus viforios,quiadpupil- - 
lamà cerebro confluunt. ld vero preftatpotif- — 
fimum (ux interuentu caloris, cuius parens eft. 
Idemquefuo modo candor;,qui adlucem prope 
acced:t. Contrario vero ida fe habet nigror. 

Ob perfectioremalbi coloris natura; eum effe 
Diischatiorem veteres crediderür. Cicero :.de E 
lcgibus;Color,inquit;albus precipueDeo cha- 
rus eft , & Plato dclegum latione Dialogo 12. 


D afferuit coloresalbos, cuminaliis tumtextili 


artificio Diis congruos effe. LaertiusinPytha- 
ora ; Diis cum laudibus amictuque candido 

[emper honores adhibendi. Imo D.Ioannesin 

Apocalypfi capite primo cum diuinum — Ver- 

bumindutum humana naturadefcribit, caput 

eius ait; capillofqueranquam lanam albam, & 

niuem; candidoselfe ; vthoc colorefummam 

puritatem, fapientiam zterniratemque fignifi- 

E caret;interprete Hieronym .in Daniel. cap.7. 
Sunt autem. mediorum colorum fpecies Medy colore: 

propeinnumerz; fed przcipuequinque: itavt fracipaue quin, 

numeratis extremis , feptem fint quafi capita 

ad qua caterireduci debent: nimirum albus; 

purpureus ruber, flauus, viridis, ceruleus, ni- 

ger. Ethorum magna varietas. Nam purpurei 

triplex diftindiopoziffimumcelebratur. Vna, ^ 

quz in rofis , & croco vifirur: altera, qux in 

violis , & amethyfto lapide. "Tertia,quzpro-  ; "ug 

pria eft conchyliiyad mouendum afpe&tum vi- * 
uacifsima, Rubro etiam comitesrubidus , ru- 5h 


AN 


E bicundus , rutilus , fanguineus, giluus, fpadix 


igneus » flammeus, puniceus , v1inofus , & alij. 
Subflauo , vel poft ipfum ad fufcedinem ver- 
gentes , numeranturinellinus, pallidus,luteus, 
galbaneus ; buxeus , citrius, croceus, icterüs , 
aureus ruffus, fuluus,zneus, multelinus, fer- 
rugineus , pullus,roanus ; tanatus, regius, leo- 
hatus,ccreus, cerinus, & alij Adviridem 

P pertinent 





*& 


d , 


ertinent eruginzus, herbaceus,prafinus,luri- 


a xi» OE 





ponen ead 2 dus. Ad caeruleum ca'fius (Ponunt cenimAu&o- . 
0000775 S x65 inter hos duos aliquid. difcriminis ) item 
kic gef Á plumbeus, glaucus, venetus & alij... 

(oCobribut im- . Habentcolores nomina (nam & hocnoffe 


^ 


| "4A 


ponubtur nomi ad eorumnaturam inueftigandam iuuat ) tum 


rebur, in aliunde, tum fzepeà rebus inquibus primo vifi 


J. quibta vifun- fuere, aut in quibusexcellunr. Sicabheibis , à 


"Us 





p EAE 


. papatiere,à rofa, croco, à caelo, vocantur her- 
; hgceus, papaueratus;rofeus;croceus, caeruleus. 
15. Ab elementisigneus, aerius, aqueus,terreus. A 
:* metallis plumbeus,cneus;argétenus,aureus.. À 
5 7* dapidibus hyacinthinus. Ab animantibus aqui- 
. linus, abeorum partibus eburneus. 
Mutantur. autem coloresautfecundum re- 


Mutatio «olo-. pxzíentationem, fineapparentiam ; aut reipía. 


. wmmusde) . Secundum apparentam , cumalijalüsfuper- ' 
CODE E , Anducitur, prioribus feraaus ; veluti cà albedo 
t charta; atramenti fubftantia integitur, Porcít 


Ember. 


enim feruari cádor fübatro humorelatens.: Sic 


interdum panai tin&uram capiunt ; quz in. C fiaffufumfit lumine:contra vera fi obiectum in 


multisadeo eft tenax ;' vt dilui non poffit: $u- 

muntur autem colores à tingécibus mulriplici- 

^« ter,vtaduertit Ariftoteles inlibro de coloribus. 

Multa enim terra nafcenribus tinguntur, yrra- 

dicibus;corticibus,lignis.foliis,S orb? , fruét- 

bus: alia fümo fpuma, vino, lixitio, animalium 

fuccis; ac nonnullis aliis. Interdum eriam non 
omnino; fed ex parteabfcondütu: fübie&i co 

lores: ficque pictorum artificio mirifice tem- 


erantur , & quaficommifcentur, aliialisli- D. perin medio. & prope ocnlum non nihillumi- 
P J 1 


^^. quorum interuentu impofti. 

Reautem veraimmutantür colores cum prior 
interit, eiufq; vicem alius denuo (fubit, vcin fe- 
gcte, cum flaucícit, in capite; cum cancfcit;in 
herba, cum purpurafcir, Necfolum qua iftiuf- 
modifunt; féd quz modis proxime explicatis 
intinguntuz, interdum infiros colores perdunt; 
& aícititios reipfaadmittür: cum videlicet hu- 
mores, quiadinfe&tum przftandum adhiben- 


cuz, vim habentimmutandi qualitates primas, g tant jumén expofei tantum ratione medii , ratione m 


quarum varietatem mutatio coloruminfequi- 
tur. Siquisporro quos animi affectus colores 
exterius 1ndicent , velit cognofcere; (nam pro 
varietate paffionum , quarn nobis excitantur, 
varij quoque coloresin ore expanduntur ) legat 
qua Claudiusad Emblemata Alciati annotavit. 





QVJ/ESTIO IV. . 
VTRVM LVMEN RATIONE ME- 
dii an obitti tantum, vel etiamsratio- 
nt vtriufo, ad vifionem ve- 
quiratur. 
ARTICVLVS I 
DIVERSAE PHILOSOPHORVM 

fententia. 


Irca contemtplationem Tuminis ,. de quo 
«Jl Atftorcles hocloco eit, folet bic ia con» 





A trouerfiam adduci  anTomenf 


accidens; & vttum in medio intentionale tan- 
- pertractatz à nobis funt inlibrisde ccelo, cum Ee 


" fentem difceprationem attinct , non confen- ^4P- 7:44: 
tiuntintcrfe Philofophi.Nam qui putant colo- 


bisimcorporibuscerni. Sed enim adhuceis Opi- 


"ruit requirilumen ex parte obie&ti. Quod erià 


20D egent alterjus caufa coníorrio; ergo neque: 





p" 858 
Ibftantia fit; vel 


e 







cum effe habeaz;an reale. Verum hz quzftiones 


3. 


defyderum]uce ageremiuts, Quod veroad prz- Lib. 2. det& 


res à luce non diftingui ; feulucem internam P 
corum formam effe: 3j, modo fibi ipfis M. 
re velint , tucantur oportet , depofcilumen ex 
parte obiecti vifilis , mmo & e(feid , quodfor- rn; vetulig 
maliter videtur;nec aliquid prxter lumen à no- f. 4. 1 Ar 
nandi libertas relinquitur, num Íumen etiam 
ratione medii neceflarium fit : ita vt videri res 
non poffic, nifi medium a&u illuftretur. à 
Auicenna libro fexto Nat. part. 3 capite pri- Videri fol; 
mo concluditlumen tantum exigi propter ob- requiri ra 
iectum, Quod ita effe ex eo oftendi; oteft;quia obiechi, 
oculus in obícuroloco videt Bocc Se dENR. 


obfcuro fit , non afpicitur ; efto oculus inloco 
illuftiato confiftat. Quodtum quoridianis ex- 
emplispatet, tum eo, quod interdiu videntur 
ftellz é profundiffimis puteis; vcreftatur Gale- 
nuslib 10:de vfu partiü. Er oenli felium,cicen- 
dula,& quercus patridzinteilucérintenebris, 
vt Ariftoteles hocipfocap.text.27. annotauit. 
Huicargumentooccurrant Caietanus, & Fer- 
rarienfishocloco, in exemplis propofitis , fem- 


nis cíIe; efto id nonappareat, & propeobiectü 
vberiorem lucem requiri in medio ad recipien- 
dam primo fpeciem , eamque traíiciendam , 
quam iazeliqua partefpatii.-N on videturtamé 
fatisfacere hzcrefponfio ; cumsidiculum fit af. 
fizmare dari in toto medio vfque ad oculum 
eamlucem , quz neque vifu dipnofcatur, nec 
efficaci ratione comprobetur 


Alii, é quorum numero eft Auerroes, pu- Qui illod. 


quodaflerit etiam D. Thomas hecloco Verum zecefari& 
idem i.p.quzft,79 art. 3 explicata vtraque opi- fen£5, 
nione videtur magisinclinarein eam, qua fta. 


docetinquaftionibusdeverir.quaft. 8.art.14. — 

Quin & primolibro contra Gent. capite 6. ait "Aer. 
colorem effe obie&um materiale vifus , lu. D- ^om. 
men vero formale; vide, inquit; cadem vifio- 
neinruemurcolorem., & lucem, qua color fit 
acu vifibilis.. Proban autem poteft hzc fen- 
tentia quatenus afferit non requiri lumen ra- 
tioríe obieQti ; primum; quia color fuopte in- 
genio, ac per fe vifibilis cf* , cumfit obiectum 
vifus , etufque propritum fen&bile; quare & Ari. 
ftotcles hoc capite texz.66. docuit coloreminfe 
ipfo caufam habere; cur fub afpectum cadar. 
Secundo , quia odorfonus, ceteraque aliorum 
fenfuum- obiecta, vt fuifiilatudinem mittans; 


colog 


(x CX 





requiritur ad vifionétam 






irri asia ME oved. riacat 
Bes Thomceloc. oit. Apollinarishiz, & aliorum. 


e 
obatur quod & 3lii, ex cofüadetur, quia cum agentia honin 
rem partt? quoduis indifcriminatim aeát, fed oportearin- 
ter id, quod agit, & patitur proportionem quá- 
| dam, & reciprocam apritudinem dari: Cumque 
 adidfingulaagentia peculiarem difpofitionem 
inpatiente exigant , cuius defeQu nullo modo 
a&tio proceder: difpofitio ; quam colorin dia- 
phano requirit, lux eft, fine qua non poflecin 
.togignere fpeciem ,qua ad oculum perfertur: 
Ideoque Ariftot. capite feprimo text.75 definit 
colorem effe motiuum perfpicui actu iliuftrati. 
Ac quod przdicta difpofitio in perfpicuo ne- 
ceffariafit; probatur Sit coloratumA quod cer- 
matur intotofpatio D. in quo deligneturpun- 
um B. vicinum ipfi A. itemque punctum C, 
abeoremotum, tum lumen , quoderatin toro 
D incipiat deficere paulatimà punctoC In ifti- 
ufmodi defe&u dabiturinitans, in quo A. con- 
fpiciatur inpuncto B. nectamenin puncto C. 
idque non ob aliam cau(am,nifi quiaiam pun- 
&um C: non eftilluftratum (fiqideminterim 
dumineo lux fuit , videbatur. ) Ieitar necefla- 
- . rioexparte medij diapbani lumen ad vifionem 
requirirur. Quz eft fententia Ariftot.inlib.de 
feníus & fenfili capitefecundo & capite feptimo 
huiuslib text.75. vbi docuitideo obiectum vi- 
filefapra fenfim pofitum non fentiri , quia o- 
portet obie&um alterare prius medium actu il- 
luftratum. 
Secunda vero pats conclufionis,quam tradit 


Probatur quoad pc 


eflericrem. qu. 1. Viteliólibrotertio perifpeciuz theere- 


mat.1. oftenditur contracos , 'qui putant neuti- 
| quam requiri lumen perferationc obie&i;adeo 
j vtfitotum medium colore non illuminato col- 
fuftrari poffet , adhuc color in ipfum fpeci£ ia- 
ceret;probatur;inquam ex eo,quialumen con- 
currit tanquam caufa partialis vna cum colore 
Ix e color. ad emittendamMpeciem. Quohfi vt per fee- 
»- caufa par. aT& €X parté coloris requiratur. Concurrere 
; —2»,:wverolumen eo modo;nectantum vt difpofitio- 
Hales imagink '- * 2, EA É P - 
né fiue medii ; fite obie&ti/ea ratio fuader, quia 
nullü naturale apens poftulat formam excellc- 
tieris naturz  vrfolam difpofitionem requifi- 


B defendimus, aduerfantur. Ad primum pro Aui- 


C 


gydius hocloco, Durandusinz.diftin&.ss. 


. pofitio, ad trariciendas colorum imaginesino- UE cur 


culum; fedwtcaufapartiatim eas proferens fi- —— 0 
. mul cum colore obiecto.Item colores,quo ma- 
. gis illuminantur,eo melius videntur: igitur ex 
participauoneluminis fiunta&u vifibiles. - — ^^ 
. Dileamus muncargumenta,quz profüperio- ' 
ng fententiis adduximus, quatenus ei, quam 


.enna apte refpondebatur,ad refponfionis vero aduer jariatums- 
.confutationem dicédum erit; étfi lux non fem- rh 
perà uobis palam dignofcatur in toto milio , 
quo vifio fit, conuincitamé dandam effe ratio- 
nequam paulo fupraattulimus.. Certéfi obie- 
, &um yt primo gignatfpeciem in medio; requi- ds 
ritin eolumen, multo magis mediumidrequi- 
retadípeciem vlterius extendendam, Adpri- 
mum yero pro fecunda opinione, quamadmo- 
dum probabilem confitemur; dicendum eftco-- 
loré effe ex fe vifilem, id eft, (uapte natura pof- 
fe videri; eti vc a&u videatur , aliquid aliud re- 
quitat: quoctiam modointerpretandus eft A- 
riftoteles,cum dit colorem in fehabere caufam, 
- cur videatur; quilicet non expreffe docuerit re- 
quiri lumenratione obiecti; non idtamen ne- 
gauit. Ad fecundum, peculiarehoc effe colori- 
bus,vtnon nifi concurrente lucefpeciem tragf- 
mittant, ficuti proprium cft eifdem ; vtetiam 


D fecundaz fententia defenfores concedunt, exi-. 


gere illuftrationem diaphani , tanquam prepa- 
ratiotiem ad rraitcendas fpecies ; nihil vero mi- 
rum quod nobiliffimus exrernorum feniuum, 


eiufmodi apparatum ad fun&iones fuas obe- 
undas expoftulet. 


; QVZESTIO V. 
VTRVM VISIO FlAT  EMISSIS 
Aboculo vadis , anreceptisab ob- 

160 um agimibws. 
ARTICALVS T. 
PHILOSOPHOR VM QVORVNDAM 
pra[ertim. Platonis opiniv, C eius 

£onfirmatio. 

j E: quaitio In contrarias partes à Phi- 

lofophis difputatafui. Nam Empedo- fjozem freri ex- 
cles , Stoici » & Platonidi arbitrati. funt eragjittezdora- 
afpectum ficri radiorum ex oculis emiífione, dios. 

Itaque Plato in Timazo docuit alpectum non 

affici 1maginealiquaà re vi(a affluéte , (ed emi- 

care ex ocuhslucem , qua vnacumlumine ex- 
terniaerisobicctum quafi manibus prehendat, 

ipfumque fuo contactu vifibile efficiat: tum 

vero refundi eam lucem ad oculum affectum 

alteratione alterati vifibilis , & vbiin pupilla 

infederit; fieri vifionem. Platonis feuten:iim 


P Z 





«ui putent vi 


[ecirsus 


Soluuntuy «veu 
menta partiut 





T x 


e 


IUe gomme S. M 








eicap.. 
neceítaría hg, 3 
diate videt ^ - 











, reddi atur N 
ati &iu : 
cbisíentenuazm con- ^ opinione ad dubiratione: 

Ones;quas col- 

9 & Macro- 

rmum,quod 











tu 













videtur natu» . 
Deinde, quia . 












wA. 
3 


poene a es 





: wi Tope 
Aa ir "Quodergo afpe&us. 
























Deinde ; das 'vifio non fiat receptis ab ob- | 


ditm , quia iam ille radius nonalteraret obie- - 


ic&tofimulachris, probatur, quianequaquam -J quamtumlibet rc&taincidat, nüquam refletti- 


verifimile eft. typos innumerabilium pene rc- 
rum. quas vno i&u videmus, fimul oculis il- 
labi. Ettam exignam pupillam tantam in- 
fluentium idolorum copiam capere, quin illa 


femutuoperturbenr, & impediant, prafer. g daimbuütur cft fimilirudoipfiusreii velaliqua 


tim cum nihilfit quod ea componat, &.di 
ftinguat , ne in turbatam congeriem abeant. 


- to minns eiufmodi ra: 


tur éterrá vfque ad mediamaeiisregioné,mul- 
inn aoro firma- 
mento cernimus ad noftrü afpe&umrefiec&ten- 
EE NES ES OE RA E E. e UEM 
tur.Item.Vc! qualitas illa, qua radijin re viden- 





alia qualitas, vel corpusabquodtenue & fubri- 
Je $i eft fimilitudo: 1á igitur concedunt vifioné 


Item; Vel eiufmodi imagines ,.& quafi exuuig ' flerireceptionc imaginü ; quanquam in eo hal- 


Arebus demirttuntur , cum eft, qui videre velit: 


veletiam cumnullus afpicit; vltro emicant. $1 


dent primum; cuius.cunc imperio ille confe- 
ftim accurrunt? Sifceundum; perenne igitur 
fluxu à corporibus dimanant, non fine magno 
earum difpendio, (quod Ariftoteles Democri- 
ticis obiecit aientibus corporum actiones de- 
fluxu fieri) ac nullo ordine paffim aberrant , 
quod eft abfurdum. 

Pratrerea. In fpeculis imago contempla- 
torem fuum aduerfa refpicit , qua tamen fià 
nobis proficifceretur ; cum recta exeat , pofte- 
xam fui partem debere oftendere : quo mo- 
do hiftuo dumperfonam , id eft , confi&tam 
faciem induit , nonnifi pofteriorem cauer- 
Sam cernit : quarenullo pactoadmittendum, 


lucinentur,quod dicant ad imagini produ&io- 
nemrequirilumen ab oculo exiliens,cum fuff- 
ciarid, quo ponimus obiectü illuftrari. Si vero 
dicantclie altam qualitat£, cum non appareat 
quamam ea fit, aur qua neceffitate inuehatur , 

certe fiétitia exiftimanda erit. Quod fi den: fe- 
cundum cum non fit admittenda corporum 
quantumlibet fubrilii penetratio., afferere ne- 
quaquam poterüt radium viforium tranfmea- 

ri interiecta corpora víqueadifém vifam. Neq; 

defendent vifionem effe momentancam , cum. 
nullum corpus mosiento moueatur. 

Denique quod adrittendz fint rerum ima- 
gines, quibus non folum aípectus, fed relique 
etam potentiz cognitrices ad obiecta perci- 
pienda; obfignentut ; conftat ex caquaftione 

qua. 


EE ME, S -nulla tatio afferripozeft: quinebulefo — : 
(vo us o aerecircumfufuseft; proximam nebulam non... nonfiat;oftéditur. Nam velradius viforius pex Centra rad, 
: 4 EN C AL RAE Dll DEN CAEN V UNIT Re o MULA . 

tingitad res,qua videntur velnon. Non ds ü- rum emifori 









r 


emtiacogno piuresyat 
Wnsintus ma- dit Q 














: Mr 
VY 
20 " 








omnesineadem,nequiretSol ^ —— 
otaterravicibusfere 167.ma- — 
trotuserquauispartemedit; — 





fpe- . fui fimilitudinem producerent , egerentfj 
la * tantz magnitudinis , qnantz Solipfe eft, qu 





















ia&uiluftrad,intra ^ eiufdem obiecti non iacere diftinctas fui fimi-. . 
; modonullun corpus. litudinesin eandem partem medii,in qua vi- - 
ninterp : Quod excoconítat, — dentur;fedvnam &eandem, quetamencxa- — 
quia cu: 3 aturalia neceffitatenaturz C. Cior fit & perfe&tior ; quam fià quauis parte. die a. 
E actiones uasfefantur; fublatisimpedimen- — fingulatim accepta emitteretur. Porro auten / 
U non poffunt non gere fccundum omnes - iftiufmodi fpecies cumà fingulispartibus )bie- 
itesinquoduis pun&um fpatii Ideoque. |. Ci , tanquam à partialibusagentibusfuumefle 

icida, quam colore affecta, quo ^ accipiat;fingulas eius partesreprafentat,quan- 
longius fpatium lumen & tumcunque illz quoad intenfionem ;firum & 

. Namcum ífecun-. figuram diffimiles fint. Namque hzcfimilitu- , 


1 go v a 
Aduertendum pratereacft , diuerfaspartes — 





» 
* 



















































omnes fuas partes in quoduis pun&am: — do, quatenus mutuatur efle a parte Breprz--——— E 

patii agant, quanto ha: plurés amplrorefque — fentat partem B. & vt habet idem eflc à parte LM 
ext erint; tantolumen & imago, quzinparte ^ C reprzfentat partem C. atque ita cateras, m du 
-fpatiiobiedto vicina propignuntur, maiorem — prout à fingulis fuum effe partiatim fumit. AL 


H E 


J- fes grá vin iuemeierkdoe ci qd Quo .. Quod quidem ita fc habere hunc in modum Non iacinntur 
7» £0 7477? etiam fir, wt quo. resorandiores funt, coé rc-— oftenditür: Sitcorpus aliquod fecundum fuas zamen diuerfa 
foco vi- motioriloco perfpicrvaleant , & vtip quouis — partes inzequabiliimienfione candidum: Si ipi- imagines à dr- 

p. puncto, fcu quauis parte medii a&uilluflrau — tur diuerfz huiufee corporis partes. diftinctas werfrs partibus 











torim corpus obie&um fenfüi reprzfentetur, — fuifimilitudinesine&dem partem medii produ- eiufdem obiecti. 
fingulzque ciuspartes, àgnibusadhuiufmodi ^ cerent; quemadmodum duz eius medietates v 
punctum , feu partem mediiliceat re&tam li-— duas dis. fimilitudines , fic quatuor 

neamducere: quandoquidem in qualiberparte — quarte quatuor ftm;licudines, atqueita cetera | 






mediiimprimitar fimilitudoàquauisparteob- t partes proportionales eodem modo , que 
ie&icolorad | Id quod experientia confirmat; |^ cuminfinitzíint ; darenturin eadem parte me- 









fiquidem exquacunque parte mediifaseftob- .diifpeciesinfinitz, quod fieri nequit. Patet igi- 

jiectum cernere, omnefque eius partes , ad quas tur omnes ac fingulas partes obiecti villis 
. ^. ouo MC Ee Male t. * * " , tos 
licet ab oculo videntis lineam rectam protra . — proiicere in quancunque partem medii illu- 






here, fi nihil fit inzerie&tum quodimpediat ^^ ficati intra fphzram contenti vnam eandem- 
continuam ípeciei productionem per rotum — que fui fimilirudinem ; & ob eamrem eadem : 
Ípauum ,arque minus omines partes intueri; — omnino imagine ex quacunque parte medii 














nifi per earum fimilitodinem : ergo partes o- fingulas paitesrei obiectz à nobis confpici, nifi 
mnes àc finguli obiecti colorati producuat — quidobfter. — - j 

fui fimilitudinem in quauis parte medii; atque Ex dictis collige , fpeciem obiecti vifilis,et- 
adeo in quauis huiufmodi parre repre(en- F fivnum nnmero accidens fit , extenfione fub- 
tantur omnesac fingula partes obiecti. "De- —— ie&i per accidens cxtenfum ; tamenita affe- 
Andeidemprebatur bunc in modum: /Quz- — &um cile , vt qualibet pars illius extenfionis. 
uis pars obiecti colorati eft as as natu;ale; — referat omnes partesobiecti , adquas licer re- 
ac minime liberum ad fui fimilittdinem pro- — &amlineam dücere, quia, vtidiximus; quz 
ducendam ,'& haber fe indifcriminarimad a- — libet huiu(ce Ípeciei pars ab omnibus obie- 
gendum in quamuis partem medii a&u illu- — &i partibus capit «le, modo ad easpoffit du- 
Ítrati intra eius fphzram inclufi » adquam li- — «ci recta linea ; nou pertranfeundo per corpus 






«errectam lincam ducere. Qusxlibet igitur — opacum. ^ Nam alioqui fi zd aliquam obiecti 
partem 






dC 




















IND 


ei to Pl M. 2 
entis pro Platonic 
; M A 1 u 








m ig nei caloris 






mo s oculis, fplédor qui- 
to prouenit, quia po- 


(modi (unt oculi & 









vA 
- —.— -antenebrisprzferim renidenpacfulgenr. Non 
^ oeft camen inficiahdum pupilla nonnihil effe: 
 agpacumlucis, vtquafiteflera hofpitem & afi- 
UM E nfuum; hoc eft, lucem ,quafpecies vehitur, 
p fefe extrinfecus infinuantem recipiat; eique vt 

EY - imihifterfamiliaris prarfto adfit.. Qua derelege 
(^ v Scaligerum Exercit.158.numer.ió. Conceden- 





.. quidlucis extra emittere, vzfeles, & alia qua- 
Ps ed dam exus,quznoctu venantuür.. TS 
— —: - Ad fecundum ; nebulam £emotam non ob 


ri, proximam veronon videri, fed quiaprope 











bula per eandem Iipeat 
tidem afpectui occurre 

' *obíciiorapparer, quam qua p 
po "5 aeam cernitur R: poxuas pia pupillz is- 
Iur ior 5 3 pofita non videtur , non cft: quz? afferturin 
po turo argumento, fed quia oportetilluftrari medium 
adinferendam fpeciem. Adterrium; nihil mi- 
rumquedtot rerum imagines oculis fimul oc. 
y -eurfanrium pariter oculo inurantut ; cum iis 
imagiaibus fit plenum totum diaphanum actu 
-illuítrarum , vtpote quz neque fibi impcéi- 

mento fint , nec potentiádegrauent, necfua 

moleaut contrarietate fe extrudanc, cum non 

fint corpora, nec contrarium habeant , necfe 
"perturbearlicet ineodem fitu v ae vbi- 
.cunquecxiftant , per fenaturz fuz diftin&io: 

né& fignificandi vimzetinent Sunt veroiftiuf- 


poire&tá iden- 
eocratlefcens, 





* 


Sou: —- 


mato,quia naturaliteràre vifiliemittuntur; nec 
vero temere huc illuc oberrant magis , quam 
lux, qua ipía comitatur, & quafi fouet; em 
dem eius concurfu,vt fuperius diximus,gignü- 
tur,eaq; cuanefcéte occidüt.Ex quo patet,quid 


: - Solut.4- 
2d quartum argumentum refpondendum fit. 





on effeigneos) - 


dilloluat; nec o 
felumenia- .- 


^ auerfa,quamaduerfa. — 


(005077 dum praterea animalia nonnulla ex oculisali-' 


eam caufam, quz in argumento affertur, vide- 


oculos minorlux fufficit; adilluftrandum vifile | 
proximum, quam remot -/sAddequod ne- . 





ug per breuioremli-.- 


modi fimulacrz perpetuo in diaphano illumi-. 





terel demus; 
 auerfüs,nobisaduerfus fit: T 
, traleuznoftrerefpondet. I 
XD RR S «uns 
difcriminisiratio cft , qu 
















DE OCVLORVM PRSTAN- - 


PME OR 
NT 


amiffi 








1, Ratto ft 
culorump 
ffantia. 
- functiones fuas vritur,nullamq; realemimmu- m TEM 
tationem ab obic&torecipit ; fedtantum notio- NAE. 
. nalem ; nec enim , verbi gratia; 'exalbefcit vifo 4150 
candore. . Secundo, quia eiüs aGtio celerrima 
i TE upens queo ecu iquudMmMiqnia é 
pr loneioritractu resattingit. Quatto, quia ( vt 
ii catcras cius. Wand: ie cing esi 
, rerum differentias comprehendit; quandoqui- 
' dem vifu totius mundifabricam & ornatum in- 
tuemur, lucis pulchritudine fruimur ; colorum 
; SERE Vebq parece ; coxporum omnium 
magnitudinem, figuram, nümerum, proportio- 
nem»firii,motum & quietéaffequimur. Ideoq; 
. nullüs fenfusad cognitioné inuentione propria 
comparanda magis idoneus eft. Vnde Platoin 
"Timo vifui acceptam refert Philofophiam; & 








d 
4 
E! 
£t 
5 
m 
e 
ep 
n 
e 
[s] 
H 
e 
[21 
5 
2, 
zi 
E 
o 
B. 
B 
e 
n 
m 
[5^ 
[7] 
u 
m 
[2 9 


L^ eius imitator Philo Iudeus in lib. de Speciali- 
. bus legibus. Defluxit ( inquit) Philofphiaé 


. colo in hominum animos, fed oculis fequeftris 
deducta efl inhofpitium.Nam hi primi confpe- 
xerunt vias,quz à coelo ad nostendunt;regias. 

- Item in lide Mundi opific. Quod;inquit, mens 
inanimo eft, idoculusin curpore. Videtenim 
vterque:altera intelligibiles res,alter fenfibiles. 
Vifus auté mctisad nofcenda incorporea; oculi 
adcon- 





Iz. de Natu- 























 hofüliumexplorari poffitaduentus; neimpro- 


uifo occupet otiantem, velotbis populum, vel 
Imperatoris exercitum. Siclatronum quoque 
cauenturincurfus;fi exploratores in murisaut 
turribüs,aut montis excelfi fupercilio fintloca- 
ti; vt defuper (pe&tent plana regionum 5 in qui- 
businfidizlatronumlatere nonpoffint In ma- 


UNIO ge pu duc Ut pec weg cardio p. L Mc ns 
PUPA NE ep oor) SEU EUH. QuiLsa S ON sS y. IDA. PEDES SEN. TINTA Y Tae, IUS. t s 
ad contemplationem corporum , quz resada- A prompti ahi in lianc /& illam partem Lage Vitell.lib. 
lia multa ptodeft,& in primisadidjquodroaxi- ^ voluirur & afpe&tum cireuaifert: voluitaurem 3: Perfpecumn, 
mumefbfclicetPhilofophiam. * ^. naturx auctor Deus afpe&tüm circumferri (vt ibeorem.t...— 
Quod vero adoculorum üStumattimet,libet — inquir Tirneus) cireuitusquiin coco aguntur, Cantpar. hib.t. a 
. que D.Arnüibroíiuslib.é. Hexam.cap 9 eade — in'ví(um redigarmus AES » dilcurfto - Per £3. a M 
refcrpfitinhunclocumtransferre Adhzrent — nefqueipfiusilis cognatas , fed percurbatasad zoge.3. ^ 
.yelutiquibuídam montium fuperciliis oculi;& — . illorum temperiem reuocemus; & cóuerfiones Ned o e 
. vt proregente montis cacumine tutiores finr; ^— Dei, qua fine vllo errore aguntur, imitemur. a IE 
& tanquam infummo locati, dequadamfce- — Deinde,quia, vt Mathematici demonftrant;ni- "Move; PE 
5a fuperiore vninerfa profpe&tent. Neq;enim .— fioculi eflent rotundi non poffent reum quan- MT 
oportebareos humiles effeficutaures ; vel os, 9 titatem demonftrare, nec aliquid perciperent A i 
ipfofquenariumintenoresfinus. Speculaenim —— nifizqualefibi. | Etenim vifio ficperlineas tC- ^ i * 
ERN. eft, vtaduenientium careruarum — &as fuper oculum perpendiculariter inciden- x05 


ri quoge pofitüs fi quis terrz appropinquare c 


fe coniicit, inipfa mali £ftigia ; & celía anten- 
narum cornua voti exploratorafcendir ; & ad- 
hucinuifibilem reliquis nauigantibus eminus 


, terram (alutat | Arforte dicas; Si fpecula editor. 
ne 


eggllaria fuit, cur &on fupra fummum verti- 
cem capitis oculi conftituti funz,ficuti canctis; 
velícarabzisinfun:mo funt, quibus licec nul- 
lum: caput appareat , collaacdorfa tamen cz- 


" terocorporc ceifiora funt? fedillistefta valida; 
"nec tam renuis membrana ficut'nobis , quz D 


facile poflit offendi , rüboque & caxerisinter- 
fsindifentibus. Itaque nobisin fumma prope- 
modum corporis parte conftitui oculosopor- 
tuit, tanquamin arce, & ab omni, vel minima 
offenfione defendi : qua: duo fibi compugnan- 
ua yidebantur, Nam fiin huifnili effent; propcer 
tutamen , munusimpediretuz;fiin vertice, pa- 
terentadiniuram. HazcD Ambrofius. Lege 
etiam DIBafilium homil.11. Hexam. Sane vero 
mirifice haruta prouidit , yc oculi tuti effe pof- 
fent; vtque ea, queforisingruunt, incommoda 
propulfarenr ; 1deoque concauis foraminibus 
inclufit; & genis, ac palebrarum teornine cir- 
«umaalladit (etfi has Sruthiocamelus alitum 
fola; vthomo vtrinque habea) quz identidem 
celeritate magna non folum excipiendis rerum 
imaginibus aditum aperiant ; fed etiam inci- 
denubus & noxiis claudant : tum fupercilia 
quoque addidit pilis brenibus adornata pariter, 
& alterne mobilia,quz fudoremà capite & fró- 
te defluentem repellant.Sed enim & hec vt Plin. 
11. Natur. hiftor lib. cap.37.aduertit, maxime 
faftum indicant. Supetbia alicubi conceptacá - 
Ium,;hicfedem haber. In corde nafcitur, huc fu- 
bit, hic pendet Nihilaltiusimulabruptiutque 
iauenitin corpore; vbi folitaria effet Hzc ille. 
DPeoculorum autem figura fichabeto: Sunt 
oculis globum conformati duabus potiffi- 
mua decaufis. Primum quia fórmaglobofa 
M 


F 







M M — Ü(Á 


"T HATCPICVLVS ILs "9n 


DE I1$, QVE AD IN- 
D - 
tram oculorum jabruam 
fpdtant. 


Hac di re Ariftot.. de Gener. an..1.6 de bf. 
gy 1. Gad ib.10. 4e vía part. Theophilus 
L Fabr J^om.Ve'al lb.1 4, cap 7.S1m.Port.de 
Celor.oenl.cap. 3.Gueiara à 3. Defenj.im Gal cap.7. 
Feracl. Lb. de Eartib.corp. bum cap g. T homm à 
Veiqain Bb. 4 de Locis affecdis , cap.1. Conotütptor 


diffit.6 4. Forliu.q 19.12 tecui. 
N Vunc adinternam oculorum compofitio- Qeuforum m1- 
üemveniamus. Conftantoculi,quod ad fculi feptem. | 

prafentem confiderationem attinet ; feptem | 
mufculismoteribus : tunicis quinque ; erfi alii 
hzcíecusnumerent: tribus hámoubus; duo- í 
busneruis: Mufculidatieisànatura funt ; vc 
globum adafpectum £acile conuertant; é qui- 
bus vnus foxtum alter deorfum : duo ad dex- 
teram ]zuamque trahunt ; alii duo circumfe- il | 
runz; feptimus fuftinet, illigatque. Extunicis : 
intima vocatur fpecularis , quia ut [peculum 
nitet, & translucet, graece à continua aranez 
telarum imagine Zeg;5ee); —Huicproxima 
grace dp qu mgpotidie ; latinereticularisnuncu- 
patur , quia venulis multis & aitetiisintexta 
retiseficiemexhibet. ^ Tertia grace 525» «24s, 
latine vuea , quia fimilis eft vuz folliculo, à 
quo gedunculum detraxeris. Quarta graece 
x&gT)e2us . latine cornea, quia cornuinlami- 
nas tenuiffimas infectum refert , & fplendida 
acdiaphana eft. QuintàgrecetzizeQuxos , la- 
riueadnata, fiue adhxreícens Quia eius bene-, 
ficio vndiq; totus oculus ceofiftir, & fibi coh 
Iet;quz eti; m albaà colore nuncupatur. 

Ex humo:z:^usinumus dicitura Gifiligis xcu- 
Suus , à Lacitis cry ftallinus , feu'&lacialis, 





A^ 





/ 


r 


P 








Tuna. 


Humerest5 o- 
ocula ires. 


quod cryftallum ; fex elaciem  pelluciditate 


ziauletur, etfi aliquaucaium mollisfir, ^ Bfuic 
PiOXi- 


p". "A 













LA 











| 240 *2d 









































NV * à Ae s ; v 

Ms j 3$, Oves : v2 XN i p ^ 

fof à AO&UM re s, fc n abili P N i: 
^ S PAP MAC. RES nabiitatemve dendo mult, 

Rt ERAN OE Ero Eattest contrario. diuerfitaten 

e onialbo ftfümilis, Tertius . Sienimt eft Rfa- fp 

2n tineaqueus, abaquzíunili- — ciled :queunt: Lege. Atriff. 
] WAETTEUN XA iur artt M vun oii J^ 

M 









Ae TMAMA oor: C MAR Eu S c oM REC RES Nn iuc J 
n s fit tunica- "Horum veto compofitiohuncordinemin- ^ & res minutas ac diftindtas 
ue n P LMCT ANM USA S deprehe ditut .H j idi Tue M USPAM n AQ 

QU. due - ter(c haberedeprehenditur. Eftoculusvudi- — nunt quibus fpiritusmu 

E RS Nn : di EAua- «i " " " 4 | 
"asetivnopofiio Xie 


om? u 1fi« ófor ^ n »' ", E eM pt dy V vn ^i 
PTOED.- ME jin globifi ram M UL du Eiuscen- tur quidem res abfque fatigario 
connexio. — trum obtinethumorcryftallinus, quem yndiq; ^ nonexacte di(tinguür. Sic deniqi 





^ 7 c ambirtunicafpecularis.Huius humoris medica y uit eod.lib. Aphrodifeus, qua 
(0-00 stas vnainbumorem vitreum, qui prox me [e- B. quam bibereconfüeuerunt;acutius vic 
^. quitur, immerfa eft ; alterain co extat, & quafi .— vinicopia flatus nimium excitansfpiritum vi- | 
innatat, Deinde humorem vitreum pofterioti .. forium cutbar. Paciteriam non patus d com. Oculi fecum 
arte ambit tunica reticulars , definens vbi moditatem , yel incommoditatem cernendi V4ríam ca 
glacialis humor eminereincipit fupravitreum. — ipficompofijjo oculorum. Nam. xi oculose- fitionem au 
Hincduzfe offeruntmembranz,nempevuta, — milfitiosac promin&tes haben) obtufe vident; 4^ufoant o 
percuius foramen humor cryftallinus & pupil- — quicauos Pies n.los , acutes quia illis pra- ; vids ta 
lacernitur; & à colore huius runicz,quz var.  rerquam quod fpecies ab 'obiedtis emiffz mi- 
jams intingitur, oculos D AULA ne 4- nus CHEER. eriam pane Bras 
Los DP MEME liocolore imbutos dicimus. Alteratunica eft - his vero fpiritus conglobati & con da dime 













VY M corhea,quz torum oculum ambit; & fplendida C conferuantur ac vifionem intenfius exequun- — - 
ISDAEY. 2 | .eft. Inter hafce duas tunicas humor aqueus ^ tur. Quod fimilitereuenitiis, qui vraciemin- 
continetur:tum poftremum, atq; exdimumlo- ^ tendat, oculosaliquantulum claudunt. Ac 3 
d | cum habet tunica adhzrens , quz oculum in/— prater hzc, quzànobis commemorara funt, 
i : propria fede cohibet, ducenseriginem a tunica multa alia afferri poffun AE qua Mec i 
caluariam inueftiente; vnde& pericraniinun- /^— tiant, aut iuuant , fed omnia profequi non efl 


AS ira vifirg cupatur. Concurruntetiam adoculiftiu&u- — huiusloci.Ex di&isiam facilequiuisintellfbet, 
00 dw | . ramduonerui, qui optici, feu viforii ap 2 2 maximeiduncim occa deant NR. 











* SN tur, hiveroàcerebro proficifcuntur : ter culorum fabricam EFGBI CH fingulari au 
Dur od dextera parte;alteré finiftra: fedaliquantulum — coapgmentatafit,& tor mufculis,tot ed coms 
NEM 3 propre nter fe coeunt, ruifumque antequam D humoribus; & ram affiduo fpiritum defluxu 
M ... eculosfubintrent , feparantur: & quia duplici ^ adidmunusprzftandumabundet. ^ ——— — 
os membrana veftiti fünt;interna cenui; & externa di: NI NL 
pr M dura; ex illisortum habent duz tunica, vuea & ale : 
| gus vd d cornea. Pereosfimulacra Xp RE afpe- ^QVAESTIO VI L.- 
/ mreHuta &tum cadunt, in communem fenfum infiuunt, : ! 
| eorpta. fimulque per eofdem à cerebro emicant viforii V IR VM VISIO F I AT IN 
/ | fpiritus 3 fine quam ope. Scu d : bunmore tryftallino? 
; munusíuum-obirenequear. Fimnceitquodar- - : : 
t. s... fe&o cerebro , etfi M nihil "go M. . f ARTICVLVS ; E 2 
"i dcr ebriu tlbit- odi patititur, hebefcit vifus, vt patet in ebriis, E QVIBVS ARGYME "D i 
cha rirtuma95 — dclivis & phrenetieis; € uorum cerebro defi- oftendi PASS aon ibi 
"videantur. liunt fpiritus nebulis obducti , ac minus puri o : 
vido aptiad operationem. Addimusetiam : . 
ex inordinato huiufmodi fprituum ad oculos — T)Roximum eft , vt vbinam vifiofiat expen- 
motu interdii prouepire , vtebriis circumuerti damus. Ac primum , quod non fiat in 


omaia videantur : Quod Aphrodifzus lib.z, cryftalloide , qui vnus eft é tribus oculi humo- 
Problematum, quzít 67. hifce verbisedifferit; ^ ribus de quibus pauloante differuimus, videtur | 
Larga vini copia nimiam. exhalationem fpiri- ^ hifceargumétis concludi ; Humor cryftallinus Argum. | 
tus fumeiad cerebrum mittit, qui fpiritus cum eft coloratus; cum fit corpus viuens;atque adeo à 
digeri atque confumi nequeat , prius quam conftans quatuor primarum qualitatum per- 

Agree: concoctionemexhibeat,per ^ mixtione, quam color neceflaxio fequi videtur: 


temporis 
sat ca voluitur, & quaque verfus percurrit, igitur non poteft effc idoneum vifusinftrumé- 
atque ita perturbatus profluit perneruum vi- — tum. Pzobatur confecutio, quia alioqui perpe- 
furium, pupillamque ades confpc&tui obuias;  tuxinoculishallucinationes cótingerét; fiqui- 
facitque vttales videantur, qualisipfe eft. Affe- dem omnia nobis co coloreinfcéta apparerent: 
Á &um ^ sani os AU effeimapinantur: ficutii&erici omnia coerulea, & qui per vitrum 
quocif&à cfficitur, vt ctiam caligent,& vertigt- virideintuentur,omnia viridia zftimat. Quod 
netantifpertententur. fiquisrefpondeat, non vniuerfum ex qualibet 
Spiritus in i-.— Scc &iis,quinullaperturbatione, autmor- — primarum qualitatum permixtionc colorem 


ori 








24I INE 
denfum & opacum affatim abundat;humorem 
*. .verocryftallinum non ita fe habete , fedrarum 
actranslucidum effe. Contra id obiicitur:-:Nam 
& humor cryftallinus tranfparens fit, proindeq; 
lucemácircumfufo a&readmittat, faltem non 
omnemlucem intueri poterit: quemadmodum 
nec coloris internofceret; fi eorumaliquo effet 
imbutus. .— P TOME 
Imo quod vifio1n nulla oculi parte fiat; hunc 
inm odum accidit:Sepe accidit integro oculo& 
potencia, recepraque rmaeine, non viderià no- 
bis rem przefentem: hoc vero neutiquam eueni- 
ret; fi vifto in oculo perfictretur, quia cum ea a- 
&io naturalis fit, pofita caufa non impedita 
a confeftim ex eo dimanarct ; alia igitur interior 
—— facultasin qua vifio fiat , danda eft. 
"Tertio, Vifioficlvt Perfps&iui docent, per 
radiofam pyramidem;id eft;perfpeciem produ- 
&am is ocuload modum pyramidis , cuius ba- 
fis eft in fuperficie obiecti , feu rei viz, cufpis 
autem im centro inftrum£i viforii:fed hoc ne- 
quit fieri, fi videndi facultas in oculisinfit: non 
igirur viftoin oculis fit. Probatur Minor, quia 
pyramis clauditar pun&o , atque vna & eadem 
nequit in duobus oculis fimul terminari , atfic- 
uti es vifa una eft; ita vnam tanrum ab ca pyra. 
midem ad potentiam duci oportebit. 
— Quarto, afpe&tus fitin congreffu nerui o- 
pci : nonigitur inoculis. ' Probaturaffum- 
ptum : primum; quia non obaliam caufam vi- 
detur natura huiü(raodi neruos , qui à cere- 
bro, vri fuperius diximus, diuifi oriuntur, po£- 
modum coniunxiffe, nifi vt inea parte qua 
co&unt fpecies ab vtroque modo tranfmifTx ad 
a&ionem videndi in vnum copularentur. Se- 
cundo; quia nifi in ea nerui coniugatione 
perficeretur vifio , deberent nobis geminata 
apparereea , quz fimpliciafunr, vtpote per ge- 
minatam vifionem , & duplicem imaeinem 
conípe&a. 






zgut. 


— € ——Ü I IO € 


- ARTICYLVS II. 


CONSTITVITVR PARS AFFIR- 
matita. que[tioni. 


f vifo it IS hac controuerfia nonnulli, é quorum nu- 
Pfumermi mero eft Auicenna ; referente Coclio lib. 4. 
Á umm. CApoio.Corneliuslib r. Perfpe&t. cap. 5;concl.e. 
Ek & Vitelliolib.3 theor. 4. & 20. putant vifio- 
EN nem effici in cengreffu nerui Optici , quibus fa- 
uet ultimum proximi articuli areumentum. 
Hzctamen fententia ex eorefellitur, quia fi ibi 
fieret vifto, fequeretur cos homines, in quibas 
eiufmodi nerui inter fe^ minime iunguntur 
(quorum nennullos repertos fuiffe EE binas 
omnino vifü carere;aut, vt contrari opinionis 
affertores volunt , omnia cis vider duplicia ; 
quodtamen falfum effc experientia compro- 


;OHPONIL OWESTIO vip oo Tus 


oriri , fed in iist tum torporibus ; in quibus A. bauit. Scribit enim Vefal cap.4lib 4. de Fabr. E 


C apprime obferuit. Vnde Galenus 8. deVfu pat. Galenus. id 


D s;Perfpectiue, Theoremate4 Valefus lib. 2. Valefitus, 


» adl 
EX | 
o 5 ] 
* 


corp. hum.quédameParauiidiffecuiffe, cuius — ^ 
"nerui viforii à cerebro ad oculos víque diuifi 
peruenirent, qui amen geminataà fimplicibus 
internofceret , affirmaretque nunquam fimpli- - 
ciafibi dupla vifa effe, UE d DAC phai A I 
- Secundo , Quod vifio fiat in oculo fuadctur, pii suo; 6 
uia nonob aliam caufam affecto oculo con- 5,7, jr uS 
d a dos VUL EE. icon "wfialless 
eftim vifus editur; tif quiaillicfacultas vi- j,-. Qd o 
dendi refidec; vbi functionem obit, Necfarisfa- ^^ — DTE 
ciet qui dixerit affe&to oculo lzdi vifüm , quia ' 
impeditur delatiofpecierim ad nerüum. Non rs A. 
enim imaginumtrarectio tam morofa & diffi- 1 Jit 
cilis eft, vt medii offcafio v(queadeo ci nocere m 
exiftimanda fit. Denique quod vifiofiat in cry- cto 
, ftalloideexeo confirmatur , quia hichumor eft : 
in medio omnriumaliorum humorem colloca- 
tus,eoque!zfo, amittitur vifio.. Item hatcpats 
oculi maxime fplendida & confpicua eft; ac 
nullo coloreinfe&a,quod ad videndiactionem 






cap.6. docetreliquas oculi partes huiufce hu- — . 
moris gratia , fiue vt contineant, fiue vt alant, : [v 
fuiffe conditas. Ec ro.eiufdem operis,cap 1.fta- 

tuit organum vifus in huiufmodi hümore con- EE : 
fiftere. Idemque fentit Ariftoteleslib.i. de Ge- 4ri/fetéles. 
ner.animal. cap. y. vbraitin ea parteeffici vifio- | 
nem,quztotaniddaeft&íplendida, vtabo- — ' 4 
mnicolore&luce moueripofft. Etlibrz.de — — ! 
Hiftoria animal.cap, o.Idem afferit Vitellio lib. Vitellio. 


Controuerf. cap. 8. Vega in Galenum de Loc, P«g2- 

aff. lib. 4. cap: 1. | 
Argumenta vero, quzin contrariam partem Re(pondetur A? 

adduximus, facile explicantur. Adprimi APl€ ruentis ad- 

refpondebatur. Quod vero deinde obic&ti fuir, wer(aria opinic 

diluitur, aiendo; Etfi color fenfiterio affufusa- bi. 

liorum colorum vifioné impediturus effet, ta- cjr, r. 

men lumen , quod humor cryftallinus ab agre 

colluftrato recipit, non impedire czterorülu- 





E minumafpe&tum, quialumenita eft obiectum 


vifüs, vt fit etiam medium , cuius interven- 
tu omnia cernuntur , quod proinde nullius vi- | 
fionem debuitinhibere. Ad (ecundurn dicito: RS 
Cum animarebus aliisnimis intenta eft, ita vt "YE 
nihiladrem vifam aduertat;non dari vifionem; , | 
quianec daturintepra illius caufa, defici£te vi- 
delicet applicatione ipfiusfacultatis, à qua vi- 
dendiactio manat. Adtertium : Conceíla Ma- 
iori propofiione,neganda eft Minor, & ad eius 
probationem dicendum , pyramidem claudi 
puicto; fed enim ad duos oculos non vnam 
ducipyramidem , fedad ynumquemquefuam. 
Necobftar quod obie&tum fit vnum , quiaab ' 
eadem reinfinite pyramides proficifci queunt, * 
Ad quartum dicendum; Nonobeam caufam, 
quain argumento efhcitur; coniunpi neruum 
opticum ; Nam quodnon fit neceffe coire in 
€o fpecies, neres geminz appareant, ex eo 
plane conuincitur , quia alioqui oportczet dari 
d . edam 


Solst. 3. 


Solat, 4. 

















2 DEEST. X QNIPPE I A 
L. kr 1 ^ |. etiam TENA inquo A 
«t InProllem.de. (peciesaudibileshincindein vnumcopularen- — 


ng s. 


vifu, Problem, cur nc foni fimplices duplicari videantur. Quid 
29. | aurem caufz fir, cur geminata in oculis vifione, 
& inauribusauditione, non appareat gemina- 
tum , id quod fimplum eft, 1n problématis 

exponemus. - 4 





T$ * E 








TTA OPE a o SPAIN eT LIT GER 


QVASTIO VII. 
ECVLO IMAGO 


— VTREM IN $P 


videatur , anson. 


ARTICVLVS I 


AFFIRMATIV AE PARTIS 
aigumenta. 


OP TREPNCUPPEECNP E40 UST 
* 


(Ced quacdam effe. corpora qux imapi- 
nesreddunt; vtaquam;as politum, & gem- 
nasquafdam. - Nihil ramen eas zque perfpicuc 
reddit , ac fpecula é vitro ; cui plumbum aucría 
parxteillicum fit. Etenim vitrum oblzuorem &- 
pellucentiam facile imagines excipit;-fed 1m 
Oculi veluti pel occa M mE. oppofita alicuius 
lucida fecula. corporis den 1 & obícuri ^ ac.Hinc folertis na- 
turz ingenium oculosanimantium adípeculo- 
rum imaginem efformafle videtur : fiquidem 
humori cryttallino nigrorem quendam àtergo 
adiunxit: equo adeos qui aliorum pupillam 
introípiciunt image refiliat; vndeícitedictum 
eft; Vtfpeculum oculus eft artis,ita oculum cffe 
nature fpeculum. Antequam vcro adicfürü- 
tam quzflionem veniamus , illud hoc loco 
monuerimus; videlicet fpeculorum vfum , qui 
magna ex paxte n luxum abiit, adanimi vuli- 
tatem non pofie parumconferre. Hinc Socra- 
"culorum "U- tes, vt Apuleusrcfert, fpeculead morum difci- 
etiam ad à- inam vtcbatur, 1dqueetiam adolefceutibus, 
um comf9- «t facerent;precipiebat;quo fi liberali forma ef- 
dum. fent,neillam viuis contaminarent, fideformi E 
een fpecie, eam morum clegantia compenfarent. 
Quo fpe&tat illud Senece Naturalium quz- 
ftionum libro primo capite decimofeptimo. 
Inuenta funt fpecula non vt barbam faciemq; 
velleremus, aut vt faciem viri poliremus; fed vt 
homoipfefe nofceret. 


c 


Muli cx hoc confe- 
quuti funt primo fui notitiam, deinde & quod- 
dam confilium,formofus,vt viraret infamiam, 
deformis;vt fciret redimendum t e virtutibus; 
quicquid corpori dceflet:iuuepis;vt ote otatrs 
admonetetur;illud rempus effe difcendi; & for- 
tia audiédi : fenex, vt indecora canis deponeret, 
& de morte aliquid cogitaret — Ad hoc etiam 
Natura facultatem nobis dedit; nofmetipfos vi 

dendi Fons cuique perlucidus aut ieuc faxum 
imagirem reddit. Nuper mein littore. vidi, 
cum placidum! ventis ftarer mare. Qualem 
fuifle cultum putasad hoc fpeculum fc cerncn- 
uum? ZEtasillaafimplicior  & fo1tuitis con- 


LIB. ARIST. DE ANIMA. ^^ m4 


D de fe fpe&tandam offert. Poftremo, quiacum 


tenta, Bondumin vitia beneficium detorque^ 
bat, necinüentum naturz in libidinem luxum- 
.querapiebat. PON QS PERS wa it 
— 'Hispofitis,foletin controuerfiam adduci, 
 numin fpeculo, ( quodis elit corpo- 
'ribus , àquibusrerum fimulachra ad aípe&tum 
; defiliunc; intelhgendum erit) num , inquam, 
'"imagorei, an potiusres per eam Srt 
videatur. Quamquidem coatrouerfiam Se- ;, Argu 
neca librofeptimo Naturalium quzftionum » probans 
capitequinto, cum propofuiffet;integram reli- 7,75 iden 
ant Quod ergoimaginem cerni affirmandum 5, . b 
it, tum communi hominum exiftimatione, [7 pergo j 
rum fenfu ipfo confpicuum videtur. — Item» 5uar fot 
quia fi obie&um cernerecur & nonimago ; in- z/yg; cur 
tueremur obiectum in fuo proprio fitu & loco; plex. apb, 
acíub ea magnitudine, qua predicum eft:cum obieciuma 
tamen fecusrem habere conftet. Id enim,quod ;. 
afpicimus; non nifi in fpeculo confticatum fefe 
nobisoffert; & multo minusapparet, atque et- 
iaminlongiori diftacia;quam eft. Tertio; qua 
infpeculo plano fecundum Orizontem collo- 
cato, fumma pats rei vifz apparet fupra,ima ve- 
roinfra ; & in fpeculofra&o fimplicia viden- 
tur gemina; atque in fpeculis quibufdam cer- 
tomodocompofitis, non geminata tantum 


CAU 






M 
"n 


i 


fcd numero(a multitudine. Quz omnianon Cantuar. 
aliunde videntur prouenire, quam ex diuerfo 2. Per(pei 


modo , quoimagoin fpeculisrecipitur; & in- conl. & 
abaére, wt interdum accidit , reflexio ad vi- 
fum fit; id ; quod cerniturnon eftres ipfa, fed 
eius fimulàcium , yt non obfcure tradit Arifto- 
teles 2. lib. Metcororum, capite 4. vbi ait , cui- 
dam (hunc Antipherontem Orctanum fuiffe 
memorant ) femper imaginem fuam abaére 
repercuffam anie oculos obucrfari folitam. Tta - 
que rionfentit Ariftoteles Antipherontem fe 
ipfum , fed fuiimaginem in a&ie obtueri con- 
fueuiffe. Quod etiam de fpeculo proculdubio 
pronunciáflet, cum ytrobique eadem omnino 
ratio fit. 


ARTICVLVS IL 


NON VIDERI IN SPE- 
culo imaginem. 


- 


a propofita dubitatione vari funt aucto- 
rum fententiz. | JNam.$cotus in lib a.dift. 
13. qua ft. 1. Auerroeslib. de Senfu & fenf. eap. 
X D. Thom. de Veritate, quet. 8.art $. & ait 
1j allerir lapidem & eius imaginem in fpe 
culo femel vider, idemque repetit 1. part. qu. 
58. artic. s. quod excmplum vberius enarrans 
Capreolus in primo ; dift 5j. quaft. 2. artic. r. 
folutonibus argumentorum contia fecun- 
damconclufionem , ait vifile producere fpe- 
ciem fui ufque ad fpeeuluim , qua vifile dunta- " 
xàt refezac; rum ab ípeculo víque ad oculum 
effundr 


' 22a4, Catet 
265, Capri 
Caclins. 


p.q 56:ar s. Ca 
de Senfu & tenfiii; T i 3 
woo dnt. ndr. fuper authorem 6. prize. Tolet. 
Keen. a t dif. 3. dif 

3 . cap: 35. Palatius in. Sent. diff. 3. difp.s. 
anm 0 ^T Contratiatamen opinio vera eft, quam o- 
mnes fere Perfpectiui amplectuntur , vt vide- 
1e eft apudCiruel.lib.z.Perfpe&r.c.2. concl.15.& 






tur Cir- 

, Vitellio, 
dus. 

fo, Apollin.hocinlib q.17.aliofq; non paucos. Ea 
" vero hacconclufione explicabitur : In fpeculo 
non videtur folaimago rei, nec resfimul cum 
imagine; fed (ola res àquaimago fpeculoim-. 
primicur. Hzc affertio cum tribus conítet pàr-. 
tibus, quoad priorem ita cócluditur: Quicquid 
zr po Videwnraurcolorefbauclux; hzcenim tantum 
4 fub obic&o vifus continentur: fed imago neu- 
CN ubere pen non videtur.Secundo; 


ius pars totum obiectum refert, vti faperius - 
diffeiuimus:atquiinfpeculo in alia parte caput, 
inalia pedes, czt:eraque inemibratefe afpectui 
ingerüt. Non poteft exgoid,quod cernitur, ef^ 
ED | fe fpecies vifualis Tertio, quia imago diffundi- 
turtotoípcculo, & ramen:id ; quod afpicitur, 


goeftia fola (upe:ficie fpeculi confe&i ex cha- 
Iybe, '& tamen res vifa apparet in profundo. 


cum nihil nifi per fimilitudinem poténtiz in- 
uftam percipiatur, velimago cerneretur pet fi- 
militudinem eiufdem fpeciei, veldiuer(z Non 
eiufdem, tü quia effe notionale , quale eft ima- 
ginis ,femper ab co, quodfienificat, diftingui- 
tur hatura ; tum quianulla maior racio eft  cür 
: fimulàcrum colazs; quam cur fimilicudoima- 
ginis differat fpecie abeo; cutusfimulacrum 
cít; um poftremo quia fimilitudines diftin- : 
guunrur fpecie pex a AR quz reprafentant : 
cum igirur color & efus fimilitudo naturam 
—. fpecie diuerfam obtiáeantS coníequens eft; vt 
euam imago coloris & imago fimilitudinis 
ipfius coloris naturam fpecie differenrem for- 
üantui. Quod autemimagoia fpeculopera- 
ham fimilitudinem ab fe fpecie diftin&am 
non cernazur , ex eo fuadetur; quia tunc vifto, 
quz circa fpeculum fir, non effet reflexa; fiqui- 
dem à Ípeculo ad oculum duciturrecta linea, 
Quod fi aduerfarius dicat obiectum refpici per 
lineam rcfexam ; imaginem vero perrectam , 
A iam negat folam imaginem videri, quod an:e 
afferebat. Secundo; lux dire&a & reflexa funt 
eiufdem fpécierergoimago perrectam lineam 
: effufaabobievto in fpeculum , & per rcüexain 
abfpeculodefiliens ad oculum, erunt einf1em 
fpeciei: atque illa (olum reprefentat obiectum; 
ergo & hzc. 


Iam vero quod fimul & imago & rcs per 


M 


5 "videiur, 


- 





lius lib.s. c.r. 16an:Gand.q.9. 
li;'Fhimon ;.Meteor.q.4. dL 


B. Leutn. lib. 1. de Qccul nat. fnir. 


Vitel.lib s. Richard. in 4.dift. 11. q.r.in 6. princ. B 


fpecies vifualis eft homogenea  acquzlibete C 


4. |. :nonintotofoeculo cernitur. Quarto,quia ima- : 


E Quinto, quia fi imago videretur in fpeculo;- jy 


AA 


àfpeculo deüilientem : quia nimirum primo in 


quentibus. 

Nunc aduerfz partis arrumenrtis occurra- 
mus. Ád primumdicendum, erfi no nfolüi vul- 
gus, fedíapientum nonnulli cenfuerint videri 
1nfpeculoimaginem, idq; ita effc fenfur videa- 
tur; reveraràmenádliter rem habere , vtfuit à 
nobiscommonfítratum. Ad fecundum quid di- : 
cendum fit ; ex proxime dictis pater. Ad tertii 
varietatem jllàm penes fitum, qua fe res cófpe- 
&ain fpeculis offert , item geminationé multi- 
tudinemye eiufdem, nafci cx fituipfo; vcl com- 
pofizione Ípeeulorum, & ex modo, quo regre- 
ditürimago,per quam res videtur. Quz omnia 
fià nobis particulatim, '& enucleate expenden- 
da e(ienc, Oporteret ea dere integram atq; alie- 


Solutio argu- 
menti t. 


Solut. 2. 
Solnt. 5. 


* "« Pais . 
namàprefentiinftiruto tra&ationematrexere. 


Ad vltimum. quod etiam inJib.Mereor. tra&. cjr, p, 
4. cáp. j. diflerummus , refpohdemus , locutum 
fuiffe eoloco Airiftotelem ex cómuni vulgariü 
hominum fentétia:quemadmodu m &cauíam, 
cur Antipheronti (ua 1mag0 pizire femper vi-: 
deretur; reddidit nó ex fuo, fed ex Platopis do- 
gmare. qti, vtfuperius diximus, afpé&tim per 
egrefium radiorü vifualium ab oculis fieri cre- 
debat. Itaq;docuitibi Ariftoteles idcirco Anti- 


pheronti fui fimulacrum obíeruati folitum, 442 viderit fe im 
quiaadeo imbecilli vifu erat; vt radii ab eo exi- ere Anutipbe- 


lientes non poflent vltra progredi, & aéré pro- ron. 
pellere: ficqueà proximo aere, quafi à fpecülo 
confeftimi ad oculumredibant, & vbi ea reper- 
cuffio fiebat ; propriam formam intuebatur; ita 
Ariftoteles. Si tamen germanam huiufce rei 
caüíam requiris, refpondet Alexander nubecu- 
Jam aliquam Antipheronti anre pupillam coa- 
&am fuifle, € qua ob denfitateni reflexio iia- 
ginisad humorem cryftallinum fiebat, atq; ta 
videre feille 1n aéreputabat ; cum re veraz intra 
oculorum orbem videret ; quemadmodum o5- 


qz 


eiu (- 

















; 
5 


e 


VUE ERREHEOH- 


TEC. 


- Indicia latentis 


De bu figcisVi- 


RUE muaed ui. 
m oculus non oppo- 
ue no n.p 





confpicere.- i ib 
aére ad Antipherontis oculos ophthalmia la- 
- 'borantes  refie&ti folitam quafi ab fpeculo 1ma- 
. ginem, quafeaére vicinointuebatur: potuit e-- 
nimab oculis eo morbo affe&tis humor dif- 
.. fuere,quoaer craffefceret,eamque repercuffio- 
nemfaceret, Alrera folutiofit: Forfiran Anti- 
phcron nequeiatra oculum, nequein aere fei- 
plam videbar , fedlefa imaginatione , id quod 
. apprehendebat;exteriusaccidere putabat. Nar- 
| tatenim deipfo Ariftoteles inlibro de Memo- 
Xia & reminifcentia , cap. r. eum idola omnia, 
Yun "qua phantafia concipiebat Á tanquam facta & 
Oud. urusupeftr nantaffe Lege Galenum de Loc. aftc&t. 
Ob. g.cap. 5. quoloco oftendit, propter affectum 
NC humore melancholico cerebram ,. fibi perfua- 
file nonnullos, excerius obuerfari oculis pluzi- 
ma,quz interius folummodo confi&a erant. 


& 53 f 7 QVYESTIO 1 


VTRVM Il, QVI AQVARVM IN- 
Jpectores vulgo babentur , re 
Vera fub terris aquas 
vidtant. 


ARTICVLYS-T 








N 


partem difceptatio. 

P Ro explicatione propofitz dubitationis ad- 

uertendum eft;ex iis, qui Aquileges nuncu- 
pantur, quofdam effe, de quibus Pliniuslib. jr. 
Natur. hiftor. cap. j. agit, qui tantum externis 
quibufdam indiciis explorant , vbi aque fub- 
hnt; quibusadid prxter vuleares notas; videli- 
AQMWA. 
cuilocoincubantem ranam , illud peculiare (i- 
gnum eft; Siante $olis ortum longius intuen- 
tibus exhalatio aliqua nebuiofa prztenuis ap- 
pareat;quam tamen cx edito fpeculantur proni, 
terram menro attingente. Eft eciam; vtloco ci- 
tato ait Plinius, alia zftimatio, peritistanrum 
nota,quam feruentiffimo xítu fequuntur, diei - 
que horis ardenti(fimis , qualis ex quoqueloco 
repercufIus fplendéar. Nam fiterra fitiente hu- 
£idior e(l ille, indubitata Ípes promittitur; fed 
taataintentione oculorum opus cft , vt indole- 


frui hbro 8. 
de Architedin. 
*4. 


QVAESTIONIS IN VTRAMQVE , 


€ctiüuncum , auc aründinem , multumque ali- r 


















pumé 0:0] 
.Necfe Suuibus v 




















. hominesce s videant. .N. 
cundum, q; uznam eiufmodi. &a« probera 
qualitas fic ;e . tqu dnonnulli, vizeri aqui 
qui hoc munus veg ita it nihilfe. f? erra 
minus, quam agi id. d 
adquzftum &inxi 


























Caelius lib. 
€Ap.17. '$ 
Plin. libr. € 
Tranguil. 
Tyberio, c. 
Cats libro 
cap. 9. 








Caelius libro 
cap.z PI 


bete , atque adeo ctiam ea, qua terra finu fal- 
temad aliquam diftantiam inclufa funt, iacere 
ex fc 










$e od 





MONTE IN. CM IMP Rae y 
jc » verum íta tenues, vt or- A 
co mini vedi f mlatinencon- — 





(0 ARTICVLYS IL 
QV AESTIONIS EX- 
vo o pleatio. Y 
Hz ita in vtramque parrem difputatis,non- 
. Ánulli eratis. noftrz nobiles Philofophi 


——— 


affirmatiuam partem ample&untur: nimirum, - 


repcriri homines, i r& vera aquas terra laten- 
tesconfpiciüunt Addàcuntsr autem vtita opi* 
nentur, nó tam philofophicisrationibus,quam 
experientia. Faerunrenim non pauci extantque 
adhuc nonnulli; qui multisin locis occultam a- 
quz vim fuainfpectione oftéJerdat:noninrer- 


uenile autem adidopem Dzmonum (uadet: 


diligens. & accttraum examen;quo corum hac 
in xe probitas publici iudicii authoritate expio- 
ratafuit. Tum vero quod quibufdain ctià bru- 
tis animantibus hanccernendi vim à natura da- 
tam fuiffe perhibent ; argamento quod certis 
uibufdam locis afpectu magnopere terreban- 
tur,vbi erüta terza; fübrerfluentes aqua reperta 
Ink P o ow wi .- 
Qi negatiuam partem fequuntur , ea; quz 
diximus experimenta ad externa figna;ad men- 
dacia, ad beneficia,ad cafagseferunr $iquita- 


menaf&rmatiuam fequi volüerint , ad'primam 








KO 07 Ni 
- / 
NZ 3. mea n» aes you uoi oxons dseiez- 
5 M la . J t ^ LI HE ' 
dos £5) dialas o ye Qv. 2 ida 3 evi oye 
HEP RC «Ww, : n ^ ^ s f M. ; " 
765 95 PuuxMás! quud Qu2 eu Qd zn» vo- 
e ' j . s fy. 2 
ovo, oiov Cumnay yy o, X24 Tu d ES ve M9, 
[LJ 4 A n * LI M M 
xat 0gze- $2054. 4205 Adda y 97 Dupuis popt9su. :$r 
Oi» naTE HETAEÉD Wa T. dxQüe » E1o7I2in eo Apá- 
ot ^ " | 
Qui cvipytid 96050904 0 xv cxtpyeum igo, 
: xt * ir , x 
dici nv» | qoeàs Tl a C) Té. EAD 306p 891/31 Z0ME- 
ec dio xi cd ubz TO) fvàs üvT D» diet eO on xp2Qov* 
Lo iat. | UA 
$7220» D» vb rozlav , xod TàsUmlógduoy wey To Npa- 
i E E 1 AR L4 - 
Qiv «co m yip Kor] a 9 205704 AU JU Qgps. 
eu 
aate 





Ad fecundum dicédum, vt plurimum id non: 
prouenire ex nimia perfpicacitate ; faltem re-- 
fpe&tuomnium vifilium , vti probatargumen- 
tum fed ex peculiari affectione occulta;quz vi- 
fusproport:onem ad vfumtaliü fpecierum , &* 
tam exigui luminis habet:quanquaminterdum 
cum ea proportione reperti fuiffe dicitur, mi- bs 
1umacumenadresomnesquamlongifümetu- | — £u 
endas;vtin Lynceo Argonauta, cuius füpra m&-N 4 $e. 
tionem fecimus, qui nó folum terra interpofit YS SERA 
videbar; fedfolitus etiam fuiffe perhibetur ex- Plinins lib.2. 
euntem Carthagine claffem Punicam,nume- eap. 17, 
rumque nauium ex fpecula Libycana manife-  * 

Ítiffime notare. 1demque quod paucis morta- 
lium contigit, nouiffimam lunam, primamque 
in figno Arietis eodem die confpexit. 

Ad vltimum hand mirum effe, quodqui- 
dam videre fe aquas finxerint cum non vide- 
rent , nihil eft enim in iftiufmodi rebus tam. 
certum, & conílans, quod fimulatores non in- 
üeniát. KEO 





CNDUYTAVIILE 
TN autem) pofl bac de (ono €& auditu de- 'Text. 77. 


terejinemus oportet. Eff itaque [onus du 
plex: quidam eumünef! aiu : quidam potentia 
fonwui. | Nam corporum quadam. nom habere di- 
cimtud fonum , vv: (pongiam , lanam » € buiu[ce- 
modi, qu&dazm babere, "Ut às, C quacunque folida, 
lauiaque [unt , quia poffunt fonare , id ef , inter fe, 
€» auditum [onum efficere. b Fit autem atfa [o- Yext.78. 
ns alicuitis [emper ad Aliquid , e in aliquo: ius 
eff enim, qui [onum efficit ipfum. — Quapropter ficri 
non poteft , *ut fi vnum [it corpus , fonus efficiatur: 
quippeeum aliud fit id , quad verberat, aliud quoÀ 


? 
verberatur. Qnare id, quad fonat.ad aliquid fonai Sine autem latione nunquam efficitur iidma. 


* 





c 4taue 








-4 "TOREM 
ust Fry didnt ono DN TO RE rl 


CAPITIS OCTAVI EXPLANATIO, 


NT Vncautem.] A vifa adauditumtranft, quodhic fenfus fecundum dipnitatislocuminter cz^ 
ceros-fenfus externos vendicet, vt proere(fa patebit. Continet aucem hec difputatio partes 
quinque.  Vnam deobiectoauditus;hoc eft, de fono:alteram de cius fun&ionibus;tertiam de or- 
gano: quartam defonorum differentiis:quintam deinftrumentis, & generatione vocis. Docet er- 
£oinprimis fonum duplicem e(le:ynum actu; alteram poteftate. Sonusactu eft; cum corpora fo- 
num efficientia a&u colliduntur:poteftate; cum corpora, que fonare queunt;non actu colliduntur, 
Ícd potentia tantum. 
b Fit autemmadta fonus. | Acotediturad explicandum quonam modo fonus actu fiat; cum vero 
q 3 fonus 


p c vr 2 CINSOIDUPIBSARISTODECANIMAS S^ io 1 


CN AUS aera R Ie M wor Lem U- 3 "Aus M CINA: : Em AEN Mey s ies dux M 
^" fonus duplex fit:dire&tus, & reflexus,prius de dire&tos quireflexum neceffario antecedit , differic. ^ 













E ; ; Si 


















po UTE ium eden tp à 
Trium eonptrit. percaffum, & médium quod intercipitur Id vero ita probat ; Sonusre 1 

- eoncur[ufonus | hzccautem non datur nifi vnum corpus percutiat;alterum D 
NE cendum duoexiguntur corpora. Deinde, percuí&io non alte 

EY ueatur; hezcautem motioindiger medio; cumlatio non oij : 
x conueniunt, duo extrema, & vnum medium: ais pP a á 

| | TUM 1: 2 c] 
IN " - ur, d $c xe 4 2d "d g S TRENT, 3 : am " 
E» dea dicmdp . € mor Tuarrer am uyla éQOe. 0 6 Ata, vti diximus von querumuia iius corpo- 3 
: i9ira A spáer ud Tena. ams S ivre 3 m- rum fine ullo diferimine fonus e , mullum enim eff- 1 
inue m; DNE Nds a jdm AG qula à p» amo $ — citjonum. frpereuffa fuerit lana, fed as, quac ung, ^ 

óm A«(D- 7m 5 x90». » 7H aa dvi goes mie Jut leuia cocauaQy as quidem; quia corpus eft laue, P 

: | quugds putvoh cro ayeu'slun, adunwrEya E» iie» d» — contana vero,quia per reflexionem cop lures pofé pri- 5 
ND TÉ ximD Eyre. 1n dixseru cn dign oh Von e — mum efficiunt iius , quippe cum mon poffit aer 07. 
: $dlov. cx 0a) vé nv2A(O- o dip, s): vh VObp. — 1UA, ac agitatsexire. Praterea,auditur quidem [o- ' ext, 7 » 


aho Dé eeptdiv am) nz laa jjoteDre ares hum , xoà — nus p inacre t aqua. Atrvero nec aer efl aullor - 
ques T diga. E00) pvo y ram nro pd wwyes — feni, nec aqua y fed opus efl , «ot inter eje joldorum 
à dio, o 2]azv92.25 lap TUyius X,7QedpEewAan- —— corporum, atque ad aerem tie fiat » quodquidem 
vfi » vede. 84 Jo Qjecen rio) «imam vi pmi Gov- tum fit » eum aerpercu[[us permanet, neque diffan- 
TO» slo 9pisjar 78 Zip »daripaMeigmpvi)gum- — ditur. Quapropter fi citoyuebsimenterg perc utta- 
S uus sume: 715 Qepépdoor TUA ; Jae joes- -^ tur fonat; opus eft enum vut percutientu zmotua dif- 


qu) 0702 "nro T8 G5p D» troc otros 2|g vado» — fuftonem prauenat aeru : perinde aigu fi cumulum. 1 
m T « €. 3^ , 1 : ^ n 
à dvegi za 5 te Ai raw pod uon , muMv&duga- — AHtaceruum arent cum fertur y vuelocuer avtfpiam 


quOj. sario cQejpu. vuxt) deipotoXd vam,4P 8 —— "erberet. d Fit antem Echo, fonitus, inquam t,qHÀ "T exco. 
exQuüs imacuucapye s UniisuéQs. xo2wme x — pofi fonumrefultat :. cum aer fatiua vvpusobevas, 
(ima duni X; 4 To Qs ddciexAdva. quee — "ellocum, quiterminaut ipfum » atq, diffoluipro-. 
tpnemo caiTt Qs, ANC oxóTO Lu vETIupdpw, —— bibuit , ende refilit vvelutipila repuljus. — Videtur. 
cO Ex Eque adex A Erw Daria üdwrOv.vrou- — autegtalu fontes feri femper : [ed mon femper cla 
x8, 112í Y» 42Nu V Acig». ast axo 7ieiv, Tb. TMÁ f, Nar qb» in [ono permdeatque in lu- 
Qs ógACopdp. 72 3 xtràv àp3-2« 2 Epeu xUgAo cS — minefit. Lumen enim [emper refrangitur: alioquin 
dixe. doxei o civeq ntyovo ddp. S Q- Über ózrowoy — non fierét lumen vvbia, ; (ed effent extralocumeum ^ 
Quch enn, Dew xivali euisyls 9, cis DNI Dd ro a-* . temebra quo radi) foldperueniunt.| Verumnon ita 
S jp S» cive, € peo 6a par A&ov 5 Tà m2. vn)  fempe refrangünr , vtcumbram efficiat , qua ter- 
eic yterm up» jo rào Va zü TE Aes P0 fhmare lumen [olemuss quod quidem tum fit , cum 
aum. Nedumso» — abaguayvelaere, cateris qs leuiLsus, vut patet, rcfie- 
nur. -— Reileauter veteribus audiendi vacuotribuitur auctoritas... Nam aer actum :[fevvidetur, i 
autem tfLquiaudtrefacit , cum continuus unu[qui[a, fueritagitatua. — Verum quia fragili eff mom per[o- 
" nat nift id, quod eft pereujfumy fit laues tum enim vnus tp[c femul ob ylaniciem ipfam euadt lau namq, cor- 
poris planum eftcunum. — 1digitur fonum cfficit, quod mouet "vía, ad auditum contznuatioue aerem num. 


Ineft 


€ 414, vtidiximwu: | Docet qualiacffe debeantea corpora, qua percuffa fonum editura funt, id- 
que nennullis propofitis conditionibus ediflerit Prima eft; vc int dura; fienim fibi mutuo obfifter, 
Corpora aptiera &. interclufum aerem ferient:cuius conditionis dcfcQtu corporalancanonredduntfonum : S$ecun- ' 
2d fcntim cffici- da eft:vtfint leuia,quialzuium vna eit Ce o o torusaerfimul diuerberatus fona- 
exciun dura,là: bit:necfruftratim comminutus filéio egredietui: Tertia; ytfint concaua; Nam hzc ad fonum ceffi- 
pia contauaque cicndumaptiora funt: quia aer intusinclufus poft ictum ad latera concauarepercutitur, vtin tin- 
fent. tinnabulis videmus. Deinde, agit de medio foni, docerqueid cffe aerem & aquam: licet hzc non 
Qnod foni tme- mdi ^r caufa fonum efficiens;fed corpo:a folida aerem comprimentia, sita vt percutiétis mo- 
dium. tus diffipationem aerispraucniat,aacvincat. Vndefit vtpercuffio velox, & concitata eflc debeat, 
alioqui fenfim aer difluerabfquefono. Qucd Ariftoteles exemplo declarat: Nam arenz cumülum 
defcendenrem fi quisceleriter, ac vehementerpercutiat, ita vt ob velocitatem eius diffufionem 
preueitat,(onum cfficit;contra vero accidetfiarenam fenfim, & leuiterferiat. 

d Fitautem Echo. ] Differit de generatione Echus feu foni reflexi , quem ait fieri cum fonus 
ex fono refultat, idcft, cumaerictusin corpus , quod ei renititur, incurut, cumque vltcrius pro- 
gredi non poffit , difpefcitur, & diflultat, vt pila : Docetque femper huiufcemodi reciprocas vo 
ces fieri; licet prz fua exilitate íenfum effugiant : quod & inlumineaccidit, nam etfinon itano- 
bis cffulgeat , femper refilit,etiam in eas partes, vbi eft vmbra: alioquitenebra vbique effent; ex- 


ceptis 


'Text.8r. 















255. pon - A A1, 


J r e £c WES du Ó ^ : : f ] 

r & radiu a ubat.Sicigit r & (gni zeflexio femper fit, Buemeugque 

t E diva. ds S DE E UTT E ERES, UR s MOI PSAL RE MNT 247 TT: PC i AA xm DUC a 

fono saerinuenit corpus, vndereciprocctur: non amen femperaudituz/foswme^mita- 


toante fuerunt 


£ 









Aedui Ed m jt 
IDEE Soi S 
Agis dole" dinan 2 auuqvis 








vilitios Medeae dies. 2g v6m Xov — bus efi collentus , jatsus eff condittus vt fit smmo- P 
Own dxspdp y Un crx eicipyerm, mvé3e curi) TO) — bili , atq, vt hoc exadle fentiat differentias omnes * 
sidere m vade a$ SeDMdg, més Ouhas 0-5 uot. Et propter hoc tu aqua ttiam audimus, quia 
409) TÉ avi On) cox xxxn 8d, az uelweyExnoz — nonegreditur tmipfutn infetum acrem ,nec in aurem 
Vm Tf «chu dY; pue » dran ngu dd — obebliquistatesis fits aqua; quod ff acciderit , mon 

sjonedo) TÉ dzsey dj , Tb Wxeirwie Therme — audimw. Nec uem, fa agrotaueritsp[a rsembrana. 

49 x£Qgs bei eS olXciep TUYO) XÀVROI) XAVeUTTU 0&2, Quemadmodum eiiam nan uidemus : cumeapellis — 

à c9 Tóte Qo1/" aL2N o xpo O- Hohe qe» xe SEX (dies" — atrotat , Qua pupillun compháuwe. £. 4t enim Text.84. 
xoi 2] TÀTÓ Quy axsty TU x:v9 uri drewO m, 6- — [aam id eff audiendi, vveluon audiendi. Nam an- 

mdáxsoudo T) t6» m dzicidpoi vüv diga Torigoy ) — ru (emper fonat perinde ac cornu, jemper enim aer ; 
oos và 2214 por 33 móz lov , d edu, ató- — infima motu [i0 quodamin auribus agitatnr.. Ve- 

quw d, tmjev fag ecpédOe xum TSOuezQa — rumip[e [onus alienus eft ei non proprius. Et pro- 

ivi uq Toy qéd7oy 3E v» , OQ yu &QauPodm  — pterea'uereres vacuo nos inquiunt audire y ac per- 

bun Y Ae 0Tae n. quon Si» waldve ees- — fonaute : quia. audimus eo , quod deteripinatum 

qw , N«de vonlópduor xu Tümlov ois ia "mm- —— aerem babet, Sed vtrum borum duorum (a- 'T ext.85.. 


Ab» ecived , Se T agg d Opdoy dL Quai, x9 meieco ar 
£N 
- 95 











uodincaufa efte Echo vti diuerfusfonus percipiatur. Copt 





P yE- Br d 1 dtr x UE, 2 : v T S da E E AST. Uc EU : E Ae 
ecürrentes prztenues fünt , & iam péneemortüe : aucquia adfunt adhucf»ecis tr £45.44 
tc juodinca ( -duamuom(cme 


prol eafferuiffeantiquos philofoplios acrem effe medium; quo fonus percipituryqui pergereiptaiur. 000 
imutarur, vcauditio fieti queat, cum totusaer inter corpus, quod fonat, & audiendifa- s Ke 
retiectus afficitur, vcinauditum fpeciestanfmittipoffünt, ——5 ^ E AS 


p j 24 


tranfit, penetrat; quippe cum ammatugi non ha- 
beat aerem cuba, quo poffit quauis fua parte moueri. 


tur ac difoluitur : "verum cum probibetur diffoluis 


Ipfe igitur aev vacat ex [éjono , quia facile difpergi- 'T cxc.85- 


Eum motio ipfius eft [onus — At ia Aerguiinauri- 


nétyUtrum id quod "Verberatur, an id quod verbe" 
Yat? 4i conftat "utrumque [onare , mmodo autem 
diuér[o.  Sonumuenim motio eff eius , quod eo motn 


spoueri poteft, quo motentur ea, qua refiliunt à corporibus lauibus ctm quifpiam percutit. Necomne quad - 
sis tam oerberatum quam voerberans [onum efficit ti diximus, non enim vt patet, [onu efficitur, fi Acus 
feriat acuti. Sed opus cfl vt dy quod verberatur. ft planum quo frzpul aer inde vefiliat totus ue concutiatur. 





h 415, 





A 


e bet 


ve Inefl auteth auditi quidam tyfítuas atv , atq, T cxt 1. RM 
cum auditus in aere fit, cum externus aersDouelMéy 000 Ü 
Qn inté nus mouetur ac agitatur. Quapropter ani" 

tnalnon omni audit ex parte ; néq, quons aer per-.—— 









/ 





l1 7 





e Inefl autemauditui.]. Explanatquarationeaudiendi inftrumentum àfono immu:etur. Habet 
quippeauditus organo (uo congéitumaerem, qui ab externo aere moto notionaliter etiam,id eft, 
perfpecies mouetür. Ideoq; non omnia animantium in embia audiendi vi pollent:quia non omni- 
bushuiufmodiaerinnatus eft, fedrantu mmodo auribüs,intra quas oblitefcit. Porro difcrimen eft 
interexternum acrem, & eum,quem auribus natiuum ponimus, quod licet vterque foni expers fit, 
illetamen facile diffipatur, fonumque edit; hic veroimmorusperfiftit, vr omniafonorum genera 
comprehendat; & dianofcat, quemadmodum & humor ctyítallinus omni colore vacat , vt colores 
omnes percipiat:ob eamque caufam ctiam intra aquao1 audimus, quia ipfum aeremauditui conge- 
nitum aquanon fubit. Quod fi vnquam vehemen:iori fi&toimpetu,eo irrumpat nonfentitur fo- 
nus. Quodfimiliter accidiccum membrana acrem illum comple&tens vitio aliquo laborat. 

f Ar enim [ipnum '] Quod congenitusacratque immotus organumficaudiendifigno quodam | 4erem imnatié 
oftendit. $i enimauzis quodam veluti bombo perfonat inftar cornu, minimeaudimus, moto fcili- «ffe «vgaaum 
eet & agitato;atque adeo male affecto interno illo aere, Qua de cauía ( inquit Ariftoteles) veteres 424:654i. 
quidam putacant etiamin vacuo audiédi a&ionem elici poile, quod fat effetintra noscongenitum 
aerem pulfari. 

g Sed vtrum borum. ] 1n quzftionem sd luci; quidnam foni caufa dici debeat: percutienfne;an Tw pe rentis, 
percuffum. Refpondet virumque eile cau am foni:alia tamen, atquealiatatione. Percuffum qua- qud perz ufum 
tenus refiftendo , percutiens quatenus feriendo in cauB e& vt, interceptus aer difluher ; íl- corpus ef CMM A 

e í iquiéem/ar. 


Sus pachg audi 
t5 infe runsen- 
tum a[ono mo- 
HEAE AT. 











TOT 


e£v, T) jap , : 














ef SEE ub Rd ires 
Shyec 9) xivnaté TU TI, 9 
P SI Ser e 
29» Eod» Tài 
25. à Eu A 
crei ds £d 


^. 


coo tu SR Y seo uto de: 


1» 70 7) 7 

- Quafifit o 
o quidem deter. 
7 fonus a uid. 









: " 
£e o 4^ 


eR 


p 
nt, e em babent ps(ces : 
den ab(que ratione. Siquidem [onus motio | 









gos a Quyolz quüTw puja. , Cox Dfnerza Tip dtp , 
Tu d i VA un 

I 
"hi. UNE * qua finiliparte. Vo. 
€ non quauis efficituv rae diferiminepavte. — Sed cum al'quo percutienti aliquid 
- dem eft aer , fonus effici foleat y qure profetto vocem , animalium ea (olum habebunt , 


* 








h. Z4!que differentiafomorum.] Sonifpecies, fcu differentias inueftigar, & quatatione percipian- - 
: tur docet aiens,ficuti vifus non diftinguit colores abíq; lumine;ita neq; auditum fonosinternofce- 
Quit acutta [o- re,nifl cum a&u eduntur.Explicat vero quidfit acutum, & prauein fonis,dusta fimilitudineab iis, 
quz ta&um feriunt, Vcenim n his acutum dicitur quod ia mucronem definens breui tempore ma- 
gnam plagaminfert: obiifum vero, quod multo tempore non ferit, ficacutum fonum appellamus : 
eum,qui breui tempore b iun acriter mouet;grauem,qui parum. Vnderecte colligit Ariftot.non 
eundem effe velocem,& tardum fonum acutum, & grauem.Nam vtiniis,qua tanguntur,acutum 
* fequitur incifio, & velox diuifio corporis; ebtufüm vero pulfto, & tarda fe&io,ficacutum fonum 
celeritas comitatur;grauétarditas. Quod ex fidium fonis accommodate explicat Philoponus Ea- 7 
rum enim poffcema,qua Nete dicitur, quia nimistenfa eft cum pulfatur; aerem velociter percutit, 2 
& acutefonat,diuquecundem fonumretinet:contra vero acciditin prima fidium,qucgrauem edir 
fonum,diciturque Hypate Lege Arift.fe&.19 Problem.q.i & q:37- | 
i Voxautem (2555.] Egit defonoin commune, nuncde quadam eius parte ; hoc eft, de voce dif- 3l 
ferit:hoc vero integrà vocis definitionem colligat, eius particulas fingulatim pertra&at. Monet er- 
goin primis, vocem effe fonum animantis. Quod fi quis obiiciat tibiam, aliaque inftrumenta qui- 
bus concentus efficitur,etiam dici vocem edere:refponder, iisnon proptie fed per analogiam vocis 
: nomen accommodari:imo nec omnibus animantibus vocem competere, cum ea careant exápuia, 
& exiis, que fanguine przdita funt pifces. Qubus omnibus yna commu nis caufa eft, quia non re- 
fpirant. Vnde eciam naturainftrumenta eisad vocem negauit, fiquidem vox abfque attracti aeris 
refpirationeedi nequit. INcc obftat, inquit Ariftorelesquod pifces Acheloi fluuii vocem emittere 





c 


| pu quis graun. 
"eutsa [ont 

Us velox eft, graui 
tardus. 


Animalia,qua 
non rcfpirant. 


vocém nom videntur Non enim veram vocem,fed fonos quofdam branchiis aut ote, vel cauda,alioue eiufmo- 
edant. di excitant. Hinc aliam definitionis particulam haberi vult , vt nimirum vox fit fonus animalis re- 
fpirantis. k lans 








atur i, 






» U4 T 
moss 9; 6 «E. lu) 


» e v D 
GU UVyXodOV Cigz) eWob- 


xe 






Li ^ 
23» 


Th 







m: xri ri 
ix9osc diduvoi. 







tionem "vtitur lingua, quorum gujius quidem ne- 
ceffarium eft ( quapropter pluribus ineft ) interpre- 
tatio "Vero ef? gratia boni , fic o aere qui ve[pira- 
Hone trabitur ad duas "vtitur operationes, ad in- 
ternum ,inquam , difponendum calorem,quod qui- 
dem eif nece[farium , & cau[am in aliis explicabi- 
924, (ad vocem etiam conficiendam ob bonum. 


Inflrumentum autemre|pirandi fauces [unt , pal- Text dg. 


thoqut id eff, gratiacuius eft iffa pars. — Namea, 
qua grad untur , bacinparte plu« babent caloris , 
quam cetera. — ls praterea locus, quicirca cor eft 
primus ,re[piratione nimirum eget. — Hdcirco nece[* 
farium eft aerem ingredi refp;ratione. attratium: 
Qnare vox eft iius aeru rctbiratione: attradii, 
qui quidem ab anima fit ea , qua 1n bia partibus 
cclicatur ad eum partem , qua gurgulio appella- 
tur. Non enimomni quiuis animalia [ont ,voxe 
eff: uti diximus, (fit enim, vt Cb» lingua fonus ef- 
fictatur , Go etiam'vt tufientes efficiunt ) fed opor- 
tet ( animatum [it id quod verberat , ( aliqua 
eum imaginatione. — Vox enim [onus quidem eft 
fign ficatiuus , gh» non aeris eius , quire[pirationeo 
trabitur vti teffis, (ed hoc ferit aerem eurn , qui eft 









kim 


NMMPUN C. COAMCENSS CES cd ERI S 
k lamenim ipfa natura. ]. Aris, fine cuiusinteruentu neutiquam vox effe poteft;duplex munus 
effeinquit: Alterum quidem vitz neceflarium: alterum ad commoditatem duntaxat:quippe necef- 
farium efta&rad animantium refpirationem, vt eiusacce(Iu, & reciprocatione cordis calor mitige- 
tur,acfimuletiam foueatur: alioqui breui temporeanimal nimio zítu, ac feruore interierit.Obfer- 
uit quoque aerad vitz commodum, & ornatum, quatenus abíque illo voces, & fermo efTe non pof- 
funt:quemadmodum & lingua duplex eft vfus : alter neceffitatis ad guftandum, alter vuilitatis ad 
vocem, "Tandem hanccolligit vocisdefinitionem. Vox eft i&us aeris refpirationeattracti, quiab 
animain pulmonibus exiftente cum quadam imaginatione efficitur. Quz definirioin progreffu 
eagcleanda à nobis cft. 





; QYVXESTIO 
eS À fonus vero fenfibile proprium ij folam au- 
QV.ESTIO I. diendi vim ; qui 
pertinens. liem ; quia poteft fo- 
QVIDNAM SONVFS, OQ V AE-VE nus diffundi ad eas EUR S & aquz , ad 
: : uas motus non peruenit. Tertio , quia fo- 
eius caufa effectrix fit. q P q 


» 


nus motu fit , vt docuit Ariftoteles hocloco 


ARTICVLVS I text.78. nihil vero àfeipfo efficitur. | Quarto, PS 

quia motus non eft qualitas, vt patet , fonus 

STATVVNTVR NONNVL- autem qualiras eft ad tertiam qualitatis fpe- 
le propofitiones. ciem pertinens. — Quod fi obiiciasfonum effe olent 


p ens Ruxum,& in fucceffione pofitum,cum eius 
partes fimul cohaerere non poffint, fed vni 
intereunti fuccedataltera: Id vero, quodita fe 
habet , vel effe tempus vel motum. Quare 


HZ C quz'ftio aliquot propofitionibus e- 
nodanda eft. Primafit. Sonusnoneít 
ipfe motws corporum fefe colliden:zium. 


Hzc propofitio , quam communis philofo- 
phorum fenfusapprobat, traditurque ab Aui- 
cenna fexto Natur. part. 2. cap. 6.fuadctur. 
Primo , quia motus cít fcnfibile commune ; 


cum tempus non fit, neceffario motum efle: vi- 
deriq; idad mentem Ariftorelis, qui hoc loco 
text. 85. libro de fenfu, & fenfili capite (exto, 


dixerit fonum cffe motionem. Occurrendum 5?Iitsr.1. 


r erit 


Text.90. 


2 2 
—— — AUC yov» 

















H ; 
usaut mo- 
oquicflet et- ' 
ag; fücccfhuum | 
cundum analogiam . 
SMS Yo 1uccei LU 
^. flonem par 
E ERR S au 


ke. X 

















" 4. Propofn 
» Corporum 
ditas,» m 


-fALOREIB. 





ne fluere dicuntur, quiaa 
fequuntur, fiueà 
modantr.Arifto- a 


| fucceffionem motus ; quem 
iR 


E- quo genitz fuerunt 
teles vero cum fonu 








diu C. 
(00 s Propofitio. [ST 
| " Seni produttio , !? 
wm eft ipfa tore 
— ferum motio. 





"tendit : necvllam nouam realiratem mobiliex ^^ ciendum expofci. 
tauit Ariftoreje 


Ete 





iniinfeceadfonum , vtad terminum periptàm 
gebuum. Qux àctio poffet fonatio appellari 
niá verbum hoctam male auibus fonaret; 
AR quemadmodum ex ipfo etiam locali motu alia 
dimanatfzpeactioadcoloremterminata,vtz. 4 
Era lib decadlo c7. q.6 differuimus; acfortale eo —— 
ham i; A modo plerique ceeleftes influxus mediante 1a- fen 
E : tione difpenfantur. Polterior veroparsinde 
ea a confprcua eft , quia nullus fonus aifi pcft cor- 
porum inter fe conflictus gigni folet, Adde; 1d E ptc 
: fale velle Arift. quáties [onum motionem | - ale non refiftar; ita vt aeré vehemétius excu- 
E €ciporum fefe collidentium cleait;icumenim —— tiant,antequá diffipezur.. Itemizuia ;quia cOr- Car corpat 
f idin fenfu formalíintelligi nequeat vtdixim?, | porainaqualiain cauis; & depreflioribus patti- jj; fonan 
reliquum cft, vt ad fenfum huius pofterioris — busaerem &uflratim comminuuat;atque adeo maris. 
artis noftrz conclufionisaccipi debear. foni comminutum edunt. Hinc Ariftorelesin 
2 Probofitio. ^ Teria prepofitio. Sonus non fequiturim- problem, fe&.u q 35 cumquafitler cur paleis 
Sontai imziedia mediate collifionem corporum, fed fra&io- — 1norcheftra fparfis,chori vox minor audiretur 
1584 ex aeris frs, nem aeris intzermedii. Pro explicatione hu- t refpondcecaufam efle; quia vox pauimento mi- 
dione quam ex iufce propofitionis aduerrendum cf;ad fonum . mus leui occurrens, vt minus cft viia propterlo- 
v éorporam . colli- faltem peifcttum non folum requiri collifio- : ciafpetitatem, ita minor eft,quippequa: Ihinus 
fione. exiftit.. nem cerporum fefe percuuencium , fedetiam | continua fit. Ob idetiam cum pariétes aulxis 
fractionem intermedii corporis: (quod fi de .— veftici funtminus firma vox editur.At vero po- 
peifecto irera fono agimus femper eft aer; xt litacorpora aeré aceruatim colleé&tà repellunt, 
progretfu patebit) haec enim duointeruenire ^ quodíonum efficit vehementiorem. It£ aerea ; 


ER. ^ . docuitAiiftot.text 78.& text 79 Eftergointer — ideft aerisnatura multum parzicipantia. Vnde 

philofophos difceptatiós num fonuspredictam —— nea, & argentea magis foi: oxa fünt;quá plum- 
collifionem, an potiusfractionemproxime có-.—— bea. Sicut enimaerispotiffimum fiaciione fo- " 

fequathr. Stacuimus Veroconfeqe: proxime —— nusgigniturita vbiplusaerisinteruemt, [onus 

fadionem, quidaepinierduo corpor, atic:us — azmehus prorcgatuy. Quamobrem yafa.inaz: 


anagcs 
Ke, 











"mit. 


£ 


"rebatur 1. 


modo affir- 
tis fenten- 
arg. occurri 


H0 11612 96- 


Mo arg.pars 
gg. potius fir-. nacura aquae; & aeris; vt vtriq; infitfacultas de- 


| ', Propofrtto. 





















; partem pro- 
rmanté afferüt 


1mento,quod flumi- 
in Cardanum confirmat ex 
u ubid;que. uatnaturzaquez, 
it quodfonifs non per aerétan- 

im dcuchitür , tefte Ati - 
ta eft; cur non etiam in 





uscom.77.D.Tho- 
interpretes negatiudample- 
&profePhiloponus ed ratio- 

nfiat corporibus vtcungtüe 
dcüimpetu;neq; medio cor- 
fed.confeftim Q quare cum a- 
uc fit, & ob craffitudin&antequá 
ida.concurrant ; paulatim non 
onfequens eft, vt eius per- 
uaquamfonusexcitetur. Sed neq; 


Adilla enim refpondent aduerfarii; aere cenui- 
tate fua aqua permeare, eiufq; nó aque attritu 
flumina, & nubesfonare. Ité minusrequiri de- 
-fer£dum fonii, quam ad generandi; & ob id,li- 
cecaqua facultarem foni delatricé babeat ; non 
proinde ramen effectricem obtine?c. Adalteri? 
"vero partis rationé dicendü erit,tam vehemen- 
tem poffe efle vim, quz aquam impellat ; vt an- 
tequam ea fluat, apte; congruenterqsad fonum 
diuerberetur. Quare nihil mirum quod nec illi, 
quife inter aquá percutiunt-nec pifces natá- 
tesfonü edant, cum aquá eo pacto non cieant. 


i-—. Sàne vero probehoc loco fcripfit Theophilus 


cos,qui negant polle ex collifu aquz foni fieri 
illopotius debere niti argumento, quod ea fit 


. uchédifonü; & tamenad eum attritu fuo gene- 
randii, non aqua, fedaerfacultaté habeat Pro 
certo tàmen habendi eft , etiam apud cos , qui 
priorem fententià defendüt; aeris naturá multo 
plusquam aqua ad foni conferre:idq;in caufa 
fuiffe dicent, curAriftoteles,cum de corporibus 
ad onigenerationem fe collidentibus ageret; 
nonaquz, fed aeris mentionem fecerit. 

Sexta propofitio. Haud neceffe eft motum, 
quo fonus editur adaures víq; pertingere. Hu- 
ius propofitionis veritasex eo conftat, quia a- 
lioqui,cum fonus tintinnabuli adleucz diftan- 


ONOESTIO' TL; | 
diim percipitur, oporterettotum aerem inter- 
ZW ie lc mag 


iftius, Auicenna , 


mittant. Quod etiá * 


us com.79.M. . 


hocargumentü, neq; priora omnino cócludüt. D 


262 


. riedium agitari ; quod ridiculum eft. Secundo, 
quia no poflent duo é regione inclamantes à fe 
-mutuo audiri , fiquidem motus contrarii, atq; 
" ex aduerfo occurrentes,fefeimpedirét, Tertio, 
quia pifces in ftagnis immota aqua fonos au- 
diunt,& nosin locis yndique occlufis, quo mo- 
tusacris nó meat fonos percipimus proculedi- 


tos: Sunt tamen qui cótra fentiát;afferantq; to- Coprraria fen- 


cum aerem yíq; adauditum moueri , ita vt vna 


oft aA MAT "PEST . DS. *f - * 
detiam aqu B. pars vicinatintinnabule; plaga accepta aliam 


fibi cohzrentem feriac;illa fimiliter aliam,quo- 
ufq; ad aerem infitü cauitatibus aurium perue- 


tentia. 


niatur:atq; ita fonum non abfq; fuceetlu motus - 


ad fenforium euadere. Quod Alexander huius Eis aucfores 


fententie au&or tefte P hilopono,& Simplicio, 
eumq; fecutus Áuerroes com.78.explicat,fimi- 
litudine du&a ab aqua percuffa lapide in eam 
proie&to.V: enim edifferit Themiftius; Aer, qui 
primoinfonar, non abiungitur fic, vtadauditü 
ipfe accedat,fed proximum fibi,& continentem 
€ aerem commouet, atq; hic fubinde aliam exci- 
tat eo modo, quemin fluctibus cernimus , in 
quibus alter alterum trudit, & pulfusobiterfe- 
quentem impellit. Similiter Vitruuius; Moue- 
tur,inquit, vox eirculorü fluxibus infinitis , vti 
fi ftanteaqua; lapideimmiflo,nafcanturinnu- 
merabiles vndarum circuli à centro crefcentes, 
& quam latiffime poffint vagantes, ni loci in- 
terpolarit anguília : eo tamen interftitio 
quod in aqua. circuli zqua planicie in la- 
tum mouentur : vox etiam in latitudinem 
NN 3 . ^ . 
progreditur , & altitudinem gradatim fcandit. 
Non defunt yero argumenta ; quibus bzc fen- 
tendaprobarivideatur. Nimirü adfonum de- 
ferendum moueri totum aerem víque ad audi- 
tum.In primis,quianon obaliam caufam vide- 
turfonus, eiufque fpecies fucceffione temporis 
adaures prolabi (vnderefte Ariftotele in]ib.de 
fenfu cap.7. propinquiores priusfonü audiunt, 
E cumípecies colorum momento ad oculü per- 
ueniant;) nifi quia motoaere deferuntur. Item, 
quia flante in aliam partem vento ideo mi- 
nusaudimntur foni, quiaimpeditur, aut retar- 
datur motus aeris ad nos. | Accediteuiam te- 
ftimonium Ariftorelis ,qui proximo füperiori 
capite ; text. 82. hoc ipfum videtur palam do- 
cuifle ; cum afferuit vni eundemque continüü 
aerem víquead auditum moueri. Nihilominus 
adprimum horumrefpondemus; ideo fonum, 
& fpegiesaudibiles non inftanti; (ed temporc 
deferri , licet vifiles momento ad oculos traii- 
p ciantur: quia cam fonus quam eius fpecies ma- 
is materialesfunr ; quamamagines colorum. 
ÁÀd fecundum dicendum eft; "ventum 1nad- 
uerfam partem flantem tum fonum , eiuíque 
fpecies alio deuchere delatoaere , tum etiam 
obfiftere motui, quod ad aliquam diftantiam 
aer vicinus corporibus fonantibus agitari fo-. 
let; atqueitafonorum perceptioni non parum 
r2 Incoin- 


A: Texander. 
"A uerroet. 


Lib.s.de Archi- 


tecí. c. 3. 


Similitudo foni 


cutn 44H& Cir- 


culis. 


1. Eortitz- Aff. 
Arift. 
2. 


Solutio t. 





f 
J 





Opinio quod fo- tumin corpore fonante ; primum , quia 
ans injenanteo cum odor, color, fapor ; &qualitates, que fub . 


JantNm infit. 


Vera afftio. 
Ilius compro- 
m" 


foit 


3k. 


Soni medius , 
Aer C aqua. 





n 


Cus 4 

























QVODN SVBIECTVM 
: ded kid f : pro QU 
ss Deo NECS SALE ET, sin i 
SO Ny. IN 
| perib 4 








|o4quam. : 


Vorundam opinio eft fonum recipi tan- * 


fenfum cadunt, inhzreantinobiccto, non au- 
temin medio , confentaneum videtur, vtidem 
quoquefono conueniat; atqueadeo vr folum 
in corpore,quod audim?,recipiatur. Atem;quia 
ipfacorpora qu fonum edunt, à fono deno- "a 
minantur ; & noscea audire dicimui; cerre non | 
nifi quia fonum ipfa 1n fehabent. Alferendum 
, tameneft, Cumduocorpora folidaintercepto 
aere, veletiam, vtquibufdamplacet, inaqua ^ qua ftatuat i0faád 
fonü edunt, eiufmodi fonünon infolidis cor- — di, ac m tantu 
poribus, fed in intermedio excipi:ficut enim ex 
fractione, & compreffione medij corporis fo- 
nusrefultat, itaineononin corporibus folidis 
recipi videtur;aliogui etiam in vacuo poflet fo- 
nus fieri, & cacleftia corpora concentum face- D num ad certum fp 
rent,vtpotequibusadhoc preter mediumaé- ^ auditàm. — ^ uL Eur rds 
remquimotumexcipiat, nihil defit, Contra- — Hzc difficultas hifce pronuntiatis explican- 
riz vero partis argumenta facile foluet; quiad ^ daeít. Primum fit. Ab ea parte, in qua prime 
primum dixerit , peculiare, ac proprium fono — fonu: 1 
efle non haere in obiecto : cuius di(criminis 
caufa eft , quia cztere qualitates fenfibiles ha- 
bent effe fixum , & ftabile, fonus vero non eft 
nifi dum fit , ideoque vbigignitur, hoc eft, in- 
sermedio cerpore, vbi vt in fübiecte recipi- 
mur. Quidvero hacinredercliquis fenfibus, 
quodad medium attinet pronuntiandi fit; pro- 
greffu patebit. Adfecundum refpondendü eft 
corpora;,quz fonum edunt, appc!lari fonantia, 
on vtfono affecta, fcd vc fonum efficientia, bus illabi, ea tantum ratione auribus integer 
quemadmodum & fonora dicuntur , qug ido- percipietur, fi fpecies, qua integrum reprefen- 
nea funtad prolixioremfomnum excitandum. ^ tat auribus imprimatur Rurus veso , nifi ab 
-Quod veroadfoni vehiculum attinet; hoc — eamer parte aeris , qua fonus editur, continuo 
eft, ad medium, quofonus(ue eiusfpecies /— fpecies foni efflueret, nó poflemus dienofcere, 
ad auditum deuchuntur, dicendum id efle vndenam fonus veniret ; non enim Ípecies foni 
tumaerem cum aquam, vcdocer Ariftoteles ^ locum indicat, nifi quia ex eo foluit. * 
hoc loco text. 79. & deaere quidem plana res p. Secuncum pronunciatum fit Quamquam 
eft ; de aqua veroctiam conflat,:um vrinan- " fonus ad aliquam partem medii fecundum 
tium teftimonio; tum quia pifces fub aquis — efe reale Blei uns non eft camen veri- 





audiunt;cum vo6ibusterreantur,vade& filen- ^ (mile eo pacto diffundi ad omnem diftan- 
tium pifcarerjbus. .QuinetriamfcribirPlinius | tiam ad quam eius fpecies deueniunt. Hoc 
lib. 1o, Narurihiftoriz cap.zo. pifces plau(u pronunciarum quoad priorem partem ex co 
congregaufolitos ad cibum inquibufdam vi- ^ fgadetur, quia cum fonus fecundum | effe 
uaius : & in pifcinis "Caefaris; tum genera pi- ^ weale im aere tanquam in proprio fubiecto, & 






Tres de ve, 
fita [enten 





I. Pronuztci 


I 








TA 


tanrummo-- 


audiri f 
m, hue c 

urritin q 
cauum , àquo tan 
refilit ita vt exau 


eórpus,in quodin 





ila repulíus ad aures 

i poflit oblocutio. Nam fi 
cidi;inzqualefit; ita yt vni- 
tas reciproc ini minime feruetur , audiri. 
vocis refponfu feu vox &mülanequibit 5i. 
item corpus fit humidum, aut molle & quod 
. i&tuicedat eumque refoluat, non duplicabitfo- 










num, necimaeinemeder. Siautempetasnum E 


Echo fiatrepercuflo aere » qui fonum fuo quafi 
remigio vehat;reuchatque, dicimus conueni£- 
teriis, quz fuperius ftacuimus , ficuti non ne- 
cefleeftaerem cieri coto fpatio, quo fonus fün- 
ditur; necfonum fecundum effereale fpargi to- 
to eotraétu,quem fpeciesperuagantur; ita non 
requiri ad Echus generationem , vt rotus aer 
. agitetur vfqueadlocum , vnde voces recipro- 
ex fiunt : necirem neceffum effe , vt fonus fe- 


AES , iip CNNEEUE I cu TN 
cundum effe reale eo perueniat ; fempertamen F 


darireflexionem fpecicrum per quas fonus per- 
cipitur, vt ex fuperius dictis patet. Cótingitau- 
tem eandem vocem non femeltantum per reci- 
procationem adauditum peruenire;fed (pius, 
ità vt decies interdum audiatur ; ficuti Patauii 
quodam ih loco fieri narrant ; & olim Olym- 
pi& in porticti, quam ob id heptaphonon ap- 
pcllabant; eandem vocem feptiesreddi folitam 


anctoreftPhnb libro cigefimofexto Nar. hift. 


.fepetitos;cadem vo 
bitur. Non audiuntu 


ames 


e 





quibus fimiliter 








fere verba; quial 









i pora; mo- 


cles coloris; 






vocalemartetiamlibrato & lingua; dentibus,ac 
reliquis vocalibusinftrumétispercuffo , vocem 
efformabunt , quz modo mapis immateriali, 


quamapud nes ; id eft. tantum fecundum cfle. 


inrentionale diffundetur per corpus coclefte. 
De quo medio nihil mirum fi Ariftoteles non 


egit,cum nec illud cognouetit. » 








QVESTIO HR ;$ 
JAY O.P AC XDCT,D jo R- 
anetur C qua es natura 
ARTIGYENXST. * 
DEFORMANDJ£VOCIS 
inftrumentis, Cy artificio. 


Ffineendz vocis inftrimenta varii Àu- 
cores diligenter explicuere. D. Grego- 
E^3 rius 


5 ' 
e 






mareddat ver- 


jin Echo nifi vltima gofabule Ecbus 
lectio totius vocis, de qua Ouid. — 
b yltimisà tergo vr- Jib.5: Mer. lege fo 

ion nift ez partes» placet, apud a- 


quaft. ie. : ad 


Beatisncalo 
quo pacto edant 
"Vecem. 





INSGEOE 
* us ais a 


V 
de 













ar 


quot i C -lib.7. deFabrica humani corporis;à cap.4- ad8. 
o qnfeumtnta — Ferneliusinlibro de Partium. corporis humani 
| «otis ouinque — de(criptione,capite octauo. Occurruntergoin * : 
»mumeraniur — primis quinque potiffimum infirumentaadid B t a 
munus przftandum, videlicet, Pulmones;tho- 
racis,& intercoftales muículi;afpera arteria, la- 
xynx, Gargario. Pulmones obferuiunr ad exci- 
pienidum aerem , ideoque inefteisraritasqua- * 
dam,& affimilis fpógiis mollitudo, qua fc con- 
* trahunt & dilatant. Mufculi facultate motrici, 
qua pollent,fiue thorax eoruminteruétu, com- . 
preflum aerem diuerberant & extrudunt; alio-.— 
qui neque vox, neque fonus vllus edi poterit. — 
.. Arteria afpera eft. via, qua à faucibus ortum c 
SC ' ducens variis compacta cartifaginibus percol- - 
lumin pulmones decurrit, & vt trahere, acred-- 
dere fpiritum poflit; affidue pater : Diciturque 


a 








afpera ob inzqualitatem ; ficuti & ez , quzà | j 

corde procedunt, & pulfum denuntiantlzues. » ict au nb 
dou nuncupantur. Larynx eft caput, fiue fuperiorfi- cauumfit, proin- 3 
| : nis AV arteriz, quod cranfglutientibus fur- Bde ongemi- j 
s '  fumfer ur,conftatq; tribus cartilaginibus. La- e »- Primorid 
P be xyngis verofummum oftium, nequidcibi,po- ^ conducunt.Nam, vc Pli Mee 
AERE tusveperidillabatur, contegit membrana car- D hiftor.cap.r6.at ond: 











er em embrangeg- D dufioosdp cáp glsoue 
tilaginofa;oblóga & fiftularum lingua affimi- .nifqueregimen tenent. oncenrt d: 
lis, vnde ei nemen zi 2«7ir. Hxc vero cu Ípi- . pientesictum linguz, feriemqueftructurz, at- 
ritumidétidemreciprocamus, furfum erigitur... que magnitudine mutilantes, molientesve, aut 
. Gargar o;feugurgulio;qui eram columella di- heberantes verba,& cum defiuxere explanatio- 
citur, eft caruncularotunda 1n extremo palato "nem 'omnem adimentes. Deniquelabra ma- 
a dependens,fub qua eftepiglottis; vocaturquo- — gnum vfum przbent formandz voci, cum ver- 
y que vuula, przferrim cum humorisinflaxione, — borum, fyllabarum,literaremque diftinctio co- 








Xi i adfimilitudtinem vuz intumefcit,&inflamma- — rum compreffione & diduétione magna ex par- 
Pa tur. Porrohifceomnibusformandz vocisin- — tecontineatur. Itaque fic noslabris vocum; & 
E: heo s : NT. E 2 x B "TS RD E "tpe PDEPS m. 
ÁO. ftrumentisinrer qua przcipuum eft larynx, vt Eg fermonis diicrimina, vt tibicines digicorum o- 
ie docet Ariftoteles 9 lib. de Hiftoria animalium, pera, fpirituminfiftulis ; & cantusharmoniam 
dr. capite fecüdo huncin modum vox editur: Mu- moderantur. - "s 
Wr fculis thoracis & intercoftalibus vehementer — ——— Duis. 6o 
compreflusaer, é pulmonibus per arteriam vo- * 
P r, Cpuimk P : ARIIGYTWVS IX 
calem confeftim deducitur,qui ancufta yJa tra- D» 


&usinaerem inarteria ad laryngem vfqueepi-: EXPLI GAT ER VOCI $ D E- 


WR — « glotüdis oppofitu retenti impingit:hic ad gut- (00 finitio ab Ariflotcle tradita. 
tur füummamque arteria partem allifus fonat; at 
ac vocem effingic, quam fi lingula oppofira (5X di&is non erit difficile intelligere vocis pori def 
non eflet. formáre non poffet, quia totus fine E ka definitionem ab Ariftorele traditam proxi- 


Coxfert adevo- percuffione profiliret. Confertvero plurimum — mo fuperiori capite text.oo.nimirum: Vox eft ^ 
cem modulan- ad modulamdam vocem lingula & gurgulio; - i&us aeris refpiratione attracti , qui ab anima 


daminjrimis  quiavox ad ea& partes frangitur, & tempera- in pulmonibusexiftente, cum quadam imagi- 

gulaQpgurgd- tut » ac pro varietate percuffionum diuerfi nationeefficirur. Vbi primum aduertes dif- 

ito. moduli & vocumfexionesfiunt,preíertim ve- — crimen inter fonum , vocem & fermonem. | 
| ro gurpulio quafi plectrum ad fuauitatem & Nam fonus etiam inanimatiscorporibus con- Lége Tha 
a" moderationem vocis conducit. Praterinftru- uenit : Voxfolis animantibus , cum non fiat Jfhium boe ] 


t menta hactenus commemorata alia quoque — nifi inftrumentis , qui animalium propria cap.30.fWi 
voci obferuiunt, licet priora ad vocem fimpli- funt: $ermofolis hominibus , quiahitantum rapb. 
ratione 









séum aliiscom-- A 


E : »quod iam fupra ü 
cis exper ; Ariftoteles hoc capite; vi- - 
ibus vocemconuenite; 
am exangt 1a,in qui-. 
iuerfim 










b pe&orefpiritu B 
intusattritu cius 
vt mufce & apes; 
ht; & contrahunt.Difces. 
és non funt; vnde Pythagoras; vt 
archumia quaftionibus conuida- 
rea efum pricium interdixit quod 







: quoqu "V )c 
eft apudPlur 
lius, propi 















ds 


* 


diffolaerecur animal ; vel ( vr quidam volunt) . 
ad ventilationem : hancàrefüueeratione eo di- 
ftinguentes,quod ventilario fit fufcitatio & ac- 
cénfio potius caloris ex motu , fiquidem motu 
calor accenditur, vc móftratexperientia;tradi- 
dimütq; cum Anftotele libro£esundo dex c- 
lo,capite feprimo quaft 6. "Tertio;ad efforma- 
dam vocem : quod munus in vocis definitione 
exprimitur —. 3 
Hisita conftitutis, vtad propofitam defi- 
niuonem veniamus, dicitur vox , 1ctus aeris, 
Anfenfucaufali; non formali, id eft, non quod 
vox fit ipfe ictus aeris , fed quia ex ictu aeris 
refültat: quo etiam pacto non femel dixit A- 
ziftoteles , vt fuperius commonuimus; fonum 
elfe (olidozum corporum collifionem; id eit, 
collifoneprocrear. — Quire idem valet, vox 
efli&us aeris ; atque , íonus editüsictu ae- 
ris; additur, attracti ab ania; &e. 1d. et, aeris, 
qui primum attrahitur ,' tum redditur virtute 
motricein pulmonibus conftituta; cum ima- 
ginatióne 5 ideft , applicata eiufmodi virtute 
&doperandumicx ruotione phantafiz , & appe- 


p NS 
C 
caturin Acheloo amne 
excitat. Animalia autem am- 
ancipitis naturz, vc equi marini, 
em'& arteriam habent, vocemq; cduut. 
bines gems ltemque De hini , Qui non ambigua natura 
edunt. funt; fed fimpliciterinter aquatilia numeratur; D 
pro vocegemicum humano fimilem edunt. 
fintani- —-. Tettio, nec iludignorandum eft, aeris re- 
tibus re[pi- ciprocationemin animantibus multis de caufis 
llo cauja fieri. Primum ad nutritionem & redintegra- 
dere[pirat. tionem fpirituum; vcalibi oftendimus.Secádo, 
» adrefrigerationem caloris, alioqui nimio aftu 


CAP.VIH. QVJESTIO VL . — s7 


titus fenficiui. Hincfübiicit Aiiftoteles vocem PN 
datam effe à natura ad fignificandum ; quia vo- 
cerum fen(a phaniafiz ( & in hominibus etiam 
mentis ) tum interniaKedtus declarantur. Ita- 
queeaetiam , quz ju experría funt affe- 
étusanimz vocecxponünt, vt cancslatratu, a- 
uescantu, boues mugitu, oues balatu; aliaque 
fimiliter:(«d de hac relatiusad lib. deInterpret. 
Porro hacdetinitione quatuor caufarum gene- 
ra comprehendit Ariftoteles. Aerenim materia 
vociselt, anima cfliciens,formafonus, finis fi- 
gnificatio. Quodfi quisopponat non orinem 
vocem fignificarricem efle, cum Diale&tici vo- Vox emu affe- 
ces in fignificautes & non fignificantes difper- Gum fignific at 
tiant. Occurrendum cric, fi de afcctuum figni- zararalstere 
ficatuagamus , omutem vocem fignificare,1dq; 

narurafua , fiautem de figmficatione ex homi- 

numinftituto &c arbitratu , omnes quidem hu- 


e 


Rationis exper- 
tia affeciva voce 
exprimmni, d 
Vocis cau[a 
muliplex. 


-. manas voccs poteftate fienificare , quia poteft 


e 


eis fignificatio indi, non tamen omanesactufi- 
enificantes cffe, quia multis hullà eitimpofita 
fignitlcatio.Dialecticorü mautem diuifio fccü- 
dim hanc pefteriorcm fipnificandt rationem 
in:clligenda cft. 








| BUESTIO LV..4 
DE POTENIIA AVOIENDI. 
VWASUTICTVIWSI3 : 


QVE SIT EIS. PRJZE- 
| flantiasqua officina. 


T Dehbac re A7 iflot.1. de iff anim. capit. C s. 
de Gener axim. cap.z. Auic.3. Can.4. Fen. duerr, 
Colle Seél 1. capAA6. £5 Hb. cap.37. Vefu.ina lib.1. 
£2)-8.12536. € lib. 6.cap.16 Qo 18. 


Esse de obiecto auditus, nunc deipfa 
audiendi facultate, eiufque organo breuiter |. ; 
m g vifum ceteris 
difleremus.Habet hzc porentia inter alios fen- (5j Ji- 
fusexternos,fecundum dignitatislocum. pug we ie 
3 e 

betg;maguum vfum in primis advitamciuié. 
Nibilenim prodeffetoratio & fermo , quo fen- 
fa mentis & ftudia noftra commumicamus , ni 
fermonem iplumaudiremus.Imo necíermo vl7 Cur eui nat 4- 
lus ineauditu effet ; fiquidem qui abortu [uidi yz [urdz, dem 
exiftunt, vtfermonemaudierünt nunquam; fi€ e pri, 
nec efforimare orationem queunt, atque adeo. 
muti euam func: quanquam &dhuiusreialiam 
e(Ie Medici eaufam reddunt ;; quamlecc apud. 
Aplirodifzum primolibro Problem.quait 13. 
Secundo, plurimum conducit auditus adartes. 
ac [crentias de Magiflro compatandas. Ideo- 

ue capite fecundo , libro deSenfu & fenfili 
auditus difciplinz fenfus vocacur; & animan- 
tes, qux audicu carent, omnis difciplina ex- 
pertes funr. Tertio; quia exceptaiauribus ve- 
hementer affzctus mouent ; prafertim fi mu- 
ficis numeris conftenr. QCuius rei inrer alia 
exempla eft illud Pythagoiz , qui inuenem 

Phrygio 





Auditutpof! 

















NP "eg 
ERAS 
Bom $m Ml LQM NND 
CA oup oniz genu: 


7 bellicum perfonante,;ad arripienda arma, & po- 
fcendum equum mouit , aientem eiufmodi efTe 
muficam regiam oportere... Curautem fonus 
tantopere animum commouceat , hifce verbis 
edifleret. Scaliger Exercit. 502. in Cardanum, 
numero mera. . Propterea quod fpiritus , qui 
in corde agitant, tremulum ac fubfultantem re- 
cipiunt in pe&us aerem , atque cum affini fuo 
vnum fiunt; & ctera, quz ibidem fufius perfe- 
quitur. Q uarto;auditricis porentia dignitas eo 
maxime commendatur , quod ad cocleftis fidei 

- difciplinam capeffendam obíeruit; fiquidem fi- 

: desexauditu eft, vtcap.10. Epiftolz ad Roma- 
nos D.Paulus edocet. 

Galenlibro8. Quod vero-adipfamaudiendi ofhcinam ac- 

/deV fa partium , tinet, occurrunt in primis aures, quz auditui 

cap.6. confimilem vfum przbentei , quem oculis fu- 
perciliorum pili , vtenim hosnatura ideo fupra 
oculos ftatuit, vt fi quid € capite in ipfos deflue- 
ret exciperent ; ficauresauditui przpofuit ; vt 





molleseffent , «t carnes, paruo negotio tunde- 
rentur , nec ipfz aliquem fonum refunderent; 
fi dura , facile frangi poffent' Abundant vero 
flexibus obliquis inftarlabyrinthi , tum ne fo- 
DT n nus recto impetu affatimque intro fubiens 
. Curnatura 4- (en(um Iz dat. Arqueob eandem caufam earum 
riutà anfraU5 ynestus , erfiintusadmodum amplus cauusque 
molta fit. fit, efttamen tortuofus , atque anfra&ui co- 

.  chlez fimilis; vnde hoc ipfo capite,text.83.fcri- 

bit Ariftoteles ob przdi&am obliquitatem vf- 

* que ad infitum aerem non fubireaquam , cum 
*" caput mergimus;tum vero vr aeris eoillabentis 
frieiditás flexuum varietate fenfim mitefcat. 

^ 7 c Jnfuper mira naturz prouidentia eandem ca- 
PUO. 
rccrementis coalito inficit , vc fiqua beftiola, 
2 vel aliud quid noxium irruperit , quafi in vi- 
ESTE. fco inhzreícat & capiatur. Porro intra pre- 
mU. Lu MS didum foramen membrana quxdam eft, 
(tympanum auditus vocant;) qua cauitatis 

" "erbicularem quandam partem tranfuerfim 
comple&icur , eandemque ftabiliunt tria of- 
ficula , quorum vnum incudis pedunculis 
duobusinnixz ; alterum ma!leoli, tertium fta- 
pede figuram refert. lntía ipfam congenitus 
uidam aerferuatur, vtex diffectionibus con- 

. fpicuum fit , quibus inibi inanis quedam fe- 
des inuenitur. Cohiberur autem przdi&us 

aer eiufmodi vallo ; quia alioqui d:fflueret; 

aut faltem: vehementibus fragoribus diffipa- 
retur. Poflremo, vtoculi inneruos opticos; 

feu viforios definunt ; fic tympanum auditus 
neruo cuidam affixum eft , é cerebro defcen- 
denti, perquem cum fpiritus animalesad tym- 





»* 


WU o Re NM, ca MR IC EC HE 
T. LIB. ARI * n "M b NI, P V : e 3 à t 
uos M ii ct : ANOOVEANe o» 









- n 


incidentia prohiberent. Suntezx carlaginofz,. 
atque adeo mediocriter molles; quia finimium. 





uitatem vifcofo humore ex illarum partium : 


"L ZIP 










RS 
*- 
e. 


Z 


" 
TE x s xe 


DOQVAIN P. 
1[3€^ 2 





ms 


* 
"e 
2 


al m 


aps 
b 


Xpofita vtcunqueaudi: 
Nu uA 


Li nd o TS 
Nis rp 
pru 1 

: 


3 


we 








: T 
lan am Vbinam ai 
. 3 ex paEteS epd; acu / 
Rcipuant o7 is dont; d 


ANTE, 









DV ia 
elle (p1rirum,ad quem perinnatümaerem, 
'üchuntur, 


1 
n di 


alioqui eliceret anima vitalem fun&ionem,;vbi- 
ipfa non refidet Alii;in quorum numero cft Ve- 
faliuslib.i. de Humani corporis fabrica, capite 
o&tauo cenfent organum auditus effe officula 
intratympanum inclufa.Sed neque hacc fenten- 
tia nobisprobatur:quia offa ob terream conere- 
tionem;qua conftant, non funt apta adfenfio- 
nes obeundas; adeo vt neque tactu, nifi forte 
admodum hebeti & obfcuro polleant. 
ciis epopiionioe tie iutmriedimur Ai 
Ariftoteliszlib.dePartibus anima- ,,,5,5, y. 
lium, cap.16ó. exiftimantis aerem congenitum, e,» 
fiueinedificatumauribus,quem membranain- — ' 
clufum effe diximus, neforas expiret, neue ex- 
ternis iniuriis pateat , effe verum ac proprium 
audiendi inftrumentum. Q god idem non ob- 
fcure fimnificauit Ariftoteles proximo fuperiori 
capite, text. 83. vbi docuit oportere huiufmodi 
aerem immobilem ac tráquillum effe,vt exter- 
nosfonos percipiat,omnesque eorum differen- 
tiasexa&e cognofcat. Meiltcceiken fecutus eft 
przteralios Galenuslib.8. de Vfu partium.cap. 
6.quo locoira feripfit: Alteratur nonà quouis 
fentibili omne fenforium , fed fplendidumqui- 
dem ; aclucidum à coloribus ; aerem à fonis; 
vaporofumab odoribus, &, vtinfumma dicá, 
fimilefimili notum eft, acfamiliare. Quibus 
verbis ad hancfententiam comprobandam hu- 
jufmodirationem Galenusinnuit: Quodfen- 
fiterium tale efle debet, vt à proprio obiecto 
affici poffit, eius iu fe imagines recipiendo: 
eiufmodi vero eftaerinfitusauribus. Sicute- 
nim id , quod porifümum recipit, ac UR 
hitío-- 









em [equi- — At obi 
. HO a 
ernel lib.s. meatibus inclufus cft erufdem naturz cum e- 
ologia,cap. lementoaeris velalterius. $i eiufdem , noner- 
firumentii eo cfc animatus; atque adeo necauditoria po- 
. H w . * . - "E" 
ndi aer di- tentiainformari potcft. Sidiuerfz, nonigitur 
analogice. ad recipiendas fonorum fpecies idoncus eft. 
^ Huicargumento occurrendum videtur, aerem 
illum analogice tantum vocari aerem : cfte- 
e" nim animatus, vt ait Simplicius , probatque 
* 2 E ; : 
x 
KE OQ 9. 
Eg; 3écpits XX óc d'earrod , $aloy dU dVog, st» Ent 
ea » T. x Q - "1 i MET yy e 
| [i 8 8 OzAeyzratóv mn igiórqeg, ST ue 
PIPEUPP, CP LO PRPE S agna. eimorg| ,oa qi 
edeO ngay quuslo Qux ixopo ixgi G7 su xpo 
vmAdv Conv dus2us » aM par" imputo, € 
, EI Li : e» » q^ 
seris aGcOxyETOM "y óc d eger d» , aw dt E AvmAped, 
48 d0tO- cix 2r O- d»gu Ee md ed umreau. aO- 
z 20 Bey» dj ST 1) (a cx Autódou^ un TT vonuetuy 
, , ' , , m 57 ^ 
eg kveod , € ux 2]a34 As edreis eireq oic D]a- 
Q«egs Tdicpeparar ,vAlz 14 QeGtd € dQecd, 
Eie 0C («c óc usd e T$ vd» eA Dra) 3 a X»e- PCixi 
HA LÁ LM ' MC ! Nc af 
e mdaco9) Fazer axeze ala 24d iv € egeoios (edm 
T? XxuMudy Tels ze depuve. «JN dxeACecstaay £x-adp 
] alu 3idci 2]g 02 ovoie eived d lo ma. Teuialn 
92 fyc aho aje-xoiy T» en paro ux eA gut qon c» 
E P qUMÍs &OPaMG Acimi(ui Tro» vd» tuav x23 
al» «Ql» , Tod TÀ» 4huv 2]eQiié muc £x pA- 
: €i dà € Qrovina m ré» ii 0d» (uw. oxweiov üt 
Tb € o» zd Jona 7dy ew Opera av 21122 T) ed nTü- 
"n B ^ E m s; 3 uv 
£AeY Todze eive Lucis € x veis zrap ao 0t uu- 
Ot». ei p p €x À700g252x 0i » X Quéis qi 2]goian s 
ei [429 3:6 2C [96 25, é vas. 
M 
| £9j 





fumi molles carne, 5 [unt ingentofi, me nteque dextri. 
i - 








— 


C-M'PITIS 


iciet aliquis : Vel aer ille aurium 





miofos effe bebeteso^, cf nom ob aliud quicquam. Cuinamque [unt durs carne, ij [unt inepti mente, qui vero 





NONI.EXPLCCUN AT S Po 


TqD.VERLTL 13 AONO 


2324. — 

A argumentum, nec aeris nomen obrinuit, nifi — 

ob fimilitudinem , quam cum aere clementarà : 
habet; vt enim hic tenuis eft , ac tranfmeabi- 

lis; ita &ille.Neque repugnat aliquam por- Aliquid prater 
tiunculam corporisanimati, admodum fubti- serez elemen- — — 
lem & tenuem effe; & quafi aeriam; cum ita po- farempotefffje- — 





ftulat ratio facultatisinibi fedem habentis : li- ejes — audibélet— 
cettotum corpus , vtinreprumanimz perfeCti- recipere. — i 
bile non poffit in tanta raritate aprum effead d 
animz informationem. Neque vero adaudi- 


biles fpeciesrecipiendas neceffe eft fenfitexium 23 
auditus effe eiufdem natura cum aere elemen- 
tari ; fufficit enim cognatioilla & conuenientia 

in fubtilitate;ac raritate. 


CAPIT IX 


D E cdore vero (5 odorabili nom aque bene atque 'T ext. 9. .. 2 
de bi'te, qua dicta funt , difcernere , determi- tw 
nareque pe(fumus. — Non enitn ficpatet quale quid 3 
Ji: odor y "vt fonus, vel Iumems'velcolor. Cuits cau- 

fa eff nos non babere bunc fenfum exactum , fed 2 
irferiorem complurium animalium [en[us vemiffe 
namque bomo olfacit , e$ nibilodorabilium perci- 
pit ab[que dolore, vel voluptate : propterea quod 
fenes imfirumentum buiu[ce mon eft exatcium , at- 
que perfectum. 419, con[entaneum esl rationitam 
animalium ea , qua duros oculos babent , fi fentire 
coleres, ut non aliter eorum percipiant differentias, 
quam timendo, aut uontimendo , quam bominum 
gen odores. b Ssanilem autemrationem [ubire vji- 
dentur odoratus adguflum, C odoris fpecies ad [pe- 
cies 1) [as [aporum. Verum exactiorem guflum babe- 
mus , quam odoratum , exeoquia guIus tacius efl 
quidam,qui qutdem [en[um bomo exactiffinum ba- 
bet. In c&teris namque fen[ibsa vehementer à cate- 
ris animal:bus fuperatur , attadiu longe cateris o- 
muibus excellentituas percipit. Quapropter e pru- 
dentiffismum e$t animalium. Indicium autern eft in 
bominum genere ob boc inflrumentum fenfus inge-. 


Text,95- 


Text. 94 


J 


CVt 


Ed 





u D a odore vero ] Afpectus & auditus contemplationem fubfequitur do&trinz ordine 

tractatio odoratus proprer affinitatem & cognationem , quam luc fenfus cum illis ha- 

bet ; vt progreffu patebit. «Quatuor autem ad ilium fpe&antia explicat in hoc capite Arifto- 

teles ; odoris naturam ; odorum fpecies, medium &inft;zumentum.  Inprimisvero admonet 
confiderationem banc diffclem cíle , propterea quod odorandi íenfus ob defectum & * 

ineptitudinem organi admodum in nobis obícurus fit : ita vt neque odores exacte percipere ,- 
neque eorum naturam & varietatem fatis dignofcere & penetrare valeamus. — Odorari autem 
nos tenuiter argumento efle ait, quod eos cantum odores percipimus , qui acriter fenfum fe- 
riunt, & doloreaut voluptateafficiunt. ld verofimilitudine quadam illuitrar. Nam vt eaani- 
malia quorum oculi dura denfaque membrana obtecti funt , acumen illud afpe&us , quodincz- 
teries eft; non obtinent: adec vt licet colores fentiant , eorum tamen difcrimina fine pauore & 
voluptate , fine molefto & iucundo hoc eft , (ine vehementi motu rei vifz (idfignificant verba 
illa contextus , nifi timendó aut non timendo) non difcernant: ita & hominesin odoribus per- 
cipiendisfefe habent. Aduerte hic duros oculos quales funtpifcium , & eorum animalium, qux 
infecta & cruftata dicuntur ; de quibus Ariftoteles lib.2. de Partibusanimalium, Cap. 2 j. duasob 
S cauías 


Hebes in bosni- 
ne est "vis odo- 
*atndi. 





M 
1 


] 





T UN 
Mollitudo a- 
queaindex boni 
$2genii non eft. 


c£ 







caufas minus acutecer 
& concretionem, Ípec 


IL LIB. ÁRIST. DE ANIMA. 
WIL LIB. ARIST, DE ANIMA. 
e. Primum, quia eorum membrana,cum terre 
ibilium rerum imagines minus prompte recipit, ] 
funtexerti & prominentes, in quibus nequeunt bene coire fpeciesad centrum, 
foriis demerfis,ac profundis. Lege Ariftorclemlib.t.de Hiftoria animalium,cap.10.. 


" 








un 


ficuti coeuntin fen- 


2 27 n 
quefit,ob duritiem —— 
i de quia plerumque. i 







h 
Ra V 
€ 

p 


b Similem autem ] Quiainterguftum & odoratum mutua fimilitado & proportio intercedit, 
vnde & faporum nomina ad odorestransferuntur : quiaitem homines gaftum olfa&u exactiorem 
habent, docet ex faporum fpeciebus odorum fpecies cognofci poffe. Quod veroguftus odoratui 
in nobis excellat;inde fuadct ; quia guftus ratus quidam eft , videlicet tactus linguz circafapores. 
Effeautem hominisacerrimum tactum eo probat indicio, quiahomoanimantes omnes pruden-- 
tia fuperat: at vna eademque prudenti & boni ta&us communisratio cft ; nempecarnis mollitu- 
do. Vndeeos, qui carne molles funt,mente & ingenio przftantes iud: camus : contra vero hebetes, 
qui carnem habent duriorem;& craffipelles exiftunt Hicaduerteex bonitate tactus argui przeftan- 
tiamingenii , quiaex eatemperamenti bonitascollisitur ; vt Themiftius aic. Namque vt tactus 
fundaturin primis qualitatibus, & circa eas verfatur ; itatunc eft optimus, cumilleexaétam perfe- 
&amque fymmetriam & temperiem fortitur: optima vero temperies& phantafiz organum aptius, 
& ipfam phantafiam expeditiorem reddit: deinde à Phantafia, menrisinintelligendo facilirás & 
promptitudo, in qua visingenii confiftit; vtalibi expofuimus magnopere dependet. Quo fitvt 
temperamenti bonitastanquam caufa materialis & difpofitiua ad excellentiam ingenii concur- 
rat, Hinceà, qua ex optimotemperamento proueniunt, fubtülioris ingenii funt indicia, vtcolor 
viuidus,fubtilitas pilorum, tenuitas vnguium  mollitudo carnis, Ec hec quidem mollitudo, cuius 
hic Ariftoteles priuatim meminit;eo ctiam ingenium iuaat;quia difpergitfoluitque inutilia recre- 
menta, quibus pulfis, fpiritus, quosfanguineincalelcenti; cor exhalac, fübtiliores manent, & ctum 
maiori alacritatead potentiarum obfequium accu:runt: viíde & phantafmatapuriora , ac defzca- 
tiora contingunt. Hisnon obftat, quod foeminis molliorcaroineft , quam viris; & tamen hi ordi- 
narie, vtiudicio;ita & ingenio illisprzftant. Nec quod phlegmatici , qui hebetiores funt choleri- 


- cis, tenuriorem cutem habent. Non enim mollitado ex aqueo & pituitofo humore orta qualis 


eftinfaeminis & phlegmaticis  (edaeriacomeseít boaiinoenii Necenim officit; quod Ariftote- 

lesin Problem.fe&t.;o.quzft.1 fcripfit, omnes ingeniofos fuiffe melancholicos: cumtamen atra 
bilis vt ficca frigidaque eft , ita corpus non molle, fed durum terreumque efficere videatur : id 
enim quarationeaccipiendum eft , ex profeífo oftendimus, libro 2.de Ortu & interitu, Nec de-- 
nique fibirepugnat Ariftoteleslib 1 degener. animal. cap.20 vbiait; guftum & ractum nihilad 
prudentiamfacere: ibi enim loquitur de tactu fecundum fe: hicaurem vt ex illiusprzftantia ar- 
guiturexcellenstemperamentum ; & tandem bonizas ingenii ;aciudiaii. Sed hzcad prafens fatis 
fint; de quibus multa differuimus loco citato. Lege Athenzumin Coena fapientum lib.8.cap.s. D. 

'Thom 1.par.q.78.att.g Ficinum deStudio fanit.tuenda,cap.5 &in 6.Platonis deLegibus, Czlium 
lib.1o.cap.2o Leuin.lib.1.de Occult.nat.mizac cap 16.Medinamlib 2.de Re&ain Deum fide;ca.7. 








Tad| darse uus yo peyyukde 0t mper 
* órpa. d» ui je Exo; 3l tula A29 écolo S 2 
Aue» y mx 0€ TUuonwTi2y. Af cios y Auxélag 
écgulo € y 2uxu) x updv. Optotas dy 1G dpisein y 1 
es tog. X5 übeto y v3 2imQe, Ee cpu. (ON oca 
eizopd z alm us c Qecez Als Av; eivod Tui ág- 
pis oca TES x uds Due TE TOY c(AnÓbe m àvégta- 


c Vt autem faporum alis dulets , alius eft ama- 
rtet y ftc b odorum quo dam dulces , qusfdafn'ap- 
pellasmsw amaros.. Verum quadam odorem babent 
faperema, fimilis vationis, dulcem inquam [aporem 
dulceima, odorem y qu&dam contra. Similiter £5 
ater eff , qf» acerbus odor, £ acutus (o pinguis. 
Nam quia odoresnon funt , "vti diximus , manifeffs 


Text.95. 


gu, xaJ apuoiáTsyTA Tuy arenis uo po o yAu- 
xéa , 2i Ti) xpéxs x rl pide 2 d) )uedz, 
2 qud Suus 1 Tuy TUR TUY* qy TOP JE T6070) € 
$a Td Doy. en e|. era uxo X xxvn aüu- 
ei2y,7 S anegt X; QULXOTH, ED teneri kj da- 
güivu xoc eun, mdórQgesag 9) nior Opuvg. 
ewóz Deam y 35 T E og q9 QÀGG t 
écplo T0, per qoiy txov set Quo. opcokuis d$ sc 
qi *y &Ugiy y xd To dy 0 ga Age Tu. 


V QU LEO TOV 


» 
tsi 


perinae atque fapores ideo nomina odorum dedutla 
fent à faporibus per fimilitudinem verum: aliua e- 
nimi efi dulci, vot Croci mellisc, : alius acer vot tby- 
7i ac buinfmodirerum : idem q& in catervis tmodus 
feruatur. d Atqui ficut auditis e$ audibilu , 4t. 
inaudililis , e» "vifus vifibilis , atque inuifibilu : qi 
quifque frmiliter fenfuutn : frc && odoratus cfi odo- 
rabilis , atque inodorabilis.  Inodorabile autem 
goultipliciter dicitur, Nam qid qucd omnizoca- 
tet odore,neq, unquam odorem baberepotefi : e& id 


guod exiguum babet,» id etiam, quod malum tetrumque babet odore: , boc appellari nosmaine folet. Sizi - 


ster (n ipfum inguflabile dicitur. 








eF:; 


€ Vi autem faporum ] Similitudinem ; feu analogiam inter fapores & odores explicat. Ea 


vero 


Text.96. 





D -—— p L'AI 


Jam UCAPODISGENPUA NATI 


À m . m AADAT & 4D - - 2 
i dulces; alii amari;alii acres; alii pihgues funt: ita & odorum totidem 


xerocft; quod vtporumálii 


UPS LT 


1 


r * 
mU i 
lis 3 1 


 numeran rae àppellationem magma ex parte vendicant: vidclicet quia fimi- 


literfenfuma 


ciunt. Vtenim fapor acer verbi caufa, guftum mordet, fic odor acer olfactum. 


Nonnullatamen faporum vocabula cum ad odores traducuntur , latinisauribus minus trita funt; 
Y e 





vrpsegrella dicemus 


fen: 


ld 
1 


MP 
278 


fcut auditus] Oftendit conuenire olfa&um cum czterisfenfibus, quodnon Proprium TaZwspriua- - 
ntaxat; fed eius quoque priuationem cogiofcat.Vt cnim Vifuslucem & tenebras:audi- tionem preprá 


tusfonos & filentium: fic odoratus odorabileatqueinodorabilepercipit. Deinde admonet ino- fezfibilis agnt- 
dorabiletrifariam dici ; nempe quod omnino odoris experscft, quod obícurum habet odorem: /cit. 
quodmaleolet. Idem vero deiis, qua fub guftum cadunt, afüirmaripoffeinquit. Porro quonam 
pacto feníus priuationescógnofcant;alibi cxpofuimus. 

doe aet 





2 " d 7 : " UJ 
£a dE xeiij dedpuas 2]d md ps2 , oiov ate Gv» 2 
Ü 9a». xo à mui tropa Doxeda óT IA oA T Üzi so 
epolus dE x2 e. Eve tot, 00V TOÀ a pt Mmi Q 5 
c» rd toa. € 9 Tw» £via opp er diorew T arcos 
aul geo liy mro pem vé adn. di C aaropos Qadire- 
q? á TT éstetug icum à dx 2a jpu OG» 
ea ar ve E gon adaqitov s d? cyatan d xevTi- 
p» TU TE 44, GU OCA TM. 7e gtéppoe» , MI 
iofu9er, ddl, au tori Ttd pavxeie D» co Tos £9. xa 
Ti E t aur mÜg duo 7 adio ou rzeAn » ethic o 
y &iVeM y X21)? TTAU TOY. AND "F Guido TO) tu 
Tei Mi io Diosa » (dvoy &zri uiv eu piarum: dnAay 
d emegopdpors » &g: Tm an oaa , mW Gro, ada- 
ayixaiy rteay ap sia aio not» fon ammeg! Ta) As- 
gotópes. dod. düwse TW , cimep "iis detis c dutrs- 
qz 4 48 o0 de Qegvrid edenoss so Dveuüiue xcà 
dÜdbsus scis cw. $n 5 € $9-eeddpa  Quns- 
qu "me TU» ievpd» óc , 9d" drTSp a pa- 
aO» oie» dc QuATE , xo Ocís xo rd» voiquy dc- 
QpekyEoX, Ec y ouay ao XN. GUI, tici z YE OV TUE E0L- 
xtd viis ad pacis 2]ad teen T) cdcü-tmigaoy Td- 
T) , 226 TOL TU) L2 y um * dert) T ou eoo qxe36 
qu Tdy gxAupoQÓzAmuy. T £C P 5d duyss € 
WamsptAuago», qo BA Que , e po xuvtiazes , temo 
aMasmrÁTOS y 9x, 0pX TX dY cxAwtóQS uAgum , SOiy 
od TaioUToy , cOM  d0)os op TU 2iyvépdpe c» TÀ 
dQewet. ros Sv xui 6cegyn«gy euc)nmigAoV, 
Tvis je expAudes cived , dams Tü Opegom Toig d TO 
&too Jo idpeis fxb TIL V popu y à ANLE VEO TOV 
boring. Am eoX , dbso punc Mdpuy a» QAcGUY x«i TdY 
erpuy xa 2o) vu ro el elm vows Qe ür puero C9 
À Jopd. asarysaiay eo or ear loe owxmvetoz- 
mu Toro PY oriéis cy T Dopd auos Tov tei d dc- 
p E EnpS , mri à xupos Td. $2ecd. vv dV ie- 
— Qeavnuor Ac uigAcY, Quuatuet TUeQ TOY. 
KE 4. 


e Fitautem olfaclus etiam per medium ; Ut ae- 
re71,aut aquam. Etenim animaliuta 64, qua 1n a- 
quis degunt , uidentur odorem entire , tam baben- 
tia, quam non babentia [anguine ficut ea , quavvtr- 

[antur in aere:borum namq, nonnulla odoré altmene 
tipercipiunt eminus ,perguntq, ad ipfum. Suecir- 
ca dubitationem ia lectas babere videtur , fi cuncta 
quiders fsrmiliter olfatiunt y borzo vero refpirans, 
nonre[pyrans autem y [ed fhirans , aut detinens [pi- 
ritum. nonclfacit, Neg, eminus, neg, comius, ne- 
que fi in ipfis naribua intus ver olentem pofuerimus. 
"Atque fenjum quidem non feri , ff in inffrumento 
fenfus ves ipfa fenfa percipiendaponatur , commune 
omnibus eft, [ed non [entire refpiratione , proprium 
bominum effe videtur, quod quidem experientia la- 
tepatet, Quareea qua fanguinis expertia[unt,cum 
non ve[pirent.fen um quendam prater eos fen[us; qui 


dicuntur,altutm babent. At id effe mon potest. )utp-- 


peeum odorem percipiant. Sen[us enimreitaim ma- 


(Text. 97i 


Text.9$, 


Text.99. 


le,quam Lene olentás , olfattus fine controuer fra eft, - 


Praterea à vvehenentibus chip[a corrumpi videtur 
o&oribus , à quibus C» bormo corrumpitur , vt bitu- 
minis julpbu ie, e fomilium. Neceffe est igitur iba 
olfacere nonre[pirantiatamen. f Atque buiusin- 
firumentum  [en[us in bomine perinde "videtur ab 
infirumento differre talium animantium,atq, oculi 
differunt ab eorum oculis animalium , qua duros 0- 
culos babent, Nam animalium ea, qua molles oculos 
babent, palpebrae ipfas vvttfapem Ci tegmen babene 
quas nifi imouerint , ac aperuerint , non vident ,7Ut 
latepatet. At eay qua durorum funt ocalorumni- 
bilbabent profecto tale ,[ed illico ves eas vvident,qua 
in perfpicuo funt. Sic igitur ci» inffrumentum olfa- 
us in bifce quidem , quanonreífirant : "velamine 
caret perinde,atqueoculus durua "vi diximus: in bis 
antem qua [u[ctpiunt, aerem babet "velamen , quod 


cum retbirant aperitur, uenia meatibustve difIeiv i5, C» idcirco, quareibirant,nonolfaciunt in aqua. Nece[fe 
est enim olfaciant reiBirando. At idin aqua facere nequeunt g EX auiem odor fscet,bumaidi [apor  h ipfum 


"vero infir urmentum olfact ua eff potentia tale. 


" ^ -" — 


A P. 





e Fit autem olfaéita] Agit demedio, quo odoresdeferuntur, ftatuitque id effe tum aerem, 
tumaquam. . Quia verodeaqua poffet quis fortaffe ambigere, dubitationem remouet eo argu- 
mento, quod etiam ea;qua in aquis viuunt; ciborum odore elocis diftantibusalliciuntur. Itaque 4,47, 5s 


ratum ele inquit,non folum qua extraaquas degu nt; fed etiam aquatilia ,&in vtroque genere , 
Erquia animalia pulmones habentia infpirando: 


tum fanguine przdita cum exanguia , odorari. 


catera non inípirando odores hauriunt: hinc quzrendi occafionéfumit, num omnibusanimanrti- 


busidem odoratus competat; ai Roa. Refpondet, omnibus cundem , nimirumfpecie conuenire. 


LS Idque 


Text.109, 


fparg'tur odot 


eff aer» aqua 





x 


occ NT D UAEDNLNPTEEN E 


Ese deci. adea de dpi er... fI arii 


Lc INUEAS 


liaramque eiufmodi rerum.. offendi folet. 


f que buius inffrumentum ]. Sicutia animantibus ea , quz duriocula nuncupantur , oculos 

: ab(que palpebris habent, füntque perpetuo expedita ,vt poffint in rem obiectam ferri : ceris vero 

palpebrz datz funt, quibus oculos recondant : ita qua refpirandi vi pollent, organum odoratus in 

recefTu & velamine quodam muaitum obtinent :adeo vt non nifi infpirando, hoc eft, aerem attra- 

hendo, aditumque odoribus recludendo olfaciant. Vnde & inaquis,vbi attra&tio fpiritus effe non 

fpirant ; organi poteft, minime odorantur:cum interim ea; quibus fenfiterium patet;infpiratione haudquaquam 

babét egeantad captandos odores. Sicut igitur,inquit Ariftotzles, diuerfitas illa cernendi diuerfitaté afpe-- 

reconditum: ca- &tus non arguitita neq; huiuf, cemodi in odorande varietas ad olfactus potentiam fpecie diftinguen. 
tera patulum.. dam fat erit.Hancipfam difficultatem mouet, eodemq; pa&o diluitlib. de Senfu & Senfili;cap.s. 

g Eflautemodor | Odorisnatnram paucis verbis explieans ait odorem effe ficci,quemadmo- 

vt fapor eft bu. dum fapor eft humidi :videlicet quiain fabie&to odoris vincitur humidum ab arido: contra veroin 

fubiecto faporisaridum ab humido.Q ua derein quzftionibusplura.: — ^. i 

h. Ipfa vero | Odoratricis facultatis organum poteftate tale effeait.qualisipfe odoractu eft:vi- 

. delicet quia fenfum inftrumenta aptitudinem habent;vt ab obiectis patiantur,cumque eam per- 
pelfionem iam fübeunt, (altem ratione imaginum quibus confignantur,obiediis fimilia euadunt. 


Minim. qua re- 


6 dor at uA 


Odor eft. ficci, 


giidi. 





Fe QVESTIO I. 


SITNE ODOR EXHALATIO 
corporis odorati,an non. 


ART ICVLVS I 


AFFRI MATIV/E PAR- 
tis aygumenta. 


Ffizmatiuam partem huiuíce controuer- 

fiz amplexus eft Heraclitus, referente Ari- 
ftotele lib. de Senfa & fenfili, cap. 4. idem vide- 
tur fenfiffze Plato in Timzo; Theophr . 6. de 
Cauf plant cap. 5. Gal. lib de Olfact iuftrum. 
Auicennalib. 6. Natural.p. 2. cap deOdoreD. 
Damaf.lib 2. deFid orth.cap. 13 Item Alfara- 
bius & Albcfaraab quos refert Venet. text 97. 
Poffuntque pro hac fententia hzc argumenta 
eadcm adduci : Odorum interuenru multa fiunt , qua 
non nifià fubítantia praftari queunt : Igituro- 


Mutores parti . 
nffrmatina. 


3 arg.bro 
p^rte 


1.Coxfirmatio al . 
affampti argu- ptum 5 primo, quia odor nutrit, ac fuítentat. 


miti Lege Gal. Aftomi enim, gens Indorum, ad extremos fines 
li. delnfirum. o- Yadiz; circa fontes Gangis;folo odore.quem é 
dorat.Hip.lib, floribus & pomis captant; viuere dicuntur vt 
ge Decenti orn. narratStrabo ex Oncficrito, lib is & Plin lib z. 
Alex. €5» Nicol. Nathilt c.11. Galen.etiam 2. Aphorif. aliifq; in 
locis diftinguitin animali duo generapaitiuim; 
quafdam folidas , quas ait nutriri cibo ; alias te- 
nues & aereas, vtfpiritus, quos affirmatattra - 
Secundo; idem fuadetur, 


eripat. apud 
Cal, lib.2.4.cap. 
2t. 


a.Confirg,  — Ctoaere & odore ali. undo;idem 
quia multi odoresà mentis deliquioliberant & 
cerebrum iuuant, ac mulcen:; adeo vt in lib. de 
4rifltels, ^ Senfa & fenfili cap. ; dicat Ariftoteles odorem 
inftiturum effc à natura ad temperandum ce- 
rebrim. Econtra véro multi odores valdein- 
commod 10;ent, vt experimento con- 
Strabo, ftat : enim Scrabo lib. x 6. Sa- 
Hippoc. bzos interdum odorious ftupefieri. .Flippocr. 


IN IL LIB. ARIST. DE ANIMA. - 
Idque dupliei rationc oftendit: primum ,quia in omnibus idem eft obiectum ; nempe tam bene, 
quam male olentium odor Dcinde quia eundem fenfum oportet effe eum;qui eifdem fenibilibus 

e ditur:atomnium animantium olfactas vehementi odore, 


dor eft ipfa fumea fubftantia. Probatur affum- f 


* 


285 


l 


cuiufmodi eft bituminis;fulphuris, ai 


L4 







A "ib. y: Aphor 28. docet aromatum fuffitusgra- 
uedinem idle Plutarch. inlib. de praecepit 
cennubial. aitfeles olfa&tu vnguentorum fure- 
re. Leuinuslib. 2.de Occult. nat. mirac.cap 9. p euius, 
affirmat in quibuídam regionibus odores, qui 
éfabarum flofculis emittuntur, delirium 1ndu- 
cere. Poftremo, quia tetri odores, qui ex cada- 
ueribus. lociique czenofis manant, aerem cor- - 
rumpunt , atque interdum peftilentiam inue- 
hunt.Arquehzc omnia non videntur fieri, nifi 

B interuentu fumez fubftantia. 

Confirmatur quoque eadem fententia , quia 4 Argn 
hominesrefpirant, vt odorentur, vtique vcfu- 
midam excretionem ad fenforium attrahant. 
Item , quia conftat res odorifeas affidua odo- 
rum expiratione flaccefcere & abfumi certe 
nonnifi quia eiufmodi rerum fubftantia dum 
oler,in halitum & vaporemabit. Accedit po - 
ftremo autoritas Ariftoteles, quialicetin Pro- 
blem. fe&. i2. q. 1o. cum quzfüiffet, num odor- 
fitexhalatio aer , aut vapor , nihil aufus fuerir 
conllituere.tamen fect. p 3.eiufdem operis,q.; & 
cap. de Senfu & fenfili  afferuit odorem ei ha- 
litum. 


Plutrachs 


Ariffotela 


7 





ARTICWLEVS: II. 


ODOREM NON ESSE FV- 
meam exbalationem,nec ayguine- 
tA fuperius adducta id 
conficere. 
It tamen. conclufio : Odor non eft fumea EAM. 4 
exhalatio. corporis odorati ; fed. qualitas ? de Anin 
odoratu fenfibil:s.H ec conclufio quoad prio- tradà 3.cA 
rem partem inde conta: , quia fiodoreffet ex- Iand.4.2? 
halatio ; cum hzc fir fubitantia ; fiquidem per celli lib A 
femouetur, & in fublimei locum euadit, nime gi 


fequete - 


D 


4 


| 3 
ifro quf. (eque 
uandoquidem nulla fubftantia per fe cadit 
ub fenfum. e 

Acceditteftimonium Ariftotelis lib de fenfu, 
&fenfibili;cap.s vbiHeraclitum,Platonem,& a- 
lioscxantiquis philofophis,apud quos contra- 
ria opinio cómunis erat,refutat. Pofkerior eiuf- 
dem conclufionis pars liquet ex eo,quia cum o- 
-.dor non fit fotos probatum eft, & deno- 
minetfuübie&tum quale, agatque perfein olfa- 
ctum, confequens fit, vtrecte dicatur qualitas 
odotata fenfibilis. Verum quanam fi odoris 
- matura, exijs, quz progre(fu dicemus , cum de 
oderum generatione differuerimus ; planiuse- 
uadet. : 

| 1 47g407-— R c(pondeamus nunc argumentis , que hanc 
or artic. c. oftramaffertionem oppugnabant.Ad id;quod 
jue confir iio adduximus,negandum cft affumptuim, & 
fn. d^ ad primam eius confirmarionem dicendum 













ur quo 
rem par- 


quoad po- 
Lem. 


rem non nutrire:id enim tantum nutrit,quod in 
fübítantiam rei viuentis conuertiturshocautem 
folifubftantiz conuenit, non odori, qui acci- 

moredo't— e nseftvt probatum fuit.Itaque quod de Afto- 
Mieind. mis narratur, fictitiü eft, vt iam in libris de ortu; 
sse H'ci s interituaftruximus. Quod autem medici in- 
effe uiunr;in viuentibus quafdam partes tenues,id 
nr eft,fpiritus odore nutiri&fuftentiari; id fi de o- 
:£2p.5.4.7- doreipfo intelligatur,à vero abeft,fi deaeria fub 
drifl.ca S. ftantia;quaordor defertur, eatenus admitti de- 
lf. 5 fenfi- bet, quatenus aer, vt libro citato oftédimus fpi- 
alenum in yitus nutrit nutritione impropria; qualis cft ea 


». Fernelili cy, Ec vero eiufmodi fübftantia aeria,cum odo- 
. de metho- ye imbuta eft , merito aliarum qualitatum;quz 
edendi cap. odorem coiitantur, mirifice etiam fpiritus fo- 
7&l.lib. 2. uer, ac conferuat vnde quibufdam odoribus vis 
b benefica ergafpiritus, & cerebrü, atquc etiam 
ad exhilarandum cor attribuifolet.. Quemad- 
modum & nonnulli odores ob aliquam exce- 
dentem qualitatem, cum qua fimul meatus cor- 
poris fübeunt, non parum afferunt nocumenti; 
& ob putridos humores, qui vna cum ipfis ex 
'halantur, aerem vitiant: Ex quonon fequitur 
odorem fubftantiam effe , fed fabítantiee vna 
cum przdictis affectionibus inhzrere. "Vnde 
iam patet folutio primi argumenti, omnium- 
ue eius confirmationum. 
Ad priorem fecundi argumenti partem di- 


omnibus, fediis, que refpirant ; inferuire ad re- 
mouendum operculum , quo, vt Ariftoteles 
ait , olfactus tegitur ; quod cum fit; frmul at- 
trahitur fpecies odoris , vel odor infidens 
aeri; exhalationive , vt progreffu exponemus : 
fed hinc nihiladuerfus di&a habetur. Adpo- 
"fteriorem partem concedendum eíl à rebus 
 odoriferis [pe emitti fumeam fubftantiam, fed 
negandum eam fubftantiam effe odorem Ari- 
ftoteles veroin problematis fectione tertia qu. 


inflz.odo- qua lucerna oleo, & aere circumfufo fuftenta- - 


MESH! MD URCRAEYA S osseT py 
vor OENGNOE. 3X6 QUESTIÓ 10 


retur odorem non effe fenfibile per fe; A j. & c. 2. de fenfu, & fenfili appellauitodorem ha- 


B 


cum Ariftotelein lib. de fenfu & fenfilic.s odo C 


R 


' cendum eft infpirationem animantibus, non F 


litum non formaliter, fed fuübiectiue; quia ma- 
gnaex partein halitu. ineft , ab eoque efertur. 
Erin hunc modum explicanda erunt loca alia; 
inquibus odorem vocat halitum fumeum, feu 
fumofam vaporationem. In eundemque fen- 


282 


füm accipi poflunt dicta,fi non omnium,;faltem - 


quorundam auctorum ex iis, quosinitio fupe- 
rioris articuli retulimus. 


QVAESTIO II. 
QVONAM PÁACTO ODOR: 
gignatur, quodque eius fubie- 
é&um fit. 
ARTIGNVNLVS 


EXPLICATIO PROPOSI- 
t& dubitationis. 





Vodattinetadgenerationem odorum,ífta- 
cuendum eft cum Ariftotele proximo ca- 
pire, & vberius in libro defenfu, & fenfili, ca- 
pite quinto odorem refultare in mixtis corpo- 


ribusex primarum qualitatum eoncretione , odor nde sd 


dominante ficcitate , calore humidum deco- fcatar. 


quente; & exiccante, Diximus,in mixtis corpo- 
ribus, quia elementa, vt etiamloco citato mo- 
net Ariftoteles, odorata non funt ; videlicetin- 


D terim dum fyncera ,' & pura exiftunt. Addidi - 


mus; ficcitatedominante;quia ficcitas eft quafi 
materia odoris: Saporenim,& odor ex humi- 
do , ficcoque oriuntur : fed hoc intereft , quod 
in fapore vincit humidum;in odore ficcum. 
Hanc vero originis differentiam intero 
& faporem illud , inter alia, teftatur, quod que 
impenfe olent, valde amara funt, quia nimis 
coca ; quade re Theophraftus libro fexro de 
caufis plantarum capite vigefimoquarto. Item 

uia dulcia raro (ant odorata , intellige natiuo 
odore; vtait Plin.lib. 21, naturalis bipne cap. 
7. Nafciautem odorem ex ficcitate dominan- 
te, armeumentoeft;quod coníftataridos,& ferui- 


Saporis (C odo- 
ris eadem can - 
dorem, /^ ed tamen. 
"variata, 


dosterrarum tractus, vt Arabig, vt Syriz,opti- - 


morum odorum efle feraciffimos. Item quod 
res odoriferz,íi nimium humec&entur;inodori- 
ferz redduntur:ideoquein ZEgypto flores mini- 
me odorati funt, quia iacubar illis rofcidus, & 


nebülofus aerà Nilo &umine, & é contrario zo- "f 


faferenis diebns collecta maiorem odoris fra- 
grantiam reddit.Quin vero, vt notauit Hippo- 
crates liberis decarnibus, & ipfum organum ol- 
fa&us , cum prituitofo dedluxu , aut aliquouis 
humore fcatet. odorem minus fentit. Eft enim 
quzdam inftrnmenti, cum proprio fenfibili na- 
turalis confenfio , & cognatio. Oportuit autem 
inodore ficcum, & tenue vincere, vt odor fa- 
cilediffündatur , & tranfmeet. | Sed enim, & 
aliquid humiditatis ad ipfum requiri,inde patet ; 
quia qua exarefcunt , & torrentur ; odorem 

$ 3 amittunt, 


Tervarumpla- 


gA vt feruentio- 
res,ita odoratio 








niet at; quod videre efbán cineribusligniodo 
iu vtobferuat przez alies; T hophiaftusl. 6 
- ^.qmisarefacta;huinidi permiftione odorata fiunt- 
[/vttetra;cum primum compluiturpo£t diutur - 

; namrficcitatem:non ita yeroó:cum diu manduit; 
 tuücenim humor, non ficcitas przualet. Deni. 
queadiecimus.. ( calore humidum decoquen- 
et, & exiccante ) quia non erit odor ni caloris 
visaccedat, qua humidum quafi diluat, & at- 
tenuet,HincArift.in problematis fec. r 2.quc:l. 

12. Ait (eniin, quac olenc, calida effe; quia odor 
calore efficitur:& in eadem fe&t. quarít:4.docet, 
edorata omnia calore abundare. Idemque afle- 

rit Galen. libro quarto de fimplic. medicam. fa- 

cult. cap. 22. Eaque caufa eft cur alliaiuxta ro- 

fas confita, eas magis odoratas reddunt: videli- 

eet quia folam calefaciunt; & exficcant, atque 
itaodorem promouent; vt att Contarenus lib.s. 
declementis. Quamquam huiusrei aliqua cau- 
fa reddipoteft:nimirnm quia quelibet res trahit 

. alimentum fibi confentaneum , atque ita gra- 
ueolentia , cuiufmodi eft allium, attrahunt nu- 
trimentum maleolens, & vicinis herbis,plantif- 
Ogoramenta ue odoriferis fyncerius pabulü relinquunt, Ex- 
recalef: adja fra- perimuretiam aquam rofarum ftillaticiam, dá 
grantia [uni. igni fenfim incalefcit ; halitum fpirare fuauio- 
rem.& vniuerfim,quaz odorara funt,magisredo 
lerecum calent; quam cum frigent, & plusin- 
terdiu, quam noctu vere , quam hyeme;zítate 
quam vere. Hinc Alexander Macedo, vtineius 
vita Plutarch fcribit, propterea fuauem odorem 
é membris efflaffe creditur, quod eflet tempera- 
mento corporis przferuido, & igneo. Idemque 
Plutarchusidlib. de caufis naturalibus cap. 25. 
? qualionern diluens , cur pruina feraruminda- 
gationem difficilem reddat;ait caufam efle; quia 

odorum halitus , nonnifi calore laxati, & folu- 

ti difpergi queunt ; frigus autem vehementius 

ftringelis; & claudens, neceos fluere,nec ad fen 

à ,., , tiendi inftrumenta perlabi finit: & odid etiam 

6 doris definitio vinaper hyemen minus redolentiaefleait Ex 
Odorem effe ma di&is patet; quanam effe debeat odoris defini- 
gis fici quA tio, nimitum , odor cft qualitas ex primarum 
bimidi Ariffot. commiílionerefuttans,dominante ficco, & ca- 
LEX. 100. Putus lido, atq; olfadtum mouens Patet etiam quod- 
lib. Elementain c^ m fit odorum fübiectum, hoc eft , quidnam 
edora. fitidin quoodoz primo enafcitur.Nam cum o- 
dor fit qualitas orta ex certo primarum qualita- 

tum temperamento; uw non nifi miftis corpo 

ribus per fe debetur ; Bicinde vt proprium,ac na- 

tiuum fübiectum odorum fittale corpus miftü. 

Plin. Vide Plin. lib.rg.; Natur hiftor c. 27. Mirum,in 
Ariffot. uit; tria przcipua naturz elementa finefapore 
Et cap,s.de fen[. ede, fime odore;aquas, aera,ignes. Addere & ter- 
€» fenf. Apoll. :yamypocuifletficutiaddidic Arift.lib.defenfu & 
€ losnd.qu.16. (enfilic. s. monens tamé intelligendüid effe; nifi 
M. Alb. futn.de-clementa milluram habeant ; nam cum hac vi- 
bom. 2. p. tTaéE. demusredoleie mare:&terram etiam, prafertim 
eolfa. Marcel. cum poftlongam ariditatem madefcit; vt füpe- 





Alexandri fa 
dor odoratua. 


IN-ILILIBOXRIST, DE ANIMA. 


á 
d: 
de caufis plant.cap.29. & écontraro mulasi | 


b 
Cuv EN 
284 
A iius diximus, fcripfitq; T heophraftl. &.dep 
» tiscap.24 & :7. De. hac re landun. quaft 26 de 
lenf-& fent. poc QMASO. 

Porro odorum fpecies. variz fünt, nobis ta- 7: 4* 
men propter huius fenfus hebetudinem,& tar-- 
ditatem magnaex parte ignota:fiquidem prout 
homini fenfus dcficit;ita & fcientia deread eum 
fenfum pertinente; cum noflra cognitio à fenfi - 
bus oiiatur. Quiaigitur admodum tenuitet & 
remi(le olfacimus, nec nifi eos odores;qui oros- 
num vehementer laceíliiat ; acpul(ant, icis vr 
peicipimus;fitvtodorum differentias minus te- 
neamus:ideoque eas haud propriis fignificamus 
vocabulis fed translatitiis, deficxifque faporum 
differentiis. Ergo vt fapores; ita & odoresacu- Sapor ac 
tcs, acerbos, graues & fuaues dicimus, mutua- quis. 
titia nomenclatura eorum fpecics & difcrimina Quemadi 
indicantes. Eft autem fapor acutus;qui celeriter dum 2trij 
ac fortiter fine faltidio fenfumferit.Acerbus,qui in Iib.cap. 
cum quadam mordacitate pungit. ' Grauis, qui 9$ defenf. | 
C Íegniter, ac parum mouet:velqui ob denfiorem fenfccap.s 

fragrantiam, vtodorartemifia vel ob foetidum air. 

halitum , nares offendit. Suauisquileniter gra- 

tus, ac iucunduseft. Qua dere, deque aliis oda- 

rum fpeciebus Thom Garbius in (aum qu. 65. 

Marcellus in fuo5 de anim. ca.74..M. Alberz.. 

part. fumm.dehom. tract. de olfactu; & lib.z.de Nez 

anim, trat. j.ca. 24. D.Damafc.l. . Fidei orth.c porum 
18.'fheophraft.l. 6.de caufisplant c. p,& 4,& 15. odoribuse 
vbiadmonet , & finomina faporum odoribus drapt. — 
tribuere foleamus : non id tamen in omnibus 
nominibusratum cíle: neme enim v.g. odorem 

falfum re&e nuncuparit. Quod etiam fcripfit 

Galen lib. 4. de fimplic.medic facult. cap.zr. ! 

Deindeaduertendum ex Ariftotele de fenfu Odores gt 
ex fenf.c.cit quofdam odores iucundos haberi, 44s appe 
quia faporibus refpondent, &guftatui amica de fiam exei 

nuntiant:atqueita efurientibus fuaues contin- j 

gunt; qui tameh fatiatis nullam afferunt volu- 

ptatem. Alios per fe ac fine refpectu faporum, 

E dele&ationem parete, vt qui efflantur équibus- 
dam floribus, neque enim , inquit Ariftoreles,ii 
adcibi cupiditatem excitandam conferunt, fed 
obítantpotius. Vnde illud quod in Euripidem 
dixit Stratis. : 
Cum lens coquitur , conguentinilinfundito. 

Aduertendum praterea quibu(dam corporibus Odores fin 

ineffe odores fimplices, cuiufinodi funt; qui per ces. 

F naturam obueniunt; aliis compofitos varia com Odores eo; 
. miflione;quales magna ex parte funtii;quos ars £i. ; 
pigmentaria ad luxum & delitias vnguentis mi- Maior ed. 

Ícet. Quem abufüm maiorem effe inquit Plinius quar ge: 

lib. 15.€.5 quamgemmarum,& pretiofarum ve- rum abu 

ftium:hz namque diuferuantur; & tranfeuntad Lege 44r?/ 
hzredes;illi confeftim expirant;acfuis moriun- 3.Ezbie. cM 
tur horis : exceditlibra denarios quadringenos, 
necíenutipfe, quigerit, (ummaq; commenda- 

tio habetur fi tranfeunte illo;inuitet odor etiam . Mi 

aliud agentes. Tanti emitur volutas aliena, Ad MArfiali 

de quod virilem animum effocmigant, vt non Epgriem 
T fine | 


















diff.igss 
clem 


B 


Alj bebed| 













M B MM K ^ A 
pow 
£0RITA Sene femper oletLegeD. Hyeronymi.epift.8.ad 
7*5. Dy emetriadem; iniuuenes calamillratos & pe- 
L das Y MUS, . , 
regrini muris olentes pelliculas. 


as Mud t x 


| SARTICVLVS 





IL 
QVARVNDAM  QBIE- 


c Gionum dilatio, 


Erumcontra fuperior obiiciataliquis. Si 


e. | 
7 odor effzcin miito odorato, vcin Íubiecto, 
fequererur lores, & [uzmenta,ó propinquo ína 
" uius olere, quam éloco aliquantulum rcinoto; 


cum vnum quodque prope fuum principium 
efficacius agau x dainca oppofitum experimar. 

/ 4. Secundo. Vnus, idemque cibus fecundum ean 
dem partem fapidus cit, atqueodoracus. Igitur 
cum aporfiat ex humido, doccate Ariftoteie in 
hoccapitetext 100. fi odor ex ficco predomi- 

. nante orietur, in eadem fubiecti paite ettet fic- 


tio. Multa corpora prz umida funt odorifera, 
vt aqua ftillacitiz ; opobalfamuin , vinum alii- 
queid genus fucci non pauci,ergo odor non pro 
^: uenit ex abundanti ficco. Quuto. Aromata a- 
crius olent, & diutius odorem ieruant cinere fu£- 
fita, quam igni, & gummi, ac larcymaz odora. 
tZ,vbl igni exultz funt;odorem halant nullum, 
& tamen ignis calidior eft cinere.Noni gitur ca- 
lor decoquens, expirationem odoris perficitifi 
5. enim eam perficeret ; vbi efficacior eft vis calo- 
ris; acrlor odoris afflatus fentiretur, Quatto, 
Tria füntcorpora odorum excellentia i primis 
nobilitata, videlicet mofchus, zibetü, &aimb4. 
rum:atiniis non abundat accitas, & calor:ergo 
odor non oritur ex harum qualitatum domi - 
nio. Probatur alfumptio, quia mofchus fie:i di- 
citur exíanguine ferg cuiufdam vulpem cfioie 
rcferentis ; zibettum, ex fudore quorundam fz- 
lium; actfudor, & fanguis magis humida funt, 
quam ficca. Item; ambarum videtur iunafci ba 
lenz, quz vt eft inarisincclajita frigidi efttem- 
peamenti, atque adeo & ambarum, quodin- 
hecho. (acam gignitur. 
* Ad primum horum refpondet Ariftoteles in 
te Jon problematisfeck. i2. qu. 2. & quaft. 4- & 9.ideo 
euius Borcs, & fuffimenta Clonginquo fuauius olere, 
quia ad locum aliquantulum remorum defer- 
tur odorfecretiora portione terrea, & de£eca. 
tiorà fumo, crallisque vaporibus, qui odorem 
vitiant,& ipfam odorandi vim hebetant. Verum 
oportet non tantam elle diftantiam vt odorin 
. traiectu pereat, 
Adíecundum , negati nonpoteft interdum 
» 54 Càm fuaui odore faporem conco&um , incun- 
j. dumque inueniri. Verum maiori ex parte op- 
pofitum accidit. : praíertim fi fermo fit de 
fuauiffimis odoribus , ad quos, vt ad rem prz- 
ftanüorem in füo genere refpicere opoxtet 


sz 


NA POtooNElsim TOU qe o4 


B 


A, ^ e " Y 1 
1 S e M 
2868 AER 


fine caufa di&um fitillud. Non beneuolet, qüi A cam dc odorum ingenio iudicamus.Adde ob id | m 


etiam dici odorem prouenire ex ficcitate;fapo- ' 
rem ex humiditate;quia cum eadem res,& odo- 
ra; & fapida exiftit;fi conftet aliis partibus ficcio ' 
ribus;aliis bumidioribus; odor fequitur portio- 
nem magisíiccam: , fapor magis humidam. 
Item, quia quz (aat odorata, ceteris partibus ^ 
quo ficciora eo plus halant odoris, vt patecin' 
Cinnamomo , Caryophyllo; & aliis. Quod ta- 
meniniis,quz faporem continent;fecus euenit. ^ 
Vnde & organum odoratusficcum eft; suftatüs 
humidums5ta vtnon modo fapor, ctiam inari-- 
dis corporibus fircculentas partes amer, fed ne- 
quelinguz guftu dnudicetur , nifiillainterno 
aliquo humore fit affufa. 
Adtercium , ex iis, quz proximedictafünt, &),4r;5. 
patet refponíio. Ad qartum , dicendum eft ci-. Cz. acria cle- 
nére füffita acrius olere quam igne; quia ignis ant fuffita cinz- 
przpropere abfumit halitum odoiiferum , qui re, quam igne. 


À 


Tert:14. 


" cineris calore paulatim emerpit. Exquo nonfe- 


g Cb & pie pie qipquod repugnat. Ter- C 


D 


quicarexpirauonem calore non fieri ; fed vtex- 
hibeaturaccommodatead euchendum feruan- 
dumque odorem, requiri moderatam caloris" . » 
vim;qualis eft in cinere. Nimis vero adufta ideo 
non olent;quia odor nonnihil fucci exigit. ' 
Circa vltimum argumentum in primis quod 
ad mofchum attinet, nonnihil de illius origine 
auctores dillentiunt. Quidam tradunt mo- 
fchum effe illius ferae ; quam diximus.cócretuin 
fanguinem; inclufum iis folliculis , qui ad nos 
perterentur potiffimum é Cinarum agre. Alii 
feram illam crebro verbere enectam ; deinde 
putrefactam comminui in particulas;atqué has 
efle mofchum , qui przdichis vterculisalferua- 
tur. Alit aliud narrant. Lege Mathiolum inr. 
lib. Diofcorid cap. 10.Scaligerum exercitatione 
z1,in Cardanum Quidquid dicaturr conítat mo 
fchum ficcitaté habere , qua odori fufliciat;efto 
fanguinis, dum non concrefcit prehumidus fit. 
Qnod fimiliter deconcreto illo füdore felium 
pronuaciandum eft. 

Deorizine ambari , maior eft dubitatio, 
Plenfque videtur efle aliquid innatum balenis. 
Nam, & vbiplures vifuntur, maior eft illius 
COp14; & in earum ventte certum eft nonnun- 
quaminueniri, cum vel tempeftate ad Ícopulos 
allife , vel piícatorum iaculis , fünibusque tan- 
dem expugnatz capiuntur, Alii volunt effe "A uicen.e Scra 
fungi marini fpeciem é profundo, vel faxis,vbi pion, quos citat 
naícicur , diuulfam pelagi flu&tauantis agitatu5 CLriffoplsorus 
quoadlittora euebirur , ibique fzpe legi con- Cofla lib. de odo 
fueuit.In balenis autem inueniri ; Don quod in: razzzutis ca. 16. 
tra illasoriatur ; fed quia marina bellua €Op4- Ambaraum 2 
bulo fummopere delectatur, vt & terreftres, vo- maris fundo, 
latilesque complures.Lege Matthiolumin libro vel [copilia 
pumo diofcoridis capite zr. Fuchfium inlibro erut Cin littm 
de componendis medicamentis. Siue àutetn expui. 
hzc fiuealia fit ambari generatio , negamus - 
deefle illi; quantum fu£üciat caloris ad odorem 
conciliandum, 


Quinta. 


De ergine ;30- 
[chi varia fen- 
160i14. 


De bac ve Ate- 
4uus o Paulus 
apud Cal lib. 
14.CA2p.-25. 
Sipontinus. 
Mo[chum ae 
Hermol. fuiffe 
prifciá. incogni- 
iun. 


Exit 





tX. 





obieilio. Erit t 
blematis fe&. 5. problem. 4. affirmare, nullum 
animantium feu viuum, feu mortuum excepta 
5 y anthera mittere. : fal- 
Diluris. panthera , füauem odorem mittere. Quare fal 


fum effe quod deillisferisafferuireus, Occur- 
rendum, vellatuiffeid Ariftotelem vt & alia, 
: quz eiusztatenondum cemperta fuerant , fcd 
progreflu temporum innotuere. Vclid ex com- 
muni tantum fermone protuliffe, ficuti & alia 
non pauca in eodem opere, vt nonnulliinter- 
pretes obferuarunt. 


QV /ESTIO III. 


QVO PACTO DIFFVN D 4- 
tur odor , c per qud sncduim. ad ol- 
factum perueniat. 


ARTICVLYVS I. 
-DE ODORIS DIFEV- 


fione. 


1. Qua ffionis ST prima conclufioin hac quaftione Odor 
conclufic. plerunque diffunditur ére odo:ata, perfub- 
ftantiam fumeam. Hazcconclufio probatur iis 
argumentis, quz in hoc capite, articulo pri- 
mo quzílionis prima attulimus ad fuaden- 
dum odorem effe exhalationem , feu fumeam 
fubftantiam. Licet enim non perfuadeant odo- 
rem effe ralem fubftantiam; concludunt tamen 





illam odorem comitari , effeque eius vehicu- D 


lum , cuius interuentu , é re odorata prodeat. 
Addidimus tamen in conclufione ( plerum- 

uc) quià non necefle eft, vt femper odor eo 
paco cxiliat;finimirum res odorata, odorem 
ita perfectum concoctumque iam habeat, vt ad 
exiliendum non egeat refolutione ; vel fi ita 
compacta fit; vt refolutionem non admittat; li- 
cethocpofteriusin corporibus odoriferis raro 
accidat. 


Cenclo foni 
moderate. 


4. Conclufio. 
ta vaporem exhalat,non vbicumque percipitur 
odor, datur exhalatio odorifera. Hac conclu- 

E. fio eft de mente Auerroistext. o7. huiuslib. S. 

Ilia Auchores 'Thomz ibidem, & in fecundo dui uarfl 2.art. 
2.ad s. Alberti tract. 3. cap. 21. HN text1c0. 
vtriufqne Caiet Apollinaris qu.2 6. Ferrarienfis 
qu.17 land de fenf. & fent. q.27. & hocinlibro 
quaft 24. Contarcni li.5.de elementis. Marcel. 
lib.3.deanima cap.72. Conciliatoris diff.155. & 


In queft. vtrvf? 4]jorum. Eft tamen contra Auicen. 6. Nat. qu. p 


oder fit qualitas poc $ Albertum infumm de hom.Galenum,; 
.A 3e 4.de fimplic.medic.facult ca.21. Fernelium lib. 
Qwi contra fen" & phyfiol cap 1.& alios exiftimantescitra hali- 

nant, , tumfumcum, odorem nondari. Probaturta- 

1. Conclifioniá «yen noftra conclufio; quia fzpe odor fenti- 

probante. tur in locis admodum remotis , vt tcftantur 
vultures;aliz queaues,qua odoreallcaz cada- 

uera proculinquirunt: vtaurem exhalatio tam 

longe,lateq; fpargeretur, oporteretrem odora- 


IN TL LIB. ARIST. DE ANIMA. — 288 — 


Erit tamen qui obiiciat Ariftotelemin pro- À tam defluxu penitusabfumi &in fumum abire. 


C 


Sit fecunda conclufio. Etiam cum res odora- E 


Secundo, quia odor breuiori téporis mora per- 
cipitur, quam exigat motus fubftantiz fumez 
adolfa&um Teruo, quia vapor, cum leuis fit, 
furfum: commeat ; tefte Ariftorele defenfu & 
ferfili capite quinte & tamen odor etiam in lo- 
co inferiori fencitur,vt patet in venatu crocedi- 
lorum qui ad carnes extra iquam fufpenfas , o- 
do.einuitati accurrunt: 

.Sittertia conclufio, Odorextrafumeom ex-, c,,, 
halstioncm e£Éunditur fecundum cfleibtentio- Ne 
n5lc; potcft quoque cffundi fecundum effe rea- Á 
le. HzcconclufioquozdpHormpartemaffle- 
ritarabiis, ques pauló ante pro fecunda con- Prioris 
clufíone retulimus Patetque exeo, quiacum *?»frm 
fumeus vapcr, vtoftendimus, nequeatadlon- 
ceiffimam uactum coinmunicati ; arque adeo ] 
nec inilloodor ; confequens eft , vt odor perfe 
com municetur,faltem fecundum effeintentio- 
nale.Pofterior pars eiufdem conclufionis dubia Confit j 
omnino eft, necà nobis, nifi vt probabilis con- pofteri 
fticuitur Eam defendumk Alexander inlibro de 
feníu & fenfilica.de odore, Ammonius, & Boe- 
tius cap.2. Anteprz dic. item Garbus infumma 
quaft. 69. & recentium Philofophorum non- 
nulli : Suadeturq; teftimonio Ariftotelis hocin 
libro cap.12. text. 117. vbiait medium pati àfo- 
no & abodore; & aerem fic patià re odorata, vt 
redoleat.Cum igiturredolere nihil pcffit nifi o- 
dore fecundum cffe realeaffcétum fit, quemad- 
modum nec effe candidum , nifi candorcm ha- 
beat, videturAriftoteles concedere;recipiin ae- 
rerealem odorem:Accedit;quod eodem modo 
ait pati aerem ab odore, & à ono; atà fono rea- 
liter patifuperius oftendimus. Non eft tamen o4» B 
exiftimandü fpargi odorem fecundum effe rea- diflanti 
lead totam diftantiam ; in qua percipitur, cum j5,, po 
non fit verifimile tantam illi ineffe vim ad fefe wa 
communicandum,maxime cum plerique arbi- s 
trentur, eum ullo pacto agere realitet fedin- 
tentionaliter tantum. 

Obiiciataliquis, Odor vt docuit Ar ftoteles 
inlibro defenfu , & fenf. capite quinto fuit da- 
tusà naturaad mulcendum cerebrum : fed hoc 
non przftat nifi dum eft in (nbftantia fumea , Imp 
vt ex fuperius di&tis conftat; igitur odor nun- "67/4f 
quam datur extra füubftantiam fumeam.S$ecun- ?5- 
do, Ventus cumalio tendit, femper impedit 
traiectionem odorum ad nares: hoc autem ex 
€o prouenit,quia ventus defert (üubftantiam fu- 
meam verfus aliam partem : ergo odor fcm- 
per eft in tali fubftantia. Tertio, Sialiquan- 
do odor fecundum effe reale, vel intentiona- 
le maneret extra halitum fumeum, oporte- 
ret peruenire tuncininftanti ad fenfum , cum 
faltem fpecies non habeatcontrarium ; à quo 
retardetur : fed oppofitum. videtur experiri 
quia femper poft aliquam temporis moram 

olfacimus,ergo&c. Quarto, Nullus fenfus 
externus poteft percipere obie&tum , nifi fit 
prafensa 














p ns cum lo 


o 





i 
iat 
5 
eo 
e 
gc 
g 
H 
27 
5 
&e 
zn 
o 
"3 
mp 


ndi odor in medio fecundam 
hzc diffafio nó aliter fieri debe- 


'Ànatura, vt illias interuentu fapores 
explon xtur, diiudicenturque quod progreffu 
Tid X Na WE 1 t. rj . E « 
magis patebit; ltem yt homoillius minifterio, 
Om C D m - d Nr IDECCIOCU UNS " Eis 
ficuti &aliorum fenfuum,intelligibilem eogni- 
- ^ tionem acquirat, Praterea, vt cerebrum mul- 
431.3 cac EROR Illa 2! AT AUFL Due hi & E 
ceat ciusquetemperiem feruer, Verum: iic finis 
non omnibus odor ribus conuenit, cum multi 


. cerebrur 'dant:(ed neque opus eft , vt (uaues 











. & benefici odores eum finem perpetuo afle- 
quantur. Ad fecundum refpondemaus ventum 


impedire perceptionem odorum, non folum 
qu'a fabftantiam ffmeam in diuerfum rapit; 

fedetiam quia odores, & eorü fpeciesinaere 
infidentes, vna cum ipfoaere, eodem, quo fer- 
cüurimpetu,fecum euehit. Quod tamenin colo- 
rum , & lucis p erceptione, haudquaquam eue- 
nit:quia cum pecies vifiles momento ad afpe- 
&um pertingant ; earum traiectio motum om- 
nem pracutrit. | 

ds. Ad tertium dic ; vnum odorem fecundum 
effe reale, pofífcà contrario odore;in medio re- 
tardari; vel omnino impediri , ne vlterius diffun 
datur. Quod fi odorcontrarium noninueniat, 
putant nonnulli probabile effe tam illum,quam 
fpecies odorisymomento ad olfactum perueni- 
re. Sed hisrefragatur experientia.Szpe enim vi- 
demus thus, aliaque odoramenta, cum primo 

igni calefcunt,fumidum halitum procul expira 
re;& ramen nunquam eorum odorem, nifi ali- 
: ;,4,. quanto poft tempore; à nobis fentiri. Quod ta- 
Es men fecus eueniret fi odor, vel cius fpecies; fef: 

E Or,v pecies.fefe 
E uU. 1B olfaium momento infinuarent. Quare di- 
lo egent cendum potius non omnia,qua in medio con- 
E.) dif- trarium non offendunt ; commünicari in in- 
Es. ftanti; videlicet, quando illa fuopte ingenio tar 
da fünt, ac moram requirant; quo pactoíeha- 
bet odor, & illius fpecies;vtea, quam diximus, 
Philofophiz : parens experientia demon- 
ftrat. " 

444. Adquartum concedendum eft fenfum ex- 
kexterms ternum non percipere nifi przfens obiectum: 
lorum pra- fed hanc prafentiam non eodem pacto re- 
m pefcunt quiriin omnibus fenfibilibus refpectu fuz po- 
edem mo-tentz. Namque vtres vifibilis afpe&ui prz- 
i fens dicatur,debet eiper lineam re&am obii- 
ciab eoloco, in quo videtur:vt autem res odo- 
rabilis cenfeatur przfens olfa&tui ; fat efLatque 
















et; quam per. rodu&ionem vnius odoris abB. bilium obicdefublato. TN 
E ove dns cw p oae n a bdqpisrumigue posi pm inpicipu & 4ds. 
DES ium horum dicendum , odorem da- quidem non fine magna probabilitate , qui ne- 


E "Theophraftus, lib. 6. de caufisPlantarum, cap. 


flauit ) a&u exiflar, eique cohzreaumedium. 
pet quod fpecies ad (enfiterium víque effundi- 
tuz,Dependetautem con feruatio huiufcemodi 
fpeciei à proprio obiecto, ita vt eopercunte, 
moxeuanefcat ; ficuti & fpeciesaliorum fenfi- 





gant darirealem odorem extra rem odoratam , 

fumeumque vaporem ) refpondendum eft, etfi 

odorrefulter ex primarum qualitatum tempe- 

ramento,yt&alim fecunda qualitates;pofleta- — - 

men illum dari in clemento, nonquidem fyn- 

cero puroque;fed mifturam earundem qualita- 

tum participante , vt fuperius ex Ariftotele, & 

"'Ehcophrafto docuimus. Negandum vero eft Odor edorem 
C odorem non effe magis aciuum , quam colo- £e7tra: non c8- 

rem. Poteft enim odor,reipía diffundi;produ- ler coloretm. 

cendo odorem alium, ficuti & (onus fonum a- | 

lium generando. Nec mirum, cü ad generatio- 

nem, communicationemque harum qualita- 
. tum,quz in fubiectis non permanentfed pauló 
poft euaneícunt , minus requiratur , quam ad 
productionem coloris,qui & nobiliorem obti- 
net naturam & fuopte ingenio cft qualitas fixa 
permaneníque. 





ARLIICVLYS LL 
MEDIVM ODORIS ESSE w 
aerem C aquam. 
MES » per quod odor diffunditur , duplex 


efljaer&aqua, vt docuitAriftoreles hocin 
I b.cáp.9.text.97. &lib.4.de hiftor.anim.cap.$. 





1. Magnus Albertus z. part.fummz de homine 

tractatu de olfa&u,Fernelius lib.6.Phyfiol,cap. 
15.Garbiusin fumm.qu.69.T hemiftius hocin 
lib.c.34.fua paraphraíis, Theophilus Algazel- 

lus, Auicenna; Simplicius; & alii auct. commu- 
niconfeníu. 

Etquidem aerem effe medium odoris , patet Merem,eaqua 
€x €o , quia terreftria; volatiliaque animantia medium effe o- 
per aerem odores captant. Quod Nero. et- dori«, 

bn lamaqua medium fit, conftat fimiliter ex pi- 
Ícium in aquis odoratu. Huius autem multa Probatur. 
affert indicia Ariftoteles loco citato de hifto- 
naanimal.. Nam complurespifcrum fpcelun- [ 
cis latentes ; fal(amento illitis faucibus pifca- Pifces odorari 
tor euocat. . Deinde , non pauciad quoídam fub 4quu. 
nidores ex alto accurrunt , vt ad carunculas 
Ícpiarum deuftas, & aflazuum polypum , qua 
ideo coniiciuntur innaflas. | Purpuris olidas 
efcas purpurarii demittunt , iisque deceptas 
t capiunt 
















1 aim olfactw. T iei et, 


w 









ota 


alimenta fibi quzrere: fiquidem etiam ii qui o-' ; 






MM iusihs (Lu 0 Ol 
culorum fenfu deftituti tunt, efcas fuas perfea- D LVER 5 D A oP L- 
tifcunt, & quaritant. já '  Wones. LS Xe 
 Dwubiatio. - Eritquidubitetquanamrationeaer, &aqua —— ab ba ii 
Tii fint medium adtranímittendos odoresaprum; B- M SHRDIE. ;3 
i cum lizc elementa humida exiftant, & alterum lor, emi- Copfulo. 


US AS i cw magie on 1d c nentiorque in facie;quo quafi cegum« à 

eorum fripidá fit, nempeaqua:humiditas vero, uorque 1n facie;quo quali. tegumento nares / de fep. 
& frigiditas ab odorum ingenio alena habe- 
antur, vtpotequi ex ficco , & calido oriuntur: 








; : aerem ; cuius vna pars tracta irrepit in cerebrü],. 7j 
licazio Occurrendum tamenertfi hz qualitates odori- cet E e m Lo 
Xxpliato. — à i € ;dequib.po- 7 [;b. de 
us, adprimzuum eorumrortum & diuturnanr TrwM 
conferuationem minusconferantmihilominus — coim eluuiem emun gendam ji oe dechur op f 
u . , c y z » é Tots ES . 7. ] Pt "2? coy vh 2 t * 
aerem & er 2n Aem iraiecHonem meatu nafüs patet. Tertio, ad Iona do. 
á ER bur r á quiamumeus YApOr»QU* — res vnde animantia quz longiores habenrna- 
| eic rois e à er ie gis ec P**- — res agaciorafunc.Priuatim veroelephátisnaris Elephan 
, wire BETUIE Ais drhodw Hu p pe", 7:Cۈ- C prolixz , & inanfra&tum flexibilisalius etid cft res pro n 
| pitefeptimo quemadmodum medio cotors?- — (ns nempeidein,qui manus, vttradit Ariftot. ri^. 
eft quzdamaffectio,ratione cuiustraducuntüt — b dehift anim. cap.ri. Nàm ea cibos tam fic 
- 2 . * É $ : NN * xt * : » 
Vt aev ad lucem per illud fpecies vifilesad-afpectum ; quam vo- cos,quam humidos colligunt& in os admouét 
(1s — Admittendam | cat 2]g duris :ita medio olfactus; id ett, aeri & m : 


2]g.Qonts pofcit aquae competere affe&ionem quandam inno- 
fic ad odorem. | minatam, odorum traductricem. Hanc ver 


| Quaflio cut-1i-.— Verum fianimátiainfpirando olfaciunt, qui. 
005 fees odorenturs. fieri poteft, vraquatilia, quz non refpirát, odo- 


: í Porroinfuperioreextremitatenarium;emi- Marium 
sum nonre[pi- rentur? RefpondetPlin.lib.o. Nat. hiftor.ca.7: P | : 












| h 2s : E : : 2) e : in 
| " Refellitur Pli aquatilia omnisgiltüaieiioque ABECHESDER QE uz ob id carunculae mamillares, feu papillàres 

"oh M»gquem Aeg oon or cet cap ue &-  vocantur.Hisautem fubiicitur os quoddam bi- Papillar 
| MA, odorem vult nihil effealiud , quam intectü ae- paritii; quod eriam multis foraminib. pateat, 145^» 


easgienitur confeftim emergit, vtaitAriftor.1n HOME quam cumfpongia & iBbroobri- 9 fbon 


88: 5: infectus conftat ex iis,qua fuperiusà nobis dif.  venticulos ingrelfüs, eis nimio ftigorenoce- . - 
putata funt; yam ^ giogdeoe €: qualitatem- | zer, Hi(ce duabus partibus offis fpongiofi , re- Mim 
i effe, nonfubftantiam, Acquodnonomni2a- — f5ondenr.bini meatus. nafi qui infua origine. ser. 


quePhilofophis,contra eundemPlinium,Ron- cartilagineo;tendunr. Quib. porrecta eft quz- Tupiza 
yeta refpinfio deletium,& quofdamantiquos;nempe Anaxa- *' dam tunica cxanguis continuata cum ea, quz guis 
"*'goram & Diogenem: Ad argu He: Igitu:  adlinguam,afperam arteriam , & palatum ex- 

dicendum; non ommiaanimantia in pirandó, tenditur , eadem compofitione; qua Blores: 
olfacere , vt fuperiori capite doeuit Ariftotes 5 «erac i 

les, fedea, qua becg in mon His iia conftitutis, difficultas non parua eft; Odoram 
tum habent ; ad quod-aperrendtm artractiG*- — ybinam odorandi potentia, vt in proprio orga- vbi r fh 
neaerisopusfie, qualeorganumrminisme fot — so refideat Galen;s. de vu partium capite 6. & Galeni | 


rita funt aquarilia; HWOTE cerzeftria, Ge 3n lib.dé Oifactu,vim odórandi inanterioribus.//4 | 
volatilia omaia, fed cons cerebri partibus feu ventriculiscollocat : neque l.Ensa 
| slüras. alibi: confüxui: debere efficacibus argumentis De orgat 


v ] ab Íe- 








Sog 0 o RE NPalKes 
H M. Fio OMEN v NN 


1 abfedemon(tiarum puta. Ac primum quod À cum 






fitinaliqua parre nafi,ita oftendit.Nam vel 





ipoffitanrequgm cerebrumlzdat;hecautem —— 
vis eít AEN ER. Adde quod oblecta- Cenfrmatis. 
do, &dolor,quemodoresinferunn,nonincere — ^ 
bro fentiuntur. « 2. Affert. 
Secuá&daalfertio : Odoratus non ell in na- . 
rumtuncia , fiue in neruo pernates expanfo. 


" 








?. nem :alioqui nihil opus effet Hzc fuadetur primum ; quia , vc Galenus recte SMadetura, 
3. t73$ infpitare ad à iendum : quod tamen necef- B oppenebat, fi odorandi vis confifteret in eatu- 
| 177? Gsm elledocetexperientiasmonuitque Arift. — nica, cum hzcadextimas vfque nafi oras de- A 
c. 1.£6. p ocin lib. cap. 9 text. 93. Tgiturpotentia olfa- fcendat; fequeretut zem odoratam iis admo- 
ciendiin nullaparte nafi infidep Deinde,ceze- ^— tamabíqueinfpiratione mox fentiri;reclaman- Sacsidk: 






brum odoribusreficitur,& editur vtiquedum —— teexperientia, Item;quia narium nerui inftituti 
 eosfentit:ergo fenforium olfa&tuscftin cere-; " funtadtangendi, non olfaciendi murus 5 nec 
9* bro:Praterea tale oportet effe odoratus inftru- *- eandem temperiem tactus , & olfa&usrequi- 
mentum,qualesipfiodoresfunt,vrinterpoten- — runt Tertio,quia non videmur odores percipe- Tertie, 
tiam & obiettum cognatio, debitaquepropor- re,nifi in abditiori receffu, 5. i : 
iofencsu c dinieitur odores hálisugfevapo- E Tertia, affertio : Odoratus refidet irf'tuber- 3. Affirt; 
M filiant; halituofum, vaporofumque effe de- culis mamillaribus. Hac eft Auicennz y, Fen,. 

bet odorandi 4n(trumentum :tales vero funr — Can. 1. Mag. Alberti 2. parc. fumma dehom.in 
anteriores cerebri ventriculi ; vtpote vberiore. — tract. de Olfa&u, qui pro eadem fententiacitat 
Biiceatun &redundantes:sigituriniiscóftitui — Algazellum. Eítitem Philoponi capite nono Ían 
debet eiufinodiinflrumentum.Poftremo;idem ^  huiuslib. Conciliatoris differ. 45. Garbii quaft. Ttcompro ALt0- 
exeoconcluditur, quianifiin iisconceptaculis — 69. Ferncliiinlib. de Partibus corporis humani, 

odorandi facuitas refiderer, ad quae aerinfpira- — €apite nono. Realdi,libro octauo dereAnarto- 

is fenten- tionis motu fubit, non exigereturirfpiraioad ——— mica, capite fecundo & aliorum complurium, 


ZI 
* 


Illius auctores. — 






captandos odores. Suadetur autem cx eo, quia cum facultas odo- 
4 fatio. Auerroes tamen 2.Collect. cap. 1 7.exiftimat p) ratrix necin cerebro , necin narium membrána 
odoratum confiftere in narium. membrana. firafit, vt ex dictis patet; nec vero effe poffit ia 
Q uod probat duplici ratione. Primum;quia ca- offe illo foraminofo cuius antementionem fe- 
runculz maiillares funt eiufdem fubítantim —— cimus,quia ofla ob concretionem terreftrem, 
eum cerebro;at ceiebrum eft expers fenfus, vt ant nihil, aut vixfentiunt : Reliquum eft, vtin 
docet Ariftot. libro fecundo dePartibus animal. praedictis carunculis re(ideat;przfertim cum nó 
capite decimo, fateturq; Galen 4.decaufisfym- ^^ appareatad quodaliud v Landi d nihil 
ptomatum , vbi cerebrum organum non fen- ^fiuftra molitur, eiufmodi tubercula inflituerit. - CUMÉCA 
tiens appellat:ergo visolfaciendi nequein cere- Diluenda nuncqua primo articulo funt ob- $6lut.argumén 


1-Ratio. bro,nequeiniiscarunculisconfítitutaeft.Secun ,, iecta, quatenus fupesioribus conclufionibus ad- 777-9» Galene 
.. do, quia fi odoris feufio ibiineffet ; cum ad ciuf- É uerfantur. Ad primumigitur argumentum pro idi, 
moditubercula palatiforamenpateat/fequere- — Galeniopinione; coucedendum éft,fenforium 
turpofleperid occlufis naribus odorati cibio- —— olfactus;nequein offe; nequein cartilagine;ne- 
douem fentiri,qued nemo vnquanmi expertus eft que in tuncia narium effe;fedin carunculisma- 
Tertiojidem confirmatur,quia Aixiftotelesli- ^ millaribus. Ad fecundum d'cendum, exco PN 
bro primodehiftor.anim cap.rralisqueinlo- ^ quodcerebrum odoribus foucatur, non recte ^*^" 
cis palam affirmat, olfa&um pernmaresadmini- ^ colligi, fentiri, dignofcique ab illoodores; fed 
ftrari. affici beneficis qualitatibus , qua: halitum fu- 
meum,odoremve inhalitu hzrentem comitan- 


AR IICWYI2VS TE T tur. Adtertium, requiri aliquam cognationem 





VERAE SENTENTIZ inter fenfirerium , ciufque obiectum; & hanc, 
"v quantum fatis fit, inueniri inter tubercula & o- Ad;:. 
expucatio. : dorem:habent enimilla ficcitatem caloriadrmi- 
rio. 4Ec difficultas aliquot affertionibus ex- ftam ficut odor: cerebrum vero halitu prehu- 
Ei. Lplicanda eft.Primaíit: Olfa&us nonrefi- — midofcatet; & infuper defunt ei aliz commodi- 
Kl detincerebri ventriculis, Probatur : Primum tates ad olfactionem adminiftranda, vtex dictis 
quia-cerebri fubftanua, vt Auerroes argumen- patet Ad quartum, & fi facultas odorandi in ce- 4a 
tabatur non eft apta ad munia externorum rebionon refideat; neceflarium tamen eíle in- 


fenfuum ; adeovt vix tactu polleat. Quare fpirationem ob eam caufam , quam pauló poft 
nec in eo odorandi potcítas erit, vt neque a- exponemus. 


s*. — -lusextemiorum fenfuum ineft. Sceundo; quia Ad primam vero rationem pro fcntentia 
ta Aucirois 





Solut.tAtionum 
pro Anerroe. 


Hh Ay 





' Quid 4riff. 
| fentiat de fede 
: elfacius. 
Prima opin.. 


VAllefoj. 


Altera opinio. 


Tertia opin. 
T beophili. 


Opinioni fupe- 
rius prolata fa- 
net Ariffoc. 


Explicatio loco- 
rum in quibus 
refrag. v& "Vide- 
tur. 





222 CR RTL STE NA NECS PES E f 
d M » RE" j- 
S^ - E * 


J SP ^ TE bam ré Ye. I um f: 
Auetrois dicimus, predi&a tubercula confta- 
re ex materia aliquantulum fimili fubftantia 


cerebri, fimpliciter tamen diuerfa, vtpote magis: 


compacta ; àcminus frigida d atqueitaad olta- 


1- ciendi munus aptiori. Ád fecundam dicendum. 


imprimis eft; poffeillam qua vi rerorqueriim 
auctorem.Nam cum Auerroes dicat,fenforium 
olfactus cfle membranam narium , quz víque 
adilla foramina extenfa eft; queri poteft cur per 
eam odores cibi non fentiamus. Caufa igitur 








ri, eum odores ad cerebrum veniunt , tantum 
fignificat, ad olfaciendum requiri delationem 
odorum qui ordinarie ad cerebrum etiam per- 
fetuntur ; maxime cum illius gratia fintinftitu- 
tià satura;etfi non fit hic integer, & adzquatus 
eorum finis, vt progreffu mapis patebit. - 
Adhuctameninhac quzftionee 

reftar, num verum fit, quo de operculo odora- 
tus Ariftoteles tradidit, afleruit enim hoc inli- 


imprimis eft , quia odor ille cibiadmodum eft ! B brocapite nonotext. 106. & librode Senfu,& 


in ore confufus;ideoqueà nobis fentiri non po- 
teft; tametfi percipiatur ab aliis, ad quotum na- 
res defoecatier peruenit Item,quia odorem non 
féntimus, nifi cum infpiramus; infpiratio au- 
tem ducit aerem ad fauces; & pulmonem.atque 
itanon poteft odor ab ore , aut ventriculo per- 
uenire ad olfa&ctum ; fiquidem non inde aerem 
attrahipus.fed illuc potius compellimus. 
Poítulat vltima ratio , vt dicamusquid Ari- 

ftoteles defede olfactusiudicarit Vallefiuslib. 
2. controuerf medic. capite2 6. ait illum putafie 


iftiufmodi organum effe nafum , (quod vide- 


tur juegue exiftimaffe Plato in Timzo ) Ete- 
nim Ariftot.libro primo de hift.anim capite vn- 
decimo ita ait, Olfactus quoque , id cft, fenfus 
odoris hac eadem parte;id eft; nafo fubminifira- 
tur, &lib ;.deGenerationeanim. c.2.Quorum 
inquit, nares porrecta funt longius ; vt carello- 
rum Laconicorum, hzc valent olfactu:ita enim 
motus non interpellantur , fedà longe directi 
fenforium fabeuntintegri. Itaque bancfenten- 
tiam, vt Ariftorelicam, fequitur ipfe Valle'ius. 
Alij putant Ariftot. conftituifle ol£i&um in ce- 
rebro,quibus fauetid,quodin problematis fct. 
1j. problene j.fcripfit nimirum tunc nos odora- 
1i, cum odores ad cerebrum veniunt, Theophi- 
lushoc in lib. ad text 1 00. arbitratur hacin er 
Ariftot. dubium fuiffe , ideoque nullibi fenten- 
tiam (vt in ambiguis qua:£tionibus interdum 
facere confueuit ) apertis verbis explicafle. Ga- 
Jenus etiam in libro de inftrumento odoratus 
Ariftotelem incufat , quod cum orationis & e- 
loquentis parens fit ; rem hanc nequaquam o- 
ratione illuftrarit; fed ita inuoluerit, vt oporteat 
nos, quznam cius de hacre mens fuerit, vatici- 
nari. Certe noflrx opinioni conftituenti odo- 
1atum in carunculis mamillaribus, adftipulan- 
tur verba philofophi capite fecundo de fenfu & 
fenfili, vbi aitinfttumentum odoratus effe circa 
cerebrum, &libro fecundo deGenerarieneabim. 
capite quarto cum docet habere illud à cerebro 
originem. Nam carunculz ille prope cerebrum 
confiftunt, & ab eo propagantur. 

Neque ooftantlo-a,quibus Ariftoteles vide- 
turindicare nares, nii une ,cfleinftrumentum 
odorandi;tant « snm vult; hac obferuiread 
olfactum; v ' ' d Generationeani- 
mala: -. dat'ea fenforium, 
q"' "up:Tl mailares , vel faltem. 


fenfili capite quinto & lib quarto de hift. anim. 


capite o&auo , eíque fecuti Garbius Magnus 
Albertus, Conciliator, Alexander, Thoi 
Marcellus, Auerroes; D. Thomas, & alij inani- 
"malibus, quz pl prz rim hominibus, 
fenforium olfa&tus, operculo.quodam Iegi,ac 
muniri, quod vt odor organum fi eat; attolli- 
debet, ideoque requiri inlpirationemaeris, qui 
viattractus integu mentum eleuec Eamq; cau- 


C fam eíl: voluat;cur pizdictz animantes ; non 
nifiinfpiratione praeunte ; olfaciunt Multi hac- 


inre Ariltotelem reprehendunt. Primum, quia 
Anatomes profeflores negant tale operculum 
inueniri.Secundo, quia tegumenta illaimpecu- 


acris fponteingruentis , non minus panderen- | 


tar quam vi eiufdé infpiratione acrracti. Quod 
tamen falfum effe conftat, alioqui finerefpira- 
tione daretur aliquando olfactio. Teitio,quia 


D nulla apparet idonea ratio cur id poni de5za:. 


Noónenim ad tutelam potentiz,cum odoratus 
nafo fatis conte&tus fit, munitusquc ab cxterais 
iniurijs. 

Non eft tamen cur propter hzc Ariflotcleni 
deferamus,cum facileà columnia vindicari pof- 
fit Dicendum Ariftorelem nomine operculinó 
intellexitle aliud quid diftin&um ab i«, que 
fapra numerauimis , cam de n:fiftructura, & 
compofitioue ageremus : nec enim :d in dific- 
&ionibus ebfermatur:fed figaificatfe extremau 
imembranulam foraminum nafi decidentein 
fupra carunculas mamillarcs , quarinfpiratione 
attollitur. Idque videtur indicalle,capitenono 
huiuslibritextu 100. aiensfepimentum , quod 
olfactui natura largita efLaperiri dilaratis venis 
& meatibus.NÓ6 potcft autem vis aeris vltro o« 
curfantis operculum iftud dilatare,feu reutrouc- 
re;quianequitaet co introire, nifi cedaris, qui 
intus latet; non cedit antem ni(i attractus infpi- 
rationc. . Quare licetquis , inquit Galenusin 
cubiculo odoribus repleto fiftula acrem im- 
pelleret in nares , fine infpiratione non fzuti- 
retur odor. Quod vero aiunt;non egereinftru- 
mentum odoratus operculo , falfum eft, (i dc 
eo fermo (it , quod ei datum effe afferaiimus; 
ncque enim id diftinguitur ab ipfonafo . qui 
ei ad arcenda caloris ; & frigoris aliaque eiuí- 
modi nocumenta, opusfuit. Adde etiam cutn 
multi odores tetri fint ; ac noxij; conueniens 
fuifle , vt organum olfa&tus contectum efle 


ne fcn 


-.NIMA. HS EB 


Ai n eas definunt. Item cum ait tunc nos odora- 


oneexplicandum faliha [ 





Organ 


tegi. Art 


alg. 


Dinatiopi 


Secun ae 


Tertia 





P 














- 


7 | 00 €CAF. 1A. 
ne fempet omnibus odoribus neceflario pate- 


; 
ze 


bi ee LU 4 /v 
€ . IX. 


n odoran- €um itafubit, quia vltro afcendit:fimiliter odor 
& fpecies odorabiles ; quandoquidem fuopte 
ingenio hsc illac diffunduntur, & in fublime 
tendunt; quamuis attracto acre multo celerius 
narespenetrent Item licet odoratus aeris com- 
motion: aliquancclum fufcitetur;perfe tamen, 


-ploanimautium, quz refpirandi vfu carent. At 
nifitegmen remoueatur ; olfa&io nulla eiit; 
Quod ex eo conftat quia animantibus.qua re- 
fpizant  neceffaria eft ad olfaciendum 1nípira 
tio, vt docuit Ariftoteles proximo capite;aliifq; 

At inlocis, & experientia ipía demonftrar;adeo vt 
(quod vrinastium tcftimonijs liquet ) fuüba- 

quis non odorentur. Nonettautem necelfaria 
propter primum, aut tertium munus eorum, 
qua proxime retulim us vt ex dictis eft manife. 

itum : nec vero t 


ni proba- 


aliud quid afferri poteit, cu:us 


pQvESTIO Y o * 


ret:fed eorum perceptio interdum à nobisim- 

 pedirerur inhibita adaliquantulum tempusin- 
l iratione. : 

d dier pe didtise lligesmultiplicem vfum & com- 

ipd ages modit. m, quàm olfa&ui infpiratio affert. . 
Weinen 3 nüm attrahit vna cum aere cxhala- 
.— —. tionem odorificam , feu odorem perfe; feu fpe- 
vos cies odoris. Secundo, remouet operculum Ter- 
i tio, motu fuo irritat fenfum natura fua hebe- 
A : tem. Sedex iis tribus officiis, fecundum tan- 
; tummodo fimpliciter neceflarium eft ad olfa-- 
ciendum  lotelige animantibus , qua refpi- 
me[pirant, sant ; Nam odori£cra exhalatio fineattractione 
Winfp:ratio- poteft meatus narium fübire ; reque ipfainter- 


abíque eo motu odo1£ percipiet:vt patet exem- 


FOLIO RRNETA TN ans, LOC WEST 


litate Natura oculos palpebris texerit , velfo- 

mni temporelatibulisoccultarit.  Atcurolfa- 

€&uminregumentoinuoluere debuerit,non ap- 
paret. 

Huic argumento occurrendum eft , fenfus 
debere effe 1n promptu, ad funciones ebeun- 
dasquantum ratio ordoque naturz exigit ; qui 
tamen non poftulat, vtolfactus in animanti- 
bus nobilioris notz ; qualia funt ea, quz refpi- 

B rant, neceílario odoribus percipiendis perpetuo 
fitexpofitus , ob caufam pauló ante à nobisaf- 
figaatam ; proindeque tectus effe debuit , ad 
eum modum,quem dicimus, Neque hoc eft fe- 
riati fenfum ab(que neceffitate; prafertim cum 
taleotium,pra(ente reodoratanondureb nifi 
dum aerem foras mittimus , quem confeítim; 
reciprocante m etu,attrahimus. 


A nitaqaiete emergerent. Patet igicur quanta vti- 





: QVESTIO V. 


VTRVM OLFACTVS$ HO- 
minis bebetior fit, quam alio- 
vum animantium. 


4 ARTICVLVS I 


PRAESTANTIA | OLFACIVS$. 
Argiienta pro parte negati- 


ua propofita qua 


fpinis. 


Odorandi vis 
nece[sitate po- 
firema.dignita- 
temedta inter 


Orentia odorandi inrer fenfus externos 
necefiitate poftrema eft, dignitate tertium 
locum obtinetr, vt obfecraar D:uus Thomas pri- 





gratia exigatur. 'Tantum igitur requiretur ado- 
erculum remouendum , & oifa&torios meatus . 


j r 7T 1 ^1 
re ofendi- laxandos. Vnde etiam argumentum duci po- 


teft ad probandi dari predictum inuolu- 
crum , quod G ilenusin libro deInftrumento 
odoratus;aliique mult negant Sienim olfactio 
ac(que infpiratione non datur , & hanc com- 
pertum eftnon requiri neceff'irio ad olfacien- 
dum, nifi vt illius interuentu operculum amo- 
veatur, confequens fit; vt negati non poffic; dari 
tale operculum in animantibus, quz rcfpirant. 
Sedinftat adhuc , vrgetque Galenus , non 
debuiíiz olfa&um integumento muairi , cum 
longe przftantius fit , "quemlibet fenfum ex- 
peditum promptumquefensper elle, vt in obie- 
ctum füum feratur. Nec obltat, inquit, quod 






ni replica- 


quz palpebris carent vt locuftis, papguris,can- 
ctis. Natura conceptacula & finus quofdam 
tribuit, qui inftante fomno , quafi cubicula 
quadam oculos totosreciperent , quibus fi 


mà parte, quat. 728 artic. tertio Nam vifusre- 
mottiffima cognofcit ; auditus minus diftantia; 
tactus & guftus attigua, harentiaque duntaxat: 
É- odoratzs autem nec remotiffima , nec attigua 
tautum , fcd mediocii interuallo diffita. Prz- 
terea , fpecies odorum minus fpiritales funt; 
quam vilues & audibiles , cuius rei argumen- 
tum eíl tarditas , qua ad fenfiterium perferun- 
tür:zdefeecatiorestamen funt, quam guftatilium 
&tactilium , quiahz femper funt coniuncte 
cum rcbus, quis reprafenzant , necfineillis 
fenfui imprimuntur, vt progreflu docebimus; 
ilie vcro non item vt ex Iis, quz fupra diífe- 


noxia, quzve falubriaeflent ; przuuntlaret : 

hocautem exhibet'odoracus , maxime brutis, 
DA * * (^ L 

qua proinde*ad cibos olfictum frequ entius 

- adhibent, quam homines Fit autem ea preaun- 

t; tatio 


reliquos fen[ua. 


Natura oculis mollioribus palpebras tribuit ; ^ ruimus , msni&ftum eft. Parit autem facultas o/£45,u ryj 
üibus tecti mauic que effent, Nam quia lx- odorandi animantibus; minifterio fenfuum ali- Ps » rr 

diab incidentibus facile poterant ; vteosde- — menta qnzrentibus , magnam commodita- des s 

fenderet , palpebrasipfis, quafi quedam pro- — tem. Namcum fint nonnulla, quz , vel prz- siet: ation 

pugnacula, dedic. Prarerca etiam fomni cau- guítata necem inferunt,vt venena prafentanea; pé 

fa. Nec enim in aere Iucido dormire , nifi te- necetfum fuit; aliquam dari potentiam ; quz ^ 

&isoculis,poflümus. Vndc &animantibus, ^ huiu(modi periculfm anteuerteret , & qua 





-. r.arvgum bro 
parre negat. 
quafionts. 


1. dirgum. 


4. rgum. 


Pevfectio olfa- 
&us duplex. 


3 .Cenclufio. 






tiatio, 


Tertia; refe&tio cordis De quibus Auicennain 
lib deVirib cordis,tract. 1 cap 9. Hippocr,in 
lib.de Alimentis , & lib. Epid.Galenus deVul, 
refp. cap.s & lib. 7.de Vfu part. Concil. diff.rg;. 
Hispofitis ; quod ad excitatam queftionem 
fpectat,-videtur eius pars negatiua hifce argu- 


mentis oftendi. Potentia, quz à przftantiori 


forma oritur , nobilioreft: fed xis olfacicndi in 
homine:ozitur à pzítantiori forma. nempeab 
anima rationali; ergo in homine nobilior erit, 

quam in vllo alio animante. Secundo; homint 
contigit organum olfactus , multo aptius ad 
munus odorandi, quam belluis; ergo homoa- 
&iopes odorandi melius preftabit. Probatur 
antecedens. Namque id organum ceníetur a- 
ptiusad percipiendum obiectum , quod ab eius 
conditionibus magis eft liberum ;ita vero feha 
bet organum noftri olfa&tus ; fiquidem ob vici- 
niam cordis humiditate af&uit: odor autem ig- 
nez naturz ell, ficcitatifque alumnus. 

Tertio, Homo plures percipit odorum diffe. 

Ientias, quam cetera animantia : igitur homo 
fseacius odoratur. Probatur antecedens ; quia 
bellu non fentiunt tetzos foetidofque odores: 
cumillos non horreant;vti nos, tefte Ariftotele 
ap j.deSenfu & fenf. Item; quia non videntur 
dele&ari orum , aliarumq; fimilium rerum o- 
doribus, vtidem Ariftoteles eodem loco, & lib, 
;. Ethic. cap. 10.ait. Quin vero quod folos ali- 
mentitios odorespercipiant, ex co oftenditur, 
quia non affe&ant cognitionem odore m,ipfius 
notitia caufa , fedíolum in ordine ad cibos, 
cum fenfus non fint. eis.dati etiam ad philofo. 
phiam, vthomini, fed tantum vt perfequantur 

falutaria;noxiaque declinent. 





ARTICVLVS IL 
CONTROVERSIAE DILVTIO. 


D propofiii dubii explanationem aduer- 

tendum erir, clfactum poffe à nobisexpen 
di, vel quoad perfcétionem eflentialem ipfius 
potentie: vel quoad perfectionem accidenta- 
iiam;quz in eo potillimum cernitur , quod é 
longiori diftantia olfaciat, vcl pluresodorum 
differentias percipiat. 

Sit prima conclufio : Olfa&us hominis, 
quoad perfe&ionem efIentialem; non eft dete- 
xior olfactu aliorum aaimantium. | Probatur; 
nam quz funt ciufdem fpeclei , parem habent 
in natura fpecifica perfectionem ; at hominis 
aliorumque animantium olfacus , inynius 
fpeciei naturam conueniunt » cum ferantur 







dorum fpecies. Quod fialiquaudo vultures tam 


galbaniferpentes fugat 5 odor rofarum can- 


inutentur. ^ 
Secunda conclufio : OI£ & 


hominis, quo- | 













Marcel.3. 


tiflima quzque fectatur. Vultures, fcribunt n$- 4 nim.ca. u 
nulli, cadauerum odorem ad quingenta fequi- land. boc à 
inilliaiia. Sed huius rei &des fit penes 2e Ctores: 1.Q uod de 


noncnim eft verifunile tam late fundi ipfaso- turis odora 


dici folet an 


procul odoribus alle&tos aduolaffe , hifforiz £'4m- 
imemorantür , id non aliter videtur accidiffe, 
quam delatis illuc magno aliquo ventorum. 
impetu cadauerum ipforum halitibus » ficuti é 

longo terrarum tratu expirationes terrez in 
marcdeuehuntur. AS n 

Tertia conclufio: Homo nompercipit plures 3. Conclufel] 
odorum d fferentias , quam cztera animantia. 

Hzc conclufio eft contra Simplicium & Auer- p; 5; p 
roemhocloco. Efttamen de fententia Theo- 4 45. 77. 
hili 4 Aion: wideturguE Anas era t 
phili orum: videturque Ariffotelis inlib. 5, sr 
deSenfu & fénf. cap. 4. vbi ait nos peffimum $e 3 
haberealiorum animantium olfactum ; & hoc aos 
cap. vbi docet hunc fenfum effe in nobis hebe- - 
tiorem,quam in multisanimantibus;quod fcri- 
pütetiam Theophraftus libro €, de Cauf. plant. 
cap. j.poft Platonemin Timzo:hocaurem mi- 
nime afleruiflent, fi crederent hominem plures "" 
odorum differentias penetrare ; cum id maioris f 
fit perfectionis, quam longiori diftantia paucio 
res fenute;fiquidem is, qui plures percipit, fim- 
pliciter dicitur magis cóprehendere obiectum: 
&in hoc faltem cognitionis genere; praftantius 
videturplura"minus intenfe ;, quam pauciora 
intenfius dienofcere. 

Sed quod homo non plures odores re vera 
percipiat; ex eo offenditur, quia ineptitudo or- 
gani,quz potentiam imbecillam redditad pro- 
cul odorandum , fimiliter hebetem facietad 
plura odorum difcriminafentienda:Item,quod 
bclluz multas odorum differentias percipiant, 
quz ab homine non fentiuntur, planum cft: fi- í 
quidem non pauca olfa&u dipgnofcunt , quz 
homini proifus inodorafunt , vtferarum vefti- 
gia. Cancsodore dominos abfentes quzrunt, 

& cosnoctuinteralios agnofcunt. Trigrisfoe- De tigride; 
xa abreptos catulos odore veftigat  Pantherz Mela libro. 
odore fola: beftiz: oble&antur, eamq; propter- cap. s. Plin 
eafequuntur, vt refert Pliniuslib.s Natur.hift. 7. cap.18. 
cap7. poft Ariftotelem in Problem. fe&. 15.qu. »96cap. 2t 
4 & Theophraftum lib. 6. de Plant, caufis. Ad taodores ai 
iftiufmodi odoreshumanus olfa&us nonattin- prater alita 
git Deinde , quod bruta animantia non oderes zities eriati| 
tantum alimenurios; & ad guleillecebras,fed prat. — | 
alios etiam percipiant, liquet tum fuperioribus 

exemplis , tum quia odor fulphuris mufcas; 


Confirmats 

rationibus 

conclafio. 
z. 


£baros, 


ERR ANLE S CE Ü FA. 


"Theophraftus , lib.&. dc Cauf. plant. cap. 1.& 5: 
Prztetea , quia videmuscanes venaticos flori 
odores (entire ; adeo vt in pratisfloridis occu- 
pato fenfu eiufmodi odorem halitu , ab inqui- 
fitioneferarum impediri, & obturbari foleant. 
Necfatisfaciunt, qui refpondent retardari ca- 
nes ; dum picturatam florum varietatéintuen- 

tur. Etenim etiam vbi nulla eft forum pictura,. 
fed herba duntaxat odorifera, detinentur. Itàq; 
minimenegádum elt , fentiri à belluis etiam o- B 
doresadalimenta non pertinentes , quorü per- 

. ceptione videbantur bruta ab homine fuperari. 
- $unttameunonnulli;qui etficoncedanr per- 
eipi abillis iftiusmodi odores, negant eaipfis 
delectat. Ita Alexander de Seníu.& fenfili 
comm. 47: Buccaferreus le&. 45. Iandunus 

eque de- quzft.2o. 'Theophraftuslib.6. de Cauf. planc 

lanrar. cap 2- Maxcellus ;. de Anima; cap.77. Albertus 

| in Summa de Homine, tra&. de Olfactu.Apol- 


4/ 


nimantia ex aliis rebus fua accipiant obleda- 
menta , non eft curea , quz ex :zlibus odoribus 
proueniunt, denegara illis à natura fuiffe azbi- 
batur. tremur. Nam delectatio odorum, que formali- 
ter ad appetitum pertinet , propterea in nobis 
datur, quia odoresofferuntur noftroappetitui 
tanquam vtiles, conuenien tefqs natura. Nulla 
"tamen ratioconuincit;nó poffe predictos odo- 
res fimiliter brutorü appetitui reprzfentari fub 
aliqua fpecieconuenientiz,;qua pariat delecta. D 
tionem. Quisputercum ferz odorem pardalis 
Gne vllo refpectu alimenti ( nec enim eisin pa- 
bulum cedit) etiam cum vitz periculo fequun- 
tur,non ideo eá profeqni , quia eius odore dele- 
C&antur? Certein hoc etiá quadrat illud Poetz: 
log.i. -—--- Trabit [ua quemque volupt as. 
Hzctamennonimpediunt quomimus fepealii 
odores hominibus , alii brutis obtemperamen- 
orum diuerfitat£ fuaues;autiniucundi exiítát. 





luft odoratum hiebetiorem effe, quam multorum a- 


í nimantium:idquetam fpectàta diftantia,quam - 
afliuncula. varietate odorum, qui percipiuntur Quericau- 
Maiio. tem Philoponus, an homo male.odorerurin- 
ftrumenii;anipfiuspotentiz défectu. Quz du- 
bitatio folüta eft ab Arifbotele, fuperiori cap. 
text 91. vbi docuit fapaciratis defectum in no- 
bisex organi vitio oriri, quodafferitetiain M. 
Albertuslib.z;de Anima, tract 3.cap.:;. Eft 
enimin nobis odorandi officina coniuncta ce- 
rebro, quod homini pro corporis magnitudiac 
maius , quam czteris animantibus datum cít, 
vt docet Ariftoteles lib. 2. de Partib: anim. cap. 
7: cumqueid eodem Airiftoreleauctorein libro : 
de Senfu.& fenfili , cap. 5. humiditate abundet, 
qua indé ad ipfüm 'odorandi inftzumentun: 
effunditur, fit, vtodorum imagines minus fir- 
 mz;minufque articulata nobis inarantur, ac^ 
leuiter ppzentiam laceffant, quz etiam in hu- - 


Wn EET. RT Verumcum bruta a- C 


de er ot PM 2 


tharos vnguentorum vultures necat , vt fcripfit A  mido,quafi fopita obdormifcir; curh in calido 


&ficco excubarepotius deberet,ficuzi ipfi odo- 
' res ex calidi & ficci commiftione nafcuntur. 


Annotauit aurem M. Albertus in-Summa de r5yys vapp fo. 
Homine, tract. de Odore; nosadmodum rato j5uiar odores; 
odores fomniare;quia illorum fpecies, etiam in: 


nollrointerno fenfu,infirmz'(unt & euanida. 


Refpondeamus nunc ad argumenta, qua 
probare contendebanr; olfactum hominis non: 
effe imperfe&iorem, quam aliorum animan- 


tium.Ad primum dicendum eft, homints.olfa- 
&um oriri à przftantiori forma,nempeintelle- 


&tiua; nontamen fecundum eum gradum quz "f$ 


caeteris formis praftat, & à quo intellectiua di- 
citur ;fed fecundum gradum fenfitiuum,quem 
ommniaanimantiaexzquo participant. Vnde 
non eft cur odoratus maiorem eflentiz. perfe- 
&ionemin homine, qnamin brutis fortiatur. 
Adfecundum, negandum eftantecedens, & ad 
eius probationem dicendum , quamuis vt ali- 
quid patiaturab agente , debeat effe ei diffimile 


in qualitate, faltem quoad eum gradum, quem: 
recipit;cum nihil agatinidjquod ei omnino fi-- 


mileeft: non proinde tamen organum cuiuf- 


que fenfus debere eíle affe&um qualitad-- 
bus repugnantibus naturz obiecti , in quod: 
tendit ,.& àquo patitur, aut exutumiis , qua^ 
obiecto confentanez. funt. Quin verodebet: 
potius cum obiecto conuenire; vt proportiona-- 


tum , atquehabileficad ipfum percipiendum , 


vt ex:Empedocle & Galeno docet Theophilas 


ad text. 9 A.huiuslibri. Ad tertium , negandum 
quod affumit, &.ad eius confirmationem di- 
cendum , etiam belluas tetros foetidosque 
odores fentire, vt exemplis, quz fuperius attu- 
Himus;conftat. Neque inficiatur id Ariftoteles 
loco citato,in libr.deSenfu: Tantum enim vule 
bellüas eiufmodi odores minus fugere; atque 
lisordinareminuslredi. Necetiamibi, autin 
Ethicis abfolute negat bruta animantia fto- 


n t 
penpna quafe. Maneat 1gitür €x hac difputatione hominis & rum odores percipere a eisye delectàri 4 fed eo- 


rum delitiis tam infigniter capi, atque homt- 


nes,vtcnnorauit Scaliger Exercit.35-1n Carda- 


num. Dénique quod vitimo obiiciebatur,bra- - 


taodorestantum alimenrttios dignofcere; fal- 
(üm effe cóftat ex di&tis;licet enim nó percipiár 
odores fokius cognitionis gratia: alii tanien ft- 
nesfuntpratcer nutritionem & cognitionem , 
in quos du&u naturz ferri poflunt; duin ode- 
rantur; vezbi gratid;vtea;quorum halitus noxii 
. funt, deuitent, & quorum halitusiuuant , con- 
fé&entur. Liquet autem ex hoc odorum genc- 
re multos efle, qui ad alimentum non perti- 


nent. Adüertepoftremo; quod T hemiftius ait Offacise borni- 
olfa&tum non effe datum homini ad cognitio- siad philoforé. 
nem & philofophiam non vrabfolute verum, son »saxtms 
fed quafi per' amplificationem di&um accipi coneefjue. - 


deberead 8evificandum huius fenfüsin homi- 
neimperfectionem & hebetudinem. 


G.A T£. 


Reifon[io Y: 
argum. partá: 


2l 





4 
"me 





303 


5 X E o. aw. 3A 


T ^ t Noli P 4 AE 
O' 3ydusiitavdolós mi Y TET edv 8 ui d- 


À Lo ANN 
OA oveqaietil 2] E uequ£? goheatin oy» ee- 


pae. PO PTOPR E cp) ; c» d xupbe ym 
ydugiv ch osed dc UA. TÉ TO dj dvor m D € ei ey 
Oan ^1dp  cO-avopit dn. aw. LAURI nd yAv- 
xL Q-. cox lid d| nd à adc ois pet» Ada mid uel 
ddl v pax S laa T Vopd , noon e E rond. dd 
5 zedun dx, Eus ópera TÀ pigouoX 1 OH ved ei- 
eroppoits oie e oup To [E THEM, 80tv égi» dc ) Agua 
qi ogoclàv ÉrU T) yÓUsiy OX UMS s2iy QE cei dn 
eSuny A Uned ando j2gomiTos 62. fd cissyere d 
Bundue Dopémys "eios To d Agevgár dU mx To) 7t 39 
ou) TÜ V; UU TI TID yAsoyts. ucortp ^ 1) neis eai 
qui scopo rg, Xj TS ogg TE! T6 e ext D» cogo" 
XgAY& 0: C mr 4 ovis iz Sg P777 Anpume € 48 
qU2TO (go TOW" 22v Jj agorov V exéórus. (pius j e 
5 dxor Qu 7 € cy av LE dose 75 m &- 
auciv € uiyon oda, xai d ois m Age 


IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA. 


jose xLa BARON EM UC 


b Vffabile aautem cfi quoddam tangibile.. at- 
VJ que bac eit caufa , vvtipfum xo frt fenfibiteo 
per medium corpus externum. Neque enim tatius 
tali medio percipit. Enimuero dim etiam;id tan- 
quam in materia eft iple[apor , quigujtu percipitur, 
bumidum eff quod «ft tangibile quoddam. b Qua- 
propter fi eziam effemus 1n A412, dulce fane fentire- 
mus inip[a pofitum Ci non [enu illita ncbia per a- 
quám tanquam per medii effet; [:d quia permiflum 
tllud fet tum bumido.| &nemadmodum in potione 
fferifoler. c Color autem ton boc yidetur ,q50 d thi- 
Jeetur neque de flaxibus. Non igitur ut efl ibi. fic 
€» hic effe de medio dicere pefumts s nullum emi 
externum e$t redium, vi dixunus. Vt autém vi- 


Jtbile «ft color, ffc «Fi guftabsle fapor. d Atquimbil T eyc 195, . 


Ab[a ue bumidiate faporis efficit fenfum , [ed omm 
quod ifrus efficit fenfum , bumwuitatem , autatluy 
aut potentia giunirum babet ,vtfalium. Nam £5 






T AE. 


. D " 
eB aqu ya à poche ydp ouiersos qpómov mia, 
39 , IN NA C 1 
€ à petrus Tt € üelon Do. cid pgvroY ) v? je 62.06 A634) y 
L4 R19) P ^ ;dÍA s 2i PIE Y " s 
uq Gr amuey-T) cübhsaToy TUÓE, Ek) wiQuxós 
/ E . ^ 
pul xn ades, dcn To umur. € T» darugnay 
3 "^W * D » ' *. NOV 
Ero 04 € 94 402 9 y 4dUc& e C iy AU un Bo) o pea- 
- NM bi B 4 
xpi € QagAor tror xvpr, 95 QUapmuor d yaUesus. 
: 0x6 


ipfi liquefcere potes? facile, t» lmguam, vt patet, 
cum lique[cit burmidirem efficerepoteff. e At «vero 
fé ubi ansfun eft v fabilu eo anusfibilis(. && tenebra 
neqne [nnt vifrbiles , quas etiayn "vifus. dicernit ) 
ey eiu quodvaldefBlendilum est ( € boc enim in- 
suifs^t'e dicitur, quanguam non eodem; fed alio mo- : 
do ,quam tenebra) freut igitur voi[ua cv frbilis eim- 
sifibilis cfl, (f auditus fimil ter omni filentijque quorum illud audiripotes? , boc non potest. Ac pratevea 
magni [oniperinde atque £bl ndtdi vits, nam "Vt paruus [onus modo quodam audwinequitita magnusyac 
«yiolent us, Unuifibile vero multifari «m dicifolet.| £utddam perinde dicituryatque in cateris etiam id , quod 
ampoffibile eft. Gnoddam boc paco, vt aptum quidem fit id babere, quo videri peffit, illo autem careat , aut 
babeat renz ffe, velpraue, Fut informe deeitur, aut indofium : ficut igitur vifus, inquam ,euiftbilia cb» in- j 
seifibilis eft gon auditis emiliter fic b» guflua gulBabilua Qj inguflabilia efl , quod quidem aut exiguum ha- 
Uet,aut prauum saut oaflantem gu[fum faporem. 


Text.103. 





g Videtur 








CAPITIS DECIMI EXPLANATIO,. 
Capitis argu- 


V[lab:leo autem] Agithoc capite Ariftoteles de guXtatu; de quo quatuor potiffimum tradit; 
mentum. 


nempeguftlatus obiectum,faporum fpecies,medium & inftrumentum. Qua omniaex fimili- 
tudine ac ditfimilitudine vifus & auditus ediflerit, Docet ergo in primisguítabile effe quoddam ta- 
€ile; ideoqueid , quod guftamus, nen percipi à nobisinteruentu medii externi,ficuti nec id, quod 
tangimus. Deinde probat guftabile effe tactile; quiaid;quod guftatur humidum eft, humiditas ve- 
road tactum pertinet. 

b Qwapropter | Obiiceretaliquis, nosinterdum ex aliqua diftantia percipere cibosin aquamin- 
ic&tos; verbi graua,melinfufum aqua. Q uare non percipi fapores abfque externo medio. Occurrit 
in co cuentu fentiri mel non per aquam tanquam pez medium : fed quia tota aqua fapore affufa gu- 
ftabile quidpiam eft. 

c Color autem ) Quia & communium & propriorum notitia rei natura inueftigatur ;& depre- 
henditur; docet quid proprium, quid commune fit euftui cum alus fenfibus : atque in primis cum 
vifu. Eft ergo illi proprium,quodeuftabile cum humido commifcetur, vt fentiatur: vifibileautem 
Difcrimenin- mon ita: non enim colores attemperantur,mifcenrurve perfpicuo,nec eciam defluunt corporibus, 

vt Democritus, Leucippus, Empedocles & Plato exiftimarunt. Quare diuerfum effe vtriuÍquc po- 


| Obieil e. 
E Dilutic. 


ter gujffum £o 
rel 4505 feni. tentiz medium. In cotamen.conuenire,quod vt colorterminat actum videndi, ita fapor guftandi. 
d Atqui nibil ] Quoniam fapores multi aridisinfünt corporibus, docet corpora fapida, fi non 
actu, faltem potentia humida cfle. Ea vero potentia facile apparet in iis , qua leui attactu corporis 
humidiliquantur, vt fal; qui &lingue faliua in humorem foluitur, & linguam ipfam madefacit.Ad- 


de ctiam in iis,quz nonliquefcunt, vtin aromatibus,fat effe potentiam ad xecipiendum humorem 
linguz communicatum, 


ett 









tur, verbi 





Qoxéi E eveq oos qb r8» Xo X ToTOY" 24016 yapms 
deiérgu. dba vb P adA ve Qhepmei 5 M5 : 


E - ST DENS ^ 14 H 
eec, TàdY x9 QUarv. £a OY sony i Qe «gy dioe 


Q9 mv. ix d 32g» (6 y dosov ay xn Q edcüu- 
T/2A0V auis | gere aphr eived. Cy TEAE xci . prim &- 
Duo x vov Vogevéok Taper yel LP] 340215 7S nd -: 
gesosid , 4 vost» eatywajov tox. Uopeu S lugo m 
Dupdidpoy 3 pud sto omis ov pen 22gà» d$ , (6 ydo- 
xr ad cO TEAM vy Eloy 3: d» uoyre x Euge S row 
qi) y Xs os au e Sae , tte Ma Uopat cu TI eO 
PIT 969m md. qénTuU $2e-d, damspaA! qyteysu- 
Magnus Ti« iar pB XUIAB "y&U wr ETEpE. 1) oiov TUS 
wogevEm: TT Q9. rv Dotiesta. D]g rà aio y Adr. 
quy TANS Tous, Dopónir D edoOuwsoX Te Y 
€2» rdv gjitrdy , d'enrtp € ici TY VU MA T UY 0 T 
KE TalawTÍA 3 Sy AVE X TÀ quxEQ Drddpa di 
E A ow Amo pby , E a ApMUpéY pieTOED di 
750, TÓ TC ÓbucO C eg lpor  epoQvoy xa éZv' oi- 
25: $5 z0To4 Qoxedciv eive 2]e deu] xv. ost 
T) y4oax9» £n, T8 Duodtser Toi Toy" y áo sav dE, và 
Tr:2 n X9" CWTEÀAEY eid. eite. KE 0. 


do 








Videtur autem potabilecyimpotabile éffe prin- 


cipium ,virumu enim gu[la percipitur : verum al-- 


terum eit prauum , guflurma, deuaflat, alterum efi 
amicum natura. Ej] autem potabile gufluscumta- 


Gucommune h 4t vero cumguflabile fit bumidum XY ext.104. 


neceffe e$t e» inffrumentum fbo[us ip[fus nea, bumi - 
dum e[[e actuyned, etiara taleyut bumettarinon po[- 
fitybum:dumq, euadere : patitur enim aliquid ab i- 
bfo guflabiles ea nimirumvatione, quz auff abile est. 
Neceffe eit igitur inffrumétum guflus, potentia qui- 
dem busnidum-ejfe,burcciari autem afa. lta au- 
tem bumetlari, vterus con[eruetur , cum bumelia- 
tur ratio Signum autem est linguam neque cum 
eit valde ffctayneig, cum eff nymiumhbumida, fenti- 
re. Is enim tactus pnt humidi primi: perinde atque fs 
cum pregufiauerit quifpiam vehementer acrema, 
[porem Deinde al.unzguffet qo» vr «n agrotantibut 
fü V quibus cuntia videntur amara , quia 1 ngua 
fentit talihumiditatereferta.iSpecis autern fa- 
porum i2 fefe babent,quemadmodii colorum. Dulce 
namque ( amaram contraria femplicia funt. Hz- 


ret autem dulci quidem piegua,amaro autem [ à l[um. A: inter bac collocantur,acre,acerbum,aci 4um,atque 
acutum. Huaamquefere drfferentiavvidentur effe (aprum — Quare gufHus quidem 4njtrumentum , id eft , 


quod eif potentia talenuffabie autern id,quodip[um atiufacere potast. 


&. 


(C A P. 


y 


g Videtur autem; | Cum faporesaon nifi humiditate dilutifentiantur; 


:attineat; re&tepotabile & :impotabile cenferi ait, 


guftacu, & tactu perci 


humidum vero adpotum 


principia guflabilis'& inguftabilis: item potabile 
pi:tactu,qua humidum: guftatu,qua fapidum. Vocatautemamporabile;fic- 


ut pauloante inguftabile;ex n egatione, vel ex priuatione. 


h At vero curs guftabile) Diíp 


midi nonfieri;aitinftrumentum guftus tale effe debere; vt ne 
more, qui cum fapore fit coniunctus : neq; ctiam ita affectum 
fenfuum organatalia effe debent poteftate,qualia funtactu 


;vthumeéctari nequeat: Semperenim 
obiecta,qua abiis petcipiuntur. Idau- 


tem eoargumento patefacit: quia filingna ita arida fit, vr humectari abexterna rei guftabilis hu- 


miditate nequeat;íaporem nullum fentiec.Siitem humore ahquofapido teneatuz,a 
porem non dieno(cet. Quod nontaro experiuntur ii; quimorbor 


amara zítima nt;quia fapor il 
externis fapoiibushauriendis locum dat. 


duentitiumfa- 
egiolaborant. Siquidem omnia 


le bilisquolingu am occüpatamhabent ; guítui primo occurrit, nec 


l Species autezm [aporum | Tradit faporum (pecies,feu diffcrentias;docens, quemadmodum é co- 


lorumfpeciebus aliz funt extremz & contrari 
contrarios efle; nempe dulcem & amarum , alio 
vicinlorem exiftere. ( )ucd vero Ariftorele 


» aba mediz : Ira in faporibus , alios extremos & 
s medios:& ex his alium huic, aliumilli extremo 
cles ait medios fabores ex contrariis confici ; quonam pa- 


&o intelligendum fiin librisprimae Philofophiz explicabixus. 


u Q Vy 4E - 


erum pru tio- fZatui cum aliis hs 
Ir; ita & guftatus fenffbus. 


T'ext,toj. 


utat de fenforio guftus: quia vero dixeratguftum fineta&tu hu- Senffter/am 
queficactu humidum; eo nempehu- g9//42u«. 


Saperü [pecies. 


- 





ORTE ET NAIY 
, faporis , deque eius fbe- 
- aebu. 


AMRIICVLVS I 44. 
QVE CONCFRRANT AD 


gentrationem [aporis, C qua fit. 
eius definitio. — E 






(0 Purum corps 


D fimplex fapidi 


| picis Mb füpponendum: primo eft ,. 
-— Gponeibs 


nullum corpus fimplex, modo debitam fibi 
obtineat puritatem, fapidum efTe ; cum fapor fit. 
; qualitas fecunda orta ex commiftionc quacuor 
primarum, qua fimulin elemento natiuum fta- 

zum retinente, inueniri noa poffunt. Quare & 

aquaexterra, quam lambit ; fi ea pura effet , 

nullum faporem acciperet. Er eadem quauto. 

- minusfapidà eft, tanto purior preftantiorque 

Guflatus [enfin habetur. Acceditetiam cumpuftus fic Íenfusa- 
"Eibhzrénti... limenti , vt docet Ariítotelesia libro de Senfu 
& fenfili;cap. 4. cümque faporcs dati füerintà 

P natura ad condiendum cibum, hic veto purum 
élementum non fit, vt primo de Ortu & interi- 
tu oftendimus , confen:ancum elle vt nequa- 
quam in: elemento. puro infint, Reli&a igitur 
(0 favorem, qua fententia Empedoclis, Anaxagorz ; Democriti 

^ eemeurrant & aliorum;de qua Ariftotelesin libro deSentu 

/ & Senfili, cap.4. Theophraftus lib.6.deCauf. 
plant cap.z aliique auctores, aflerendum cum 

| Alberto in Summa de Hominec , & deSentu & 
| fenfili,tra&aru 2. Apollinari hoc in lib. quat. 
v 29.Garbioin Summa, quzft.z;. Conrarenoj. 
de Elementis. Conciliatore differ.145. Marcel 
| lo ;.de Anima;à cap.80. poft Auftotelzm loco 
| citato, & T heophráftum citato libro;cáp.;.tria 


potiffimum concurteread faporum generatio- 


c d 


Uer am 


Ad generandi. 


humiditatem, & calorem. Inrerucnüre ficcita- 
tem terreftrem demonttrat experientia 1n re- 
busfapidis.Debecautem eiufmodi ficcitas efle 
terrea,non igneajquiaficcitas ignea eft in ma- 
teria nimium tenui , atque ita euanida eft, ac 


eft é (enfibus magis cratf'e concreteque natura; 
ita obie&um in materia craffiore exigit. Quod 
verohumor ad gignendum faporem etiam có- 
flüat;inde patet; quia multa corpora' tunc fapi- 
dafiunt,cum huinore irripantur. Deberitem 


in eotantum humido, quod alendi vim habet, 
atqueadeo.compactam denfamque materiany 
obtinet,fapor excitatur; tale vero ordinarie elt 


nane(cit Rairfus, cporterad ortum faporis hu- 


ficco, quamin humido , ita fapor magisin hu- 
mido,quamin ficco confiflit;ytindifputatione 
















'" midi conco&ione; per qu 


nem;vidcelicet, ficcitatem terreftrem , aqueam. 


parumapta ad guftum atBiciendum;qui vt vnus. 


hoc humidum efleaqueum; non a£reum ; quia. 


humidum aqueum;nou a&reum, quod facile e-- 


midum ficco dominari , quia vc odor magisiü: 








; Poftremo requit j| 
- calor; quia fapor no 







ficcoapte commifcetur, oririfolet :haeccautem. 
concoctio.vi; ac minifterio caloris fit. Vnde vi- 
demus apores frigore interire ;quia frigus co- 
&ionem impedit. Cermimnsitem fructus inlo- 
cis &ipidis amariores effs,& "vbiqueterrarum. 


' accreinento caloris,amaroremeexuere, & dulce- 
B ícere. Porro cum ad faporemtria illa concur- 


raüt:ficcum & humidum rationem. materia. 
fubeuns; calor vicem caufe efficientis. — ^ 
Ex dictis non difficile eritintelligere quidfit 
fapor,quem ita definit Theoph:zaftus primo 
cap.lib. ode Caufisplantarum. Sapor eft partis. 
ficcz; cerrenzquein humore demiftio. Et exa- 
"étius Ariftoteles in libro de Sen (u & Senfili,ca- 
pite.4.Saporeft affectioin humido aqueo,facka. 
àficcoterreftri, & caloredecoquente,guftatum 
quiin. potentia eft ad actum per alterationem. 
dcducens.In qua definitionenon folum mate- 
ria & cauía efhciens faporis exprimitur de qui- 
bus paulo. ante;jfed etiam forma, cum fapor di- 
citur affe&io: & finis, cum additur, deducens 
guftarum, &c.Altcratio. enim , qua faporpo- 
tentiam mouer, finisfaporis eft ORNA 
- Obiiciettamen aliquis non viderihumo- 
rem materiam faporum. Namcineres amari- 
funt; & tamen non humidi:& Zingiberacpiper 
habentfaporem acutum; nectamen humidita- 
D rem.irem,quia fi (apores eflent proprii alimen- 


tijforentque humidi, oporteret omne alimen- : 


rum cfTe humidum: quod falfum eft; quando- 
quidem fames, eft appetitus alimenti; & 5. de 
Anima, cap.3.text. 2 8. definirur apperitus calidi 
& ficci. $ed occurrendum, licet materia fapo- 
rum fit humidum; noh fequi omnem prorfus 
faporem effe in.re, que plus habeat humoris; 
quam ficcitatis ; fed in eafaporem.magisab hu- 
E more quamàftccitate oriri, vtait/'Theophra- 
ftus 6. de Cauf. plant.etfi interdum ficcitatis 
plusquam humoris inre infit. Itaque etiam is 
fapor,quiin cineribus eft; ab humore przcipue 
nafcitur, quo cineres nó omnino deftituti funt; 
Quod fimiliterde Zingibere & pipere dicen- 
dum eft. Farendum etiam, non omne alimen- 
tum effe humidum , modo fateamuridquate- 
nus(apidum humorem magis, quam ficcita- 
tem depofcere, & inre fapida, fi aliz partes fic- 
E: cioresalighumidiozes exiftant,faporemin hu- 

midioribus magis quam 1n ficcioribus vigere. 
Preterea dubitarit quifpiam, an fapor ita 
ex przdicta miftione oriatur, vt infir in re 
ipfa,quz caditfubguftum, feruetque certam 
fpeciem, ad quam. pertiner ; an ratione po- 
tentiz mutcetur.: Rario dubitandi ex co ett; 
euia videtur conílare experientia eandem 
herbam boui dulcem effe, homini amaram. 
Contrarium tamen pronunciandutn eft con; 
HIA B ORs- 





Obieitíag 


* 


Dilutio;. 


Dubin 





mnibus | 
fublatis impedimentis non decipiatur circa 
propiium fenfibile;nece(le eft, vc dulcedo , qua 
in eadem herba cft; fecundum rationem ípe- 
ciemq; dulcedinis percipiatur. Cur autem qui- 
bufdam herbis aliisve alimentis belluz auide 
vii foleant,quz homines auerfantur , & contra; 
/.aufa eft, non quod ab vuifq; dulcedo rei in- 
zrens non percipiatur, fed quia ex diuerfitate 
temperamenti accidit, vtid, quod dulce eft vni, - 
alteri iniucundum & infalubze fit; aut vicever- 
'fa-^ Quod enim etiam noftro guftui nonnun- 
uam dulcia molefta (unt, patet exemplo ca- 
zfiftulz. Qnod annorauit Cantarenus F1 
V e i : 


dc Blementis,- ati: 5 
VUSTIeL A CONTR 
SINT. SPECIES 

- faporum. 


Nt! 








- 


ds Veg 


4; Vodad faporum fpecies attinet , non con- 
ueniunt in iis conftituendis Philofophi. 
Nam quidam ad nüllum certum numc;um eas 
reduci pofle inquiunt. alii octo faciunt fpecies, 
ali.feptem Piinius verelib. 15. Natur hift. cap. 
17 tredecim recenfet:dulcem,füuauem, pingué,; 
amarum, aufterum, acrem , acutum ; acerbum, 
acidum,falfum. Ac prater hzc; inquir, triafunt 


lo.de fpecis- 
faporum. 


genera mirabili maxime natura : vnum in quo , 


plures pariter fentiuntur fapores , Vt vinis nam- 
que in his& aufterus, & acutus, & dulcis, & 
ES - p» omnesalieni : alterum eft genus,in quo 
m ft & alienusquidem, fed & fuus quidam, & pe- 
i cularis; vt in la&e; fiquidem ineftei,quodta- 
men iure dici dulce, & pingue, & fuaue non pof. 
fet;obtinente fenitate, qua ipfa fuccedir in fa- 
peris vicem. Deinde fuum quendam fapidis a- 
quis tribuit faporem. Probandatamen cft fen- 
tentia Ariftotelis proximo füperiori capite, vt 
ad rationem philofophicam magis accedens, 
í qua octo faporum fpecies numerat (etfi non 
*valde repugnandum fit iis,qui plures, minutius 
concidendo , velpauciores , generaliusloquen- 
do.fpecies conftituunt) nempe dulcem , ama- 
ruüm,pinpguem,falfum, aci& acerbum, acutum, 
acidum. Dulcisin melle, v. g. ficubus & vuis 
maturis fentitur: Ámarusin bili; oppio, abfya- 
thio & geniíla: pinguisin butyro ; lacte & olco: 
falfusin fale & aqua marina:acerin pipere &cal- 
lio:acerbus qui & penticus; & flipticus, fiue 
aftringens appcllarur, in immaturis pomis; in 
fru&ibus myiti;acidus;in oleis:acutus,in aceto 
&raphano Ex his faporibus docuit Ariftote- 
les pinguem hzrere dulci;id eft;poffe ad duicem 
reuoca:i; & falfum ad amarum ; non quod fpe- 
cie conueniant fed propter maiorem cogua- 
tionem,quam cum lis habent, 


$.q.71.€onrar.lib de Elementis. Jaucllus hoc 
lib.q. 46: A duertere tatzen oportet ; fi fapores 
confiderentur quoad primas qualitates, exqui- 
lus oriuntur, negandum non effe ponticum & 
acutum extremos dici poffe;ob rationem fupe- 
rius adductam.Verum ea faporum contempla- 
tio non eft propria faporum, vt fapores funt,fed 
prout faciunt ad temperiem corporis, quam 
Medici przcipue attendunt. Ariftoteles vero, 
quia de faporibus differebat,fecüdum propriam 
ipforum rationem , videlicet quatenus gu- 
D ftatummonent;re&e extremos fapores coníti- 
tuit dulcem.& amarum; quia maxime contra- 
rio modo potentiam afüiciunt ; vtexperientia 
teftatur; quemadmodum & qui extremi colo- 
res fintnon primarum qualitatum exceflu zfti- 
mamus; fed ex modo a ciendi vifum :quiaal- 
ter diferegatnempe candorzalter congregat, vi- 
delicet nigtedo. Porrofapor dulcis optime fen- 
fum afficit; amarus detexzim e,quia ille oritur ex 
optima temperie, hiccontra Nam cum fapores 
E fantex paffione humidi à ficco terreo per ca- 
lons concoctionem;ii erüt perfectiffimi, & fen- 
fui maxime accómodati , qui abfolutiffimáhu- 
midi concoctionem fortiuntur, vti dulcis;iiim- 


peifcétiffimi,qui peffimam, vtamarus.giturad DilutiorALHioms 
fundamentum aduerfariz opinionis, quatenus pro contraria: 
probare nititurfapor£acutum & penticü abfo- p^rte. 


lute extremos cfle;)negandum eft faporum con. 
Uaretatem ex primis qualitatibus fumendam 
efle.vt iam ex proxime dictis conftat. Adaliud 
F rzefpondendum. Hoc peculiare effe poribus, vt 
vnus eoium extremus, nempe dulcis, non valde 
lzdat; quia iu fapoeribus lzfio oritar ex prima- 
rum qualitatum exceffu;quià fapore dulci lon- 
ge abeft.Eaque caufa eft, cur per illum abacer- 
boadacrem fiattranfitus:non tamen perfe , fed 
peraccidens; nempe quia hi de extremis qua- 
litatibus multum poffident ,' atque adeo nifi 


hz fe remittant, & ad temperiem reuocent, 


? 
fub qua temperie euenit fapor dulcis ; amicti 


155 
u z lpii 


Sapores extremi 
dulcis (5 -ame- 
$.colle&t cap.27.Garbius in Summalib, r. tract, ! ^ 





1 
] 


pu LUGAR I ars ASNCIMCCTHRO E ETUR SS 


x 
2E 


- 


t 


poe UO MUNERE CSS nm SEN 





] 
! 
h 





NE S 


Pob. 7) 


wo 


INL LIS. ÁRIST. DE ANI 


!pfi non poffunt. Adde etiam non repugnare, A tibus, quz preffo vocabulo tactiles nuncupan- 3 


quominusin abarum etiam qualitatum gene- . 


ribus interdum à medio per extremum fiat 
"Eanfitus , vtfi corpus ex catuleo nigrum, & in... 
de ex nigro puniceum euadat. 





QVESTIO II, 


VFIRVMNE GVS$STVS A SEN- 


fitadus, e natura, cr orga- 


nodiferat. — . ue 
ARTICVLVS I 
DIFFERRE IN PRI.- 


is natuta.. 


Qi qui putent guftum non differte: à tactu,, 
xD fed fübillo quaít fpeciem fub.genere conti- 


neri:quorum fententia probari potefkin primis C 


que idem videtur effe vtriu que eliicctum : 


Mrgumenta pro Nam guftus percipit aquam,quz cum fapotis 
bantinguflam] CXPcts fit, noncam vt guftabilem, fed-vt raéti- 
mon rifhingui lem cognofcit : vude & Ariftoteles proximo 
A indu, cap. text; 10r. afleruit guftabile effe quoddam: 
i tactile. Secundo quia Ariltotcles hocinlib.. 

uud €ap: 3: text; 28: docuir.tactum elle fenfum ali- 

on menti: Quarecum alimentum ad guitum per- 

tineat; Idem videturefie communetiorum fen- 

3. fuumobiectum. — Tertio, quia guftatus perci - 

piens fapores ,.percipitetiam humorem; fiqui- 
dem fàpor mouereguftatum non potefh;nifrin- 

4. ftin humidoactu.Áccedit Ariftotelis teítimo- 

" nium tum in libro de Senfu & fenfili ; cap. 4. 


y gie. 


Too AUNT ERCNINEECEEY TAI 


^ 


- Taftüm bifaria. 


tum]*5, 5.Huiusoperis;cap 12:tex: 64:& lib 2 de 
Partib,anim cap. 17. vbi affirmauit guítumefle 
quendam tactum ; & rurfuscap 2. de S:nfu & 
fenfili ;, vbi ait: guftum effe fpeciem tactus. 
Poftremohocinlibro;cap.stex.25 &lib j Cap: 
33:tex. 68.docet folum tactüm cle neceflarium 
animali, idemque de Sénfü & feníili; «a 4. af. 
fitmataniinalnon poffe eflz abfque guftu. Que 
locainter fe pugnarent; nifi Ariftoteles vcliet. 
uftum & ca&umnon differre fpecie. 

- Aduertendum tamen cít.dupliciter fumi ta- 
&um; vno modo prout dicitur de quauis po- 
tenti ; qua non percipit:zem (ine conta&tu id; 
eft; cnius obiectum non fentitur medio remo- 
1o fpecies traijciente, vt percipitur color,qui pet 
agrem-.ad afpectum füi: imaginem mittit ; fed 
roedio coniunctó;quo pacto euftus i1 f'apore:;. 
tactas in:calórem aliafque eiufmodi qualitates 
adfeattinentes fertur: Nécienim neceflüm «2, 
vtfapor àrefapida:peraerem ad gultum trai (- 
roeet;finiliterquecalóz; ad ta&um. Alio modc 
Gimitur cactus à Philépfohiz anguftiore , ac- 
proprio fignificaeu- Eifdemque modis tractile 
agcipr confücuit; nimirum: pro quauis qualita. 
tejquzv:in íaani potentiam cadat, non poí.:r 
taeda rnum: velpro4is tantum qualita-- 


D: 


WA. 





tur.Hoc pofito,fi tactus fecundum riorem no- 
tionem fpectetur , dicimus tam guítandi,quam 
"tangendi facultatem tactum.iure nuncüpar; 
cuim neutra earam externo medio ad obiectum 
pereipiendum egeat Si vero fecundum pofte-- 
riotem; diuerías efle potentias, & fpecie, natu-. Taslum 










raquediflinctas. Que cft fententizA:iftorelis. gni fpeciem 
hocinlib cap tt.texc r12 &128 & deSeníu & gufla. 


; fenfili; cap. 4 Auerrois hoc loco,tex:t 'Fhemi- 
ftii cap.48. fuz Paraphrafis ,Simpliciitext:1r5..—- 
Philoponi, S. Thomz;/Evidii Zimarz & Caic- 
tani text. 111 Apollinaris quatft. 2. Ferrarienfis 
quaft, 1 8. M. Albcrii in $umina de Homine,& 
lib.z- deAnima,traá. . Capite 27 .etíi Venetus. 
aliud putaritho: loco;tex.to. ai&as guftum & 
tactum nona diffzree , n fiper quzdam conno- 
tata ; formaliter vero efle vnam eandemque 
potentiam; Probatur aurem nofltra'opinionis 
vetritasex eo, quia aliud eft obie&um tactus, 
nempe calor, frigus, alizque eiufmodi qualita- 
tcs, de quibus fequenti capite agendum; al;1d 
güftus , nimirum fapores. Item , qu'a aliud eft 
tangeadi, aliud guftandi o:ganum, vt mox pa- 
tebit.. Q'ioargumento vticur Auftoteles text. 
12 Deinde, qaiaalioqui non effznt nifi quatuor. 
fenfus. l'rzcerea , quia fieri poteft, yt incolumi |. 
tactu; perearguftus inlingua;, " D:luuntur 
Argumenta. vero initio adducta nihilexhi. fertim n 
bentnegotii. Occurrendum eft enim; fidetuz /^/7obantis 
aqua adeo fynacera,.vt omni faporecareat;eam ufum e 
non guflatu ,. fed tactu: duntaxat. perceptum "6i À t. 
iri. Iceanguftatile effe ta&ile,& guftum effe ta-- 
&um, fiuefpeciem ta&ussfi hectub priori con- 
fide;atione;quam ante explicuimus,fmantur, 
id efe, guftaale effe cactile, fecundum: analo- 
giam »quaambo fub potentiam:cadunt , vide- 
licet per medium. coniunctum : fimiliterque 
guítum effe cactum,non fimpliciter fed fecun - 
dum cognarionem & fimilitudinem;quam in: 
pereipiendo obiecto forriuntur. Velguftabile 
cí'e ractile, quia nihil guftiri poteft, quin prius 
tangatur:&ceuftum efle quendam tactum;quia , 
vis gultandi, & vis tangendi circa eundem ci- 
bun: verfantuz, (vnde tactus dicitur fenfus ali- 
menti )ratione tamen diuerfarum qualitatum, . 
quia tactus circa kumidüm ; verbrgratia & fic: 
cum; guftus circa faporem,qui ex horum com: 
miftione fit; occu patur: & vtraque facultas ita 
in has qualitates incumbic; vtguítus nonten- 
ditin füas , nifi:tactüs in eas, qua ipfi propzia : 
funtfaltcm prius natura feratur. De necefsita; 
Adid,quod poftremo loco dé tactus & dá: taóbus Qo gu 
C55 neceflitate: adiectüni-fuit, dicendum eft; flus. 
folum tactum refpecta omnium: animantium: 
effc abfolute neceffarium; ita.vz: neccad breue 
tempus. abíque tactu poflint viuere , guftum: 
vero etiam omnium fere comparatione , ex- 
ceptis paucis admodum imperfcéis , neceffa- 
rium cfle ;.non quaft.eofublato ,. confeftim: 
interi- 







Len 4 Ma 
j ARES LM 
1 2 

Es 

n LN IM 





35 bi 
intetitura fint ; fed. ia cum omniaferead ca- A 
. piendumalimentum;cibi voluptate alliciantur, 
* licite eius voluptatis fenfu, ordinarieànutri- 
mento capiendo cefTabunt, veltam patum affu- 
ment, vt fenfim extabefcant; & moriantur, at- 

: qie ita dicitur guftus neceflarius animartibus; . 
quiaordinarie feu maiori cx parte , abfque illo 
vitam non diu feruabunt. Quxdam tamen ani- 
mantia nimis imperfeéta ; vt ad plantarum na- 
türam , & conditionem proxime accedunpita 
quafi plantz ; alimentum citra dele&ationem 
hauriunr, eaque gultu deftitutafunt. Ac dc his 
interpretandus elt Ariftor. inlib. de Somno,& 
vigilia » Cap. 2.. cum inquit non omniaauimalia 
haberefacultatem guftandi Sane patet ex dictis 
qua ratione tactus neceflaiius fit; & quopacto: 
guftus poffit ; ac non poffit dici neccflarius ani- 

mantibus, & vt ex verbis Ariftotelis minime 

eolligarurtactum àguftu non diftingui: 






atur 





ZARTIGNVLVS I. 
|"DIFFERRE ETIAM 


Er j organo. 
m gula NE yero tactus & guftus idem organum: 
X vendicant; licetenim in ea corporis parte; 
in quavis cognofcédi fapores ineft;tangedi quo 
bids QU€ facultas infideat j;non tamée conuerío vbi- 
/ c.n. 5p, Com que tactoria potentia reperitur, viseriam 
— WRpu guftandicernitur. Enim vero guftandi inltiu- 
lib. 4.c.11. n cntum eft lingua , aut quidpram lingua pro- 
e vfi par. POrtione refpondens in iis; quz lingua funt ex: 
perta; vt primo de hiftor animal.capzrr & 1.de 
Partibus.cap. 17. & 4. e1ufdém operis; capite 11 
Ariftot. docet. Porro, lingüa (vt de eius compo 
libiz A fitionealiquid dicamus) ad radicem , quz latior 
12. V efal, eft; & faucibus cohzret, ofle valido, quafi bafe, 
"a5. ro c5. hititur fuftenraturque, quod 7o«2is Grzccis dici- 
lc. 6. corto. cur,literz Y fpeciem habens.Subftantiailli rara 
atquelaxa, vt humores, qui faporis vehiculum 
funcfacile imbibat. Q ttocirca ; & tunica cingi- 
turprztenui,quz toti oricommuniseft: Nn- 
uem conftar mafculis, quos medfalinea ad dex- 
tranr,Izuamque diuidit, vt hoc quoqueinftiu- 
mentum füo modo geminatum effec — Venis: 
prxterea duabus maículis , tot denique arte- 
riis perfunditur , duobus item neruorum ccn : 
iugis, altero molli dienofcendis faporibus- 
deítinato, altero duriore quod in mufcuiós - 
difítributum motus. expedit... Oportuit enim F- 


E 


jg. gufus 


n E 
ll'&- compo- 


o firuiiu- 


KE $^ :- 


lig 3 aU xu dQis onbráe Ay OS eC 
| ao wu qiatar cde tere s Da ar Acisei awan|-. 
Xejo» kgÀ TX- (e. wA ec S - bw 
BvoAaP TÜTtpoy- WARS Cid) » | BÍa-xe) n oTi: 

ec: 


P.X.QVAESTIO IL .—— 


linguam effe expeditá, tum ad fermonem effor. / 


dclectat,ideoqueipfum adlingua'cufpideri te-- 
. uocamus:ficuti é contrario cum aliquid gulláre 





SWF TT ES D 
1 


mandum , fiquidem huic etiam munerirobfer- 
uit;tum ad commutandum cibum; & in ore de- - 
tinendum ,.vt vario dentium attritu fabipi, &: 
comminuiqueat.. — ^  —. T. Quainparte- 
Suntqai velintguftindi vimpotiffimum effe lingua. infit "vis 
adradicem linguz. Primum , quia faliua; qua ej/f45di, 
guítarioni plurimum obferuir, 1nibi generatur: 
funt enim ad radices lingua duz-glandulz car- 
nez; ( tonfillas vocant) faliua" generattices, Se- 
cundo, quia illic maicres vifuntur netui. Con- 
traria tamen fenten:ia;quam tradidit Ariftot r. 
dc hiftor .anim. cap. 1 1.lib. z. depart.anim.cap. 
17. vera eft;niriirum in lingue acumine acrioré 
uftum incffe : quod experientia patet: Nam: 
eum cibus ad lingua radices deuoluitur, minus 


nolumus , idadinferiores linguz partes confe Inlingua acumi 
MAT m - neguflus acrior 


ftimdeiicimus Caufa vero,cur maior vis guíta : 
toriainlinguzinfit faftieio, cft; quia ealingux- 
pars molliorexiftit; eiufque nerui, etfi minores, E. 
molliores tamen funt, & ad fapores percipien- 
dos magisidonei.Necobftit quod vberior fit ad.: 
radicem faliua;huimoris enim copia, fi nimia fit; . 
guítarum obtundit: Atenimlicet przedictafa. 
cultas przccipue in lingua refideat; tamen yt D. 
Auguft lib.z:de Verbis Domini; & D. Dama- 
fcenuslibzo z. Fidei Orthod. cap.18: D. Neme-- 
fius inlib.de Natura liominis, cap. 9 Plinlib zr. - 
cap 37 fentiunr, videtur etiam nonnihilextendi : 
ad palatum;in quod guítatorii nerui aliquantu- - 
lum effünduntur. Neque hoc repugnatfenten- 
tiz Ariftotelis,qui de principali tantumoreano : 
loquitur. Quin & ipfelibro quarto de Partibus : 
animal.capiter1 etiam in gula guftatum ponit. 
E(ículentorum;inquit; omnium voluptasia de- - 
fcendendo contingit: dum enim deglürimus,; : 
pinguia fentimus, & falfa , & dulcia, & reliqua : 
generis eiufdem:& omnium fere condimento- - 
rum, efculentoramque in deuorando, gulz ta- - 
étionefuauitas exiítit; &eratia. Quod veroPlin. - 
aitlicet guítusin homine ad palatum fcfe porii- 
gàt,in cateris animantibus lingua duntaxat - 
contineri, cümid ipfé nequeratione ofténdar, ; 
nequeexperientia comprobarit, non efteurita : 
efTaatbitremur. Quonam vero pactó intelligen- - 
dumfit,quodlib de Senfu & fenfili, cap.z.& lib.: 
2:de Partibus animal capite 1o: Ariftor afferuic * 
guítüm & tactum à corde pendere;alibi exami- - 
nandum. nobis elt.-. 





á KE. 





C-ARP..V. Ti. XIX 


Y E tangibili autezz ; cb tati eadem vatio tfl ^r... 
Nam fi'tatits'aon vat fit [enfusfed plures, -— 

neceffe eft y e en, qua tC peretpiuntur y plura Ta 
fenfibiha efft. - Dubitationem autem ifle locus vel 
habere -"videturo, "utrum: plures: fiu? 'tacius an 
s" 3 hus 








1 

; Capitis avgu- 
Ni tiontHe 

Ei 





"Wa "e UK. 


D Vis! 
ejje La EE MA- 


Teji 02.0015. 


Ün 


CRM v RE NIE 





ci NeY 





E yo 


RIST. DE ANIMA. 


CAPITIS VNDECIMI EXPLANATIQ. ..— 


E tes ribili autem. ] Poftremolocoacceditad difputationem de ractu;quam eo confilio hacte- 


nus c'ftulir,quod haiusfenfus notitiaadmodum obfcurafit,vtindicant quzfliones ; quas de ^—— 


itio meuer,adeo difficiles, vtin eis non.tam fentectiam fuam explicare, quam anfami prebere videa- 
cr Igiturinido capitis monet eodem pacto fefe habere tactum ad fuum obiectum; auo czteri fen- 


fus;eademquemethodo deberein cognitionm venirezfta vt pro eius varietate tactilia quoq; mul- 


riplicanda fiat. "Tum in controuerfiam adducit: num vnus rantum fit tactus. Item quodnam fit 
ta&usinftrumentum,caro ne;& id,quodiniis, quzcarnea nonfunt,carni proportione refpondet, 


an aliud quippiam;ita vt caro fit medium,organum autem, fit aliqaid aliad interius latens. 


e» 20 


E 





"e 


À x 7 » 
, , 4 [m * ' Mert 
ei 9-dlnpioy và TÉ dmi ctm liehv.erór&poy v cotpl wA — 
L u 


r)o 2» ' 1 ^o a4 Sea f i 
CX TDlc d2oI6 TO QM. A09 , W 6U' GNI. E TO dudes To 


^ L 5 / ? » s 
piv" 093) agioy aic -wieuov 2o Ih iei» CMT ÓG" 


/ "moo , t 
que Tt B eum eis y p440E CRI TIATEXIG Ci yz DOXEL y 
c , ( »" * 25 05 * 
; eios esae, AdUx8 15 E Am € X axo oz» € Ba- 
pL xal edes , TX 68 xdi y Ax Qe. iv) ru icr 
?. E 2 , M EY x wd NI 
qnos eia v tow made , Jeep» v agar y Evjv, vopiv, 
DN f. ri d "u 
0, An gov, uae exo Y y oL TU» d 282 oqvo TOiU/TUL. :od 
' * € 3» ^ 
nv, Aug qntac 24 vow vla lo) 2arogaued » 6 d Eg 
: 1 ; I CEN 
exi» Aa adc S oen eia iyownaads evAeise , o1oy Ev 
5x, E x 
Qyuys s pudvoy óZüvys € Bugysys , da sel ig 
2 pAXpoThS x4 Aeió TIS XCÀ EG UTE 6 Quaris, Xj mu- 
PT t IE x 94 j ^ - 
«29 Crippe, c0 x2 ele veto. D]adopeg rountratu 
«^ * [24 : D 
fTepeq' &DNX Ti Tv "Gro seeiuduav , aamse exo rp 
* PEPIUDPC ; , : s t 2 
Ew T/aQ), GUx £siv £x dy Aav. zrvrepoy d. isi Tb od- 
E » 2 A; PN NN 
cO 5rTheaor ST , 4 4. d7N UOeoc d DmpE Sàt» 
- mc 5 * 1 Ni oYy L4 
à;xé CAlLEiOy 6394 y TO gevtoX qo oco n3)9 xe 9e 
B M ^ ! : n 
Syyyeamejdunv: kd o ciae ait aiu czzexa. $m T6i- 
PM : No» 
y&i&y y oioy 27A po, zt ez6 y 0ptoieg rl) cac na dü- 
3 ^ kj t) 
9iac da dy 49 tooxpalver xai Toi RAO) y G6 
GU. fa» t» T8TO T0 je 1T) 640Y" 6i ) xo mue uis 
^ E rne € X ky M 
fieem, 9-dov £m Pexyoi T. a) lode 9-n2:5. DI C, TÀ 
LJ t ft E M [4 Ji 977 
qviETO uópaoV  euug O- eod» Eau coresv , damrtg 
3-9», « w EN e ip. i n S zl 
€A 6 09, AU vel (aeAt m uxci o ap E x£ido y a9 
& , E I 1 , -. 
yi maga DowsoX € piu 5 Y) sepul», € iru 
n Jj 74 L 5 ^ 7] 
xol nia me uqg 9-1a6 civeq oNyig axo xui ec Qyness. 


€ 
yu 





b Oni 


M AU Li 


qni tantum : b deinffrumento tatus qlidtan- 
dem fit, utrum tpa caro , && id , qucd in cateris fr- 
mile eft carni am ita. mon fit , [cd id quidem pfum 
fit fenfus huinjce medium , n ffrumzentsim.: autesa 
ipfras primum aliud quoddam fit intus. b Omais 
enim fen[us "vnius contrarietatiseffe "videtur. : "ut 
vifus albiymigrique €^ auditus ACH gTANi/ 226 Con 
guflus dulcisyatque amari. A1 in tangtbili plurcs im 
Jtt contrarietates,utpatet , eff enim calidum fri- 
gidum , bumidut, ficeum molle durum e iftiaf- 
inodi alia, Sedd effe "videtur ad banc dubitationem 
quadam folutio- Nam in ceteris etiam [enfibus 
plures funt. contrarietates , n vece namque non 
folum eft acumen e5»grauitas : fed etlam magnitu- 
do £f paruitas,q lentas y efferitas "VOCt5 , Qo» 
Alia buiti[modi. Sunt circa colorem differentia - 
Aliatales Verum quidnam fit 'onutn obiecium ta- 

dni , ffeut unum eft auditu fonus, non e[fe mani- 





tum tadius intus [rt pofl carnem,an non fit, fed fla- 
tim fit ipfa caro:id non effe frenum videtur, fenfum, 


dngquamyllico fieri, eum res tactu pereipienda tan- 


gnntur Etenim [quis nunc circa carnem fabtilems 
pellem extenderit , deinde vem taétu percipiendam 
Letigerit:fen(us fFatim [Priliter! fiet , € tamen pa- 
tet in illapelletactus inflrumentumnmon cffe. Quod 


fi copulata fuerit , velocius , 'Utpatet, (enfus perce- 
ptiofiet.. £yusproptor talis pars corporis perinde [efe babere videtur , atque ff cirsumfufus aer coniuncius "v ext T1 


efft nobis , ac copulatua , tunc eniva "uio quodam infirumento profecto. (onum , qb» colorem , &&» odorem 
videranur [entire , Q "vnus quidam "videretur effe nimirum fen[us , vifus, auditus , atque olfattus. 


Nune 








b.Omnis eximfen[ns | Negantem partem prioris quaftionis confirmat ex co, quia vnus fenfus, 
vniustantum cft contrarietatis;vt afpectus candidi, & nigri:auditus grauis, & acuti: guíftus dulcis & 
amari:tactus vero circa plures verfatür contrarictates,nimitum circa calidum;& frigidum: ficcum, 
Refutatio falía & humidum;aliaque id genus. Quodfi quis refpondeat etiam aliis fenfibus,plures occurrere con- 
trarietates, vt vifui nen folum atrum & candidum , fed etiam pulchrum,& foedum: aliaque eiufmo- 
di:cum tamen in eonfeffo fit quemlibet eorum fenfuum. vnum effe : refellit eam refponfionem: 
quodaliquorum fenfuum contrarictates quantumlibet plures videantur, omnes tamen in vnam 
communem ratienem conueniant,in tactu vero non ita reshabeat. 

c Huiw atitem virum infirumentum. | Pofteriorem tractat controuerfiam. de organo tactus. 
Quod enim id animantis caro cenferi debeat, ex eo quifpiam offenderit, quia vb1 primum ca- 
ro attingitur, citra moram fentimus. "Verum banc rationem parum firmain eflfe ex eo fuadet, 
quia fi quis externam (aliquam membranulam carni obtendat, adhuc confeftim fenfo fiet, & 


! 


tamen luce charius-eft eiufmodi membrapnulam non effe tactus inflrumentum. 


Pergit deinde 


infütutum idem confirmare : quia caro ita affecta eft ad organum tactus, vt fe haberet predicta 
membranu/a ; fi carni congeuta cflet. : & vt fe haberet aer ad. afpectum , auditum, & odoratum, 
fianimantibus infitus à natura foret:tunc vero etfiaer horum fen(uum inftrumentum effet : at- 
que hos omnes fcnfus in vnius fenfus naturam contrahere vidererur; nibilominus tamen idcm 


aer efTet 


T 


Rod 


A6 


ext. 





E 


feftum videtur c Huius autem utrum snfirumen "Text1es) 





M. ead 





h 


odoran 






* » "9 
uj) i 
vigg. T9) eio nidpa. ed cO werten o re pp dr ( 


EN | í« ditto í N , 
aJz $3 degicDas dii B 2dvovrzu ej Xiviads »Cx- . : 
Pbmivide  Cmotwspatetin(Irumentaiam dicla fen(aum e[e di- 







»* * L : - 


"i * Y v? 
Nine autem quia [eiuntium eif id per quod fiunt 


5 So cud dduAer i dioe Jp Ai iix NM. uerfa. Intatiuautem idipfiem miumc latet. Fierzentm. 'T ext. 111. , 
Ium suelos Ti noe Iona De 22g Vgepsw — "Béguityot ex aere , Uelaqua corpus animatus tam- iT 
eiveq^ Aeterea y axo eA yg 9X3 TE Ttov Eivd eiey tummnodo con[lety quippe cum folidum quodaam e [e 
sud gu; x Yi e) Aon9». 598 mcn miedos S porteat. Reffat igitur , vt ex bis at d, terra fit mt- 2 
pP DILE, PT PPP cuu ei , » quale eft ipla caro , td quod vicem ipfetas- I 
LANCE S Zn $ qtamriduxM, di  tvovres ed fabit. Quare neceffe eft ipfum corptas copulatum me- i : 
eod cds arcis Sow DuAcidy Um wrAtiwe bmi ris —— dium efje inter infivumentuem ipfous tàébus, Ci resi- 
vyAoTius d Qu dod vuv 9 Ty ar riy ede abe Tod pfas tangibiles,per quod fiunt ipft fenfus qui quidem EL E 
qvod) uó24or xul EUuE. Hi pd eus d uNHemhL- — [untplares. d Indicat autem plarese]fe tactus bifce ». dip 
. €Sruyero S uud eines ul d abi xul dvapoic)n- — quiin linguaconfrflit. Nam eadem in parte y (p 0- 
endi yel asi d ddr vuzdti 2o, 3]g "rà p nint mnesvestangWiles, c'» [aporemetiam fentit. Srigi- 
qa. Mn jeu o abes, ek TOY UD M nido tu "So tur C catera partes carnis, [entirent [aporem : vunus 
d, Psi ro meis be 9D" vl ee Uo cugtprov p- — idemquetune fenfus viderentur e[feprofetio guftwuss 
Gsm L c» CudY yeroo) veu (e JAAASY TAN. — Chtatius Nunc autem quianon fit conuerffo , duo ) 
T gro fer ada cual , SJ v? dispov , &N. —— diuevff fen [ua e[fe cenjentur. e 41 vvero dubitabit boc 'Y ext. 115; 
eua'yxaty dbo dap, d ixdr Vduc. mi Ji dalé pm — loco noniniuriz quifpiam. Nane fi corpus quidem o- 
eA cy Td Voca, i Enp o v» apa avsuv,uin-.— graeprofunditatem babet, atque boc efl tertia ma- 
yxalovVQup are tere zo dad artem i Varr eO — gnitudosfíeri vero nequit ,"ot ea corpora fefe mutuo 
S 2405, did un To ae ONG ONE cn vd e. T9 tangant inter qua corpus a'iquod medium interce- T 
eu) T0 5 age mo» € vd tb optoime 9 Endo dap mes mh dit, bumtdumque0n eff (fne corpore,nec bumetta- 
C» au T. X, T) jdioe ex) T cv ar rU dM. Anp- — tum, fedneceffe cft , velaquam e[e velaquam ba- 
Juve ui tov idis, darse Y) m c rd Udu e Qua ci- — bere, quifiert potest , "ut corpus tangat corpus in.a- 
diephy disp dare ret, vro ep oV ouo) dmt Ts y üseoluc td» — qua?(b enimneceffe efl.eum extremanon fsnt ficca, 
310479485, AR ZR i xeSotm vud Duxei ; 5 up p inued:o aquam effe, quarepleta fant ip[a extrema. 
yétns na 5 49 Td darse vod Obamep acr — (CQuod[fbocest-verum , freriprofeitonon poteft., ot 
"od, — corporum tactus fiat ia aqua. Eodemetiam modo de 
V: Hicipotef?, qua im acve collocantur ,femili namque mode [e babet aer ad ea,qua [unt 1n tp[oy €» aqua 4d eA. ES 


qua funt in ibja: Latet autem nos magiein bre quain aere collocantur ,quamin animantibus qua funt im. 


aqua, fi bumetTatumi bumeilatum tangit. £ Vtrum igitiy omnium fria: modo fi: fenfus: am [en[uum qui- "Vextt4s 


dum vt nunt Uidetur.eodem quidam diusr[o modo obuita [ua perezpiant ,guftus quidem, C taifus taugen- 


Ho, CATETLAHLTEID E3DIAMHA 9. 


ncs nn—————PN 


4t id 





d Indicataut:mplures. | Obfcurus eft hiclocus, necineo explicando interpretes confentiurt. 


Videturtamen Ariftotelesper(equi quzítionem de vnitate tactus, & occafionem remouereéxiflti- p; Wtatio opimis 


mandi ynum effe ractum.Dutaret ergo quifpianrvnam duntaxateífe potentiam tangendi, quia illi- 


usinftrumen:tum vnum eft: idex eo demolitur, quia licecinftru 
Ént,ad multiplicandam facultatem fat erunt. Quodin guftu, & ractulinguz confpicuunrvidetur,- 


2 


quosfatemur efle fenfus diuerfos,cfto in vna, ead cmque lingua cernantur : quia tactus circa tacti- 
Ícsqualitates,guftus circa guftariles fefeexercet. Si igitur tactus plura habuerit obiecta, efto fen- 
forum, atque etiam inedium vnum fit;id quominus potentia plures haberi debeant; non obftite- 


git: 


e 4t verodubitabit.  Cumtacum medium congenitum liabere fuperius dixiffet, vberioris ex 


plicationis gratiaaliam nunc mouet queftioncm;videlicet,num tactus medium aliquod externum -N&' tacfin me- 
Habeat. Nam cum interduo corpora (intellige folida , qua alias partesdeprelffas ; alias etinentes 4r externum 
babeant) femper interiectus fitaer, vel aqua: vr patet cumíein aqua contingunt; vbi interilla non- "vendicet.- 


enu co "Báunum tad 
mentum fit vnum fi obiecta plura conflituent is. 










nihil humiditatis perpetuo deprehenditur ; quod fimiliter acciditinaere , efto idin hoc eleraento 

minusíit confpicuum: videbitur omnino aflerendá, quoties aliquod eiufmodi corpus tactu fenti- 
musinteruenire femper mediumaerem, vel aquam , proindeq; fenfui tactus hxccorpo;a tanquam: 
externa media adíenfionem obeuundam depatata efle; 


£ Ttrum 





| 
| 
E 
: 
4 
A 





EM 


P 


| IN lI. LIB. ARIST. DE ANIMA. 
— £. Virum igitur. ] Aliam profert queftionem: num fenfus omnes per externum medium in fua. 
Communecflo ob $ à 


n lectaferantur: an potius guftus , & tactus perinternum duntaxat: reliqui perexternum. — Re- 
1 ? . i^ € . ro. , Ad e n NER 

mnib [cv fibus Ípondezqueomnibusfenfibus commune elfe per externum medium foa obiecta percipere, etiam P 
per exterrum.— guftatui;& tactui : dumcorpora folida guftamus, & tangimus,cum interilla, vt pauloante dictum. cO 


nedum obieiia fuicfemperaquas aerve maneant medium. Verum hoc reliqui tres fenfusà guftu, & tactu diffident; 
quodinillis medium externum mouetur ab obiecto: medium vero mutatum potentiam afficit: in 
hisautem propter rei petrcipiendz cóiunctionem , & breuitateminterfticii , medium & potentiafi- - 
mulmoueri cenfentur Quod clypei exemplo oftenditur $i quis enim per clypeumpercutitur, non. 
dicimus clypeum ab halta;ipfum.veroà clypeo percuti;fed vna cum clypeo plagam accipere. Adde 
quod guftatu s, & tactus non nifiacccdente medium externum fortiuntur cum videlicet corpora 
nequeunt feimmediate contingere: reliqui vexo fenfusperfe, ac ratione obicctorum externum . 


percipere. 


o 
Carnem effe me , 9 


diuti 14flus., 


medium efflagitant. 





à d[ Go, Ei Dh oti à gre Ampoy € 50 ge Axe d 
trépoo edcDrawdpes rar nr tp xa 10 poduhv , xci xà 
egal» , € 7.0 Qeasliv EN, dp zioip eer em d 
» ON / 2 ast? ON / J 7 
D fuSay dr AonD oie, Uri jo wipe e roiv 
q^ r7 3.33» f Li Lo. 4 , 
2d Epics. um bani rsva» NwSraer quí vot squ d 
y "wet *»o»uVy: D , " 
ce erzropdu € gré Tigovixazy eid v4dp O» edere aee 
S4 vdy da vÀw Xareurr uy AewS aov] - 9 dieiiny ens 
Dur. »oc N74 No vem» ud iile e d ^ 
Ó Ode e £z oi pu Marr tp si val £ T U2»" € Td 4t- 
£A. Dx pd oS ei y cir lec Phy eq da gt- 
«a2. Ea 2]«etipe v3aa]2v Té» sezldu xoi T. Npeea- 
EPA s cp os] " B p , 
aid», 42 cuciyov td ajcendus Sn. và 7à ue(uEo 
925 EET MPAKCMEU Y » € vq? 1 » 
maie xus S 3 amar, wx tme E Mee EU «Dh 
L7 LI . 5 , L , No€ 
ng Td juo, nemrep odi uam (0 mr Mryés. s qoa 
DU s e H » E 
QUIT 7 Az ry emos ETrTOLES V, DN erae a aut on ar An- 
ylijeu. 92008 3 £oixév 3 oziaE € 9 y oy uds a cp xg 
sf ^ * 29 «4,9» ^ D Y 
às Dup exeaeslui oxi C ru) zixtolui so loo 0e pte 
FxsmETOS Ty» aeos 10 oj nr neaor , Biemsp eauti- 
€ 3 , ? «3m y 
zy Eexsoy, asi d| 9 epowemers an opis opc. 
? - E] e" E ^. rant o7] E 
eztei oU re ca quDbo, oor. mw eden nm oiov eiie mdi- 
H9, To Aduuby kei 9 opua O- Sein và taroen , 5 xo 
Lj Lj * EISE € , [74 
àWAo» 6r Tà cilàe Eicb ajc9-4vmyeío» sTac D eU) 
D e JOE] rm oM, , / N 
qup eoMvos , 6Ur$p t7 age a Moy zin Oed ov y 
» M 1 - 3 ^ , m N 
£7 TO eeu mipnor, GL à D- nde on" ER. 2 run Gasp Ne 
2 0 Lu KU) "ud hi»E- d ^ ONERE, 
PEE n PT »q10OuuiTTU. wet T6 S ( a EO 9 aX, 
z eze£. eL 7E ids &02y ed aJ vOeged E eus» 
Y ox 1 ^ M 54. Luo D 
9| 02 0b s A2 2]z.depals; t4 TU. $2017, 610 dtegaQuo: , 
M s Li EY MERCY » 1 
Dep ueov s v spàv Enpàv, opor ases oi» cipr oti aceo- 
f " NUN , , ? " ^ 
-TEp0Y CJ qois CEA Sti ev. T0 o4 0 2-4 mipA oy UT OY TÀ 
eia 1e y xg c» aii xo Awpdon c Qu var &pxd areova T 
Duuxpjue Toi TOV £61 HàeAor. 


0 
760 





v » 


: £g Omnino 





4t ad profi élo non ita eil , [ed durum.etiam (5h 
molle per ala plane femtimus,auemadmodum, c id 
quod fonat , («v fibile accodorabile : verum bac 
quidem eminus, llacverocomuets [entiuntur.C)ua- 
propter Latet fiper medium illa percipiantur.. Nam 
Jenfibilia cunita per medium [entiuntur , [cd im allis. 
id ipfum latet ,vvt diximt.. Enimvero fi per fubti- 
lem pellemyvt prius etiam «51 diclum pofftam circa 
carnem [entiremus omnia taugibilua , id ip[um non 
anunaduertentes, [fe mos tumeuoiig, [entiremus «pt 
nunc in aere fentimtA, Q5» aqua. Nunc enim vide- 
mur res ip[as tangibiles tangere, £& nullum medium 
effe Interest autem inter tangibile;etnea quafonant 
€» vifibilia. Nam bac quidem fentimus medio in 


ARD TUM 


320. 





Text. 11j. 


nos aliquid agente. At tangibilia fentimus non à 


£nedto, fed cuna cum ip[ogmedio.mott, vti fit cái qui[- 
pier per clypeum es? perculfus. Nomzntm percu[[ua 
elypews percuffit [ea fit ut ambo fant fimu! percuffi, 
elypeus;atque miles. g Omnino autem vt aer (5 a- 
qua [efe babent ad-v:[um, £n auditum . atque olfa - 
&um,ftc caro ac lingua fefe ad buie inffrumentum 
fenfus baberecvidentur : atquenec ibi profecto , nec 
«htc perceptio fen(ua fiet , cum infirumentum fen[us À 
re fenfroili tangitur ,"vt quitbiam fuper extremum 
ocul: ccrpus po[uerit album Ex quo ettam plage pa- 
tet ix fErumentum (en[ua ip fius , quo res perciptuntur 
tangibilesntua effe collccatumyvut diximus. Sice- 
ntm Q in boc fen[n fiet vd porro , quod 12 cateris fen- 


ffhw fiers folet. Senftbilium enm, ft intyfrs suflru- 


mentis ponantur (en[uum ,nonfit,ut patet , perce- 
ptios at ff [uper.carnem ponatur tangibile fit, «t do- 


cet experientia (en[us. G) uave [rne dubio tpfa caro melium sil in tacta. Atquieatattapercipiuntur, qua cor-. 
poris [untyvot corpus eft. differentia. Dico autem d fferenttas cas qua verum elementa diflinguunt , calidum , Text.117 
frigidum; ficcumyac bumidum de quibus antea diximus tia in locum quibu deelcmentis ipfts tractauimus. 
Infirumentum autem id,quo dict a qualitates fentiumur, ci.in quo primo fen[ws i5 collocatur , quam appel- 


Jarecon[ueuimous taum,pars ca [ane eft, qua eff potentia talis. 


A Sentire 





Omnino autem. | Ta&us medium,obiectum, & fenforium accuratius explicat. 


Ac primum 


docet carnem,non organum,fed medium tactus efle, ficuti aer vifus, & auditus. Quod probat quia 
fenfibileimpofitum fenfui non fentitur: fi enim album oculos tangat;autfonus aeri congenito, vcl 
odor odorandi fenforio adhibeatur,non fit (enfio: at tactile carni admotum percipitur Deinde ob- 
ic£tum ta&tus;ait efTe ta&tilium corporum differentias , hoc eft; calidum, frigidum, ficcum,humi- 
dum,quas vocat différentias, quod elementa, proucalterandi vim habenr,iisinter fe conftituantur, 
ac diffczant; vrinlibris de Ortu & interitu expofuimus, 


h Sentire 


"Iext.r16 





, epin, 


ES , e 
RR 
' 


sere iudex 


m ES ai duwsct y micyev misi. dey v) vruiGroior 
^ or , 7 "e 







&uyT) oWig'yea  THÉTOY CAVO 7m i Dwuospce ov" dYà 
m& ópotos Orapes 35 vae, 1 exAx 8 € up hax, oo 
eid aripa Sa" dx "P verepooAur &e T cuc netos 
oiov gites myrós YO» olas 3 oy oc add mis coaw- 
es ovs dier Hip an SK 
XQATIXGV 24vE TOU CX£296 Wo TEpoy ou TGY joxrégov 


qi dxpuv x Ue orae T pier ad ottreoX Adtxod. 
$5 ple Be , pond po cui midy C/kspnyesot eiye y Du- 
vá, e d duQu do ix; mi qu 
ko Üxeunov gere roseóv-in e| dca oper E v; dio- 
gars là ques ous opofus 13 od Aoiarca TG» crm- 
xeulur, Su 5: 34d 38 dzl&X ardua ada v 
di ia, rd y Tt Exo. eigene pues 2] a doe! má 
or Td», oiov meme ri dne o" dorsp 
2«j dra ni $3 ugnigr nud xjirlu E Sv T. oqcüd- 


F0) , CL pHTTH TUTTO. 





dX, Xj T Sis 


ed Vzrtgeéo- 










LANATIO. 
bh Sentire namq, pat : 
mus. Quare id quod. git 'ale illudfacit , cuu fit 
potentia , qualeesf ipfum actu, Quocirca fimile» 






E n y atq, frigidum , durum , acmolle non - 
fentimus , [ed exuperationes , quia fen[us eft quaft bo 
mediocritas quadam contrarietatis eis , qua in 


ipfis (enfibilibus inest , eh» propter boc. fenfsbilia i- 
pía difcernit. Nam medium ip[urn extremorum eff 
iudex, Fitenits ad vtrume, ipforum, alterum ex- 
tremorum.. Atg,'et id quod album , nigrumque, 
qpercepturum eft [fenfu , neutrtem ipforum adiu, fed 
potentia fétvotrumq, oportet, (5 in. cateria eodern 
modo , Jic e in talfu weque calidum, neque frigi- 
dum id actu [it oportet , fed vutrumque potentia 
«quod-vtrumque eft percepturum. i Praterea vut, 
vifus vifibilu acinutfibilis quodamraodo eff , uti 
diximia , ceterique fen[us oppofitorum firniliter , 


fc etiam esl tangibiluyac intangibilis tacus. Iptangibile autem cft etiam id, quad exiguam admodum dif- 
fereniiam tangibilium babet quale pa[fus eft aer, t exuperationes etinm tangibilium , qualia funt ea, qua 


«orrumpere poffunt. De fen[uum igitur Unoquoque dictum fit hoc modo quafi figura, 


* 


2 * 


^. Y dap 3 


h Sentire 





DP X 


A^ x - 

h Sentire namq, ] Qualefittangendi organum oftendit  aiens effe poteftate id quod tangibilea- 
&u eft; fiquidemid, quod fentit à fenli pati oportet: quod autem pati tur;in potentia tale eft,quale 
id;àquopatitur. Quoniam igitur potifimum tractus obiectum eft calidum,frigidum,ficcum;hu- 
midum , eius fenforium ita erit affe&tum, vt hifce qualitatibus immutariqueat. Eft verohocinter 
ta&tum,& reliquos fenfus difcrimen, quod aliorum organa expertía funt qualitatum, ; fentiüt, 


vrhumor cryftallinus colorum, mamillares proceffus odorum,aliaque fimiliter: at1n 


rumentum 


tactus, cum fit corpusex primarumqualitatum commiftione conftans, neceffario primas qualita- 
tes, que tactus obiectum funr, in fe a&u cohibet, quamquam easin mediocritate obtinere debeat, 
vtextrema, atqueexceílus apte dignofcat: fiquidem mediocre extremorum iudex eft. 

i Pratereavvt vifus ] Quemadmodumin alus fenfibus duplex fenfileconftituit; vnum vere ; pro- 


rum. priequefenfile , velutthabitum: alterum vt priuationem : ficintadtu rem habereait ; ita vt ficut vi- 


fus rei vifilis, & inuifilis eft; fic & tactus circa tactile, idee intactile verfetur.Intactile vero nuncu- 
parcum id, quod tra&abiles qualitates admodum remi asobtinet;tum quod eaídem nimium exu- 


perautes, habetita vt fenforium labefac&ent. 





QV./ESTIO. I. 


QYODNAM SIT TAÀCIVFS 
Organum , quod medium. 


ARTICVLVS I. 


DIVERSJE£ PHILOSOPHORVM 
fententia deorgano tatus, c» qua-. 
nam earum aipleden- 
A da fit. 


Binam tanpendi inftrumentum refideat, 

magna eft inter philofophos difcrepantia. 
Thezaftius in fua paraphrafi cap. 59. & 40. 
& Simplicius, texr. 116. ponunt tadumin cor- 
de, addu£ti verbis Ariftotelis in libro de fen(u, 
& fenfili capitefecundo, & defene&ute cap.2. 
& departibusanimalium libro z. capite10. vbi 
Philofophus videtur cor fedem ta&us, & gu- 
ftusfacere, Aucrrocs autem in paraphrafi de 





QVAESTIO 





À. fenfu & 1. Colliget. capite & 19.& . departi- 


busanimalmm capite i..& 8. aflerit carnem fen- 
fiterium tactus effe , idemque ftatuit Philopo- 
nus adtext, 12 4.& Aphrodifzuslibro 1. de ani- 
ma cap. deconra&tu, quem ob id T hemiftius 
loco citato reprehendit. : 
Galenus verolibro primo, de vfu partium 
capite decimofexto , & aecimo octauo , & lib. 
quinto, capit.nono, &libro decimo fecundo; 
capite1 &lib.2. deremperamentis. Auerroes 
com. 18. Fernelius in lib; deanimz facult. ca- 
pite fexto. Vefalius libro fexto , capite deci- 
mofeptimo. M. Albertus hoclib. trat.3.cap.51, 
& 34. Conciliatot different. 42. Thurifanusli- 
brofecundo, Technicom.:5. & libro tertio, 
com.36.D. Thomas hoclocolect.5:. ZEgydius 
text 108. dub.z. & Scotusquzftione fecunda, 
landunus quaft. 25. aiunt organum tactus cflc 
neruum. 
Vuique harum duarum opinionum adfti- 
x pulan 


dita 


p^ a 
D 


Text. i$ 


"Text.119; 


Texte 





2 


Secunda epinio. 







- pii vifus eft Arif n 
c5 05 hift. animal.capite4.& librofecundo, de parti- 
«— busanimal.capite primo; & Q jo 


di vimin carne fitam effe docuit; tum proxi 


perpendens Auerroes,& tuncin hanc poilerio- 
rem fententiam inclinans;ceníuit Ariftocelem, 
sum libros de animalibus fcriberer, nondum 





uinto »vbita ngé- 


fuperiori capitetext 109. vbi carnem mediam ,- 
organum vero neruum conftituit. | Qualoca 











compertum habuiffe latere fub carunculaner- - 


uos,quod cum poftea coenouiffet;in his libris; 
. quospoftea edidit, fententiam murafle. —— 

| RErima effert. Nosigitur propofitam eontrouerfiam ali- 
quot affertionibus explicemus.. Prima fit : Or- 
ganum tactus non eftin folo corde, necin vne 
aliquo membro corporis dütaxat. Hec eft phi- 
lofophorum communis. | Probaturque ex eo, 


FITUS 


B 


quia non folo corde, nec vao aliquo rantum : 


N- membro tangimus, vt teftatur experi£tia. Atq; 

e kafieri oportuit. | Nam cum luc fenfus. ad 

tuendam animalis vitam , & noxia declinanda 

peculiariter datus fità natura fiquidemad eum 

Ípedat percipere Izfronem , qua primarum 

qualitatum temperamentum ,. quod maxime 

vitam continec,difToluitur,neceífum fuit, non 

addicieum , aurlimitarialicui certz parti cor- 

poris. Quod veto Ariftoteleseum in cordepo- 

fuiffe vifuseft : id eatenus pro vero haberi po- 

teft; quatenus cactus, (quod fuo modo de guftu 

dicendum eft)ficuti ad vitam eft neceffarius;ita 

cordi;qui eft vita fons, vti fenfus maxime vita- 

Neruos Acerg-. lisacteliquorum fundamentum , priuatim re- 

E bina. pondet,& vna cum eo perit. $i quisautem di- 

E cat nihil aliud voluiffe Atiftotclem , quam ta- 

&umeíleiu corde, vt inradice, quia inde pro- 

pagantur nerui , per quos influunt fpiritusad 

a&umktentiendi. Iam eaPhilofophi fententia 

in primo de orts , & interitu confutara ànobis 

fuit, vbicumfchola Medicorum , tiim aliis az- 

gumentis , tum anatomi«cis obferuationibus 

probauimus neruos , & vna cum eis animales 

Ípititusa cerebro, nonàcorde deriuari. Prater- 

quam quod eo modo etiam alii fenfüs diceren- 
iur cflein corde 

Secunda affeitio. Orgànumtadusneque eft 

folacaro,nequefolusneruus. Hancruetur Si- 

mon Poitius lib. dedolore cap.10. 'Theophi- 

lus hoc in libroà texr. 110. & i1z. D. Grego- 

ijs Nyflenuslib 4 Philofophiz capite qvar- 

to; videturque Galenilib 3. detemperamentus 

capite nono ; & libro nono, de placitis Hip- 

pocratis, & Platonis cap. 2. Auicenna Lib. €. 

Natur. cap. de tactu. Agazelli lib. 2. tractat. 

4.cap.3 Probaturque ex co,quia conftat non 

folam carnem , fed ctiam nezuum fentire cium 

Izditur; fiue hzc fumantur comuncta, vtca- 

ro neruofa , fiue feparata ,. vt ncruus carne 

exutus ; & caro , qualis cft inreccflu cordis , & 

iecore... Aduertendum tamen nomcn cainis 

&en accipi ànobis boc loco p.cflc; fedita ; vt 


LE OP OPN 


a. Affzrtio. 
Taétw organi 
nec fola caro, 
nec [olus nev titia 
dici delex,. 


Said nomineo 
«arnis inielliga- 
Ir 





bro primo, de A j 


NS iE E X 









ciusnomineetriam 
eiuírnodi intelligi ve 
in qualibet parteco 


. tactum incíle; qua nuis 


jue prr- gettadit 


vigere raduminexternacure. Ea nam 
marum qualicarum differentias multo 1 
quam alia corporis: 






nelius, £reza cui 
: te dignofcimus ; quod gi tamen 
fingulari prouidentia factarn cft , at qua ni- te vela. 
miezate fua animal perderequeunt, eaconti- 

nuo vbi corpus attigctint; caueri poffint;fed ex 
ipfacute, ea magisíentir, qua vola manusin- 
uolucrum exiftit; ut aduertit Galenus capite 

decimo ,libri piimi,de témperamentis. Cura-- 
tumque id etiam à natura fuit; eo quod manu, 

vt communi inftrumento;ad res tangendas , & 
prehendendas vtimur. Quod fi quis obiiciat Maza c 
primas in hocfenfu videri neruis deferendas ; mune org 
dicendum diuifionem continui; quzdolorem — - 
incutit, magis fentire neruos , quia duriores; 
denfiorefque funt : curem vero acutiori fenfu 
polleread qualitatum oppefitiones diftingu&- 

das : quia neruus à temperie declinat ad rigi- 

dum, ac ficcum ; nonita cutis, quz exactierem 
mediocritatem obtinuit. 

Quod veroad Atiftotelem attinet, qui ta- 
&um vel in folo neruo , vel in fola carne fta- Explicar 
tuiffe videtur, dicendum in primis,anteceden- ca Arift 
ti capite ; vbi rangendi infttumentum à.carne 0rganu 
remouet , nihilea dereabfolute definiiffeg fed. i. 
moretantum diale&ticodifputaffe. — Ad illius ; 
vero argumenta refpondendum, non ob eam 
tantum rationem à nobiscactum etiam in car- 
neconítitut, quod rem carni admotam illico 
fentiamus ; fed ob caufas paulo ante explica- 
tas. ltem, non omncm fenfum requirere me- 
dium externum ; poffeque carnem obiectunt 
fibi impofitum fentire; fi non ca parte qua ob- 
icé&tum proxime attingit; faltem aho nonnihil 
abea diftante. Qua dere inferius plura.-Iam 
vero ea loca, quibus Ariftoteles carni tangendi 
vim a(cribit; ita accipiendafunt ; vt eam carni 
inelIe putet , non tamen foli. 








ABRTICVLVS. 4L 


DE MEDIO TACIYSs. 


ED adhuc de medio tactus pauca dicen- 
da, Quart autem poteft vel deinterno; vel 
externo inedio. Porro nec requin, nec dari 
intereum med:um tactus paulo ante decre- 
uimus, cum alTeruimus tam carnem ; quam 
ncruum illius iz(lxumentumi«efle : licct caro nó. 
organum 






















I 


offit refpectu: nerui , quatenus 


entuab obiecto alteratur, mo: 









s i $ MAR LL riu 


i externum putat Auerroes hocloco 





os 













Ré. s 


ig; ractum, quod íuniliter deguítu pro- 
| tiamdum eft, requisere medium externum. 
era mollis Addendum praterea cum Sancto Thoma, & 
Jt imme- - T hienenfi ad text. i4. cum Caietanocap. 10. 
tangere». Alberto M. tractatu 4 cap.j2. Numpho,& aliis, 
polle corpora mollia fefe immediate tangere. 
Vtrum verodura poffint, controuerfiam ctle. 
Namque praedicti auctores arbitrantur non 
pote dura corporaina&re,& aqua ita applicai, 
vtnequeatr, nequeaqua media fint.Cuius op- 
pofitum defendunt Marcellus lib z. de anima 
cap. 91. Conciliator different. 42. Auicenna. 
Metaphyfice c. ; "T hurifanus 3. Techni com. 
um 54. Apollinaris 2, de anima quaft. j1. art.1. Gar- 
u biusinfum.libro i. tra&. ; quaft 24. Scotusz, 
Us dcanimaquatt. j. Quz dubitatio ica explican- 
da eft, vt dicamus corpora dura , quz alias par- 
tes cauas , alias emittenteshabent , non pofle 
ità iungi, vtin medio non fit aliud corpus;alio- 
qui daretur in partibus depreffis vacuum; ca 
vero, qua omnino complanata ; aclzuia funt; 
vt vitrea; haud dubie poffe; cum nulla ratio 
contrarium perfuadeat. Quatecum Ariftote- 
les proximo capite afferuit. perpetuo interii- 
ciaérem , velaquam , dumin locishorum ele- 
mentorum fefe duo corpora contingunt; id 
vel quzrendo , non autcm afleruando dixit ; 
vt quibufdam videtur ; vel de corporibus in- 


ELI 


m faterpretandus. eft 







iüterceptum fultinere ingentem molem fer- 

ream fübiecto lapidi incumbentem : quiaitem 
concedendum foret, cum tormenta bellica tur- 
-zimdeiiciunt , torumillum impetum imbingi 

turri intetuentu aéris interiecti , quod non vi- 

detur feri poffe ; cum aer corpus fit adeo tenue; 

ac molle. Occurrendum erit, cum alique partes Dilutie, 
talium corporum fefe immediate tangunt, eas 
fufficeread fuftinendumpondusimpofitum,& 

earum interiectu polTe imprimi impulfum tur- 


- "ti, fi non totum ; partem tamen : fimufque par- 


temaliam eiufdem impulfus (loquimurautem 
de parte extenfiua ) immitti aeris interuentu g 
qui , & fi corpus molle ; & venue fit , tamenlock 
anguftiis interclufus neceffario externum im- 
petum recipit , eumque refundit in vicinuna 
corpus. Sed addimus praterea poffe dari euen- 
tum , quo duo corpora omnino complanata 
nempe dua. tabule , ita iungantur , vt inter 
eas maneat aer fuftentans fuperiorem tabu- 
lam : nimirum fi fuperior inferiori fecundum 
omnes partes fimul copuletur , vtlib. 4, Phyft- 
corumoftendimus, Sed nihil mirumaccidere- 
id tunc, cum aliter res habere nequeat, alioqui 
fi tunc aerrotus cederet; nihilqueeius in medio 


D relinqueretur, oporteret totum aerem definere 


F 


fimul effz in quauis parte tabularum per pri- 
mum non efle, quod eft impoffibile, vtloco ci- 
tato differuimus. 





QV4ESTIO II. 
SIT NE VNVS TACIFS, 
^— Anplures. 


ARTICVLVS I. 


VARI PHILOPHANTIV M 
opiniones. 


in qui plures , funt qui vnum tantum- Plupium ta- 
Plures effe um afferte- 


modo efle tactum opinentur. 
inquiunt Themiftius cap. 39. Auerroes, & "65 
Egidius com. 108.landunus quat. 27. Apol. 
linarisquzft. 40 Marcellus j deanimaquaft. 
38. Àuicenna hb. 6&. Natural. quzíl. part. 2. 
cab.detactu, M. Albert. 2. deanima tract. j.Vi- 
decurque hzc fententia concludi pofle eo argu- 
mento, quo Ariftoteles proxinto cap.text.167. 
adidcomprobandum víusfuir; videlicet, vnus 
fenfus circa vnam dunraxat contrarietatem 
verfatus; fed tactus non circa vnamtantum , 
fcd circa plures contrarietates fefe. exercet: 
quandoquidem percipit calidum , & frieidum: 
ficcum & humidum: afperum.& terfum: durü; 
& molle: graue; & leuc: aliaque eiufmodi : non 
igiturtatus vnuseft, fed multiplex.  Poteft- 
que coiroboraii ejus argumenti vis 5 quia 
AL diuerfz 


"EHE. 


Si quis autem obiiciat, etiam cum füperficies OLjeatie; 
inzquales funt, ideri femper :atercipi a€- 
rem inloco a&iis; quia alioqui fequeretur a&ré 


Eorum argu- 





















"e de RE rr rr PRINT ARTT 


VPNDBISQENPTSNSI Ja NIRRRIRORI: a0 (S 


LOU CHR 





rude a v" RC 411 6 


Jg -—. ze 

diuerfz contrarietates prima ; cuiufmodi funt 
contratietatescalidi,& frigidi;humidi, & fici, 
ad vnumgenusredigi nequeunt; dove a 
ciepotenua vhius generis fübiectum expofcit. 


m YAN 







fu tactilium qualitatum percipi folent , perti- 
nent ad tactum: dolere autem, & delectari vi- 
denturalterius potentiz fpecie diftinctzab ea; 
qua ipfetactiles qualitates fentiuntur, ^ 
Atenim ij, qui hanc partem fequuntur; in 
pluresabiere fententias. Quidam tot numerant 
tactus,quot contrarietates, vt Themiftius&A- 
üicenna;nontamen hi;,quot cóttarietatesfint, 
explicant. Videturautem Auicenna vnum fen- 


Diffen fio süter 
e05, quiplures 
iadius confti- 
1Hunt. 


titillatio (pectet, conftituerc. Alii duostantum 
ponunt, vt Zgydius vni calidi, & frieidi ;alte- 
rum ficci, & humidi. Cómentator vero z. Col- 
liget cap.13. ponittactum titillationis; przterea 
tactum ftomachi,qui quidem eft farnes;& fitis 


E recentioribusetiam Cardanuslib 15. defub- € 


tilitate quatuor tactus diftinguit:vn um prima- 

rum quatuorqualitatum; alterum grauis, & le- 

uis; tertium voluptatis , & doloris; quartum ti- 

tillationis. At Caieranus hocloco, etfi magis 

inclinetin partem quz plures tactus facit; arbi- 

/ tratur nihil certi in hac difputatione affirmari 
* pofle , quod potentiz ex actibus, actus ex obie- 

étis diftineuantur ; formalis vero ratio tacti- 

lium stiécidrodi explorata non efl,quia neque 

certa eft formalisratio , inqua duz primz con. 


.]* * 3,3 ES . [4 
traxtetates calidi; & humidi,frieidi, & ficci con. 


c ueniant. Quarecum de ipfo diftinctionisprin- 
ciplonon conftet, perperam quidqua mea dere 


definiri. 





ARTICVLVS IL. 


CONCLVDITVR VNVM TAN- 
usn [pecie tadum effe. Diluuntur ra- 
tiones exiflim anti plu- 


res effe. 


» Jhilominus placet nobis fententia , quam 
Confirmatio bu N : d 


Atticiinterpretes, Simplicius, Plutarchus, 

& Philoponus, & vt videtur, Alexander fecuti 
funt; videlicet; vnum tátum effe fpecietactum : 
quam ctiam Fernelius lib. j. fuz: Phyfiologix 
cap. 7.amplexus eft : candemque probabilem 
iudicat D. Thomas prima parte q. 78. art.3. Po- 
tefbautem ea huncin modum fuaderi. Senfus, 
vt conftat ex iis, quz docuimus in quat. de 
diftin&ionepotenniarü, dicitur vnusfpecieab 
obiccto : fi obiectum habeat vnam fpecieratio- 
nem formalem: hancveroobtiner,fi rationem 
immutahdi organi fpecie vnam vendicet: arqui 
itafehabetobiectumtactus. Wleiturtactus cít 
vnus fecundü fpeciem. Minor RE ME quia 
ualitatestagibiles, qua tactusobiectum funt, 
abent modum vnum organiimmutandi , non 


$tas [ent emtia. 


Sualitates tan 
gibiles babent, 
"UAEZD) DOdum n 


Accedit quod dolor & voluptas , quz ex appul- 


fum,;adquem dolor ex vulnere; alium,ad quem 





Bl 
.1 N HUE : 
NNI DU ] Pra we 2 5 Mel Cs A 
^ Licence une ud 
: at: id etiam guftui 
commune eft, (ed quatenusin eo conueniunt, T. 8. d 
 quodimmutant complexionem primarii qua- fen Wo 
.litatum , quibusanimal conftat." Vndetactus; enfin " 
 fenfustemperamenti dicitur. Nec refert quod "T 
prater quatuor primas qualitates , aliz quoque - 
fub tactum recidant, quarum non eft tempera- 
mentum,faltem proxime;immutare. Enimue- 
p 1? vnitas rationis in immutando organo ta- 
. &us nonnififecundum primas qualitates zefti- 
maridebet : cum hz precipuum ratus obie- 
&umfint , reliqua vero fecundariaratione ad 
eum pertineant. Hinc collige obiectum tactus, 
licet materialiter.f im non vnum fit, fed 
multiplex,& non vn3mtantum, fed plures con- Obiect um: 
trarietatesin fe cohibeat: formalitertamen, fi- &ws ^or 
ue prout tactile eft; vnm eífe; petita vnitatc ab vnum. 
eo immutandti organi modo, quem explicui- 
mus. Vndecum potentiarum diítin&io ab ob- 
iectis fecundum rationem formalem confide- 
ratis fumenda fit; vt diximus ratum manet tan 
gendifacultatem vnam effe;nonplures. —— 
Ira patetquid refpondendum fit adargu- 
menta, quz ex parte multiplicium contraiicta- 
tum, circa quas verfatur tactus, oftenderenite- 
bantur, nó poffeillum cilc fpecie vnü.Explicare 
tamen adhuc oportet quid exiftimandum fit de 
dolore, & volupzate,fame,& fiti, & titillatione, 
D qua videntur etiam ad tactum pertinere ; & ar- 
guereinillo diftin&ionem fpeciei : cum finta- 
&us adeo inter fe diuerfi, & difcrepante 
Adueztein dolore, & voluptate co 
hisenim it przfentiagitur) duofpe&ai 
nimirum acus ipfos dolendi, oble&tandive: & 
obiecta horum actuum. Eftautem obiectum, 
& caufaiftius doloris , mutatio notabilis fada 
cirea primas qualitates, vtcum manus aduritur; 
vel diuifio continui , vt cum quis vulneratur, 
Vnde Galenusiz. Methodi cap. 7. itafcrivfit ; 
E Naturalis notitia nos docet vitiumid corporis, 
ex quo fitdoliturum,;aut continuitatis folutio- 
nemoporterecífe , aut alterationem aliquam. 
Quamuis de hacre non parum fit interaucto- Su fft de 
res diffidii, dum alii arbitrantur caufam doloris c volupt 
ex tactu prouenientis effe diffolutionem tem- caufa. 
peramenti duntaxat; alii folam diuifionem có- 
tinui; alii vtrumuis, quod nobisplacet. Obie- 
F &umauié, & caufa predictz voluptatis eft ap- 
pulfas qualitatum maxime eenuenientium, & 
attractio fübfilientium fpiritu atquealiarum 
fubtilium partium leniter abblandientium. 

.. lgitur in primis inficiandum non eft hzc Qua rati 
obiecta non folum pertinere ad appetitum fen- dolor , eh 
finiuum , fzd fimul etiam ad tactum , diuerfa ptas perti 
tamen confideraiione. Nam prima qualita- 4455455 
tcs ta&u percipiuntur tanquam eius fenfibile jj,,o 44 a 
proprium, vt planumeft. Ab eodemque perci- tum [enfiti 
pitur diuifio continui , & illapfus ille fpiri- 
ium;aliique morus locales corporum tangen- 

tiu 


















I o. 


tium , non tamen vt fenfibilia propria tatus, 
fedcommunia. Pertinent vero omniahzcad 
um quatenus tangibiiia funt, ficqueeius a- 
&um terminanr,qui neque dolor eft neque vo7 
luptas, Ad appetitum verofenfitiuum fpectant 
fab ratione boBi & mali prz'fentis fecundum. 
actum proprium doloris & voluptatis. Sicute- 
nim appeuui fenfiüiuo proprie conuenit ferri 
inbonum & malum fenfibile; ita & circa ipfum 
delectari & dolere. Quod non comperit fenfui, 
cuius non cft tendere in bonum , velimalum, B 
qua talia funt,, Itaque cum quis manum vrit, 
percipit cactus] lam calorisintempertem, vt cit 
"quid tangibile; (imulqueappetitus concupifci- 
bilis delzfioneilla,prout quoddam nature ma- 
lum eft,dolet, proponente fibiid priusphanta- 
fia (ubratione noxii & mali. : ; 
Hacde dolore & voluptate. Nunc detitilla- 
tione.In hac duo inueniuntur; horror quidam, 
quozefugimusattrectationem & nonnulla vo- 
luptas ac delinitio; qux accidit in quibufdam Ls 
corporis partibus acerrimi fenfus ; vbiarterix 
multz fuisfinibus hiat, vcfub axillis& plantis; 
adhas enim , dum fcalptione magis rarefcunt, 
folent accurrere fpiritus & copia prurientis ma- 
teria, qua fuo attactu voluptatem excitant. Ex 
hisdaüobushorror,;feu fuga attre&tationis,fi fu- 
matur pro fabtra &ione corporis, eft motuslo- 
calis, vt patet;fi prointerno adu eft operado 
fenfitiuiappetitusrepudiantis. Voluptasautem 
illa imiliter pertinet ad appetitum fenfitiuum, 
ob camrationem , quam pauloante attulimus. 
At perceptio motus localis, quo fpiritus& vis 
prurientis materie confluit; refertur adtactum, 
, vteiusfenfibile commune. ; 
mee fiti, Quodattinet ad famen & fitim , de qui- 
$4741107* businprimo de Ortu & Intertu ; ex profeffo 
ent ad!^-  differuimus : tria per earum quamlibet potif- 
7. fimum importantur ; nimirum per famem di- 
uulfiofa&a, prefertimin ventriculo; & dolor 
€x ca ortus , iternque appetitio calidi & ficci. E 
Per fitim vero intemperiesex nimia aridita- 
tejin faucibus & ventriculo, & dolor, qui fi- 
: militer ex illa intemperie nafcitur; & appeti- 
A. tiofrigidi& humidi. Siergo de dolore & ap- 
petitione agamus , liquet iam pertinere hacc 
adappetitumfenfiriuum. $i de diuulfione; que 
eft motus localis, patet etiam fpectare ad ta- 
&tum, vtfenfibNe commure. Si deiatempcrie; 
pertinere quoque ad eundem , fed vtfenfibile 
proprium. 

- His ita conftitutis facile erit intelligere; 
quo pacto ea, que ab auctoribus, quos fupra 
retulimus 4 afferuntur ad multiplicandas fpe- 
ciestactus , re vera ad eas muluplicandas non. 
fufficiant. Nam dolor. & voluptas corporis; 
& actiones appetendi , vel repudiandi, funta- 
&us.appetitusfenfitiui. Ea verotactilia, ex. 
quibus/azc caufantur , fiue inqua , vt expli- 
catum fuit, tendunt, velfuntfenábilis propria: 







D 





F 








'mouendi (ubire 
ordine ad faculta 





OVESTIO IH. ^ 
VTRVM SENSIBILE PO- 
fam fapra fenfum fen- 

tatur. 
-ARTICVL VS I. 
AFFIRMATIVE . PAR- 
tis argumenta. 





Ars affirmatiua huiufce controuerfiz vide- 

tur palam conuinci. Primum, quia quod ad 
afpectum attinet ; vapor, fiue humorin oculo 
intra corneam & cryítalloidem concretus, cer- 
nitur; & cum digito oculus comprimitur in te- 
nebris fulgor quidam interius apparet; vt ipfi 
experimur, alleritq; Ariftotelesinlibro de Sen- 
fu & fenfili; capitefecundo. Acnon modolu- 
men externum , fedid etiam; quod pupilla af- 
funditur,contuemur. Przterea,auditus fonitii, Pro zs4i?9. 
quiinaere congenito fit; perfentifcit, odoratus Proodorata. 
fubftantiam fumidam , vel faltem odorem ab 
ipfa exilientem, & proceflus mamillares fub- 
euntem percipit; & ii,quibuslineua biliofo hu- pr euflg, 
moreinte&a eft ,. non ob aliam caufam cibum 
dulcem,amarum zftimant; nifi quiaipfum eus 
ftatusinftrumentum bilim fibiinfitam guftat, 
eaqueabaliorum faporum dignotioneimpedi- 
tur. Et eadem parscarnis & nerui quz pracidi- prs t4dfu, 
tur,aut pungitur,fentit. 

Sedadhuc quod faltem tactus & guftus ob- Rarfaa prot 
iectum fibiimpofitum percipiant ; huncin mo- "i dq 
dum videtur concludi. Ideo reliqua fenfibilia a Co gun. 
nonnifi ex aliquantulo interuallo cognofcun- 
tur;quia non nifi interuentu fpecierumà fenfi- 
bus percipi queunt;fpecies aut immediate in- 
iectz potenuis, cum fint.nimium craflz, non 
funtidonezadíenfionem adminiftrrandam: at- 
Pig tactus & guítus non fentiunt per fpecies. 

on eft igitur curobiecta ibicohzrentia non 
dignofcant, Mínor probatur; quia fi tactus per 
fpecies fentiret, fequeretur manum, verbi gra- 
tia;fentire acrem ciufdéteraperamenti, hoc eft, 
aque calidum, autfrigidum acipfa eft;cum ta- 
men inter Philofophos conftet; non nifi exupe- 
rantias qualicatumà nobis percipi. Confecutio 
oftenditur, quia nullaratio eft; cur manusob- 
iectum eque calidum non fentiat,nifi quia non 
peteft. ab zzque calido alterari 5 at fi per. fpe- 
ciem calorisientirer ; cumhanc à minus cali- 

s Ad do ;:e- 


Pre vifu. S 


Non nift exupt- 
rátias qualita* 
tum [entiri. 


quor undam 
Medicortti, 


tentia. 





i 






Communis fen- 





3 Code 


re 
Ns 


batur; 
Eos e d 
eriretur 
cinfmodi in fere- 
aita eft; quin potius fa- 
aincifione, falfum abfter- 


Ic 









propri 


ti fenfus 





.ARTICVLVS II. 


EXPONVNTVR DIVERSA IN 
propefita queftiene Philofophorum placita. , 
communisfententiadefeu- —— 
ditur. 


Qpinio Scoti. I: hac controuerfia non parum inter fe aucto- 


res diffentiunt. Nam Scotus hoclibro, quzft. 
4.ait; Siresad exactam normam reuocetur , ef* 
fatum illud Ariftotelis aientis;fenfibile pofitum 
fupra fenfum non fentiri , verum quidem effe, fi 
intelligatur de afpectu comparato ad corpora 
opaca; hzcenim fupra oculum conftituta vide- 
ri nequeunt,cum egeantluceintermedia adtra- 
iiciendam fpeciem. Quod fi vel dereliquis fen- 
fibusagamus , vel de ipfo vifu collocato ad cor- 
pora uanslucida actu illuftrata;falfum effc.N ec 
Ariftorclem aliud voluitle, quam fenfibilia fu- 
prafenfum collocata, prout eum actionereali 
immutant , non fentiri : tametfi percipiantur, 
qua ratione eundem notionaliter afficiunt, fu- 


Alexandri 6 amimagineminurendo. Alexander vero,tefte 


Auerroc hocloco & Medicorum nonnulli; opi- 
nantur trcs duntaxat fenfus, vifum, auditum & 
odoratum , interiecto medio inter obiectum & 
inftrumentum, egere. 

Atcommentator,D. Thomas, vterque Caie- 
tanus hoc loco, landunus quaft. 29. laucllus 
quaft. ;o. Apollinaris Edi 34. Fetrrarienfis 
q. 19. Mag»us Albert. 2. part Sum.dehomine, 
quzít.de Tactu ZEgidius tum hocloco, tum li- 
bro fecundo Hexameronc 12 & plerique ali af- 
firmant de omnibus fenfibus verum cffe, nul- 
lum €x eispercipere fibi impofitum obiectum. 
Quod probant teftimonio Ariftotelis ; qui id 
hocin libro,c.6 text.75 & c.8 text.98.abfolute, 
acfine vlla przícriptione docuit. Necinterpre- 
tatio Scoti ad aures Ariftotelis cft: cimis non 
afferuerit fenfibile Àmpofitum fenfui hocauxil- 
lo modofumptum non fentiri, fed neutiquam 
fenriri,ideoque medio aliquo opus cfle. Prazci- 
gua vero atio ; qua przdi?ti auctores fentenu- 


C 


fec 











Aie vitibili,quz propterea iis, quz imbecilla 
aciefuit,quo longius producitur,eo minus ha- 
bilis efficitur, quia paulatim atrenuatur ; cum 
illiad cernendum craffiorem imaeinem requi- 
IABP. 7. PE m yis ui 
Quoniam igitur hzcfententia in Peripateti- Befponffo 
ca fchola communis eft j argumentis, La wmenta à 
eamin primo articulo oppagnauimus , fa tis fa- répartis. 
ciamus.Ad primumdicimus; Siquishumorin- — . 
tra oculum concrefcat , eum, qui cryftalloidem 
occuparit,non cerni,fed ab eaaliquantulum re- 
motum.Ádfecundum ;Fulgorem illum,qu ino- 
&u confpicitur, cum oculusattcrit i. diffündi 
quidem vfíquead humorem cryítallinum ; cum. 
vifio non nifiilluftrato mediofiat ; nontamen 
videri fecundum eam partem quz in organoin- 
fidet, fedfecundum partem dbi quod fi- 
militer dicendum cft de quacunque alia luce, 
quz ad ipfum videndi fenfoiium protenditur, VER 
Adaliud, deauditu refpondemus , Bombum il- 
lum non excirari in organo, fed in cauitateali- 
qua properympantmexiftente. Id vero, quod 
ad olfactum pertinet, diffoluec,*qui dixeric; Si 
quando odor fecundum effe reale ad proceífus 
mamillares perueniart , non percipi fecundum 
cam partem fuz extenfionis, quz cftin organo; 
velipfum proxime attingit;fed fecundi partem 
adiunctam : quod fimiliter dicendum eft debi- . 
liatohamorelinguamimbuente. Nonenimis 
guítatu percipiturfecundum ea | partem , quae 
attipgit neruos, in quibus guftindi organum 
praecipue tefidet; fed fecundum aliam ab eo di- 
Ítantem. Eodemque modorefponderi folet ad 
id , quoddeta&u obiicitur. Nimirum fenfori- 
um tactus fenrire plagam acceptam , nonquafi 
percipiat ipfum fenfibile partem , quz ipfum 
proximeattingit, fed fecundum remotam, 








- 


ARTICVLVS III. 


DISSOLVVNTVR  ARGVMENTA 
pertinentia ad tatum cr guftum,C alia 
quedam opitito proponi- 
tur. 


Vperfunt adhuc argumenta ad tadtum & 
guftum fpectantia , quibus nonnulli Medi- 


corum dempnítratum ab fe putant percipi ea 
bile 






fibile fiipra hos fesfiis collocatum. Adp: 
. conceffa maiori propofitione, neganda eft mi- 

nor, omnes enim fenfus , vc alibi cum D. Tho- 
mat.part quaft. 78. artic. 5 aliifqueau&toribus 
E ftatuimus; fpeciem requirunt, tanquam prin 
n gufiuse cipium ad cognitionem neccílarium. | Ad pro- 
4 ad fenfio- bationem vero minoris dicendum, vtpotentia 
equirunt fenfiiua , etiam exterior percip iatobiectum, 
non fufficere confignatam efe 
Accidit enim non raro dari fpecicm,tamen non 
pioccilaionan vt cam duo iifeadem ab 









obiecto diftantia conftituti funt, & eorum al- 
sécipibns ti afpe&u,obie&um videt;alter 
ciem recipit, etfi vnus tantum vifionem edat. 
. Mdemq; contingit, cum quis rebus aliisita cogi- 
tatione intentusefb; vt proptereafonum, quem 
alii eodem inloco fentiunt , ipfe non percipiat. 
Sic ergo, licet cum calidum minus calido ap- 
pinquat , fai fgecieni fenforioinurat, haud 
»pterea neceffe eft vt id à potenria fenfitiua 
piatüx;quia ad ralem perceptionem prater 
peciem requiritur eriam, vt ipfi organo cali- 
dum impri atur,quod nonimprimitur;nifi ca- 
lidum quodapit, intenfius fic eo, quod paritur, 
vrinlibrisde ortu & interitu ex profeffo often- 
dimus. * ACID AE , 
^ Adíecundum. dicendum fimiliter , güftum 
non perciperefaporem,nifi quemactu vnacum 
fpecierecipit ; eftovnaquzque fenfiteri portio 
eam pártem extenfiuam faporis , quz ipfi pro: 






ximi EE non fentiat, vti füperius dixi- 
mus. Adtertium quid refpondendum fit , con- 
ftat;cum enim guftus & ra&us non fentiát , nifi 
quodreipfa in ferecipiunt;a:hil nifi fibi prefens 
HU: dipseofeené WU. 3 Cosme messem 

fimilis eff? -- Huncin modum fe haber explicatio ratio- 


detur,cum admoto 1gneorganum aduzizur ; ta- 


KEO .$ 
H i—» - * 1 

" ASoxs 3 meiermion: addo-tetos Dé An, ei 8 
Mudo iD weis tei ro Diycingy v» ires 23v 
«2 3U T5 VA2S.6foy 0X2 105 ro JuwruMa iw 4o '0i i4, € 
78 xpvrE dE verou TH ey: Au uve 9 voii 
à yt x) anueicv a2 gx $1 3$; 2 oveos apioicis 
3xesr at ona ctus Varas tator Qo x odi pa Y) y oteir 
3 Syéder oni iiec DI By, d gs emet A$2e 104 » 
23 5 redi, XA Ng TO T) Ac29w* mic Oymigio; 0i 
iG TO oy à d TO QU T MAS. 


mens rinm cem ca 


€ m . (742 tris 


"eg 









.A &umna 


lius fpeciem. 


B 


quiaimbecillo;non vider, T unc n.vterquefpe- 


C 


D 


E 









lifofütionem temperam£- 


& 







tijquafirin c arte,inquatorqnéetuf, ^ 
arque adeo anie m organi fentirefüuam str 
prc riam diffolutionem, fed alterius; fimiliter- 


quelinguam non percipereamarorem, duis ; 
infidet. Quod rurfus 2 veritatealienum effe hoc 
argumento videtus: Calefiatinftrusientum tae 
&us vniformiter difformiter.Hocpofito,fi nul- 
la pars organi fentiens percipit; diffolutionem 
temperamenti , quz fibiimmediate refpondet, 
cum quzlibet pars magis minufve , quam alia 
incalcfcat, (ea eft enimlex forma, quz vnifor- 
miter difformiter per fubiectü diffunditur) fe- 
quitur tactamin alia parte organi plus ,;inalia - 
-minusfentire; v: planum efticum larfio ii omni- 
bus partib. inz qualis fiz, vtiponimüs: Item cum 
nulla pars propriam , fed alterius offenfionem 
percipiat; fequitur debere ta&um , vbi plus eft 
caloris,minus percipere: vb minus, plus: fiqui- 
dem vbi plus eft caloris, non fentit; nifi calorem 
parcdsvicinz,fimiliterqué vbi eft minus.Achoc 
concedere;fanéabfurdum videtur: * 
Non probámustzamen opinionem eofum qui 
contendunt polle guftum,velta&um abíque fi- 
militudine obiectum fenfibile dienofcere. Nàq; 
ex natura inftituto;atq; ordine,inter cogüitio- 
ncmfenfitiuam,& rem cognitam media eft (pe- 
cies:neà refenfibili, quz nimium materialis cft 
adcognitionem, quz.-ad immaterialem natu- 
ram prope accedit, fiat tranfitüs fine medio fed 
inzeriectu fpeciei, quz minus habet materiali- 
ttis, quam obie&um fenfibile. Vnde Ariftote- 
teles hoclibro, c:12. proxime fequenti rext. 121. 
abíolute docet, commune effe fenfibus formas 
fine materia, h e. obiectorum imagines recipe- 
re; Videtis autem3uxra hanc fententiam de im- 
mediatione guftus-& raCtus,qüam probabifia- 
remindicarbus, péculiare e(le his (enfibus vc 
inter potentiam & obiectum hón requirantin- 
zeruallum; quo extenuetür Ípecies : ficut enim 
cateris craffiores fant; ita fpecies proxime 
abobie&o edita,ecisaccommo- 
data effe poteft, 


itd 





CAPVT -XIL 
- «X à 
i Ot autem vniuerfaliter acetpere d eei fenfu 
X oportet, [en[um ,tnquar, 1d ef, quod [enfibues 
ffe materia formas [ufeiperepotefl. — Ferindeatque 
annuli fignum fsne ferta, "oel auro fult ipit cera:fufci- 


^Yezt 31x. 


Upttsutena axeumyvel aureum frenum. [ed non ut efü, 


Aut AuTHII , DEG, UL fio mum esi aureum aneum-ve fs- 
mt patitur, qo jen(us cumt[cusu[a, fenfibilis , moda: 
ab eo, quod babet colorem . aut [onum , aut [aporem. 
Sed non vut vnutnquo id, illorum deeitur: fes vt esi 
24'e,£ rationc. b (nfl umentum autem idfen[us ef? "regt. 22. 
primum , in quo fi talis vis aique potentia colloca - 
24. es 
c Atque 





«cc ue .— nar e laa. 





wo Senf vecipire 
rerü imagines, 
.— .menrtip[an 


. bd Mabillon CR. co (CHBBHRU ec ELLEN 
Confenfea sntee 

potentiam e € AMtque(unt. 

infirumentum. 









) 
" FPE mmy ^ 
n L 
T - 
:s 
7 


communia. Pri: 


fenfibilia fui imagines kenn imprimere, eafquead'eiufmodi funciones proxime eliciendascon- 
currere: uidquid fit derebusipfis,que eiufmodi fpecierum interuentu fub fenfusccadunt.Eft tamea 
dehuiusloci interpretatione non parum diffidiiinter Philoponum, Simplicium, Themiftium & 
Auerroem.Qua derelege Theophilumadtext.t21. n d NB AUS 
b Inffrumentum autem. ]| Oranibusfenfibus communeaffe ait, vt primum cuisifque organum 
dicatur effeid,inquo fenfus refidet. Vocat autem primum organum; partemillam fimilarem,in qua 
immediaterecipitur facultas fenfitiua. Namque vt 2.de Partibusanimal cap r.docet,licet pars cor- 





poris, qua fenfio perficitur fit quidpiam diffimilare, vt manus, vel oculus:tamen parsilla;in qua pri- 


moá& proxime potentia a&usquc fentiendi inhzrent , fimilaris eft, vt neruus, humor cryftallinus, 
alizque eiufmodiatque has partesappellathic primum fenforium. OR od 





Va je iyqwüTóy. Thd| cia, Erepoy. j£549 C & jo 
e) 0i TP ci cOdwdgdpov S elo rd pe nic9vnw d even, d- 
: . , , L ^ , 

d n eicduaye atado tay , 0h Ay» Ts X Duon- 

, X , e. " 3 - 

puis Heli. Qeusgov d, c Té mui Y; 2] orem rov 
, LER] ' ' A3) , » 
edcO- tay o vartpooAed QX-cipues mé ad meam a 
Q8 fi ig vgostop 78 aj9-Wmigus Y) xps y. 2otTI4 0 


n 5«* M L & , x 
Ay. TET Pj lidpid-usote, dca 1; t vppavin 


sg o Th» xpuopljpoy edédyo 3. socótiv. v; 2a a 
proa E. Qvo Gro od Saure y ovr T M9gAoy *jv- 
axo »"5 misormim var eli X P Jose E 

Opspeefytzzu oditoy oo » TO 1&3) £n v. pero my , qu£ 
quadr) Pox uo , oum dEseedE T dd aur od 3-20, 
ON meyer» pbi T UASS  Donguod: dl ed n5 6 7z- 
Sot ad m sert S écqeis i duse ór gen tog. 3 
Az senuger TT P auziduer iPár épgfoc 3 xo 
imi iv dDNaY. e mi éc Qogymiv, cj, ei n 706i Thu) 
rdum org miét ses T duod uv ir pw h- 
sed y SÜtv oiov vc zrioree vay. órjeiig* 6 dj, eoTóc Ad- 
y O» 15 imi P aer sd T )uoxTsv, eI fed n7 
dU» Ext. Rune) JEAev 2 Sus STE y QÀ; € exà- 
70», ot cé os chr óvpon, SÓy moii re cu ppm 
&N cy ois E31 loy o9) 99 pet mE Bgevmis dtíesa T Eo- 
Aer Sh nia) ci yvppi meia 6i JO uncus 
ais a myuazoi TOi uses X3 dote T dp Sy xaxe- 
pa. TOiod , 2 8 rap eru rx -wm«8» so 671456 € 
W:uQu € m meornzdóoasu,C 8 tdues olov inpar 
y wc qe mxS-v m. qi Sv kei To ór uio erxpg TO r- 
germ, PEL t9 écaoX eq awe ool ap ami Sav, 

qua Gs odd 40$ 249v T09: , 
KEQ. 





[4 





: ! l bri ey 
€ Atque funt idemyratia vere non e[l eadem fed 
diner[a. Namid,q uod fentit,aliqua cff magnitudo: 
non tamen ratio [enfetiui, neq, fenjus eff magnitudo: 
fed eff quadamratiopotentiaque illius. Patet Autem 
ex bis, C cur (enfsbilium exuperationes fenfuurn in- 
[frumentum corrumpunt. Nam fi motus frt vehe- 
mentior in(Irumgtique fenfus fuperet vires, diffolui-. 
tur ratio dantem erat fenfus: di(foluiturg, perinde, 
atque concentus intentione , cum vehementer fides 
pulfantur. | d Patet autem-quam ob cau[am non 
Jenttunt planta, Co tametfi partem aliquam babent 
anima; atque abtp[is tangibilibus patiuntur .frige- 


—o fiunt enim && calefinnty ot patet. Nam buimicau- 


Ja eft mediocritatem non babere , nequeprincipium 
taleyvt fenfibium fine materia fu[cipiant formas, 
fed cum materia patiantur. € Dubitabit autes 
quifpiam,fi poffit id gbodore pati , quod olfacere ne- 
quit : autid & colore, quod baudquaawam videre 
poteff, c in cateris fVnili modo. Quod frodorabilefit 
edor: fi quid in odoratum agit , odor profesto agit. 
Quare fieri nequit , vot abodore quicquam patiatur 
eorusn, qua olfacere nequeunt, eadem eft gin in cate - 
risvatio. Nec etiam fieri potefl , ut à fenfibilius 
quicquam patiatur eorum , qua fentire poffunt, nifs 


vt quoda, eft fenfstiuurm.ld ita c[fe patere poteft , ^ "T ext.ta 6, 


bocetiam patto. Nar neg, lumen (o tenebra, neq, 
fonsa , neque odor ip corporaquicquam agit : fedea 
nimirum ,inquibus (unt ip[a; aer enim qui e[t cum 
tonitruo, fciadit lignum. £ At enimtangibiliafa- 
pore(g, aguntsfi enito nom agerent : à quona indni- 
tmata paterentur y, atg, alierarentur? Quid igitur, 


aguntne & fenfibilia illa? at vidstur non omne corpus abodore pati, fonoquepoteff : && ea,quapatiuntur, 
germinis vocant e non nanentyvt aer. — Oletenimip[etanguam aliquidpaffues.  g./ Quid alindeft olfa- 
cere quidem prater idsp[umn aliquid inquam pati? at enim olfacere quidem [entire efl , aer autem Plus cito 


fenfibilis fit. 


CAD. 








Explicat confenfionem inter potentiam & inftrumentum, aitque hzc fubie- 


&oidcm efle, rationc differre : quafi dicat, vt candor & lac fubio&oáédem funt: quia candorlacti 


inhzret: 


L375599——— 


AES. 





Text. 4 


Text. 









" 
V. 



























f ditür: ita potentiam & org : Miabiedto; 
to turae dil icioue dem potentia cft forma ac- 
cidencaria in $ corpori : organum vero eft (ubftantia qualirateaffecta. V UE 
/- d Patet autem. ] D edam problemata diffoluit, Altcrum eft, cur excellens fenfibile,vt prz t 


ux, aut vehemensfonus faculta 
eriem quandantin fubiecto, ac velut harr 
haraa. üíque muficz inftrumentis, fi: 


uertit; qua amiffa, nequeunt fenfus fun&iones fuas conue 


pondet caufam effe , quia potentia exigune 
» vt fuis muneribus probe fungantur. Quare 
türbato & acriori, quam parcit quatiantur; - 
vehemens fenfibile orpani temperiem 
nienter adminiflrare, Álterum proble- 





ma eft,curplantz non fentiánt;cum animatz fint; & tactilibusqualiratibus, ficuti animantes,;affici 


folean 







andoquidem calent, & Érigeftunt. — Refpondet : quiacarent ea primarum Ee ras 
tione, quz fenfiteriis neceffaria eft. Inde enim fit, vt necfentientem facultatem ob- 










Srpanaidonea ad fentiendi munus, & ad vfum formarum abfque matetia. 
bit. ] TeMipear plantas Mk in fe cadtiles qualitates, nec tamen fenfu pollere: y 
fionein controueríiam adducit, numaliqud expers fenfusà fenfüum obiectis, vc 


fenfu (ono, vel ab odore patiatur, Árgumentatur pro parte negatiua, Primum,quia cum odoratus, verbi. 
Ht. 





DX 
CUu 
Ovw 


» jui: qualitates, 


rem & fonum non diffundi indifcriminatim peromnia corpora, fed perea; quz carentterminis , & 

.non manent, id cf; perhumida fuidaque; videlicet per aerem & aquam,vt conftat ex iis quain fu- 

perioribus difputata! funt. Argumenta autem, quz pronegatiuaparte propofirz dubizatiotiis ad- 

du&ta fuere, paruo negotio diluuntur. Ad primum refpondendum erit, fi odorabile & odoratus fu- 

maturqua:ens odorabile dicicur id, quod eft odoratu cogn ofcibile: & odoratus facultas, qua po- 

- teftremoderabilem cognofcere: tum odorabilead folam odorandi potentiam , fimiliterque odo- 
randi potentiam ad odorabiletantum referri :fi autem odorabileaccipiatur , prout dicitur id,cuius : 

odor alicubi recipi poteft,tuncodorabile non referri tantum ad potentiam ; fed etiam ad medium; 

quo odorà reodorifera refiliens excipitur. Adfecundum licet fonus non effringat arborem, nifi ob. 


vehementem aerisagitationem , qua vehitur , zamen eundem fonum peraerem reipfa eriam dif- 
fundi. i t 
£ Quid alind ] Contra id, quod ante definierat, etiam aerem odorem recipere, ita obiicit: Odo- | 
rarieft odorem recipere: atqurintermearum corpus reiicitin fe odorem: i gitur odoratur,atque ad- 
co fentit. Huicobiectioni occurrit : 'Odorari effe fübie&tum ita pati, vt odorem fentiat : quod 
aeri non competit, 
QVJESTIO VNICA. À tur; cum omnia propriam ament incolumi- 
i E tatem: igitur fenfus necabexcellenti; necab 
VTRYM NE SENSVS AB f 


5 vilo alio fuo obiecto lzdi poteft. — Secundo, 2, Ztrgusy. 
excellenti fenfibili: ladatur, Eiufdem eft lzdere & corrumpere; cum lx- 
ABL OB. 


fio ad corruptionem ducat; fed nihil corrum- | 
ARTICVLVS I 


pir, nifià contrario , vt docuit Ariftoteles li- | 
DISPVTATVR PRIMO. PRO 


bro deLongir.& breuit. vitz; cap....Igitur fen- 
Iusnon nifi à contrario lzditur : atqui fenfi- 
partenegatiua : fed affruitur affir- 
matiuz pars qua- 


à: 


p busficui & reliquis potentiis na:uralibus , 
nihil eft contrarium :. nihil eft ergo quod fen. "fritas | 
fuilzfionem afferre queat. T'ertio; Obiecta e on 





füionis. 
V OD negatiua. propofitz quzftionis 
pars vera fit , hifce argumentis videtur 
oftendi : Potentiz omnes natiua propen- 
fionead obiecta fua inclinantur, non minus, 
quam ad operationes , quibus in ea fe- 
tuntur ; fed nihilinclinaturad id; à quolzdi- 


agunt infenfus per fuasfpecies: fed hz nul- 
lam realem edunt actionem , qua vel organi 
xemperiem immutent, vel fenfum labefactent. 
Non poffunt igitur fenfui nocere. Probatur 
minor; quia rmagines habent effe imperfe- 
&um & diminutum, cumà naturarerum, quas 
reprafentant, degenerent. Vndeearum eífeà 
Philofophis non fimpliciter reale dicitur, fed 

y notionale, 


—— C 







—- 


, Cenclufio af- 
. firmatina. 


tur;fed quoadhoceadem eftratioin SON ARR 


Izdant; & interdum omninolabefa&ent, do- 
cuit Ariftoteles fuperiori capite;text.12 ; ,&rur- 
fuscap. 2 lib.13.tex.14:1.D. Thom .in difputatis, 
: quaft. deanima artic. 8. Galenus. lib.10.de Vfu 
partium,;aliiqueauctores; idemqueexperientia 


confta:.Nam cum apta organi compofitio,fine 


'qua fieri nequit , vt fenfus vigeant aut propriis 
[TERRE muncribus, non folum infiguxa 
congruenti & idonea, fed etiam in quadam pri- 
marum quahtatum fymmetria & moderatione 
confiftat: hzc autem excedentium fenfibilium 
vi ac vehementiimmutationepenitus , aut ex 
parte deftruatur; confequens fit, vr (enfibilia 
Ipfam quoque potentiam in organo  refiden- 


riemimmutat ;du 


foras exiliant fpiritus vitale 


1 nimlt Pi fuopt nge- 

loris plas eft, nimia fi, multum co- 

ocüloimprimit; a ita o Xl erdt 
n praterea 


y. 
Dieci AD 





partes materiz di 
adminift: 
3 


e 






riter perdes; vti contigit multis, qui pereclipfim 
Solis, fixis oculisipfum cumintuerentur, noffe 
affcctum eius cupientes , prorfus funt occeca- 
ti.Hzcex Galeno. Additquoque M. Albertus 


tem, velaliquantulum vitient, atque àperfedia D tract. 4. cap.9. ediamtenebras fuo modo afpe- 


fuaoperationeimpediant. Quodfimilitudine 
fidium ab Ariftotel& adducta edifferir 'The- 
miftius hoc inlibro, cap.42. fuz pa:aphrafisia 
hunc medüm : Conftat, A ud exuperantiam. 


fe 






áioringruat, quam vt fuftineri é fenfu pof- 
fit; neccflarium NA ejus partisinteritum fequi; 
quia temperazentum & ratiofoluitur, deftrui- 
turque. — Nihil enim aliud temperamentum 


eft, quam menfürata quzdam & modificata E. tiffimis montibus precipit 


medietas. Omnevero moderatum ab immo- 
derato diffoluitur; vt modulatio in fidibus at- 
que cantu, fi chordz voccíqueaut validius ob- 
grauefcant;,autimpenfius euibriffent,quam in- 
tentionis & concentus ratio poftulat, protinus 
diffidere incipit, mox & confpixatio tota con- 
funditur. Hacille. 


ABRLICVLVS. IL 
PARTICVLATIM  EXPLICATVR 
quo pacto finguli fenfus ab excellenti fenfibilà 
ledautur , foluuntsvque argu- 
auenta initio pra 
polita. 

Vo autem patto finguli fenfus ab excel- 
Ad lent fenfibili ebladanzux , facilc iarcll- 


&uiofficere, quatenus intenebris obluminis. 
& caloris abfenüam fpiritus in intima fefe ab- 
dunt;ac nimia frigiditas partes oculi cogit, có- 
füipatque, ita vcaliquando recuperari djenus 






niolib. s. Natur hift.cap/29. T 


furdosreddit. Olfactuietiam, tefte Ariftotele 
Jib. 2. huius operis ; cap.s.text.99. nocent odo- 
res admodum graues , ob excedeptem calo- 
rem famidzx LAE ANNA interdum víque 
ad proceflus mamillares deucbuntur. Deni- 
16 tactum & guftauumlgdunt tactilia & gu- 

atilia; proprer caloris & £i igoris, aliarumque 
eiufmodi qualitatum exupcrantiam. Át enim 
quemadmodum'"ercedentia fenfibilia fenfibus. 
offenltonem inducunt , ità eofdem mediocria 
oblec&tant ; vt color herbaceus vifum attempe- 
ratz voces , & in nnmerum compofitz audi- 
ium: atqueita in ezterisres haber. 


Nunc arguienta initio propofita dilua- Soferio 1.2 


mus  Adprimum, conceffasnaicri propofi- 
tione, refpondendum eft ad. minorem ;,nihil 
naturalitex incliaari.in id, à quo oer feladi- 
tur; obie&ta vero fenfuum non Izdere fenfus 
pez fcd ex anteced te; cum ad exuperantiam 


dedcaunu 




























nt,organumque |edunt. Ad fecun dd i en fententia , vtalibi oftea- 
ceffa item maiori, dicendum eft potetitia inus probabiliseft. | Igitur alii, quo" 
fitiuasmon habcre contrarium : nec etiam — rum amplectimur opinionem arunt , fpecies 
er fe corrumpi, fed foluta organi temperie: — non per fe, fed ratione aliarum qualitatum, 
jan euerti exceffu,qui mediocritati, in uz ipfas comitantur , & ab obieo vna traii- 
qua cemperies confiftitaduerfatur. Adtertium — ciuntur, eiufmodi effc&tusedere, Ad vlcimum 
variefoletrefponderi, Sunt quipurentetiam — dicendum eft, non lzdi intelle&tusilluftrium 
fpecies fenfibilium lzdere perfe rompe rerum cognitione: quia non eft porenriainhae- 


jilis eft. 


, 


Ati MIRA 
P : M NH 
 "ANICA, 
Ja L x. H ( 
c * 
? ; 


qualitatem ; quz organum diffoluat; quia ^ ^^ rensorganocorporeo, cuiustemperies 
quamuis diminutum & imperfe&um effeob- : ingruentium qualitatum 
. tinea en; yt funtinftrumenta obiecto- p x excéífa euerti - 
J ime D I 1 . -or " "ty LA - 
:um, mo "m EEES , eam vim fortiri | pofi. 








v UI 
"2 
-— 
e 


I 
LI 


"TERTIVMEL 
ps ARISTOTE 
LOWk. dqauheu. WYES ANIMA, 


-  PROOEMIV M. E 


05T 9Y AM wAriffoteles prima libra auima naturam ex veterum 
e placitis, nontam quid fentiendum ,. quam quid non fentiesidum efft | 
AXES explicans , indzgauit. — Etin fecundo collecfarn atqueinucutans ari- | 

ma defimitionem propofuit , dequeeims potentim e& funcfiamibus multa fabri!zer Jc 
eb accurate diffevuit :: munccatera, queadfufcepta materie. abfolutisuem perti- UU 
ment, nonminori diligentia cb fladio perfequitur hoc libro, quiim quatuor partes | 
diffribuitur. In prima, que v capite abfoluitur » Agit de numtro fenfum eX- yyihiibaso — 
zernorum , dequibus libro fnperiori fraillatim di[putauerat. — In fecunda, dua- hus librii 
bus capitibus contenta, exhibet traTationem de internis fenfibus. — In tertia di[[e- viris quae 
rit deintelle!fu, à quarta v[queadoifauumcaput. — Inquartadcapite nono v[que 3s 

ad finem libri, principium progre[fionte animantium pertratdat. ER. tamen de 

buius libri exordio non parua inter expofrtores diffenfio. Namque Auerroes , M. Difidium de 
Albertus ,| Aegidius , (i. Caietanus tria priora capita ad fecundum. librum per- exordio teni | 





res aeg. TENTI THETTSPRESERQAQAEET APR Wa 


sinere volunt ,. atque hunc a quarto capite inchoari. Verum noffram diffriba- "e 
|. Menem , quam praferunt Graca exempluria, quad, nunc oulg recepta 
eif , fequuptur Philopasus , T bemiflius ,- Simplicius, Boetius, 
Dinus 1 homas, 1 b. 0; bius , e Argy- : 
ropilus, c alis, : | 


y ARIST O- 










Cur bic liber à 
numero fen[uiü 
externorum ini- 
tium [umat». 
Eos quinqueo 
€[fe . quomodo 
grobetur. 


Ine[[e bomini o- 
mnes fen[ua. 
Mutua contun- 
&iio inter fen- 
fmm e fen[o- 


TIU. 





C " 1» V^ 
ox; aid vmigaóy m nei» oaAemuY xj orzvpesvet ou ok fecius mobss funt fer 


A^. Sg 


4s 517 UE eiat eu AX» » 
Ps icai : * I. 
& n h - 1 E P 
i » 
- 


ARISTOTELI 







i AQ Y ur prt 1 " d D 3E ANIMA e: Ue "o1 

ides conie itp. sugesc c nna ap or eno c 
EU : roca $3 fs fry oem T e ne pts dm 

K E 9. 4 MT d Carvr L — qe coim 


ers ! E p^aepei)i Tre Á 
C ENSY M aautem nullum alium effe pra- 
ter bos quinque ,. Vifum y inquam , au- 
ditum , odoratum, gu[ftum C. tatium y ex 
2 hifce profeilo , qua nunc deme : 
eredere qtwfpiogn poteit. b Nam 


TId c ts cac. tnex 7m 
Tis CUTE Mo quu Té , Upuy y 
xglo , jrdgnaw y 240 » ddl cu mio 
msdcaty 44 n&, 8 40 wa)sTo B t9 
ains ». du , [2 up asilo. eO nav wes - 






: vU. LM ER -——x a mtm v . ^ . T el 
e TÀ md zm 5 dme) arn; a5 Azul» ud- . Omnis d babemus , c cuiu fenfus « 
P» 2r ? , » 'á " . "m "v varo 
cOumM is ewuyxn Tt, QE CATH meo cona nes pAtque vei tangibilis vt eff tangililia , af- 


2 Te" 10 e UP des taciu , nullius itaque 

aooeripuos aic mrs. v8 iR eicoymi ew 1 tadius, velguffus ,velolfaiius uel auditus, vel 

vy opu Vyevres daos d A|g mi» eemeiv € e —— "vifus deeffe nobts videtur. — d. Praterea. fs fen[ua 

ad Tày ámvtilpos quis danois 2doesusor Ma dj mali deficiat aliquis vinffrumentum neceffeeft 

eis diga 3j Vdum. Vue JE vos, ost e p dits — illins nobis dese. — Praterea c orznia. fenfua per 

quen ede wrza Pré pd RNAs ovo, TU jue nor xt medium [entit y'vt patuit. . Medium autem , aut "Text. id 
ai» Devms à Turo ae mlegor, dpideir eie yn- — coniuzüinm, aut [eiunifum, externumque effe, ^W 
x9» eived*. oiov & i£ dte» ia T) ais Durienov, &tew — neceffe est. Mt mos babemus vtrumque » €5.id y in- 
6 due C du Y) solas i acie Tt DS, cic» oon — quam, quod est comiuntium , quo quidem tangen- 
jode Xp vehbp ado qu 2ledess xp ams trepov o tes fentimus fen[ibilia tactu £p id etiam per quod 
ATL ÉytoV (Agyov yeucO-tevw, & di dps Qoiv. 44 eminus non tangentes Jentiarmuus : 1d. cero duplex 
est (aisam fimplex ; aer, ir € aqua. Resautem ita fefe babere votdetur ,"vt fa emfebtlia plura diver[a 
genere per unum «medium lentiantur, nece[arium fft eum quifen[us inffrumentum babet tale , [en[ftiuum 
tlorum effe , "vi frex aere [en[us fet in[lrumentum ». Cn aer fit medium in colore [entiendo , acfono. uod 
ff vnum idemque per plura media [entiantur ut colorper aerem atqueaquam ( bac enim vtraque per- 
fpicua funt ) i5 , qui alterum tanium habet sp[orum [entis nimirum id, quod per "otrumque fentireo 
poiest. 





|  £Nsm 


A 


S. 


LI 





C.APITIS 


hende a autem] Quoniamvis fentiendi non omnibus animantibus exe quo1neft , vt experien- 
tia conftat , docetque Ariftoteles cap. 1. lib.12:de Hift.anim & cap. &. lih 9-eiufdem operis; ne 
quis obhanc fentiendi varietatem indefinitum effe crederetfenfuum numerum: probat hoc sapire;. 
quinque tantum effe externos fenfus : neque darialiam externam facultatem na & com- 
munia fen(ibil:a diiudicentur. Eft autem interexpofitores diffidium , cur Ariftoreleshünc librum 
ànumero fenfuuminchoarit. Verifimile cft; id propterea fecifle;vt ad difputationé deinternis po- 
tentiis gradum faceret; quod przftat , oftendensabfolutam iam effe confiderationem externorum 
fenfuum , cum nullusalrus fit ; preterquinque àfe prius traditos. Probat ergoinftirutum hoc fere 
modo: Perfectis animantibus, cuiufmodi funzt homines, quibus nonfolum ta;quaad vitam agen- 
dat, fcdad beneagendam & conferuandam ob(eruiunt; nacura tribuit : noninfan: plures fenfus, 
quam quinque; nimitum vifas,auditus,odoratus,guftus;tactus. Nonigiturfenfus externi plures 


PRIMI EXPLANATIO. 


: iMM.s.— : : 
numero funt. Acquehzc eft precipua ratio & fündameatum Ariftotelishocloco,vtAuerroes, Phi- 


loponus & Simplicius annotarunr. Eandem conclu&onem & argumentusa inuenies apud eundem , 
Axftotelemlib. 4. de Hift. anim. cap. 8. 

b Nam [inunc | Antecedens propofiti fyllogifmi, videlicet ineffehomini omnes fenfus , probat 
ex obie&is;exinftrumenris, ex mediis. Ex obiectis; qua homines omuiafenfibilia percipiunt. Ex 
inftrumenris; quia nullum eis decft organum ad functiones fenfuum obenndas. Ex xediis; quia 
omnia media eis obferuiunt adfemfibilium traiectionem. 

c Cuin [enfuefe | Percipiànobisomnia,quz fub fenfüs cadunt, probatex eo, quia fi tactu o- 
mnes rangi bilium qualitatum diffzrentias,qua: lariffiae parent; difcernimus: 1dem quoque de reli- 
quorum fenfuum obiectis affirinandum erit. 

d Praterea fe fenfus. ] Antequam probet venire nobisin vfum omnia media, docetfieri non 
poffe, vt fenfum aliquem habeamus , cuius nobis fenforium defit. Refpondent enim hzc fibi mu- 
tuo , ira vt fenfus abfqueinftrumenro propria munia adminiflzare non poflint : & inflrumen- 


taabí- 






1 i hec ici i traiiciantur:habent enim hac duo elementa vnam formalemrationem,fecun- n 
(oss dumqu à; 


Mb. 


x 







(que potentiis füperfiua (int;atq; adeo abfqueillisnon dentur: quandoquidem noniifigratia — K- 
- operationis funt, docente etiam ni prc ine lib.4- Mete Dedi rhba de partibus "UE 
,anim.& cap 5.lib.1.Politic.& cap.z.& libro 5 degeneratione anim.aliifqueinlocis. - | "OM 
--e Omnis fenus. ] Probatnullum nobismedium deefle : Nam mediumautinternum eft;aut ex. Nullwm bomini —— 
num os vero vtroquead fentiédum vtimur, vt ex fuperiori libro conftat Deinde explicatfytn- eeffe medim : 

atiam, & connexionem, quz intermedium formaliter , feu quafi formaliterfümptum, &ipfüm agfusdiuenes — — 
abnifüfércedir, aitquefi medium formaliter vnum fit,etiam fenfum,qui eo vtitur, vnum forma- fer fuut. Ea 

liter effe exiftimandum: efto materialiter plurafint, quo pacto vifus vnus eft, licetfpecies vifibiles 





n 


gines vifiles tranfmiztunt ; nempe diaphaneitatem: quam tamen rationem non ha- 
quatenus fpecies colorum, & fpeciesedorum deuehit. Quofic, vr licet vnum medium ma- 
erialiterfit ; nihilominus ad duos feníus pertineat. Vbi aduertas obfcuritatemhocloco peperiffe, Jponder unum 
od Axiftodliewunc de fenforiis loquitur, nunc de mediis, videlieet ob cognationeminter me- 77 edium forma: 
disdelénlatis naturam. TUE | liter. 


- : f Nam 


V»i[en[ni va- 


(25 








VES icis) cn Duo TE Tw micOwTICAS uaroy iir, 85 —— f Namexbifce duobus fimplicibustantum in- 'Text.150. 
dtp x ur $24) 4S xpen, VeuTOM uxon, — ffrumenta [unt fenfus ,ex aere, atqueaqua. Etenim 
i» POM US TPETTP TOES 277 AY du AS TC : : 1 
iO 330rdinas Suctzs vETuY. 7Ti)m05,4325- — pupilla ex aqua,auditus ex aereodoratus ex borum 
"às, d xopiy waruy $2: S addo UtpuémTO- ci- — Altero, conflat. — lgnis, aut nullus eft inflrumeni:, 
jr. 2:5 92 édbs d cor uiua eipax- — aut communi omuium eff : quippe cum fine calidi- 
14 idlas. DD Aeizret" od exc eivog aieo uTzAo $- — fatenibil frt fenfitiuum T erra etiam, aut nullis ef TS 
£e Sour» 5 ip O-. vxUT 3 vu) vy] ua Ddx. — inflrumenttaut intaciu maxime,commifta. Quo ! 
"mc, wpe. a wicOUqUde, tuor Varo Y pen eA», —— eirca veflat nullum fenfun. inflrumentum effe pra- 
quib urawpendpew anti X)» 4ur4Azbwes Té — ltraerem,atque aquam. Hac autemnonntlla uunc 
Vicus fopuoc às ü nic. eer eipui n Erpórie — annalium babent. g Ab ijs igitturanimalium, T ext.131. 
"Uum Vj7Rjos y 0 peudtvos tui Y. cvm Oe guerras, — qua [unt perf.éla, nonimperfedl a, nec membris ca- 
SÜpcln. n C Aeimot adoüzare ONG p) Sd To«gi- — pta, omnes fenfus babentur. Etemira £i» talpa fub 
yàh oidv se eiveq eqddoneigao| n idiov , dv bye wenqconed — cuteoculos baberevvidetur. Atque fi nullum aliud. Y ext.132. 
ujebawept)a XU cupéSk ugs eit wivursUG  gurtue, — COTDMACfE praterea , qua percipimus e[feynec ullus 
s de Tos , 105546 , otpiB ie geras Q7 ve S or TI XY6-— Alius affeclus prater alics , quicorporibus bifeecom- 
eq 4 Den dts on. 0 Tov. pr62 o6 xivsmd. et Thou zac — petunt , qua [unt bic , nullus profecto deficit fenfus; - ; 
pigdhssapm 5j vv aum T) ) Hisausi, TÀ ua xissi--— bh dt ero neque fenfus infframentiaim quicquam d. 
eXx.43 apilugo T] 2mQecri SOnwtess s misidiors, — proprium fen[ibilium communium cffe poreff , mo- 
| s tzxsü — INS"qHATD, QUietts y figura, magnitudind nume - 
fi, Unius, qua-vinoquoaus fenfu fentimus non per accidens. | Omniaenim bac lane motu fentimus. — Ete- 
zum magnitudo motu fentitur. — Quare £o figura quidem, cum figura quadam magnitudo fit , C id, 
quod quie[cit , ex eo quia non maouetur. Et WWimtrHs continui negatione , C fenfthsbus proprijs: 
vnu[quifque 





f Namex bifce.] Propofitum confitmat ex parteorganorum, Nam omnia fentiendii nftrumen- Ex elementis 
ta ex duobus elementis conftant;aere, & aqua, quatenus hzc funt magisaptaad patiendum ab ob- pracipueaqua. 
iedtis,quod organiratio maxime requirit.!enisautem cum vehementer actiuus fit minusadid ob- ( aer fenjuum 
tinet commodi tatis,quamuis rationecalorisfine quo nulla operatio fenfum dari poteft;in quoli- infirumenta 
betfenforio requiratur: terra eriam quia nimis concreta; craffaque eft ; autin nullo crgano viget, componunt. 
excellitve: autinfoloraé&u — Cumigitur totahzec varietas compofitionis, qua organis competit. 
cernaturininftiumentis f(enfuum humanorum,pftinum fic, nullum fenfum defe&tu organi homini 
dec£e. 
g Ab js igitar. ]Concluditomaiaorgana fenfuam ineffe non omnibus, fed perfectis animalibus, Perfz&fis ani- 
& quz.murila nonfunt.. Quodfi quis obiicia: talpam effe animal perfe &tum, & tamen carere vifu, a22:614 ine[fe 
refpondet, & fitalpa vifizcareat habete tamé inchoationem quandam oculorum:quafi dicatinten- o»ium fenfuis 
dil: primo naturam vifam ei rribüere:fed non tribuiffe; quodin fubterraneis latebris viuenti afpe- ergana- 
&us minime conuenirer. Alii volücnon fappofuife Ariftocelem talpam effe perfc&um animal,fed 
potniusimperfcétum;fuiffeque argumétatum ab eo, cui minus incff* videtur, quafi diceret: fi talpa, 
qua animaleft inferioris not, afpectum: haber, vtipfaoculoiumelfigies, licetobfcura , indicat, 
multo maiori 1ure vifum,caterosquefenfus peifectaanimantia obtinebünt. Quidtamen de vifu 
talpe pronunciandum fit,in queftionedifquiremus. — 
h At vero neque. ] Diceret pores preter quinquefenfus darialium, qui circacommunia fen No» Z.rifex- 
fibilia tanquam circa fenfibilefibi proprium vet(ezur, Kd refcllichuncinmodum. — Nullum fenfi te fezfum cir 


bile: propzmum alicuius (eníus pareft in alium. fenfum per fe cadere : atqui omne fenfibile ca/fcnfioiha 
y: 3 communhec £677/585514 


Puede nr yos 


USE. i MT 


Cer 


^ 





c4 Quod 
Es ? ORE TUM 
5 feti op $» aic eic bams. des yv » im &- vnufaui'a, namque fenfus, nimirum tnum fentiz. 
( CC euer óruividian odrbnzys civq r&v , cio si- | Quare pate: fierinonpoffe , vt communium cuiu" 
? mo NI M M 
r ynerue Tw jÀe 6g , wMortp vubD T€ oNyes To y^v*0 — Que fit proprius fen ua. 
jd 


* pad owówt)m €T» dl ón dpa Qoi Exoves TUYy X (a- 
: La 4 ?5 ^ 
LAE y oras qvterteza , yyoelCopdp. e ey 
"» : ' em) " 
Wow aW, AN à xq Svp eS eu xOs ai owe, 
sior rà» KAtayD qv , 83; 0n KAturD- dis, X7 om 
Aduxos. T&Ta 5 cuj see ont qd. KAtev(D-civag. Uy 
2N wo ( » dy 3 ns 1 x £f is 
i 3 xowav txetdu ec) wav xÓy, «9i , 8 xgrTre qu pot 
" » , , 1 E ^ , 
€xós Gb dox. i idi BOwpMds 2€ a noSrawo- 
E CORE Mj. A v » ^ , *N 
puo , XN ws y e rami eiprrou , T0» KAtay Bw qov 
"o t€ € j N ' e t 
zs opEv T d| uM? LA], rr rupes enx0c 
, U LARL ' E vA ' LEE UNE aper 
eucO awoyszo ad adco ads, Ex uoo, c, 25 " pner 
* » LÀ 3 € ' eei en er H 
PTT doddnnc ii 18 acE "fjowzou" ciov , en 23824 
b b3 Ll c y 
1 zrixeg xoà £en ir 8 2) PeTigus)4 TÀ imei , am age- 
M3 DJ Y 3 a ^ Nx 
bot. dYà gà dorm T24 y yg £u 9) £n 30v , sa lo oté- 
5 , a vw |a Ju L ode 
em, eiveqd.. Gnade d awis , nO» £vexo, aree ty9- 
, St.) s L $3 c ^ 
gà ed 2ds gN $ lem navy * oztes pn Aa oy 
"ni uuoAEÜEVTA Y) X314 , oioy k(1626,1; ps9 OO, 


fru 


26 2013 uoc. &i 3g bó odas uovu 2 QUTZ AGUXÉ y ÉAnP- 


Xseysy aM pgi2hey 3d» 80x ei TRU TÀ Ely GU TU. y ale 
75 4x5Asléj» d2Ni Aere «pp. neu € nij Qr. 
u$ d, iz& c Emtqo ado t TA TÀ x9 ivo Varie od » 08 
LR 3, [4 . Ld 
: A6) 706i 61 e DNO 71 ER(QG0 Y CAT TEU V, 


groptereaquod color , e megnitudo fimul[e fequuntur » €^ comitantur. — Nunc autem cum im alio quoque 
fenfibilt ipfa commumia fint. fit inde perfpicuum "numquodque iorum , aliquid aliud e(fe, atque diuer- 


Jum. 








"n NE p iud AN AN AUEMERST SUMPSIT SURCORN Di so 2a E m SENE EXS fph* VER 

IN HL LIS.ARIS DE 4NMMA, /^.ow8 

commune cadit perfeinalios fenfus: Ergo nullum poteft effe proprium alicuius. Minorem probat, - 
quia (enfibilia communia aguntin alios quinquefen(us atque adeo per fe ab illis fentiuntur, quan- 

: douidem id fentitur per fe, quod afficit perentiam. Hoc indicat illis verbis,motu fentimus,id eft, 
quz dum potentiam mouent,fiucimmutant, dignofcimus. D einde,quod przdicta fenfibilia som- 
muniaimmutent potentias, probat: nam magnitudo mouetafpe&tum, atque ad; 


i : uibem die que adeo & figura, quz 
eft illius terminus, necab carealiter diflinguitur: parique modoreshabetincateis. ^ 








Si enim effet, perinde tunc 
Jéeret atque nunc dulce [entimus. Quod quidem pro- 
pterea fit, quod utrorumque fen(um babemus , quo 
cum concurrunt, agno(cimus. 1 Guod fritanone[- 
Jet mullo modo profecto »ijf per accidens fentire- 
f5u , quo pacto fiium, fentimus. Cleonis, non enim 
Cleonis filium , fed album fantimws : buic autem 
accidit, ut filius (it Cleonis. — t communium ba- 
bemus iam fen[um communem , non per accidene. 
jene. Nullus gitur ipforum fenfus eff proprius:mul- 
le entm. fentiremsa modo: nifi eo, quo diximus fr- 
lum videre Cleonis. Kk Propria autem fenfsbilia 
fenfus ipft per accidens alter alterius femtiunt , nom 
boc (ane quo ipfi (unt 4 quo conus , cum ferhnl im 
eodem [en(us efficitur , ceu bilem amaram.e[fe , ae 
flauam. Non enim ad alterum pertinet unum ambo 
hac effà dicere. Guapropter C errat , && fo fit quip- 
piam flauum. Y Q)uari autem poteft euiu[namgra 'Text.r3: 
tia plures fenfus , [ed non unumtantum babere. 
4t vt minus ipfa qua fequuntur , atque commq- 
nia lateant,"ut motus , C magnitudo i numerus. 
Nam fr effet folus "vifus , qui quidem eff. Co «olorie, 


magü laterent , ac idem cfe omnia viderentur, 


KE9. 





t Quodfiitanon effet. ] Idem probatratione,que in fuperiorem penerecidit. $i fenfibile com- 
snune ab aliquo vnofen(u perfe cognofceretur, non poffetab aliis fentiri, nifi per accidens: (ed non 
ita eft: Ergo fenfibile commune non pertinet per fe ad aliquem vnum fenfum:maior patet,quiafen- 
fibile proprium vniusfenfus, cognoícicur ab alio per accidens, vt dulceab afpectu;non quod dulce 
moueat potentiam videndi,fed quia ex accidente coniunctum eft candido, quod per fe vifum mo- 
uet. Quodflenfibilecommunenou ita fenuzur, vtique percipieturalio modo, nempeco, quo 
Cleonisfiliuspercipitur: Qui nonideo diciturfentiri per accidens;quia fentitur per feab alio fenfu: 
fed quia eft (ubie&um,in quo cftid, quod per (efentitur. Minorem probar,qdiafenflbilecommune | , 

er ie mouet potentias fentiendi, & abiis per (e die nofcitur. 

k Propria autem [enfrbilia. ] Docet, cum, excu pligratia, video pomum candidum,quod fimul 
dulce eft,& bilem flauam,que eft amara:ad quam taculiatem per fe fpecteriudicare alburn effe dul- 
obie&is fen[HMI. ce, & flauum efTe amarum,airquenon pertineread vifum (ccundum fe,fed vt alteri potentie fubeft, 
fingulorum. id eft;ad fenfum communem qui vna cum exterioribusfentit, & obie&um vnius copulat obiecto 

alterius, verbi gratia album dulci.Dehacrein progreflu plenius 
] Quaripeteft. | Quaftionem excitat curpluresextetni fenfusà natura conditi fint. Refpondet, 
uiafi vnus tantum fenfusforer,faltem fen(ibilia communia non diftinguerentur à ceteris.Ecenim 
decies fenfucolorem & tactiles qualitates, & odores; & magnitudines perciperemus:iam feníibi- 
lia communia non pertinerentad plures, fed ad vnum tantummodo fenfum, atque : 
adcofaltembaccex parte non refinqueretur inter propria, & communia 
fcufibilia difcrimen. 


Commun fen- 
u4 iudicat de 


QY.£$TIO 










fenfus pan 













SINT-NE QVINQVE SEN- 

2o. fu externi, annon. Lo 
JU ARTICVLVS IL. 

» VIDERI PAVCIORES: 

bs videriplures efe. 


Su primum e i MP ad 
n? enínum : deindea- B tos. Antecedés(uadetur; quiafzpe oculi,exem- 


mihuendum numerum 
lia adeundem augendum. Primum fit.Sufficit 
vnà; eademq: irtusinfluensé cerebro,qua in 
oculisedat a&um videndi;inauribusaudiendi, 
atque itaín cateris organis caeteras fun&iones, 
non fecus atque vna virtus motiua fat cft ad 
quatien das diuerías chordas mufici inftrumen- 
ü:& idem fpritusadinflandas plures tibias , & 
cencentüm , atque harmoniam exhibendam: 
idemque ARIEDU Ca d ai hic hor- 
deum , illic triticum pro vaxia materia difpofi- 
tione.Non eftipitur cur plures virtutescxterne 
fenfitiue ob plura muniaindiuerfis organis con- 
fütuantur. — i 

Secundum Ariftoteles. ex inftrumentis pro- 
bauit fenfuum numerum : fed vnumtátummo- 
do eftinftrumentum omnium feníuum exter- 
norum,nempe cerebrum:ergo vnus tanrum eft 
extern? fenfus.Probatur minor; quia perceptio 
fenfibilium non videtur fieri nifi in cerebro, 

uodin vifione ex eo oftéditur, quiainterdum 
fano, &i egro oculo impedituractio videndi 
propt 1ci 
non nifi quiatunc non datur rrafitus fpeciei vi- 
filisad cerebrum ; fine quafacultasibirefidens 
vifionem edere non poteft. Quarenon videtur 
a&iointuerndifieri nift in ipfo cerebro; quod f- 
militer dereliquis externorum fenfuum mune- 
ribus dicendum erit. 

Tertium, Vtfe habet intellectus ad intelligi- 
bilia; itafcnfus adfenfibilia: atqui intellectus 
non multiplicatur fecundum diuerfas vires re. 

fpectuintelligibilium: Ícd vna,eademq; facul- 
tasomniaintelligibilia comprehendit; ergo & 
vnus fenfus omnia fenfibilia : quodfi non vaus 
omnia fimpliciter, faltem vnus externus omnia 
fenfibilia externa. 

uarrum. Tot numero habentur fenfus , vt 
afleruit Ariftoteles proximo fuperiori capite, 
quot infunt inammalibus perfectis: atqui in his 
non vniuerfim a deprehenduntur:non cr- 
gotot conftituendi funt. Probatur minor;quia 
multa funt perfe&ta animalia , quz omnes ha- 
bent fenfus, vt Echini,qui, vt ait Áriftoteles lib. 
4.dc hift animal.c.8. non videntur olfacere,;tal- 
peque viu carent; quod item de balznis vide- 
tur dicendum quz teíte Pliniolib.g.cap.6*.pi- 





l'nes Pale. fciculis,quos mufculos vocác; preuiis ducibus; 
i4 pr474- & quafi oculis vtuntur , alioqui in vada ruent. 
wéftrat- Y ode cftillud Claudiam lib zin Eutropium. 


, 


m obftructioné nerui optici : certe. 


qu conftitui debeant, huncin mo- 
» um oftenditur. Neceffario dada eft aliqua fa- fenfus 


C 






Y D i VEEUDAMOR.-A». 9. qu. pw pour 
Ay 1 ET / 
Lo WYANVENSC j| 





— Sieruit in rupes amifopifesfnda 0 
Bellua fulcandaa Mu idocet vnde 


LImmien[umquepecus paruo moderamine cauda 
Temperat, & tanto con'ungit fee lera monftro. 
In contrariam vero partem,quod plures fenfus, 


cultas fentiens, cui incumbataduertere ad ob- 
ie&tum,;in quod finguli fenfus fertur; ergo da- 
turaliusfenfusexternus prater quinque vulea- . 


pli caufa;rei vifibilisimagine confienatifunt:& 
tamennon eliciunt vifionem haud obaljam (a- 
ne caufam; nifi quia non aduertimus, quare ali- 
quem oportet dari fenfum,ad quem aduertendi 
officium fpe&tet. Quod verohicnon ficipfafa- 
cültas videndi,ex eo oftenditur. quia actus po- 
tentiz videndieft fola vifio : aduertendiaucem 
minifterium non cft vifio, cumillam nature or- 
dineantecedat. 


Item magnitudo,figura, & alia, qux fenfibi- 1. Argum. 


lia communia vocantur, non funt fenfibilia per 
accidens: fed per fe; vt proxime docuit Ariftot. 
fcd diuerfitasfpecifica obiectorum , qua perfe 
cadunt fub potentias, inducunt illis difcrimen 
fpecificum: igirur cum magnitudo verbi gratia 
quz cft (enfibile perfe , plus differat à colore; 

uamífonus , non minusrequiretaliampoten- 
viam diftin&tam , quapercipiatur ; atque adeo 
plures dabuntur externi fenfus, quam quinque. 








ARTICVLVS IL 


REVERA NEC PLVRES, 
pauciores fenfus externos effe, 
quam quinque. 


NEC 


Ihilominusde communi tam philofophá- 
iium , quamnon philofophantium voce 


E afferendume t,quing; efle excernosfenfus,non 


F 


plüres,neque pauciores. Totconftituit Arifto- 
teles proximo capite , Au&or operisdefecre- 
tiore fapientia fecundum ZEgyptioslibrofecü- 
docapite 9.Platoin Thezteto; D Damafc.lib. 
2.Fid cap. 18. D. Greg. Nyfl.orat.é. incant D. 
Ambr.in Apoc.cap.18. D. Auguft.lib, dequant. 
ànimz cap.23. D.Greg.in Ezechielem homil.17. 
D.Hier.in Pfal.141. Origeneshomil ;. in Leui- 
ticum, & homil.5 in Cant. 


Porro hunc numerum conatur ftabilire Phi- Ratio Philoponi 
loponus auctoritate Platonis ex numero cor- ex docirinaPla- 
Nam fi corpora fimplicia fons. 


porum fimpliciura. 
quinquefuünt, & propterea figurz folide quin- 
que,nempepyramis, cubus: igurg o&o;duo- 
decim;ac vigintilaterum:opoirtet quinque fen- 
fus effe, quibus ea coenofcanrur. Eundem nu- 
merum diftinguit D. Auguft libto tertio deGe- 
nef.adlitteram capite j. ductaà quatuor mundi 
&lementis confideratione : hunc in modam. 

Quoniam, 


Primumavg. 
quod [int plures 


Ratio D. 4ug. 
ex quatuor et- 
muti. 





- 


x -.* OC. CMT 





A5liaratte. 


Probatio 
D bona. 


CET un sura 


per corpus, licet acute differatur. fecundum di- 
uerfitatem corporeorum elementorum fenfus 
effe corporis diftributos:anima tamen, cui fen- 


 tiendi vis ineft, cüm corporea non fit; per fabci- 


IN.IH.LIB. ARIST. F 


lius corpus agitat vigorem fentiendi: Inchoat- 


itaque motumin omnibus fenfibusà fubtilita- 
teignis; fed nonin omnibusad idem peruenit. 
In vifu enim peruenit repreffo calore vfque ad 
eiuslucem. In auditu vfqueadliquidiorem ae- 
rem calore ignis penetrat. In olfa&tuautem trá- 
fitaerem purum , peruenit víque adbumidam 
exhalationem, vndecraffior hzc aura fubfiftic. 
In guftu autem tranfit, & peruenit víquead hu- 
morem corpulentiorem: quo etiam penetrato, 
actraiecto, cum ad terrenam grauitaté pexue- 
nit,tangendi vltimumfenfumagir Hzcex pla- 
cito D.Auguftini. Sitamen magis dilucide, & 
accommodate ad ea, quz in hoc cpere pertra- 
&ata funt , loqui velimus: licebit ex quatuor 
mundi elemétis fenfuum numerum deducere, 
dicédo olfactum refpondere ipni propter calo- 
rem, & ficcitatem : auditumaeri propter cym- 
panum: vifum aquz propterhumorem cryítal- 
linum:tactum,& guftum terrz , propter craffi - 
tudinem, Sedtam hzc, quam Philoponi,& D. 
Auguft. rationes , probabilestantum funt: ac 
nontam numerum fenfuum confirmant,quam 
obsnalopiam,& fimilitadinem quandam, aliis 
corporibus accommodant. Imo nec nifi proba- 
biliter edem fuadet tripartita illa ratio Arifto- 
telisquamin contextu expofaimus , ducta ab 
obiectis,abinftrumentis, à mediissquam etiam 
vberius enarrant Magnus Albertus .part.fum. 
dehomineintractatu.de fenfibus , & Alen(s z. 
part.q.66. membro. 
D.autem Thomasr.p quzft.78.art.3. minus 
probans alia azeumenta ab organis , & mediis 


Legeetiam D — petita, eundem numerum confirmat ex modo, 
T bo.in 1.d.2.q. & varietateyquafenfus, qui pozeptia non folum 


2.art.2.ad y. 


aCtina;fed paffiua etiam eft; ab obicc&to fenfibili 


Duplex immu: mouetur, hocferepacto; Duplex cftimmuta- 
tatio naturali, tio,vna naturalis, alia fpiritualis,fiueintentio- 
e [piritualis.. nalis. Naturalis dicitur,qua forma immutantis 


recipitur in paflo fecundü effe naturale,vt calor 
inrecalefacta Spiritalis vocatur, qua forma 
immuctáiis recipitur in paíffo fecundü elTe fpiri- 
tale,hoc eft per (uam imaginem, vt per fpeciem 
coloris in pupilla.Igirurad immutationé cuiuf- 
libet fenfus requiritur immuratio (piritualisin 
organo : alioquinulladabiturfenfio — Sed eft 
hacinre varietas. Nam vel obiectumintentio- 
nalitertantum immutat medium, & organum, 
& eft obic&um vifus: autrealiter , & intentio- 
naliter vtrumque, & eft obief&tum ra&us & gu- 
ftus:in quibus adhuc eft difcrimen.Nam tactus 
neceffario immutatur fecundum qualitatem, 
quz ei proprieobiicitur,vt fecundum calorem; 
nonita vero organum guftus; non enim opor- 
tet; vtlingua fiat dulcis vel amara; cfto requirat 


C 


D 





"VW 





UA NE Vu Ner NIE AS T NOR ERR E Nus EAS 
E den i CEN 


^ 
» 










Deniqueautobie&tumimmutacmedium, ali- 
quamyepartem illiusrealiter, or 
tentionaliter, BE olfactnm , modo 
tamen diffimili. Nam vel exigit prauiam alte- 
rationcm, & eft odor pertinensad olfadum:vel 
przuium morum localem,& eft (onus fpectans 
adobic&umauditus. Etenim, vtodorábile o- 
dorem fpiret. faltem ordinarie , requiritur cale- 
factio: & fonus collifione quadam fit. Cum i- 
gitur tot finr externifenfus,quot funt modi,qui 
busillià proprio obiecto immutari poffunt & 
hifintrantum quinque: patet quinque effe ez- 
ternosfenfus;non plures paucioresve. Hzc e- 
tiam confirmatio non demonftratiua, fed pro- 
babilistantum habetur. Ac duntaxat oftendit 
non dari plures fenfus per naturam. Non vide- 


turautem negandum poffe diuina vittute plu-- 


reseíle ; Quemadmodum, & pluiafenfibilia,- 
quz diuerfo modo oreana immutanr. 

Ac fuperior quidem probatio D Thomz 
ab eius fectatoribus defenditur. Verum ,vtlo- 


defingulis fenfibus ageremus, aliquanto diuer- 
fiusà nobisearatio componenda erit: Nam 
tactus, &gultatus, vt funt craffiores ceterisfen- 
fibus, ira videntur per fe immurtarirealiterab 
ipfamet qualitate , quam fentiunt? differre ta. 
men, quodalterimmuretur fecundum qualita- 
temalteratiuam complexionis , vt fuperius di- 
ximus:alternon;efto requirat illam anteceden- 
temhumectationem Przterea obiectum olfa- 
us,& auditus, probabilecft;aliquádoimmu- 
tare organü , etiam realiter; cum videlicet fen- 
forium exiftat intra fpatium , pet quod realiter 
diffundunturodor, & fonus. Quibuspofitis 
huncin modum, aftruendus erit iep fuummnu- 


merus. Vel obiectum fenfusimmutar mediu m, Colligitur 
& organum intentionaliter tantum; pertiner- 75^ 29m 
que ad vifum: Vel realiter, & intentionaliter fi - A? €x 
mal vtrumque, & tuac pertinet ad tactum , & '/- 


guftum; cotamen difcrimine, quod obiectum 
tactusimmutat organum per fefecundum qua- 
litatem alteratricem temperamenti : obiectum 
veroguítus fecundum aliam qualitatem. Vel 
iminutat medium partim realiter , partiminté- 
tionaliter, & organum per fe quidem , acfem- 
perintentionaliter : aliquando vero , & quafi 
per accidens,etiàm realiter, fpectatque ad olfa- 
&um,& adauditum,eo difcrimine, quod obie- 
&um auditus immutarfecundum qualitatem, 
que requirit ad fui productionem motum ]loca- 
lem ; obie&um vero olfactus, fecundum qua- 
litatem , quz depofcit przuiam alteratio- 
nem. $i quis autem colle&ionemhanc ex eo 
calumnietur , quod ponamus vifum inten- 
tiopaliter tantum immutari ab obiecto ;cum 
jux illum quoque realiter afficiat. Refpon- 
dendum erit , propterea de luce nullam nobis 
curam fuiffe , quia ca non tam vt obié&tum 

vifus 


ANIMA. ——— ux 


uoniam fentire non eft corporis ; f(edanimz A. preuiam humedtationem; vt; rcipiaturfapors | 
Qu £orp meckattonem; cipraturiap 


gans vexoin- 


Alia con 
quamur conuenienter iis , quz ftatuimuscum ne 





vifus, quam vtratio, qua obiectum percipiatur 
terfolet confiderari : adde illam cum 















Ur 
vU 
L LI 


- 
de. 





communi 
|. ficimmutat fenfum , rationem obiecti minime 
^5 fuftinere. Patet igitur externos fenfus quinque 
—- -— effe, nec plures, paucioresve admitti debere. 
jefe ori | Eft verotactus inter omncs fenfus origine; 


meefii- 


te vtro 
m, 

E. Thom. 
U- quaftio 
nfus di- 
ordine 
antur. 


habet in primis qualitatibus , quarum tempe- 
ries eft primaria difpofitio ad animam , pri- 
mumque vitz fundamentum , qua diffoluta; & 
ta&us ipfe, & animal perit. Et eo:quidemen- 
fus hic plurimum etiam confert animalibus, 
quia eiusopera poffunt primarum qualitatum 
nimietatém cauere, quarum exceílus interitum 
affert;fed idem ta&us dignitate vltimus eft, vt 
ait Proclus Commento tertio in. Timaum; 
quia maxime craffus efl; & cerporeus Vt vero 
tactus vltimum ; ita primum dignitatisiocum 
obtinet vifus, fecundum auditus, tertium odo- 
ratus,quartum guftus,quintum tactus, quod ex 
iisqua hactenus ànobis figillatim de fenfibus 
pertzactata funt, faale quiuisintelliget. 

-  Noninfunt omnes fenfus cun&is animanti- 
bus, etfi tactus, & gultusomnibus conueniant, 
etiam quibus nullus alius ; docente Aritotele 
hocinlib.c rz.tex.62 &in lib.de fenfu;&fen- 
fili.c. 1. Nam guftus , dequo poffet efle dubita- 
tio; oftreis etiam competit, aliifque eiufmodi; 
qua marinis fcopulis adhzrefcunt , &inter 


gua funt, vt inquit Ariftorcles lib. 1 .degener.a- 
nim.c.10. yndeà Grzcis QuQv(,id eft, planta- 
nimalia dicuntur. Reperiri autemin his gufta- 
rum, illud argumen:o eft , quod non omnes 
promifcue fapores appetant; vt notauit Plinius 
lib.ro.naturalis hiftoriz.c 71 Quod fi fuperiori 
lib. cap. 1 0. q.1. art.z. ad finem huiufiaodi ant- 
malia gultu deitituta efle diximus, id intelli- 
gendum eft de guítu perfecto , dequo folum 
loquebamur per comparationem ad ta&um: 
quem nulli non animanti peifectum concidit 
Ariftoteles; hicautem guftus tantum imperfe 
&us illis, inchoatusque tribuitur. Obferuit au- 
tem hic fenfusad vitam , vt pruius explorator 
alimenti.ac quemadmodum olfa&us pregu- 
"M ftator eft guftus,ita guftus ventriculi, &nuuito 
riz facultatis. ! 

Cum autem fenfus animalibus , partim ad 
incolumitatem feruandam , partim ad vitam 
commodius agendamà natura dati fint, , ho- 
mini tàmen peculiarem conferunt vtilitatem, 
propterea quod per eos diucría rerum fimula- 
cra ad intelle&iuam cognitionem in mentem 
pertrahit. Quod nonnulli explicant fimilitu- 
dineciuitatis ; quz confluenrium hominum 
turbam diuerfis aditibus recipir ; & ob id etiam 
fenfus animi feneftrz dici confueucrunt ; per 

uastamen non fola cognitio; fed & vitiorum 
S incitamenra,negligentiz vitionon raro intrant 
Vndeillud D.Hieronymili.2. aduerfus Iouinza- 


us prauius 
nti explo- 


? 


M explicat 
Gor operis 
Idimnina fa- 
Intia fecun- 
m AEgyptios 
Pec. 1. 

ius rei gratia 
limalibus e$ 


minipra[er- 


m per: À numc.7. fi Circenfibus qui 


& MM nusqua peculiariterradicem — 


plantas, atque animalia, quafi media ; & ambi- D 


- athletarum certamine; 
^ te)fi fplendore- ;emmarum, & id genusaliis;per 
oculorum feneftras animz capta libertas eft: & 
impleturillud propheticum: Mors intrauit per 
,feneftras. j D. 
Obferuandum eft quod ex paulo ante diis 
fequitur, animaduertitque D. Thomas prima. 
'q.35.art;z. ad j:& M Albertus r.lib. Metaph. 
8 tract. r.c. 4. licet bruta anim antiafenfuum fün- 
&iones nequaquam folius cognitionis gratia 
'exerceant;fed ad necéffaria,vtilia vequarenda, 
aut noxia -declinanda : hominem tamen folius 
icognitionis ftudio feufuum minifterio frequen 
'ter vti ad Ícientiam comparandam. 'Et quia 
fcientia, aut doctrina , aut experientia adipifci- 
'tur;adillam quidem. aaditum , ad hanc vero 
2fpectum commodiorem, aptioremque effe; vt 
conftat exiis quz docet Ariftoteles lib. 1. Me- 
'C taph cap. r: & lib.de fenfu, & fenifili cap.1. 


3 nu 


ifpiam dele&tetur, ft SSexfus fene]frta 
ihiftrionum mobilità" eje azímé. —— 


Dotirina audi 
74m exptr 1 e»- 
tia, 2[petium 


Quzrenti num fenus externi belluarum,& ja WE eb- 
'hominum;vt afpectus inter fe , fimiliterque ol- 272€. 


factus, diftinguantur fpecie; refpondet lambli- 
chus diftinguiiimmo fenfum non nifi zquiuo- 
ceiis conuenire, eo quod'humanusfedfusin fe 
ipfum reHe&tatur , «uod belluinominimecon- 
uenit Verum neque hzcfententiaprobabilita- 
tem,neque eius ratio momentum habet. Nam 
cum hominis, & brutorum fenfus in eadem ob- 
ie&aferantur, & ab eis eodem modoimmuten- 
tur,non eft cur inter illos diftinctio ponatur. 
Przterea , nullus fenfus ; fiue externus , fiue in- 
ternus,feuhominis;feu bruti fupra feipfum re- 
dit; aut reciprocatur, vt progreif